Κληρονομική διαδοχή

 

Το δελτίο αυτό εκπονήθηκε σε συνεργασία με το Συμβούλιο των Συμβολαιογραφικών Συλλόγων της ΕΕ (CNUE).

 

1 Πως συντάσσεται η διάταξη τελευταίας βουλήσεως (διαθήκη, συνδιαθήκη, κληρονομική σύμβαση);

Ο διαθέτης μπορεί να προσπορίσει περιουσιακή ωφέλεια σε άλλους, λόγω θανάτου, με διαθήκη. Οι απαιτήσεις του Νόμου περί γραπτού τύπου (Σκοτία) [Writing (Scotland) Act] του 1995 επιβάλλουν στις διαθήκες που συντάσσονται μετά την 1η Αυγούστου 1995 τον γραπτό τύπο και την υπογραφή τους από τον διαθέτη.

Επίσης, τα πρόσωπα μπορούν να κατέχουν κινητή και ακίνητη περιουσία με την κυριότητα να ανήκει εξ αδιαιρέτου σε αυτά και στον επιζώντα (γνωστό ως ρήτρα κληρονομικού δικαιώματος του επιζώντος).

Τα πρόσωπα μπορούν επίσης να κατέχουν κινητή και ακίνητη περιουσία με τίτλο στο όνομά τους ή ως συγκύριοι με άλλα πρόσωπα, με ρήτρα ειδικής διαδοχής που προβλέπει ότι η ιδιοκτησία ή η εξ αδιαιρέτου μερίδα ενός προσώπου περιέρχεται σε άλλο πρόσωπο λόγω θανάτου.

Στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει διαθήκη, ρήτρα κληρονομικού δικαιώματος του επιζώντος ή ρήτρα ειδικής διαδοχής, η περιουσία μεταβιβάζεται σύμφωνα με τον Νόμο περί κληρονομικής διαδοχής (Σκοτία) [Succession (Scotland) Act] του 1964.

2 Πρέπει η διάταξη να καταχωρίζεται, και εάν ναι, πως;

Στη Σκοτία δεν απαιτείται η καταχώρηση διαθήκης.

Ο τίτλος κυριότητας επί ακίνητης περιουσίας, συμπεριλαμβανομένων των τίτλων με ρήτρα ειδικής διαδοχής ή κληρονομικού δικαιώματος του επιζώντος, θα καταχωρείται είτε στο Μητρώο μεταγραφών πράξεων (Register of Sasines) είτε στο Κτηματολόγιο της Σκοτίας.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο τίτλος κυριότητας επί κινητής περιουσίας, συμπεριλαμβανομένων των τίτλων που περιέχουν ρήτρα ειδικής διαδοχής ή κληρονομικού δικαιώματος του επιζώντος, θα καταχωρίζεται, για παράδειγμα, στο μητρώο μετόχων μιας εταιρείας.

3 Υφίστανται περιορισμοί επί της ελευθερίας διάθεσης αιτία θανάτου (π.χ. νόμιμη μοίρα);

Σύμφωνα με το δίκαιο της Σκοτίας, τέκνο ή επιζών σύζυγος/καταχωρισμένος σύντροφος είναι δυνατό να εγείρει αξιώσεις νόμιμης μοίρας επί της κληρονομιαίας κινητής περιουσίας κατά τον θάνατο του γονέα/συζύγου/συντρόφου, ακόμα και όταν ο θανών έχει αφήσει διαθήκη. Το δικαίωμα της νόμιμης μοίρας συνιστά μέτρο προστασίας από την αποκλήρωση. Τα τέκνα έχουν δικαίωμα είτε στο ένα τρίτο της κινητής περιουσίας του κληρονομούμενου (μετρητά, μετοχές κ.α.), εάν υπάρχει επιζών σύζυγος ή καταχωρισμένος σύντροφος είτε στο ήμισυ της κινητής περιουσίας, εάν δεν υπάρχει επιζών σύζυγος ή καταχωρισμένος σύντροφος. Επιζών σύζυγος/καταχωρισμένος σύντροφος έχει δικαίωμα είτε στο ένα τρίτο της κινητής περιουσίας του κληρονομούμενου (μετρητά, μετοχές κ.α.), εάν υπάρχουν τέκνα, είτε στο ήμισυ της κινητής περιουσίας, εάν δεν υπάρχουν τέκνα.

