The Spanish Constitution recognises the dignity of people, their inviolable rights, free development of personality, respect for the law and for the rights of others.

The Constitution itself includes people’s fundamental rights and freedoms, reflecting the Universal Declaration of Human Rights and the international treaties and agreements on human rights ratified by Spain.

The general fundamental rights contained in the Spanish Constitution are developed in national law.

The rights of the party under investigation/accused in criminal proceedings are specifically set out in the Spanish Code of Criminal Procedure (Ley de Enjuiciamiento Criminal), which:

1. uses the term ‘party under investigation’ (investigado) to refer to the person under investigation for their connection with a crime.
2. uses the term ‘accused’ (encausado) to refer, in general, to a person who, once the investigation of the case has been completed, is formally accused by the judicial authority of having participated in the commission of a specific criminal offence.
3. continues to use the Spanish terms ‘acusado’ [usually the person against whom an accusation has been made in oral proceedings] and ‘procesado’ [usually the person against whom an accusation has been made in a specific type of criminal proceedings], both of which can be translated as ‘accused’ in English, and which may be used interchangeably with the Spanish term ‘encausado’ in the appropriate stages of proceedings.

If you are the victim of a crime, you can find detailed information about your rights here.

Summary of the criminal proceedings

Commencement

The proceedings can be initiated:

• By filing a complaint with the competent authority (police, public prosecutor’s office or duty court).
• By means of a complaint filed by any person whether or not they were the victim of the crime.
• By means of a police statement.
• By the investigating judge of their own motion.

Investigation stage

Following the commencement of the criminal proceedings, a ‘pre-trial’ judicial investigation stage is opened, in which the steps taken to prepare for the trial are carried out, investigating and proving the perpetration of any offences that may have been committed with all the circumstances that may influence their classification, and the guilt of the offenders, securing the persons and their pecuniary liabilities.

End of the investigation

The completion of the ‘pre-trial’ investigation may lead to the following:

• The dismissal and closure of the proceedings if there is no evidence of a criminal offence or where there is no known perpetrator.
• The continuation of the proceedings by entering into what is known as the ‘intermediate stage’, the purpose of which is to determine whether the investigation is complete and whether it is appropriate to file charges.
• After the submission, where applicable, of the relevant bill of indictment and statement of defence, the parties are summoned for the trial.

Trial

The trial, which is public (with some exceptions), is held before a judge or court other than the one that conducted the investigation and ends with a judgment that may be:

• A judgment against the defendant
• A judgment for the defendant

In both cases, an appeal against the judgment may be filed by either party with a higher court.

Factsheets

Details about all of these stages in the process and about your rights can be found in the factsheets. This information is not a substitute for legal advice and is intended to be for guidance only.

Role of the European Commission

Please note that the European Commission has no role in criminal proceedings in Member States and cannot assist you if you have a complaint. Information is provided in these factsheets about how to complain and to whom.

Click on the links below to find the information that you need

1 - My rights during the investigation

2 - My rights during trial

3 - My rights after the trial

Jekk jien ċittadin barrani, dan jaffettwa l-investigazzjoni?

B’mod ġenerali, l-istatus tal-parti taħt investigazzjoni bħala ċittadin barrani ma jaffettwax l-investigazzjoni kriminali. Iċ-ċittadini barranin igawdu l-istess drittijiet bħal ċittadin Spanjol li qiegħed jiġi investigat, u jingħataw ukoll ċerti drittijiet speċifiċi, bħad-dritt għal assistenza minn interpretu mingħajr ħlas, meta ċ-ċittadin barrani ma jkunx jifhem jew ma jkunx jitkellem bl-Ispanjol jew bil-lingwa uffiċjali li biha jkunu qegħdin isiru l-proċedimenti. Meta ċ-ċittadin barrani jiġi detenut bħala parti minn investigazzjoni kriminali, dan għandu d-dritt li l-uffiċċju konsulari ta’ pajjiżu jiġi infurmat biċ-ċaħda tal-libertà tiegħu u bil-post fejn ikun qed jinżamm arrestat fi kwalunkwe ħin, u għandu wkoll id-dritt li jsirulu żjarat mill-awtoritajiet konsulari ta’ pajjiżu u li jikkomunika u jikkorrispondi magħhom.

L-istatus tal-parti taħt investigazzjoni bħala ċittadin barrani jista’ jitqies meta tittieħed deċiżjoni dwar is-sitwazzjoni individwali tagħha (arrest preventiv) matul il-proċedimenti kriminali, u l-adozzjoni ta’ miżuri oħra li huma inqas restrittivi għad-drittijiet, bħall-qbid tal-passaport jew il-projbizzjoni tat-tluq mit-territorju nazzjonali.

X’inhuma l-istadji ta’ investigazzjoni?

L-għan tal-investigazzjoni kriminali huwa li jinġabru l-provi relatati mat-twettiq potenzjali ta’ reat kriminali u li jiġu identifikati l-awturi allegati ta’ dak ir-reat.

Hemm żewġ fażijiet hawnhekk:

• Il-pulizija: Il-pulizija tinvestiga l-fatti li huma magħrufa u li jistgħu jikkostitwixxu reat. Sabiex jagħmlu dan, huma jikkuntattjaw lil kwalunkwe individwi preżunti li kellhom xi parteċipazzjoni fl-avvenimenti, ifittxu provi materjali, xhieda, eċċ.
• Ġudizzjarju (qabel il-proċess): Jekk il-pulizija ssib indikazzjonijiet ta’ attività kriminali u tidentifika l-partijiet li allegatament huma responsabbli, huma jibagħtu rapport tal-pulizija kriminali lill-Qorti istruttorja, li jibda l-proċedimenti kriminali korrispondenti u, fejn applikabbli, jieħu l-azzjoni meqjusa xierqa (l-interrogazzjoni tal-partijiet li jkunu qegħdin jiġu investigati u tax-xhieda, il-kisba ta’ dokumenti rilevanti għall-kawża, id-dħul u t-tfittxijiet, l-analiżi tas-sustanzi, eċċ.)

