Qrati b’ġuriżdizzjoni ġenerali: introduzzjoni

Fil-Latvja, is-setgħa ġudizzjarja tiġi eżerċitata mill-qrati tad-distrett u tal-bliet, mill-qrati reġjonali u mill-Qorti Suprema.

Il-proċedimenti ċivili u kriminali fil-Latvja jinstemgħu fil-qrati, maqsuma fi tliet gradi:

1. il-qrati tal-belt jew il-qrati distrettwali (rajonu (pilsētu) tiesas);
2. il-qrati reġjonali (apgabaltiesas); u
3. il-Qorti Suprema (Augstākā Tiesa).

Il-ġuriżdizzjoni territorjali hija stabbilita fid-Deċiżjoni dwar il-qrati, il-ġuriżdizzjonijiet u l-lokalitajiet territorjali tagħhom (Lēmums “Par tiesām, to darbības teritorijām un atrašanās vietām”).

Il-qrati tal-belt u l-qrati distrettwali u l-ġuriżdizzjonijiet territorjali tagħhom

Il-qrati reġjonali (apgabaltiesas) u l-ġuriżdizzjonijiet territorjali tagħhom

Il-proċedimenti amministrattivi jinstemgħu:

• mill-Qorti Amministrattiva Distrettwali (Administratīvā rajona tiesa) (bil-bini tal-qrati tagħha li jinsabu f’Riga, f’Jelgava, f’Liepāja, f’Rēzekne u f’Valmiera),
• il-Qorti Amministrattiva Reġjonali (Administratīvā apgabaltiesa), u
• mid-Dipartiment tal-Kawżi Amministrattivi tal-Qorti Suprema (Augstākās tiesas Administratīvo lietu departaments).

Il-ġuriżdizzjoni territorjali tal-Qorti Amministrattiva Reġjonali u tal-Qorti Amministrattiva Distrettwali tkopri t-territorju amministrattiv kollu tal-Latvja. Il-Qorti Amministrattiva Distrettwali għandha ħames binjiet tal-qorti, waħda f’kull reġjun ġudizzjarju, jiġifieri waħda f’Riga, waħda f’Jelgava, waħda f’Rēzekne, waħda f’Valmiera u waħda f’Liepāja.

Ġuriżdizzjoni skont is-suġġett

Skont il-Liġi dwar il-proċedura kriminali (Kriminālprocesa likums), qorti tal-belt jew qorti distrettwali tisma’ l-proċedimenti kriminali kollha bħala l-qorti tal-prim’istanza. Il-Qorti Distrettwali ta’ Vidzeme, il-Belt ta’ Riga għandha ġuriżdizzjoni bħala qorti tal-ewwel istanza fuq proċedimenti kriminali li fihom il-każijiet jirreferu għal materji ta’ sigretezza tal-Istat. Appell skont il-proċedura għall-appelli (apelācija) minn sentenza ta’ qorti distrettwali jew tal-belt jinstema’ minn qorti reġjonali bħala qorti tal-appell. Appell fil-kassazzjoni (kasācija) kontra deċiżjoni ta’ kwalunkwe qorti inferjuri jinstema’ mid-Dipartiment tal-Kawżi Kriminali tal-Qorti Suprema (Augstākās tiesas Krimināllietu departaments). Fil-qrati distrettwali jew tal-belt, il-proċedimenti kriminali jinstemgħu minn imħallef wieħed. Jekk il-proċedimenti kriminali jkunu partikolarment kumplessi, il-president tal-qorti tal-ewwel istanza jista’ jiddeċiedi illi l-proċess jinstema’ minn bord ta’ tlieta mill-imħallfin ta’ dik il-qorti. L-appelli kriminali, kemm jekk ikunu appelli sħaħ kif ukoll jekk ikunu appelli fil-kassazzjoni, jinstemgħu minn bord ta’ mħallfin.