4 Ελλείψει διάταξης τελευταίας βουλήσεως, ποιος κληρονομεί και τι;

Η περιουσία θα μεταβιβάζεται σύμφωνα με τον νόμο περί κληρονομικής διαδοχής (Σκοτία) του 1964, με τη σειρά που αναφέρεται ακολούθως.

(α) ΠΡΟΓΕΝΕΣΤΕΡΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Χηρεύσαντες σύζυγοι ή επιζώντες καταχωρισμένοι σύντροφοι έχουν προηγούμενα δικαιώματα επί της κληρονομιαίας περιουσίας του θανόντος συζύγου ή καταχωρισμένου συντρόφου.

Σε περίπτωση που ο θανών είχε στην κυριότητά του οικία στην οποία ζούσε ο επιζών σύζυγος/καταχωρισμένος σύντροφος, ο επιζών δικαιούται την οικία, την οικοσκευή και την επίπλωση αυτής, με την επιφύλαξη ορισμένων ορίων. Ο επιζών σύζυγος/καταχωρισμένος σύντροφος μπορεί να εγείρει αξίωση για:

• την οικία, εφόσον η αξία της είναι μικρότερη από 473 000 λίρες στερλίνες
• την οικοσκευή και την επίπλωση αξίας έως 29 000 λίρες στερλίνες.
• Εάν ο θανών άφησε τέκνα ή άλλους κατιόντες, ο επιζών σύζυγος/καταχωρισμένος σύντροφος δικαιούται τις πρώτες 50 000 λίρες στερλίνες από την κληρονομιαία περιουσία. Εάν ο θανών δεν άφησε τέκνα ή άλλους κατιόντες, ο επιζών σύζυγος/καταχωρισμένος σύντροφος δικαιούται τις πρώτες 89 000 λίρες στερλίνες από την κληρονομιαία περιουσία.

(β) ΝΟΜΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ (ΝΟΜΙΜΗ ΜΟΙΡΑ)

Σε περίπτωση εναπομείνασας κληρονομιαίας περιουσίας μετά την ικανοποίηση των «προγενέστερων δικαιωμάτων», ο επιζών σύζυγος ή καταχωρισμένος σύντροφος και τα τέκνα έχουν ορισμένα «νόμιμα δικαιώματα» (νόμιμη μοίρα) επί της «κληρονομιαίας κινητής περιουσίας» του θανόντος, όπως περιγράφεται στην απάντηση της ερώτησης 3 ανωτέρω.

(γ) ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΙΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ

Μετά την ικανοποίηση των προγενέστερων και των νομικών δικαιωμάτων, η υπόλοιπη αδιάθετη κληρονομιαία περιουσία μεταβιβάζεται σύμφωνα με τους κανόνες δικαίου, με την εξής σειρά:

• τα τέκνα
• σε περίπτωση επιζώντων γονέων και αδελφών, οι γονείς κληρονομούν το ήμισυ και οι αδελφοί και αδελφές το έτερο ήμισυ
• οι αδελφοί και αδελφές, εάν δεν υπάρχουν επιζώντες γονείς
• οι γονείς, εάν δεν υπάρχουν επιζώντες αδελφοί και αδελφές
• ο επιζών σύζυγος ή καταχωρισμένος σύντροφος
• οι θείοι ή οι θείες (από την πλευρά οποιουδήποτε γονέα)
• οι παππούδες και οι γιαγιάδες (από την πλευρά οποιουδήποτε γονέα)
• οι αδελφοί και οι αδελφές των παππούδων/γιαγιάδων (από την πλευρά οποιουδήποτε γονέα)
• άλλοι ανιόντες – πιο μακρινής συγγένειας σε σχέση με τους παππούδες/τις γιαγιάδες
• το Στέμμα.