Jekk ma jinstabu l-ebda provi li twettaq reat jew jekk l-awtur tar-reat ma jkunx magħruf, il-każ jiġi miċħud u magħluq.

Jekk jinstabu provi li twettaq reat, isiru arranġamenti sabiex jitkomplew il-proċedimenti billi jinbeda l-“istadju intermedju”, li l-għan tiegħu huwa li jiġi ddeterminat jekk l-investigazzjoni hijiex kompluta u jekk huwiex xieraq li jitressqu akkużi.

Wara s-sottomissjoni, fejn applikabbli, tal-att ta’ akkuża u tal-istqarrija tad-difiża rilevanti, il-partijiet jiġu mħarrka għall-proċess.

Is-Servizz tal-Prosekuzzjoni Spanjol (“Ministerio Fiscal”) irid jinżamm infurmat matul l-investigazzjoni kriminali, u jista’ jitlob liIl-Qorti istruttorja (Juez de Instrucción) twettaq kwalunkwe azzjoni istruttorja li jqis rilevanti. Jekk iqis li ma jkunx hemm provi suffiċjenti dwar it-twettiq ta’ reat jew tal-awturi tiegħu, huwa jista’ jitlob li l-każ jiġi miċħud. Madankollu, jekk iqis li hemm biżżejjed provi ta’ reat kontra persuna, huwa jippreżenta l-att ta’ akkuża korrispondenti mat-tlestija tal-investigazzjoni.

Fażi ta’ ġbir ta’ provi / Setgħa tal-investigaturi

Il-pulizija kriminali (Policía judicial) hija responsabbli għat-twettiq tal-proċeduri investigattivi meħtieġa sabiex jiġi aċċertat jekk inkisritx il-liġi, jinġabru l-provi rilevanti u jiġu identifikati l-awturi tar-reat. Dan jitwettaq taħt il-kontroll tal-imħallef inkarigat mill-kompilazzjoni, li jenħtieġlu, fil-każijiet kollha, jawtorizza kwalunkwe proċedura istruttorja li tikkostitwixxi ksur tad-drittijiet fundamentali (dħul u tiftix ġo dar, interċettazzjoni ta’ komunikazzjonijiet, eċċ.). Is-Servizz tal-Prosekuzzjoni Spanjol (“Ministerio Fiscal”) jenħtieġlu jinżamm infurmat matul l-investigazzjoni kriminali, u jista’ jitlob lill-Qorti istruttorja biex twettaq kwalunkwe azzjoni istruttorja li jqis rilevanti.

Kustodja tal-pulizija

Bħala regola ġenerali, id-detenzjoni ma tistax iddum aktar milli huwa strettament neċessarju sabiex jitwettqu l-investigazzjonijiet li jfittxu li jiċċaraw il-fatti u taħt l-ebda ċirkostanza aktar minn 72 siegħa, iż-żmien massimu li matulu l-persuna detenuta jeħtiġilha tiġi rilaxxata jew ittrasferita lill-awtorità ġudizzjarja.

Id-detenzjoni tista’ tiġi ordnata mill-pulizija, li l-uffiċjali tal-pulizija jeħtiġilhom jagħmlu fil-każijiet previsti mil-liġi. Dan jista’ jiġi ordnat ukoll mis-Servizz tal-Prosekuzzjoni Spanjol jew direttament mill-Qorti istruttorja. F’każijiet eċċezzjonali, id-detenzjoni tista’ titwettaq minn individwi privati, li huma meħtieġa li jressqu immedjatament lill-persuna detenuta quddiem l-awtorità ġudizzjarja.

Id-detenzjoni trid issir b’tali mod li tikkawża ħsara minima lill-persuna, lir-reputazzjoni u lill-assi tal-persuna detenuta; dawk li jordnaw id-detenzjoni u dawk responsabbli għat-twettiq tagħha jeħtiġilhom jiżguraw ir-rispett dovut għad-drittijiet kostituzzjonali tal-persuna detenuta għall-unur, il-privatezza u x-xbieha personali.

Wara li l-pulizija tkun wettqet l-investigazzjonijiet li jfittxu li jiċċaraw il-fatti u fit-terminu legali ta’ 72 siegħa, il-persuna detenuta tinħeles jew tiġi ttrasferita lill-awtorità ġudizzjarja.

Interrogazzjoni

Il-parti taħt investigazzjoni tiġi infurmata bid-drittijiet tagħha u tintalab tagħti l-istqarrija tagħha fir-rigward tal-fatti li qegħdin jiġu investigati. Il-parti taħt investigazzjoni tista’ tibqa’ siekta u ma tagħti l-ebda stqarrija jekk tixtieq, jew tista’ tagħżel li ma twieġeb l-ebda waħda mill-mistoqsijiet li jsirulha, jew tista’ tiddikjara li se tagħmel l-istqarrija tagħha biss quddiem l-qorti.

Il-parti taħt investigazzjoni hija libera li taħtar avukat; jekk ma tagħmilx dan, hija tiġi assistita minn avukat maħtur uffiċjalment. Bl-istess mod, għandha id-dritt li tiltaqa’ privatament mal-avukat tagħha qabel ma tagħmel l-istqarrija tagħha.

Jekk il-parti taħt investigazzjoni ikollha ċittadinanza barranija u ma tifhimx jew ma titkellimx bl-Ispanjol jew bil-lingwa uffiċjali li biha jkunu qegħdin isiru l-proċedimenti, tkun nieqsa mis-smiegħ batuta fis-smigħ, jew ikollha diffikultajiet lingwistiċi, hija jkollha d-dritt li tkun assistita minn interpretu mingħajr ħlas.