Skont il-Liġi dwar il-proċedura ċivili (Civilprocesa likums), il-proċedimenti jinstemgħu fil-prim’istanza minn qorti distrettwali jew tal-belt, ħlief għal dawk li bil-liġi jridu jinstemgħu minn qorti reġjonali. Talbiet għal infurzar mhux ikkontestat ta’ obbligi (bezstrīdus piespiedu izpildīšana) u infurzar ta’ obbligi fuq avviż tal-qorti (saistību piespiedu izpildīšana brīdinājuma kārtība) jintlaqgħu mir-reġistru tal-artijiet tal-qorti distrettwali jew tal-belt rilevanti. Il-qrati reġjonali jisimgħu l-proċedimenti li ġejjin fil-kapaċità tagħhom bħala qrati tal-prim’istanza:

• proċedimenti li jinkludu tilwima dwar id-dritt ta’ sjieda ta’ proprjetà immobbli, bl-eċċezzjoni tal-qsim tal-propjetà matrimonjali bejn il-miżżewġin;
• proċedimenti li jikkonċernaw il-ħarsien tad-drittijiet tal-privattivi, trademarks u indikazzjonijiet ġeografiċi;
• proċedimenti li jikkonċernaw l-insolvenza u l-istralċ ta’ istituzzjonijiet ta’ kreditu.

Skont il-Liġi dwar il-proċedura ċivili, jekk kawża tikkonsisti f’aktar minn talba waħda, li wħud minnhom jaqgħu fil-ġuriżdizzjoni ta’ qorti distrettwali jew tal-belt, filwaqt li oħrajn jaqgħu fil-ġuriżdizzjoni ta’ qorti reġjonali, jew f’każ fejn qorti distrettwali jew tal-belt taċċetta kontrotalba li taqa’ fil-ġuriżdizzjoni ta’ qorti reġjonali, il-kawża għandha tinstema’ mill-qorti reġjonali. Il-Qorti Reġjonali ta’ Riga għandha ġuriżdizzjoni bħala qorti tal-ewwel istanza fuq proċedimenti ċivili li fihom l-atti tal-kawża jirreferu għal materji ta’ sigretezza tal-Istat. Fil-qorti tal-prim’istanza, il-kawżi ċivili jinstemgħu minn imħallef uniku, filwaqt li fl-appell (appell sħiħ jew appell fil-kassazzjoni) dawn jinstemgħu minn bord.

Kawżi dwar ksur tal-liġi amministrattiva jinstemgħu minn qrati distrettwali jew tal-belt u mill-qrati reġjonali li għandhom ġuriżdizzjoni fi kwistjonijiet ċivili u kriminali. Skont il-Kodiċi Latvjan dwar il-Ksur tal-Liġi Amministrattiva (Latvijas Administratīvo pārkāpumu kodekss), deċiżjoni adottata minn awtorità ogħla tista’ tiġi kkontestata f’qorti distrettwali jew tal-belt. Deċiżjoni ta’ mħallef tal-qorti distrettwali jew tal-belt tista’ tiġi appellata quddiem qorti reġjonali, jekk dan ikun previst b’mod espliċitu mill-Kodiċi Latvjan dwar Ksur tal-Liġi Amministrattiva. Deċiżjoni ta’ qorti tal-appell fi proċedimenti dwar ksur tal-liġi amministrattiva ma tistax tiġi appellata u ssir eżegwibbli fil-ġurnata li fiha tingħata.