5 Ποια είναι η αρμόδια αρχή:

5.1 σε υποθέσεις διαδοχής αιτία θανάτου;

5.2 για την κατάθεση δήλωσης αποδοχής ή αποποίησης κληρονομίας;

5.3 για την κατάθεση δήλωσης αποδοχής ή αποποίησης κληροδοσίας;

5.4 για την κατάθεση δήλωσης αποδοχής ή αποποίησης νόμιμης μοίρας;

Στις περισσότερες κληρονομιαίες περιουσίες, ο εκτελεστής (είτε κατονομάζεται στη διαθήκη του κληρονομούμενου είτε διορίζεται από το τοπικό δικαστήριο (sheriff court)) είναι απαραίτητο να λάβει «επικύρωση» από το τοπικό δικαστήριο. Η παραχώρηση επικύρωσης είναι ο τίτλος που παρέχεται στον εκτελεστή για να διαχειρίζεται την κληρονομιαία περιουσία που αναφέρεται στον κατάλογο απογραφής περιουσίας ο οποίος συνοδεύει την αίτηση επικύρωσης και, επίσης, παρέχει στον εκτελεστή την εξουσία να ασχολείται με όλα τα θέματα της κληρονομικής διαδοχής σε σχέση με την εν λόγω κληρονομιαία περιουσία.

6 Σύντομη περιγραφή της διαδικασίας για την επίλυση κληρονομικής διαδοχής βάσει του εθνικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της εκκαθάρισης της περιουσίας και της διανομής των περιουσιακών στοιχείων (συμπεριλαμβάνονται πληροφορίες σχετικά με το εάν η διαδικασία κληρονομικής διαδοχής κινείται αυτεπαγγέλτως από δικαστήριο ή άλλη αρμόδια αρχή)

• Στις περισσότερες κληρονομιαίες περιουσίες είναι απαραίτητο να υπάρχει εκτελεστής για τη διαχείριση της περιουσίας που ορίζεται είτε βάσει διαθήκης είτε από το τοπικό δικαστήριο (εκτελεστής διορισμένος από το δικαστήριο) όταν δεν υπάρχει έγκυρη διαθήκη ή εάν οι εκτελεστές που ορίστηκαν αδυνατούν ή δεν επιθυμούν να αναλάβουν αυτόν τον ρόλο.
• Στις περισσότερες κληρονομιαίες περιουσίες, ο/οι εκτελεστής/-ές πρέπει να υποβάλει/-ουν αίτηση στο τοπικό δικαστήριο για επικύρωση.
• Ο διορισμένος από το δικαστήριο εκτελεστής υποχρεούται, εκτός εάν η κληρονομιαία περιουσία δεν υπόκειται στη διαδικασία μικρών κληρονομιαίων περιουσιών καθώς και σε λίγες ακόμη άλλες περιπτώσεις, να αποκτήσει ασφαλιστική κάλυψη (bond of caution) πριν από την έναρξη διαχείρισης της κληρονομιαίας περιουσίας.
• Κατά την υποβολή της, η αίτηση επικύρωσης πρέπει να συνοδεύεται από κατάλογο απογραφής που αναφέρει όλα τα στοιχεία της κληρονομιαίας περιουσίας και από τη διαθήκη, εάν υφίσταται.
• Το δικαστήριο παραχωρεί επικύρωση όσον αφορά τα στοιχεία της κληρονομιαίας περιουσίας που αναφέρονται στον κατάλογο και που είναι ευθύνη του εκτελεστή να συγκεντρωθούν.
• Μόλις συγκεντρωθεί η κληρονομιαία περιουσία, ο εκτελεστής πρέπει στη συνέχεια να εξοφλήσει τυχόν χρέη και να καταβάλει φόρους που οφείλονται, πριν προβεί στη διανομή της περιουσίας σύμφωνα με τη διαθήκη ή τον νόμο περί κληρονομικής διαδοχής (Σκοτία) του 1964.

7 Πως και πότε καθίσταται ένα πρόσωπο κληρονόμος ή κληροδόχος;

Σε περίπτωση που υπάρχει διαθήκη, θα κατονομάζει τους δικαιούχους ή την κατηγορία δικαιούχων που πρέπει να κληρονομήσουν μέρος ή το σύνολο της κληρονομιαίας περιουσίας, με την επιφύλαξη αξιώσεων νόμιμης μοίρας.

Σε περίπτωση που δεν υπάρχει διαθήκη, τα δικαιώματα και η σειρά με την οποία οι δικαιούχοι θα κληρονομήσουν την περιουσία ορίζονται στον νόμο περί κληρονομικής διαδοχής (Σκοτία) του 1964.