Il-parti taħt investigazzjoni għandha d-dritt li ma tagħmilx stqarrija kontriha nfisha.

Il-parti taħt investigazzjoni tista’ tiddikjara wkoll li hija ħatja tar-reati kollha li ġiet akkużata bihom sa mill-bidu jew ta’ kwalunkwe wieħed minnhom. Dan ma jwaqqafx l-investigazzjoni milli titkompla jew milli jsir il-proċess. Madankollu, skont it-tip ta’ sentenza u reat, jista’ jsir proċess sommarju. F’dawn il-każijiet, l-avukat li jirrappreżenta lill-parti taħt investigazzjoni jista’ jilħaq ftehim mas-Servizz tal-Prosekuzzjoni Spanjol b’tali mod li tinħareġ kundanna iżda bi tnaqqis fis-sentenza.

Arrest preventiv

L-arrest preventiv jista’ jiġi ordnat biss jekk il-Qorti istruttorja tqis li dan ikun xieraq, soġġett għal talba mis-Servizz tal-Prosekuzzjoni Spanjol u/jew minn kwalunkwe membru tal-prosekuzzjoni.

Fi kwalunkwe każ, ir-rekwiżiti legali għal dan iridu jiġu sodisfatti u l-miżura trid tfittex li tilħaq għan leġittimu (il-protezzjoni tal-vittma u/jew in-newtralizzazzjoni tar-riskji ta’ ħarba, ta’ twettiq ta’ reat ġdid, jew il-qerda jew il-ħabi tal-provi).

X’inhuma d-drittijiet tiegħi matul l-investigazzjoni?

Kwalunkwe persuna akkużata b’reat punibbli tista’ teżerċita d-dritt tagħha għal difiża li tidher fil-proċedimenti ladarba tiġi nnotifikata bl-eżistenza ta’ dawk il-proċedimenti, u għal dan il-għan tiġi pprovduta informazzjoni b’lingwa li tinftiehem u aċċessibbli fir-rigward tad-drittijiet li ġejjin:

1. Id-dritt li tiġi informata dwar l-azzjonijiet li hija akkużata bihom u dwar kwalunkwe bidla rilevanti fis-suġġett tal-investigazzjoni u l-akkużi.
2. Id-dritt li jiġu eżaminati l-proċedimenti fi żmien xieraq sabiex jiġi ssalvagwardjat id-dritt għal difiża u, fi kwalunkwe każ, qabel ma tittieħed stqarrija.
3. Id-dritt li taġixxi fil-proċedimenti kriminali sabiex teżerċita d-dritt tagħha għal difiża f’konformità mal-liġi.
4. Id-dritt li taħtar avukat liberament (bl-eċċezzjonijiet elenkati fil-Liġi Proċedurali Kriminali Spanjola).
5. Id-dritt li titlob assistenza legali mingħajr ħlas, il-proċedura sabiex isir dan u l-kundizzjonijiet sabiex tinkiseb dik l-assistenza.
6. Id-dritt għat-traduzzjoni u l-interpretazzjoni, mingħajr ħlas, f’konformità mal-Liġi Proċedurali Kriminali Spanjola.
7. Id-dritt li tibqa’ siekta u li ma tagħti l-ebda stqarrija jekk ma tixtieqx tagħmel hekk, u li ma twieġeb l-ebda waħda mill-mistoqsijiet li jsirulha.
8. Id-dritt li ma tagħmilx stqarrija kontriha stess u li ma tinkriminax ruħha.

X’inhu d-dritt tiegħi għal interpretu u għal traduzzjonijiet?

Kwalunkwe persuna li tkun taħt investigazzjoni tiġi infurmata minnufih, bil-miktub, f’termini sempliċi u aċċessibbli u b’lingwa li tifhem, bl-atti li hija akkużata bihom, kif ukoll bid-drittijiet tagħha, b’mod partikolari d-dritt għal assistenza bla ħlas minn interpretu, fil-każ ta’ ċittadin barrani li ma jifhimx jew ma jitkellimx bl-Ispanjol jew bil-lingwa uffiċjali li biha jkunu qegħdin isiru l-proċedimenti, jew fil-każ ta’ persuni neqsin mis-smigħ jew batuti fis-smigħ, kif ukoll ta’ kwalunkwe persuna oħra b’diffikultajiet lingwistiċi.

Matul l-istadju tal-investigazzjoni, dan id-dritt jieħu l-forma tad-dritt għal assistenza minn interpretu li juża lingwa li l-persuna taħt investigazzjoni tifhem, matul kwalunkwe proċediment li matulu tkun meħtieġa l-preżenza tagħha, inkluż l-interrogazzjoni mill-pulizija jew mis-Servizz tal-Prosekuzzjoni Spanjol u s-seduti kollha tal-qorti, u d-dritt li jintuża interpretu f’konverżazzjonijiet mal-avukat tagħha li huma direttament relatati mal-interrogazzjoni sussegwenti tagħha jew mat-teħid tal-istqarrija tagħha, jew li huma meħtieġa għall-preżentazzjoni ta’ appell jew għal rikorsi proċedurali oħra.

X’inhuma d-drittijiet tiegħi għall-informazzjoni u aċċess għall-atti tal-kawża?

B’mod ġenerali, int għandek id-dritt li tiġi infurmat dwar l-azzjonijiet li int qiegħed tiġi akkużat bihom u dwar kwalunkwe bidla rilevanti fis-suġġett tal-investigazzjoni u l-akkużi. Int għandek ukoll id-dritt li teżamina l-proċedimenti fi żmien xieraq sabiex tissalvagwardja d-dritt għal difiża u, fi kwalunkwe każ, qabel ma tittieħed stqarrija, bl-eċċezzjonijiet stabbiliti legalment.