Skont il-Liġi dwar il-proċedura amministrattiva (Administratīvā procesa likums), il-proċedimenti amministrattivi jinstemgħu fil-prim’istanza fil-binja tal-Qorti Amministrattiva Distrettwali, sakemm il-liġi ma tipprovdix xort’oħra. Jekk il-kawża tinstema’ fil-Qorti Amministrattiva Distrettwali bħala qorti tal-prim’istanza u din ikollha bżonn tivverifika informazzjoni li tinvolvi kwistjoni ta’ segretezza tal-Istat, il-kawża tinstema’ fil-bini tal-Qorti Amministrattiva Distrettwali f’Riga. Jekk il-liġi tipprevedi li l-proċedimenti amministrattivi għandhom jinstemgħu fil-prim’istanza mill-Qorti Amministrattiva Reġjonali jew mid-Dipartiment tal-Kawżi Amministrattivi tal-Qorti Suprema minflok mill-Qorti Amministrattiva Distrettwali, ir-rikors rilevanti jrid jiġi ppreżentat lill-Qorti Amministrattiva Reġjonali jew lid-Dipartiment tal-Kawżi Amministrattivi tal-Qorti Suprema, skont il-każ. Parti fi proċedimenti amministrattivi tista’ tressaq appell sħiħ kontra sentenza jew sentenza anċillari tal-qorti tal-prim’istanza, sakemm il-liġi ma tipprevedix illi dik is-sentenza ma tistax tiġi appellata, jew li trid tiġi appellata fil-kassazzjoni. Sentenza tal-Qorti Amministrattiva Distrettwali li tkun għadha ma daħlitx fis-seħħ tista’ tiġi appellata quddiem il-Qorti Amministrattiva Reġjonali. Parti fi proċedimenti amministrattivi tista’ tressaq appell fil-kassazzjoni kontra sentenza jew sentenza anċillari tal-qorti tal-appell, jekk il-qorti tkun kisret xi regoli sostantivi jew proċedurali jew eżerċitat is-setgħat tagħha ultra vires matul il-proċedimenti. Fil-qorti tal-prim’istanza, il-proċedimenti amministrattivi jinstemgħu minn imħallef uniku jew minn bord ta’ mħallfin, filwaqt li f’qorti tal-appell – appell sħiħ jew appell fil-kassazzjoni – dawn jinstemgħu minn bord.

Skont il- Liġi dwar il-privattivi (Patentu likums), il-Qorti Reġjonali ta’ Riga tisma’ l-kawżi li ġejjin li jikkonċernaw il-protezzjoni legali tal-invenzjonijiet fi proċedimenti ċivili bħala qorti tal-prim’istanza:

• kawżi dwar it-twaqqif mill-ġdid ta’ drittijiet għal privattivi;
• kawżi dwar id-dikjarazzjoni ta’ privattiva bħala nulla;
• kawżi dwar id-drittijiet ta’ użu minn qabel;
• kawżi dwar l-użu illegali ta’ privattiva (il-ksur ta’ privattiva);
• kawżi fejn il-ksur ta’ privattiva jinstab li jkun null u bla effett;
• kawżi dwar l-għoti ta’ liċenzja, id-dispożizzjonijiet kuntrattwali ta’ liċenzja jew il-konformità ma’ dawk id-dispożizzjonijiet;
• kawżi dwar id-dritt għall-kumpens minħabba li invenzjoni ma tkunx ista’ tintuża pubblikament.

Skont il-Liġi dwar id-disinji (Dizainparaugu likums), il-Qorti Reġjonali ta’ Riga tisma’ t-tilwim li ġej dwar il-protezzjoni legali tad-disinji bħala qorti tal-prim’istanza:

• tilwim dwar ir-rikonoxximent tar-reġistrazzjoni ta’ disinn bħala null;
• tilwim dwar sejba li r-reġistrazzjoni ta’ disinn hija invalida;
• tilwim dwar l-użu illegali ta’ disinn (vjolazzjoni ta’ disinn);
• tilwim dwar l-għoti ta’ liċenzja, id-dispożizzjonijiet kuntrattwali ta’ liċenzja jew il-konformità ma’ dawk id-dispożizzjonijiet.

Il-Qorti Suprema tinkludi d-Dipartiment tal-Kawżi Ċivili, id-Dipartiment tal-Kawżi Kriminali, id-Dipartiment tal-Kawżi Amministrattivi u l-Awla tal-Kawżi Ċivili. L-Awla tisma’ appelli sħaħ minn sentenzi mogħtija fl-ewwel istanza minn qrati reġjonali. Id-Dipartiment tal-Kawżi Ċivili, id-Dipartiment tal-Kawżi Kriminali u d-Dipartiment tal-Kawżi Amministrattivi tal-Qorti Suprema huma l-korpi ta’ kassazzjoni fil-kawżi kollha mismugħa minn qrati distrettwali jew tal-belt u mill-qrati reġjonali, u huma l-korpi tal-prim’istanza f’kawżi li jinvolvu deċiżjonijiet tal-Kunsill tal-Uffiċċju tal-Awditjar tal-Istat (Valsts kontroles padome) adottati f’konformità mal-proċedura stabbilita fl-Artikolu 55 tal-Liġi dwar l-Uffiċċju tal-Awditjar tal-Istat. Fl-Awla, il-kawżi jinstemgħu minn bord magħmul minn tliet imħallfin; fid-Dipartiment tal-Qorti Suprema, il-kawżi jinstemgħu minn bord ta’ tliet imħallfin u, f’ċerti każijiet stabbiliti bil-liġi, f’kompożizzjoni estiża.

