Nationale rechtssystemen

Organisatie van de rechtspraak – rechtssysteem

Naast de wetgevende en de uitvoerende macht is de rechterlijke macht de derde pijler van de rechtsstaat. Krachtens de federale grondwet berust de rechterlijke macht uitsluitend bij het federale niveau. De rechterlijke macht is op alle niveaus gescheiden van de uitvoerende macht. Voor de gebieden van de rechtsbedeling waarop door onafhankelijke rechterlijke instanties recht wordt gesproken, zijn er bijzondere regelingen vastgesteld.

Het Oostenrijkse rechtssysteem omvat - naast het bondsministerie van Justitie - de gewone rechtbanken, de diensten van het openbaar ministerie, het gevangeniswezen (justitiële inrichtingen voor de tenuitvoerlegging van vonnissen en detentieruimten binnen rechtbanken) en (grotendeels door een privaatrechtelijk orgaan verstrekte) voorzieningen in het kader van de vervulling van de proeftijd:

1. de gewone rechtbanken zijn overheidsinstellingen die in een formele procedure beslissen over civielrechtelijke vorderingen en strafrechtelijke aanklachten. Zij zijn bij wet opgericht en bestaan uit onafhankelijke en onpartijdige rechters, die niet overgeplaatst noch uit hun ambt ontzet kunnen worden, en die slechts door het recht zijn gebonden;
2. de diensten van het openbaar ministerie zijn speciale organen die losstaan van de rechtbanken. Hun voornaamste taak is het behartigen van het publieke belang in de strafrechtspleging, in welk verband zij leiding geven aan vooronderzoeken en het opstellen van de aanklacht, en optreden als vervolger in strafzaken. Openbare aanklagers zijn organen van de gewone rechtbanken;
3. de inrichtingen van het gevangeniswezen zijn inrichtingen waarin vrijheidsstraffen of andere, op preventie gerichte maatregelen ten uitvoer worden gelegd;
4. de voorzieningen in het kader van de vervulling van de proeftijd maken eveneens deel uit van het rechtssysteem. Zij zijn bestemd voor personen met een voorwaardelijke veroordeling en gedetineerden die in vrijheid worden gesteld in het kader van een proefverlof. Deze taken zijn grotendeels overgedragen aan particuliere instellingen, waarop overigens wel toezicht wordt uitgeoefend door het bondsministerie van Justitie.

De bondsminister van Justitie staat aan de top van de rechterlijke organisatie en wordt bijgestaan door het bondsministerie van Justitie, een van de belangrijkste uitvoerende organen van de bondsstaat en een van de departementen op bondsniveau. De bondsminister van Justitie is lid van de bondsregering en is verantwoordelijk voor het beleid, de coördinatie en de supervisie betreffende de rechterlijke organisatie en alle betrokken diensten.

Naast de gewone rechtbanken zijn er in Oostenrijk ook nog een grondwettelijk hof (Verfassungsgerichtshof) en een administratief hof (Verwaltungsgerichtshof), en - sinds 1 januari 2014 - administratieve rechtbanken (Verwaltungsgerichte). Op federaal niveau zijn er een federale administratieve rechtbank (Bundesverwaltungsgericht) en een federale financiële rechtbank (Bundesfinanzgericht) opgericht, die beide in Wenen zijn gevestigd, maar die ook regionale afdelingen in andere steden hebben. Daarnaast is er in elke deelstaat een regionale administratieve rechtbank (Landesverwaltungsgericht). Deze rechtbanken en hoven maken in Oostenrijk geen deel uit van de gewone rechtbanken.

Niveaus gewone rechtbanken

• districtsrechtbanken (Bezirksgerichte);
• arrondissementsrechtbanken (Landesgerichte) (ook rechtbanken van eerste aanleg genoemd);
• hoven van beroep (Oberlandesgerichte) (ook rechtbanken van tweede aanleg genoemd);
• hooggerechtshof (Oberster Gerichtshof).

Juridische gegevensbanken

Op de website van het Oostenrijkse ministerie van Justitie vindt u algemene informatie over de rechterlijke organisatie in Oostenrijk.

Is de toegang tot de juridische gegevensbank kosteloos?

Ja, de toegang tot de website van het Oostenrijkse ministerie van Justitie is kosteloos.