Fil-każ li tkun ġejt detenut, inti tiġi infurmat ukoll bir-raġunijiet għad-detenzjoni tiegħek u d-drittijiet tiegħek (speċifikament, id-dritt ta’ aċċess għall-partijiet tal-proċedimenti li huma essenzjali għall-kontestazzjoni tal-legalità tad-detenzjoni jew taċ-ċaħda tal-libertà).

X’inhu d-dritt tiegħi ta’ aċċess għal avukat u li terzi jkunu infurmati bis-sitwazzjoni tiegħi?

Inti għandek id-dritt li taħtar liberament avukat (bl-eċċezzjonijiet mogħtija fil-Liġi Proċedurali Kriminali Spanjola) u li tkun assistit minn dak l-avukat mingħajr dewmien żejjed. Id-dritt għal difiża jinkludi l-assistenza legali ta’ avukat, li int liberu li taħtar, jew, jekk ma tagħmilx dan, avukat maħtur uffiċjalment, li miegħu tista’ tikkomunika u tiltaqa’ privatament, inkluż qabel ma tipprovdi l-istqarrija tiegħek lill-pulizija, lis-Servizz tal-Prosekuzzjoni Spanjol jew l-awtorità ġudizzjarja (bl-eċċezzjonijiet stabbiliti fil-Liġi) u li jkunu preżenti għall-istqarrijiet kollha tiegħek, kif ukoll kwalunkwe rikonoxximent, proċeduri ta’ konfront tax-xhieda u ta’ rikostruzzjoni tal-avvenimenti.

F’każ li int tinżamm f’detenzjoni, inti għandek id-dritt membru tal-familja jew persuna tal-għażla tiegħek tiġi infurmata, mingħajr dewmien żejjed, dwar iċ-ċaħda tal-libertà tiegħek u l-post fejn tkun qiegħed tinżamm fi kwalunkwe ħin. Iċ-ċittadini barranin ikollhom id-dritt li ċ-ċirkostanzi ta’ hawn fuq jiġu nnotifikati lill-uffiċċju konsulari ta’ pajjiżhom.

Bl-istess mod, inti jkollok id-dritt li tikkomunika, bit-telefown, mingħajr dewmien żejjed, ma’ parti terza tal-għażla tiegħek; iċ-ċittadini barranin ikollhom id-dritt li jsirulhom żjarat mill-awtoritajiet konsulari ta’ pajjiżhom, u li jikkomunikaw u jikkorrispondu magħhom.

X’inhu d-dritt tiegħi għall-għajnuna legali?

Inti għandek id-dritt li tirċievi assistenza legali mingħajr ħlas jekk inti ċittadin Spanjol nazzjonali jew barrani li jirrisjedi legalment fi Spanja, u jekk iġġib prova li ma għandekx riżorsi suffiċjenti għall-kawża, skont it-termini stabbiliti fil-liġi.

Id-dritt għal assistenza legali mingħajr ħlas jinkludi r-rinunzja fuq it-tariffi tal-avukati fejn l-intervent tagħhom huwa obbligatorju skont il-liġi u fejn, anke meta dan ma jkunx obbligatorju, l-imħallef jew il-qorti jeħtieġu dan b’mod espliċitu sabiex jiggarantixxu t-trattament ugwali tal-partijiet fil-proċedimenti. L-għajnuna ta’ avukat tingħata lill-persuna detenuta, jew lil priġunier li ma jkunx ħatar avukat, għal kwalunkwe azzjoni tal-pulizija li ma tkunx ir-riżultat ta’ proċedimenti ġudizzjarji pendenti jew fl-ewwel dehra tagħhom quddiem korp ġudizzjarju, inkluża dehra magħmula permezz ta’ assistenza ġudizzjarja. Fil-każ ta’ vittmi ta’ vjolenza bbażata fuq il-ġeneru, it-terroriżmu u t-traffikar tal-bnedmin, kif ukoll minorenni jew persuni b’diżabilità intellettwali jew b’mard mentali, l-assistenza legali bla ħlas tinkludi pariri u gwida mingħajr ħlas immedjatament qabel ma jiġi ppreżentat l-ilment.

v. X’inhu importanti li wieħed ikun jaf dwar:

Il-preżunzjoni tal-innoċenza

Il-preżunzjoni tal-innoċenza hija d-dritt ta’ kwalunkwe parti taħt investigazzjoni jew li tiġi akkużata fi proċedimenti kriminali li tiġi ttrattata daqslikieku hija innoċenti sakemm sentenza finali tistabbilixxi l-kundanna tagħha.

Il-preżunzjoni tal-innoċenza għandha żewġ aspetti: bħala regola dwar it-trattament u bħala regola dwar is-sentenza. Bħala regola dwar it-trattament, din tiddikjara li l-parti taħt investigazzjoni jeħtiġilha tiġi ttrattata daqslikieku hija innoċenti sakemm kundanna b’sentenza finali ma tipprovdix dan. Bħala regola dwar is-sentenza, il-preżunzjoni tal-innoċenza tipproduċi l-effetti tagħha fuq l-evalwazzjoni tal-provi billi, fi proċedimenti kriminali, l-imħallef irid jibda minn suppożizzjoni li l-parti taħt investigazzjoni hija innoċenti, b’tali mod li, fil-każ li l-prosekuzzjoni ma tagħtix prova sħiħa tal-akkuża tagħha kontra l-parti taħt investigazzjoni, l-innoċenza tagħha asserita b’mod temporanju għandha ssir finali.

Id-dritt li wieħed jibqa’ sieket u li wieħed ma jinkriminax ruħu

Id-dritt tal-parti taħt investigazzjoni li tibqa’ siekta u li ma tinkriminax ruħha huwa dritt fundamentali li tista’ tagħżel li teżerċita, mingħajr ma ssofri xi konsegwenzi negattivi b’riżultat ta’ hekk.