L-imħallfin tal-uffiċċji tar-Reġistru tal-Artijiet (zemesgrāmatu nodaļas) jirreġistraw proprjetà immobbli fir-reġistri tal-artijiet u jagħtu t-titoli assoċjati, jikkunsidraw talbiet għal eżekuzzjoni mhux ikkontestata tal-obbligi u l-eżekuzzjoni tal-obbligi fuq avviż tal-qorti. L-imħallfin tal-uffiċċji tar-Reġistru tal-Artijiet għandhom l-istatus legali ta’ mħallfin tal-qrati distrettwali u tal-belt. Skont il-Liġi dwar ir-Reġistru tal-Artijiet (Zemesgrāmatu likums), il-ġuriżdizzjonijiet territorjali tal-uffiċċji tar-Reġistru tal-Artijiet jikkorrispondu għal dawk tal-qrati distrettwali u tal-belt, bl-eċċezzjoni tal-Uffiċċju tar-Reġistru tal-Artijiet tal-Belt ta’ Riga, li l-ġuriżdizzjoni territorjali tiegħu tkopri dik tal-Qorti Distrettwali ta’ Kurzeme, il-Belt ta’ Riga; il-Qorti Distrettwali ta’ Vidzeme, il-Belt ta’ Riga; il-Qorti Distrettwali tat-Tramuntana, il-Belt ta’ Riga; il-Qorti Distrettwali Ċentrali, il-Belt ta’ Riga; il-Qorti Distrettwali ta’ Latgale, il-Belt ta’ Riga; u l-Qorti Distrettwali ta’ Zemgale, il-Belt ta’ Riga filwaqt li l-ġuriżdizzjoni territorjali tal-Uffiċċju Distrettwali tar-Reġistru tal-Artijiet ta’ Riga tkopri l-ġuriżdizzjonijiet territorjali tal-Qorti Distrettwali ta’ Riga (Rīgas rajona tiesa) u tal-Qorti ta’ Sigulda (Siguldas tiesa).

Bażijiet tad-data legali

Isem u URL tal-bażi tad-data

Is-sit web tal-Portal tal-Qrati Nazzjonali Latvjani

Is-sit web tas-servizzi elettroniċi tal-qrati Latvjani

Is-sit web tal-Qorti Suprema

L-aċċess għall-bażi tad-data huwa mingħajr ħlas?

Iva, l-aċċess huwa mingħajr ħlas.

Kontenut tal-bażi tad-data fil-qosor

Il-Portal tal-Qrati Nazzjonali Latvjani jipprovdi informazzjoni aġġornata ġenerali dwar il-qrati fil-Latvja.

Is-sit web tas-servizzi elettroniċi tal-Qrati Latvjani jippermettu lill-utent jaċċessa bażi tad-data ta’ sentenzi tal-qorti anonimizzati, isegwi l-progress ta’ proċedimenti ġudizzjarji b’mod elettroniku, iressaq talba elettronika quddiem qorti, jikkalkula l-kost tal-proċedimenti ġudizzjarji u tas-servizzi mħallsa bl-użu ta’ kalkolatur tal-onorarji u tad-dazji, jirċievi u jimla formoli elettroniċi, u jaċċessa servizzi elettroniċi tal-qorti oħrajn.

Is-sit web tal-Qorti Suprema fih arkivju ta’ deċiżjonijiet tal-ġurisprudenza li jipprovdi aċċess għal deċiżjonijiet riċenti tal-Qorti Suprema u kollezzjonijiet ta’ ġurisprudenza. L-informazzjoni tinsab f’din it-taqsima Judikatūra (“Ġurisprudenza”).

Sfond

L-informazzjoni ppubblikata fil-Portal tal-Qrati Nazzjonali Latvjani u d-deċiżjonijiet u l-kollezzjonijiet tal-ġurisprudenza tal-Qorti Suprema ppubblikati fil-portal tal-Qorti Suprema attwalment huma disponibbli biss bil-Latvjan.