Εθνικά ειδικά δικαστήρια

Ειδικά δικαστήρια

Καταρχήν, στο πλαίσιο της τακτικής δικαιοδοσίας, κάθε δικαστήριο είναι αρμόδιο για όλες τις υποθέσεις αστικής και ποινικής δικαιοδοσίας που υπάγονται στη βαθμίδα του στο σύστημα οργάνωσης των δικαστηρίων (τοπικό δικαστήριο, πρωτοβάθμιο περιφερειακό δικαστήριο ή δευτεροβάθμιο ανώτερο περιφερειακό δικαστήριο).

Ωστόσο, στις μεγαλύτερες πόλεις της Αυστρίας, υπάρχουν επίσης ορισμένα εξειδικευμένα δικαστήρια:

• στη Βιέννη υπάρχουν 5 τέτοια δικαστήρια, που εξειδικεύονται σε αστικές υποθέσεις, ποινικές υποθέσεις, εμπορικές υποθέσεις (2 δικαστήρια) και σε υποθέσεις εργατικού δικαίου και δικαίου κοινωνικής ασφάλισης
• στο Graz υπάρχουν 2 δικαστήρια, ένα που εξειδικεύεται σε ποινικές υποθέσεις και ένα δεύτερο που ασχολείται με άλλες υποθέσεις.

Οι υποθέσεις εργατικού δικαίου είναι κατ’ ουσία οι αστικές διαφορές που απαριθμούνται στο άρθρο 50 του νόμου για τα δικαστήρια εργατικών διαφορών και διαφορών κοινωνικής ασφάλισης (Arbeits- und Sozialgerichtsgesetz — ASGG) και αφορούν εργασιακές σχέσεις οι υποθέσεις αυτές διέπονται από τους δικούς τους διαδικαστικούς κανόνες, που είναι παρόμοιοι με αυτούς των αστικών υποθέσεων αλλά συμπληρώνονται με μερικούς ειδικούς κανόνες.

Αρμόδια δικαστήρια για τις υποθέσεις εργατικού δικαίου σε πρώτο βαθμό είναι τα περιφερειακά δικαστήρια (Landesgerichte) [στη Βιέννη: το Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών και Διαφορών Κοινωνικής Ασφάλισης (Arbeits- und Sozialgericht)], σε δεύτερο βαθμό τα ανώτερα περιφερειακά δικαστήρια (Oberlandesgerichte) και σε τελευταίο βαθμό το Ανώτατο Δικαστήριο (Oberster Gerichtshof). Οι αποφάσεις λαμβάνονται από τμήμα (Senat) του αρμόδιου δικαστηρίου που αποτελείται από έναν ή περισσότερους επαγγελματίες δικαστές (Berufsrichter) και δύο μη επαγγελματίες δικαστές (Laienrichter), έναν που προέρχεται από τις οργανώσεις των εργοδοτών και έναν που προέρχεται από τις οργανώσεις των εργαζομένων.

Η διαδικασία των ένδικων μέσων στις εργατικές υποθέσεις είναι παρόμοια με τη διαδικασία των ένδικων μέσων στις αστικές υποθέσεις, αλλά με λιγότερους περιορισμούς. Για παράδειγμα, αναίρεση (Revision) ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου μπορεί να ασκηθεί ανεξαρτήτως της αξίας της διαφοράς αν πρόκειται για νομικό ζήτημα μεγάλης σημασίας.

Οι εμπορικές υποθέσεις είναι κατ’ ουσία οι αστικές διαφορές που απαριθμούνται στο άρθρο 51 του κώδικα περί δικαιοδοσίας (Jurisdiktionsnorm) και στις οποίες ο ένας από τους διαδίκους είναι έμπορος· οι υποθέσεις αυτές, με ελάχιστες εξαιρέσεις, εκδικάζονται με την τακτική πολιτική διαδικασία. Όταν εμπορική υπόθεση εκδικάζεται από τμήμα δικαστηρίου, στον πρώτο και στον δεύτερο βαθμό (όχι όμως και στο Ανώτατο Δικαστήριο), στη σύνθεση του δικαστηρίου συμμετέχει και ένας μη επαγγελματίας δικαστής που προέρχεται από τις τάξεις των εμπόρων.