Is-skiet tal-akkużat ma jistax jissostitwixxi n-nuqqas ta’ provi suffiċjenti tal-prosekuzzjoni. Jiġifieri li, irrispettivament mill-istqarrija tagħha, il-prosekuzzjoni jeħtiġilha tipprova l-eżistenza ta’ prova tat-twettiq tar-reat. F’każijiet fejn tkun teżisti prova, jekk, malli jara l-provi tal-prosekuzzjoni, l-akkużat ma jweġibx jew ma jagħtix biżżejjed spjegazzjonijiet li jiskolpawh, is-skiet tiegħu jista’ jitqies bħala korroborazzjoni tal-ħtija tiegħu. Għalhekk huwa importanti li l-akkużat ikun konxju mill-provi tal-prosekuzzjoni qabel ma jagħmel l-istqarrija tiegħu.

Jekk ma jkunx hemm provi suffiċjenti għall-prosekuzzjoni kontra l-akkużat, is-skiet tiegħu ma jistax jintuża minflok in-nuqqas ta’ dawk il-provi għall-prosekuzzjoni.

Oneru tal-prova

L-oneru materjali tal-prova jaqa’ esklużivament fuq il-prosekuzzjoni u mhux fuq id-difiża. Il-preżunzjoni tal-innoċenza taqleb l-oneru tal-prova fuq il-prosekuzzjoni, li hija esklużivament responsabbli sabiex iġib prova tal-fatti li jikkostitwixxu l-allegazzjoni kriminali (ir-responsabbiltà qatt ma hija tad-difiża). Barra minn hekk, dan il-proċess ta’ provi jrid ikun suffiċjenti sabiex jipprovdi lill-Qorti bi prova dwar l-eżistenza mhux biss tal-att punibbli, iżda wkoll tar-responsabbiltà kriminali tal-akkużat f’dak l-att.

X’inhuma s-salvagwardji speċifiċi għat-tfal?

Jekk il-persuna taħt investigazzjoni tkun minorenni, l-investigazzjoni ta’ qabel il-proċess tal-proċedimenti kriminali titwettaq mis-Servizz Spanjol għall-Prosekuzzjoni tal-Minorenni (Fiscalía de Menores) u l-proċess mill-Qorti tal-Minorenni Spanjola (Juzgado de Menores), peress li din hija qorti b’ġuriżdizzjoni speċjali regolata fil-Liġi Organika 5/2000 tat-12 ta’ Jannar 2000 li tirregola r-responsabbiltà kriminali tal-minorenni. Din il-liġi tistabbilixxi li l-minorenni bejn l-età ta’ 14 u 18-il sena għandhom responsabbiltà kriminali, iżda huma soġġetti għal reġim legali speċjali. Għaldaqstant, jekk minorenni jinżamm f’detenzjoni, dan jiġi mgħoddi lid-Diviżjoni tal-Minorenni tas-Servizz ta’ Prosekuzzjoni (Secciones de Menores de la Fiscalía) u lill-individwi b’awtorità tal-ġenituri jew b’tutela jew il-gwardjan de facto tagħhom jiġu informati dwar il-fatt u l-post tad-detenzjoni, hekk kif tiġi stabbilita l-età minuri tagħhom.

Jekk il-minorenni jkun ċittadin barrani, il-konsolat ta’ pajjiżu jiġi infurmat bid-detenzjoni tiegħu.

X’inhuma s-salvagwardji speċifiċi għal suspettati vulnerabbli?

Bħalissa, is-salvagwardji li jeżistu għal persuni suspettati vulnerabbli ma humiex inklużi b’mod sistematiku fil-leġiżlazzjoni Spanjola, u għalkemm dan huwa previst fl-abbozz tal-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali, dan għadu ma daħalx fis-seħħ.

Bħala tali, il-leġiżlazzjoni Spanjola tinkludi salvagwardji speċifiċi għal persuni suspettati vulnerabbli b’mod mhux strutturat, pereżempju l-użu ta’ lingwa li tinftiehem u aċċessibbli matul il-proċedimenti kriminali, id-dritt għal assistenza mingħajr ħlas minn interpretu fil-każ ta’ persuni neqsin mis-smigħ jew batuti fis-smigħ, persuni oħra b’diffikultajiet lingwistiċi, eċċ.

D. X’inhuma l-limiti ta’ żmien legali matul l-investigazzjoni?

L-investigazzjoni ġudizzjarja ssir f’perjodu ta’ mhux aktar minn 12-il xahar mill-ftuħ tal-każ.

Jekk, qabel it-tmiem ta’ dan il-perjodu, jiġi aċċertat li ma jkunx possibbli li titlesta l-investigazzjoni, il-qorti, ex officio jew fuq talba ta’ parti, u wara li tikkonsulta mal-partijiet, tista’ tagħti estensjonijiet suċċessivi għal perjodi ta’ mhux aktar minn sitt xhur.

Dawn l-estensjonijiet jiġu adottati permezz ta’ ordni li tagħti spjegazzjonijiet motivati tal-kawżi li pprekludew it-tlestija tal-investigazzjoni fil-limitu ta’ żmien, kif ukoll l-azzjonijiet speċifiċi meħtieġa u r-rilevanza tagħhom għall-investigazzjoni. Fejn applikabbli, rifjut ta’ għoti ta’ estensjoni jinħareġ ukoll permezz ta’ deċiżjoni motivata.

X’inhuma l-preparazzjonijiet ta’ qabel il-proċess, inklużi alternattivi għall-arrest preventiv u l-possibiltajiet għat-trasferiment lejn l-Istat ta’ oriġini (Ordni ta’ Superviżjoni Ewropea)?