Σε περίπτωση που δεν υπάρχει διαθήκη, ο επιζών συμβιών μπορεί επίσης να υποβάλει αίτηση στο δικαστήριο, εντός έξι μηνών από τον θάνατο, για τη χορήγηση ποσού από την κληρονομιαία περιουσία βάσει του Νόμου περί οικογενειακού δικαίου (Σκοτία) [Family Law (Scotland) Act] του 2006.

«Θεμελίωση δικαιώματος» είναι η χρονική στιγμή κατά την οποία ο δικαιούχος αποκτά «δικαίωμα στην περιουσία» όσον αφορά μια κληροδοσία. Σύμφωνα με τον νόμο περί κληρονομικής διαδοχής (Σκοτία) του 1964, η κληρονομιαία περιουσία μεταβιβάζεται στον εκτελεστή για τους σκοπούς της διαχείρισης. Σε αυτό το σημείο, ο δικαιούχος αποκτά ενοχικό δικαίωμα έναντι του εκτελεστή για την παράδοση του αντικειμένου της κληροδοσίας υπέρ του δικαιούχου. Όταν το αντικείμενο της κληροδοσίας παραδίδεται στον δικαιούχο, εκείνος αποκτά «εμπράγματο δικαίωμα».

Η χρονική στιγμή της θεμελίωσης δικαιώματος άπτεται της πρόθεσης του θανόντος, η οποία προσδιορίζεται με αναφορά στη διαθήκη του.

8 Φέρουν οι κληρονόμοι την ευθύνη για τα χρέη του αποθανόντος, και εάν ναι, υπό ποιους όρους;

Ο εκτελεστής υποχρεούται να εξοφλήσει όλα τα χρέη που οφείλονται από την κληρονομιαία περιουσία πριν από τη διανομή της στους δικαιούχους. Η κληρονομιαία περιουσία δεν διανέμεται πριν από την παρέλευση έξι μηνών από την ημερομηνία θανάτου, έτσι ώστε να δοθεί χρόνος στους δανειστές να εγείρουν την αξίωσή τους. Εάν ένας δανειστής δεν εγείρει αξίωση εντός έξι μηνών και ο εκτελεστής διανείμει την κληρονομιαία περιουσία, θεωρητικά υπόχρεοι για την εξόφληση οφειλών, στον βαθμό της κληροδοσίας τους, είναι οι δικαιούχοι.

9 Ποια είναι τα έγγραφα και/ή οι πληροφορίες που συνήθως απαιτούνται για την καταχώριση ακίνητης περιουσίας;

Ο τίτλος κυριότητας επί ακίνητης περιουσίας μπορεί να μεταβιβαστεί σε δικαιούχο μέσω διάταξης τελευταίας βούλησης που πρέπει να καταχωρείται στο κτηματολόγιο της Σκοτίας ή με την επισύναψη υπογεγραμμένου εγγράφου (έκθεμα) στην επικύρωση (ή στο πιστοποιητικό επικύρωσης).

Σε περίπτωση ρήτρας κληρονομικού δικαιώματος του επιζώντος, ο τίτλος κυριότητας επί της περιουσίας περιέρχεται αυτόματα στον κύριο που επιζεί και ένα απόσπασμα ληξιαρχικής πράξης θανάτου πρέπει να συνοδεύει τους τίτλους κυριότητας.

9.1 Είναι ο διορισμός διαχειριστή κληρονομίας υποχρεωτικός ή καθίσταται υποχρεωτικός μετά από αίτηση; Εάν είναι υποχρεωτικός ή καθίσταται υποχρεωτικός μετά από αίτηση, ποιες είναι οι απαιτούμενες ενέργειες;

Η επικύρωση του δικαστηρίου δεν απαιτείται για όλες τις κληρονομιαίες περιουσίες - ορισμένοι διαχειριστές της κληρονομιαίας περιουσίας προχωρούν σε διανομή της χωρίς την ανάγκη επικύρωσης. Εάν απαιτείται επικύρωση, πρέπει να διοριστεί εκτελεστής, είτε βάσει διαθήκης είτε κατόπιν υποβολής αίτησης για εκτελεστή διορισμένο από το δικαστήριο.