Στις υποθέσεις που διέπονται από τον νόμο περί συμπράξεων (Kartellgesetz), αρμόδιο σε πρώτο βαθμό είναι το Ανώτερο Περιφερειακό Δικαστήριο Βιέννης (Oberlandesgericht Wien) δικάζον ως πρωτοβάθμιο δικαστήριο για υποθέσεις συμπράξεων (Kartellgericht). Η αρμοδιότητά του καταλαμβάνει ολόκληρη την ομοσπονδιακή επικράτεια. Στον επόμενο βαθμό δικαιοδοσίας, οι αποφάσεις του δικαστηρίου για υποθέσεις συμπράξεων ελέγχονται, σε δεύτερο και τελευταίο βαθμό, από το Ανώτατο Δικαστήριο δικάζον ως ανώτατο δικαστήριο για υποθέσεις συμπράξεων (Kartellobergericht). Οι εν λόγω υποθέσεις εκδικάζονται από τμήμα του οικείου δικαστηρίου, το οποίο, σε αμφότερους τους βαθμούς δικαιοδοσίας, αποτελείται από έναν ή περισσότερους επαγγελματίες δικαστές και δύο εξειδικευμένους μη επαγγελματίες δικαστές. Ως μη επαγγελματίες δικαστές διορίζονται πρόσωπα τα οποία υποδεικνύονται, αφενός, από το Οικονομικό Επιμελητήριο της Αυστρίας (Wirtschaftskammer Österreich) και, αφετέρου, με λίγες εξαιρέσεις, από το Ομοσπονδιακό Επιμελητήριο Εργατών και Υπαλλήλων (Bundeskammer für Arbeiter und Angestellte).

Στις υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας (Verfahren außer Streitsachen) τα δικαστήρια αποφαίνονται για ζητήματα ιδιωτικού δικαίου τα οποία τους έχουν ανατεθεί λόγω του ειδικού τους χαρακτήρα (κυρίως: διαδικασίες συμβιβασμού, διαδικασίες επιμέλειας ή διαδικασίες στις οποίες δεν υπάρχει το τυπικό σχήμα δύο αντιδίκων με αντιτιθέμενα συμφέροντα).

Κατά γενικό κανόνα, οι υποθέσεις αυτές εκδικάζονται σε πρώτο βαθμό από τα τοπικά δικαστήρια (Bezirksgerichte), σε δεύτερο βαθμό από τα περιφερειακά δικαστήρια και σε τελευταίο βαθμό από το Ανώτατο Δικαστήριο. Στον πρώτο βαθμό οι υποθέσεις εκδικάζονται από ένα μόνο δικαστή ή από δικαστικό υπάλληλο που έχει ειδική κατάρτιση (καλούμενο Rechtspfleger)· στον δεύτερο και στον τρίτο βαθμό οι υποθέσεις αυτές εκδικάζονται από τμήματα τα οποία απαρτίζονται από τρεις ή πέντε επαγγελματίες δικαστές.

Η διαδικασία των ένδικων μέσων στις υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας είναι επίσης παρόμοια με αυτή των αστικών υποθέσεων. Ωστόσο, λόγω της ειδικής φύσης της διαδικασίας, υπάρχουν λιγότεροι περιορισμοί στην άσκηση ένδικων μέσων. Επίσης, είναι δυνατόν, ως έναν βαθμό, κατά την εκδίκαση σε δεύτερο βαθμό να προβληθούν νέοι ισχυρισμοί και νέα επιχειρήματα, πέραν του πλαισίου των αιτημάτων και των ισχυρισμών και επιχειρημάτων που προβλήθηκαν κατά την εκδίκαση της υπόθεσης σε πρώτο βαθμό.

Λόγω της ποικιλομορφίας των υποθέσεων που υπάγονται σε αυτό το είδος διαδικασίας, υπάρχουν πολλές ειδικές παρεκκλίσεις στους διάφορους τομείς.

Διοικητικά δικαστήρια

Στον τομέα της διοικητικής δικαιοσύνης, στην Αυστρία υπάρχουν:

• 9 περιφερειακά διοικητικά δικαστήρια των ομόσπονδων κρατών (Landesverwaltungsgerichte) (ένα περιφερειακό διοικητικό δικαστήριο σε κάθε ομόσπονδο κράτος)·
• 2 ομοσπονδιακά διοικητικά δικαστήρια [το Ομοσπονδιακό Διοικητικό Δικαστήριο (Bundesverwaltungsgericht) και το Ομοσπονδιακό Φορολογικό Δικαστήριο (Bundesfinanzgericht)]·
• το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο (Verwaltungsgerichtshof).