B’mod speċifiku, l-Ordni ta’ Superviżjoni Ewropea (OSE) tippermetti lil persuna suspettata jew akkużata li tkun qed tistenna proċess li tevita l-arrest preventiv permezz tar-rilaxx proviżorju fl-istat ta’ residenza tagħha. L-OSE tinħareġ sabiex tiggarantixxi l-prinċipju tan-nondiskriminazzjoni abbażi tan-nazzjonalità stabbilit fl-Artikolu 18 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, peress li tippermetti l-għoti ta’ trattament ugwali liċ-ċittadini tal-UE suspettati li wettqu reat fi Stat Membru għajr dak li fih jirrisjedu, fir-rigward tas-sitwazzjoni individwali tagħhom waqt li jkunu qed jistennew il-proċess.

Fejn isir il-proċess?

Il-proċess isir quddiem il-qorti kompetenti, li ġeneralment tiġi ddeterminata mis-severità tar-reat u mill-post fejn twettaq. Il-proċess isir quddiem imħallef għajr l-imħallef li ppreseda matul l-istadju tal-investigazzjoni, fatt li jagħti effett legali lid-dritt għal proċess ġust.

L-akkużi jistgħu jiġu modifikati? Jekk iva, x’inhu d-dritt tiegħi għall-informazzjoni f’dan ir-rigward?

Iva, wara l-kumpilazzjoni tal-evidenza, l-awtoritajiet tal-prosekuzzjoni jistgħu jimmodifikaw il-klassifikazzjoni kriminali tal-atti allegati kontrik, dment li ċ-ċirkostanzi jibqgħu l-istess u ma jiġu introdotti l-ebda fatti ġodda, b’tali mod li l-elementi kollha tar-reat il-ġdid ikunu jinsabu fl-ewwel wieħed. F’każijiet bħal dawn, id-difiża tista’ titlob differiment tas-seduta sabiex jitressqu provi ġodda biex tiġi żgurata difiża adegwata.

X’inhuma d-drittijiet tiegħi meta nidher il-qorti?

Int għandek id-dritt li tiġi infurmat bl-akkużi, id-difiża, id-dritt għal difiża u għal assistenza ta’ avukat, id-dritt li ma tagħmilx stqarrija kontrik innifsek, li ma tinkriminax lilek innifsek, li ma twieġeb l-ebda mistoqsija, u d-dritt għall-preżunzjoni tal-innoċenza. Għandek ukoll id-dritt għall-aħħar kelma ladarba l-proċess jiġi konkluż.

Jien meħtieġ li nkun preżenti fil-qorti? X’inhuma l-kundizzjonijiet biex inkun assenti matul il-kawża fil-qorti?

Skont il-liġi Spanjola, il-preżenza tal-akkużat hija meħtieġa sabiex isir il-proċess. Dan jirriżulta mid-dritt għal protezzjoni ġudizzjarja effettiva (u b’hekk jiġi evitat nuqqas ta’ difiża mhux adegwata) u mid-dritt għal proċess bi proċess xieraq (inkluż id-dritt għal smigħ).

Jeħtieġlek tattendi l-proċess sabiex tiddefendi l-innoċenza tiegħek, iżda huwa possibbli li l-proċess isir fl-assenza tiegħek jekk, minkejja li tkun ġejt imħarrek legalment, ma tidhirx mingħajr raġuni tajba u s-sentenza mitluba ma taqbiżx is-sentejn priġunerija jew 6 snin fil-każ ta’ forma differenti ta’ piena. Marda f’daqqa tikkostitwixxi raġuni tajba biex ma tkunx preżenti, f’liema każ is-seduta tiġi differita.

X’inhu d-dritt tiegħi għal interpretu u għal dokumenti tradotti?

Int għandek id-dritt għal traduzzjoni u għal interpretazzjoni mingħajr ħlas. Inti tkun intitolat għal interpretu jekk ma titkellimx bl-Ispanjol jew bil-lingwa uffiċjali tal-post fejn ikun qiegħed isir il-proċess. Inti jkollok ukoll id-dritt għal traduzzjoni bil-miktub tad-dokumenti li huma essenzjali sabiex jiġi żgurat l-eżerċizzju tad-dritt tiegħek għal difiża.

Għandi dritt għal avukat?

Iva, għandek id-dritt għal assistenza ta’ avukat, li inti liberu li taħtar int stess, jew, fin-nuqqas ta’ dan, avukat maħtur uffiċjalment, u tkun tista’ tikkomunika u tiltaqa’ miegħu fil-privat. L-assistenza legali ma hijiex meħtieġa biss fil-każ ta’ reati minuri.

Liema drittijiet proċedurali oħra għandi nkun konxju minnhom? (eż. id-dehra tas-suspettati quddiem il-qorti)

Inti għandek tkun taf li għandek id-dritt li tuża kwalunkwe evidenza li tqis meħtieġa għad-difiża tiegħek (xhieda, esperti, il-produzzjoni ta’ dokumenti, reġistrazzjonijiet, eċċ.), sakemm dawn jintlaqgħu mill-imħallef jew mill-qorti. Inti intitolat għal seduta pubblika, sakemm l-imħallef jew il-qorti ma jiddeċidux mod ieħor skont il-liġi għal raġunijiet ta’ sigurtà jew ta’ ordni pubbliku, sabiex tiġi żgurata protezzjoni adegwata tad-drittijiet fundamentali tal-partijiet involuti u, b’mod partikolari, id-dritt għall-privatezza tal-vittmi u tal-membri tal-familja tagħhom. Fil-bidu tal-proċess, għandek ukoll id-dritt li tammetti l-akkużi kollha jew uħud minnhom u tista’ tilħaq ftehim mal-prosekuzzjoni li jwassal għal tnaqqis fis-sentenza.