9.2 Ποιος έχει το δικαίωμα να αναλάβει την εκτέλεση της διάταξης τελευταίας βουλήσεως του θανόντος και/ή να διαχειριστεί την περιουσία;

Ο εκτελεστής που ορίζεται βάσει διαθήκης ή διορίζεται από το δικαστήριο και στον οποίο έχει παραχωρηθεί επικύρωση από το δικαστήριο θα διαχειρίζεται την κληρονομιαία περιουσία. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι διαχειριστές κληρονομιαίας περιουσίας μεταβιβάζουν την περιουσία του κληρονομούμενου χωρίς την ανάγκη επικύρωσης.

9.3 Ποιες εξουσίες έχει ο διαχειριστής;

• Να συγκεντρώνει την κληρονομιαία περιουσία που αναφέρεται στον κατάλογο απογραφής ο οποίος συνοδεύει την αίτηση επικύρωσης.
• Να εξοφλεί τα χρέη και να καταβάλει τους φόρους.
• Να διανέμει την εναπομείνασα κληρονομιαία περιουσία στους δικαιούχους βάσει της διαθήκης ή, όπου δεν υπάρχει διαθήκη, σύμφωνα με τον νόμο περί κληρονομικής διαδοχής (Σκοτία) του 1964.
• Να επιδιώκει την εξόφληση απαιτήσεων του θανόντα.
• Σε περίπτωση που ο θανών υπέστη προσωπικές βλάβες προ του θανάτου, ο εκτελεστής έχει τα ίδια δικαιώματα αποζημίωσης που θα είχε ο θανών.
• Ο εκτελεστής έχει το δικαίωμα να συνεχίσει αγωγή αποζημίωσης για προσωπικές βλάβες που κατατέθηκε από τον θανόντα πριν από τον θάνατό του και η εκδίκασή της δεν έχει ολοκληρωθεί.
• Σε περίπτωση κατάθεσης αγωγής για δυσφήμιση από τον θανόντα, η εκδίκαση της οποίας δεν είχε ολοκληρωθεί κατά τον χρόνο του θανάτου του, το δικαίωμα αποζημίωσης δύναται να μεταβιβαστεί στον εκτελεστή.
• Εάν ο θανών είχε δικαίωμα αποζημίωσης λόγω αθέτησης σύμβασης, αυτό μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο αγωγής που συνεχίζει ή καταθέτει ο εκτελεστής.

10 Ποια είναι τα τυπικά έγγραφα που εκδίδονται βάσει του εθνικού δικαίου στη διάρκεια ή στο τέλος της διαδικασίας κληρονομικής διαδοχής, για να αποδειχθεί η ιδιότητα και τα δικαιώματα των δικαιούχων; Έχουν τα εν λόγω έγγραφα ειδική αποδεικτική ισχύ;

Δεν απαιτείται η έκδοση εγγράφων που αποδεικνύουν την ιδιότητα και τα δικαιώματα των δικαιούχων. Τα στοιχεία της κληρονομιαίας περιουσίας μεταβιβάζονται στους δικαιούχους από τον εκτελεστή που διαχειρίζεται την περιουσία και για ορισμένους από τους δικαιούχους, αυτό συνεπάγεται επίσημη μεταβίβαση και, πιθανόν, μεταγραφή τίτλου. Όπως προαναφέρθηκε, σε περίπτωση ρήτρας κληρονομικού δικαιώματος του επιζώντος, ο τίτλος κυριότητας επί της περιουσίας περιέρχεται αυτόματα στον επιζώντα κύριο, και τους τίτλους κυριότητας πρέπει να συνοδεύει απόσπασμα της ληξιαρχικής πράξης θανάτου. Στο πλαίσιο της διαδικασίας επικύρωσης στη Σκοτία, πρέπει να υποβάλλεται έντυπο φόρου κληρονομίας, ακόμα και όταν δεν οφείλεται φόρος κληρονομίας.

 

Αυτή η ιστοσελίδα είναι μέρος του ιστότοπου Η Ευρώπη σου.

Θα μας βοηθούσαν πολύ τα σχόλιά σας σχετικά με τη χρησιμότητα των παρεχόμενων πληροφοριών.