Τα διοικητικά δικαστήρια εκδικάζουν ιδίως προσφυγές κατά αποφάσεων και κατά άνευ προηγούμενης διαδικασίας διοικητικών πράξεων των διοικητικών αρχών, καθώς και προσφυγές κατά παραλείψεων των διοικητικών αρχών.

Το Ομοσπονδιακό Φορολογικό Δικαστήριο εκδικάζει προσφυγές που αφορούν φορολογικές υποθέσεις (με λίγες εξαιρέσεις) και υποθέσεις φορολογικού ποινικού δικαίου, στο μέτρο που οι εν λόγω υποθέσεις διεκπεραιώνονται άμεσα από τις ομοσπονδιακές φορολογικές αρχές ή αρχές του φορολογικού ποινικού δικαίου. Το Ομοσπονδιακό Διοικητικό Δικαστήριο εκδικάζει κυρίως προσφυγές κατά άλλων αποφάσεων που έχουν εκδοθεί από ομοσπονδιακές αρχές στο πλαίσιο της άμεσης ομοσπονδιακής διοίκησης. Κατά τα λοιπά, οι προσφυγές σε διοικητικές υποθέσεις εκδικάζονται καταρχήν από τα περιφερειακά διοικητικά δικαστήρια.

Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, κατά των αποφάσεων των διοικητικών δικαστηρίων μπορεί να ασκηθεί αναίρεση ενώπιον του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου. Στις περιπτώσεις παραβιάσεων της νομιμότητας οι οποίες έχουν συνταγματικές προεκτάσεις, ιδίως στις περιπτώσεις προσβολής θεμελιωδών δικαιωμάτων, η υπόθεση μπορεί να παραπεμφθεί στο Συνταγματικό Δικαστήριο (Verfassungsgerichtshof).

Άλλα ειδικά δικαστήρια

Συνταγματικό Δικαστήριο

Το Συνταγματικό Δικαστήριο είναι το τρίτο ανώτατο δικαστήριο της Αυστρίας, μαζί με το Ανώτατο Δικαστήριο και το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο. Όπως και τα άλλα δύο ανώτατα δικαστήρια, το Συνταγματικό Δικαστήριο εδρεύει στη Βιέννη και είναι αρμόδιο για ολόκληρη την ομοσπονδιακή επικράτεια.

Πρωταρχικό καθήκον του Συνταγματικού Δικαστηρίου είναι ο έλεγχος της τήρησης του Συντάγματος, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Ιδίως, το Συνταγματικό Δικαστήριο, βάσει σχετικής αίτησης, εξετάζει τη συνταγματικότητα:

• ομοσπονδιακών νόμων και νόμων των ομόσπονδων κρατών
• κανονισμών των διοικητικών αρχών
• αποφάσεων των διοικητικών δικαστηρίων.

Αν είναι αναγκαίο, το Συνταγματικό Δικαστήριο μπορεί να κηρύξει τις πράξεις αυτές άκυρες.

Σε αντίθεση με τους δικαστές των άλλων δικαστηρίων, οι δικαστές του Συνταγματικού Δικαστηρίου δεν είναι επαγγελματίες δικαστές αλλά επίτιμοι δικαστές. Οι δικαστές του εν λόγω δικαστηρίου είναι εξέχουσες προσωπικότητες που έχουν ήδη ολοκληρώσει επιτυχημένη νομική σταδιοδρομία σε άλλο αξίωμα. Οι περισσότεροι από αυτούς ασκούν τα καθήκοντά τους με καθεστώς μερικής απασχόλησης και μπορούν να εξακολουθήσουν να ασκούν το προηγούμενο επάγγελμά τους (π.χ. δικαστές ή καθηγητές πανεπιστημίου, αλλά όχι δημόσιοι υπάλληλοι, οι οποίοι πρέπει να παραιτηθούν από τη θέση τους). Το Συνταγματικό Δικαστήριο συνεδριάζει μόνο σε «συνόδους», οι οποίες συγκαλούνται συνήθως τέσσερις φορές τον χρόνο.

Νομικές βάσεις δεδομένων

Ο ιστότοπος της Αυστριακής Δικαιοσύνης παρέχει γενικές πληροφορίες σχετικά με το σύστημα απονομής δικαιοσύνης της Αυστρίας.

Παρέχεται δωρεάν πρόσβαση στη βάση δεδομένων;

Ναι.

Σχετικοί σύνδεσμοι

Αρμοδιότητα των δικαστηρίων — Αυστρία