Is-sentenzi possibbli

Fi tmiem il-proċess, l-imħallef jew il-qorti joħorġu sentenza li ssolvi l-kwistjonijiet kollha li kienu s-suġġett tal-proċess, billi jew jikkundannaw jew inkella jilliberaw lill-akkużat mir-reati kollha li jkunu nstemgħu fil-kawża. Is-sentenza tista’ tingħata wkoll bil-fomm fl-istadju tal-proċess u mbagħad trid tiġi stabbilita bil-miktub fi stadju aktar tard. Jekk, wara li tkun ġiet ippubblikata s-sentenza, il-partijiet jesprimu l-intenzjoni tagħhom li ma jappellawx, il-qorti mbagħad tiddikjara din is-sentenza bħala finali.

Jekk tiġi kkundannat għal reat, l-imħallef jew il-qorti jistgħu, fis-sentenza, jimponu l-piena li tikkorrispondi għal dak ir-reat partikolari, mingħajr ma jaqbżu l-aktar piena serja mitluba mill-prosekuzzjoni.

Għandi d-dritt li nappella d-deċiżjoni tal-qorti?

Iva, is-sentenzi f’materji kriminali dejjem jistgħu jiġu appellati. Appell kontra kwalunkwe sentenza jista’ jiġi ppreżentat quddiem qorti ogħla permezz ta’ proċedura ta’ appell (recurso de apelación). Barra minn hekk, is-sentenzi mogħtija minn dik il-qorti ogħla dwar l-appell jistgħu jiġu appellati quddiem il-Qorti Suprema (Tribunal Supremo) permezz ta’ appell fuq punt ta’ liġi (recurso de casación) għal raġunijiet differenti, skont il-proċedimenti oriġinali li fihom tkun ingħatat is-sentenza. Bħala eċċezzjoni, is-sentenzi maħruġa fi proċedimenti għal reati minuri jistgħu jiġu appellati biss permezz ta’ proċedura ta’ appell [ma jistgħux jiġu appellati fuq punt ta’ liġi].

L-iskadenzi għall-preżentazzjoni ta’ appell jiddependu mill-proċedura segwita u jiġu kkalkolati min-notifika tad-data tas-sentenza. Pereżempju, fi proċedimenti ordinarji u sommarji quddiem ġurija, l-iskadenza tkun ta’ 10 ijiem. Fil-każ ta’ proċessi u proċedimenti rapidi għal reati minuri, dik l-iskadenza tkun ta’ 5 ijiem. Appell fuq punt ta’ liġi jrid jitħabbar fi żmien 5 ijiem. Il-perjodu sussegwenti għall-preżentazzjoni ta’ dak l-appell huwa ta’ 15, 20 jew 30 jum, skont it-territorju li fih tkun ibbażata l-qorti li tkun tat is-sentenza taħt appell.

X’opzjonijiet oħra ta’ rikors għandi?

Jekk int ġejt ikkundannat fi proċess li sar in absentia (f’dawk il-każijiet fejn huwa legalment possibbli li jsir dan il-proċess), inti għandek id-dritt li tappella mis-sentenza, anke jekk l-iskadenza sabiex tagħmel dan tkun skadiet, fuq l-istess bażijiet tal-appell, bil-perjodu ta’ 10 ijiem ikkalkulat mid-data meta tkun sirt taf bl-eżistenza tas-sentenza.

Anke jekk il-kundanna tkun finali, tista’ titlob li din tiġi annullata u li tingħata sentenza ġdida permezz tal-proċedura magħrufa bħala r-ritrattazzjoni finali tas-sentenza (recurso de revisión de sentencias firmes) f’ċerti każijiet (pereżempju, fejn il-kundanna kienet ibbażata fuq dokument jew xhieda sussegwentement iddikjarati foloz, jew meta żewġ persuni differenti jkunu nstabu ħatja għall-istess reat fejn wieħed biss seta’ kien l-awtur jew meta tingħata sentenza favorevoli lill-persuna kkundannata mill-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem).

Fi kwalunkwe każ, ladarba l-appelli quddiem il-qrati jkunu ġew eżawriti, jekk taħseb li kien hemm ksur ta’ kwalunkwe dritt fundamentali, tista’ tappella quddiem il-Qorti Kostituzzjonali (Tribunal Constitucional) permezz ta’ azzjoni għal ksur tad-drittijiet u tal-libertajiet fundamentali (recurso de amparo). Ladarba r-rimedji domestiċi kollha jkunu ġew eżawriti, tista’ tippreżenta rikors ukoll quddiem il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem.

X’inhuma l-konsegwenzi jekk ningħata sentenza?

Jistgħu jiġu imposti tipi differenti ta’ pieni skont ir-reat imwettaq: sentenzi ta’ kustodja (eż. priġunerija jew traċċabilità permanenti), sentenzi mhux ta’ kustodja (eż. projbizzjoni tas-sewqan jew servizz komunitarju, dejjem bil-kunsens tiegħek) u multi (inti tkun meħtieġ tħallas somma ta’ flus). Minbarra l-piena imposta għar-reat, jekk ikunu kkawżati danni, tista’ tiġi ordnat tħallas ukoll kumpens (responsabbiltà ċivili minħabba r-reat li tista’ tintalab kontrik fl-istess proċedimenti kriminali). Jekk tonqos milli tħallas il-multa, dik il-piena tista’ tiġi sostitwita b’sentenza ta’ kustodja jew b’servizz komunitarju.

Il-fedina penali

Il-kundanna tfisser li jkollok fedina penali, li d-dettalji tagħha jiġu rreġistrati fir-Reġistru Spanjol tar-Rekords Kriminali (Registro de Antecedentes Penales). L-eżistenza ta’ fedina penali tista’ tiġi kkunsidrata, iżżid is-severità tas-sentenza jekk tkun reċidiv, jew tipprevjenik milli tikseb benefiċċji waqt li tkun qed tiskonta s-sentenza imposta (pereżempju, il-prevenzjoni milli tikseb is-sospensjoni ta’ sentenza ta’ ħabs). Ladarba tkun skontajt is-sentenza imposta u jkun għadda perjodu ta’ żmien stabbilit, dan ir-rekord jitħassar u ma jibqax ikollu konsegwenzi negattivi għalik. Dan il-perjodu ta’ żmien ivarja, skont it-tip u s-severità tar-reat, minn 6 xhur għal reati minuri għal 10 snin għall-aktar pieni severi.

Eżekuzzjoni tas-sentenza, trasferiment tal-priġunieri, probation u sanzjonijiet alternattivi

Ladarba s-sentenza tkun saret finali, jew minħabba li l-appelli kontriha jkunu ġew eżawriti jew minħabba li t-terminu għall-appell ikun skada mingħajr ma jkun ġie ppreżentat appell, is-sentenza trid tiġi eżegwita, jiġifieri, is-sentenzi imposti jridu jiġu skontati. Jekk is-sentenza ma tiġix skontata b’mod volontarju, l-imħallef jordna l-miżuri meħtieġa biex jinfurzaha (pereżempju, jordna lill-pulizija biex isibuk u jarrestawk għal priġunerija, jew il-qbid tal-proprjetà tiegħek għall-ħlas tal-multa).

Is-sospensjoni tas-sentenza: Jekk is-sentenza kienet sentenza ta’ kustodja (priġunerija jew traċċabilità permanenti f’post partikolari, pereżempju, darek) u jekk m’għandekx rekord kriminali għal reati simili u s-sentenza ta’ priġunerija ma taqbiżx limitu ta’ żmien partikolari, ġeneralment sentejn, il-qorti tista’ tiddeċiedi li tissospendi s-sentenza, jiġifieri ma jkollokx tmur il-ħabs, sakemm ma terġax twettaq reat matul perjodu ta’ żmien stabbilit. Jekk twettaq reat ieħor matul dak iż-żmien, tista’ tkun meħtieġ li tiskonta s-sentenza li qabel kienet sospiża, minbarra s-sentenza għar-reat il-ġdid. Jekk, matul il-perjodu ta’ sospensjoni, ma twettaq l-ebda reat, is-sentenza oriġinali tiegħek titqies li ġiet skontata u, meta jiskadi l-perjodu stabbilit mil-liġi, ir-rekord kriminali tiegħek jista’ jitħassar.

Xi drabi, sabiex tordna s-sospensjoni tas-sentenza ta’ kustodja tiegħek, l-imħallef jista’ jimponi kundizzjonijiet oħra li trid tissodisfa, pereżempju, l-attendenza ta’ korsijiet għar-riabilitazzjoni mid-droga jew il-projbizzjoni li tmur f’ċerti postijiet jew li tavviċina lil ċerti persuni.

Piena alternattiva: Jekk is-sentenza imposta kontrik tkun sentenza ta’ priġunerija ta’ inqas minn 3 xhur, l-imħallef fi kwalunkwe każ jissostitwixxi s-sentenza ta’ priġunerija b’piena oħra inqas oneruża (multa, servizz komunitarju jew traċċabbiltà ta’ 24 siegħa).

Jekk inti ċittadin barrani u s-sentenza imposta kienet terminu ta’ priġunerija ta’ aktar minn sena u mhux aktar minn ħames snin, l-imħallef jista’ jordna li din is-sentenza tiġi sostitwita bit-tkeċċija tiegħek mit-territorju nazzjonali bi projbizzjoni fuq ir-ritorn għal numru stabbilit ta’ snin. Jekk is-sentenza ta’ priġunerija taqbeż il-5 snin, qabel ma titkeċċa, tkun meħtieġ tiskonta parti mis-sentenza imposta mill-imħallef u mbagħad tista’ titkeċċa.

It-trasferiment tal-priġunieri: Jekk tkun ingħatajt sentenza ta’ priġunerija, int għandek id-dritt li tiskontaha f’ħabs qrib id-dar tal-familja tiegħek, sakemm ma japplikawx raġunijiet eċċezzjonali. Barra minn hekk, jekk inti ċittadin tal-Unjoni Ewropea, tista’ tiġi ttrasferit f’pajjiżek sabiex tiskonta s-sentenza hemmhekk. Jekk inti ċittadin ta’ pajjiż terz, dan jiddependi fuq jekk hemmx trattati internazzjonali li jippermettu tali trasferiment.

Probation: Jekk ikunu twettqu ċerti reati partikolarment serji, minbarra l-pieni li japplikaw għal dak ir-reat, il-persuna kkundannata tista’ tkun soġġetta għal superviżjoni ġudizzjarja permezz ta’ konformità ma’ kwalunkwe ordni li l-imħallef jista’ jimponi fuqhom (normalment meta persuna kkundannata tiġi rilaxxata wara li tiskonta sentenza ta’ priġunerija). Dawn il-miżuri huma varjati ħafna, u l-miżura magħżula tiddependi fuq is-severità jew it-tip tar-reat imwettaq (eż. ir-riċeviment ta’ trattament mediku jew il-parteċipazzjoni fi programmi ta’ taħriġ fl-edukazzjoni sesswali, jew il-kuntatt jew il-komunikazzjoni ma’ ċerti persuni). In-nuqqas ta’ konformità ma’ tali ordnijiet jista’ jwassal sabiex jiġu imposti miżuri oħra u, f’każijiet ta’ ksur serju jew ripetut, inti tista’ tiġi akkużat b’reat ġdid jew li ma osservajtx il-miżuri ġudizzjarji imposti.

Il-probation hija differenti mil-libertà kondizzjonali li tkun intitolat għaliha jekk tkun ġejt ikkundannat għal sentenza ta’ priġunerija, tkun diġà skontajt parti minn dik is-sentenza u tkun s’issa ġibt ruħek sewwa. F’każijiet bħal dawn, is-sentenza ta’ priġunerija rimanenti tista’ tiġi sospiża u l-persuna tista’ tiġi rilaxxata u tkun meħtieġa tikkonforma ma’ kwalunkwe miżura imposta mill-imħallef.