Terminy proceduralne

1 Jakie rodzaje terminów wyróżnia się w postępowaniu cywilnym?

Termin na złożenie odpowiedzi na pozew

Jeżeli chodzi o sprawy rozpoznawane przez Court of Session, w przypadku których doręczenie ma zostać dokonane na terytorium Europy lub poza terytorium Europy, termin na złożenie odpowiedzi na pozew wynosi 21 dni od daty doręczenia pozwu. W niektórych przypadkach, w których doręczenia nie dokonuje się w sposób przewidziany w przepisach, termin na złożenie odpowiedzi na pozew wynosi 42 dni.

Jeżeli chodzi o sprawy rozpoznawane przez sheriff court, w przypadku których doręczenie ma zostać dokonane na terytorium Europy, termin na złożenie odpowiedzi na pozew wynosi 21 dni od daty doręczenia pozwu. Jeżeli chodzi o wszystkie sprawy, w przypadku których doręczenie ma zostać dokonane poza terytorium Europy, termin na złożenie odpowiedzi na pozew wynosi 42 dni od daty doręczenia pozwu.

Więcej informacji można znaleźć w:

• regulaminie Court of Sessions
• regulaminie postępowania zwyczajnego (Ordinary Cause Rules) przed sheriff courts

Na potrzeby odzyskiwania kwot do 5 000 funtów szterlingów przeprowadza się również postępowanie uproszczone (simple procedure) i postępowanie w trybie przyspieszonym (summary cause).

Terminy zawite (prekluzja) i terminy przedawnienia

W prawie szkockim kwestie związane z terminami, w których należy dokonać określonych czynności przed sądem, regulują dwie instytucje prawne: przedawnienie (limitation) i prekluzja (negative prescription). Przedawnienie to instytucja prawa procesowego – środek ochronny – skutkująca niemożliwością dochodzenia określonych praw i obowiązków na drodze prawnej po upływie określonego terminu (mimo że te prawa i obowiązki nadal istnieją). Prekluzja to instytucja prawa materialnego, której skutkiem jest wygaśnięcia prawa przysługującego danej osobie lub spoczywającego na niej obowiązku po upływie określonego terminu.

Aktualnie obowiązujące przepisy w tym zakresie zawiera ustawa z 1973 r. o prekluzji i przedawnieniu w Szkocji [Prescription and Limitation (Scotland) Act 1973].

W przepisach dotyczących prekluzji wskazano przypadki, w których dochodzi do wygaśnięcia praw i obowiązków umownych. Terminy różnią się w zależności od charakteru zobowiązania.

W ustawie przewidziano termin przedawnienia roszczeń odszkodowawczych, roszczeń dotyczących szkody na osobie, roszczeń w przedmiocie zniesławienia i roszczeń związanych z odpowiedzialnością za produkt wadliwy. Termin przedawnienia wynosi trzy lata od dnia powzięcia informacji o wystąpieniu szkody; sąd może jednak wyrazić zgodę na wszczęcie postępowania po upływie tego terminu, jeżeli uzna to za słuszne.

W szeregu innych ustaw przewidziano również odmienne terminy przedawnienia, np. terminy na dokonanie czynności dotyczących przewozu (osób lub towarów) drogą powietrzną, lądową, morską i kolejową.

Aby dowiedzieć się, czy konkretne powództwo, które zamierzamy wytoczyć, podlega określonym terminom, warto zasięgnąć opinii prawnika lub skontaktować się z Biurem Porad Prawnych dla Obywateli.

2 Wykaz różnych dni uznawanych za dni wolne od pracy na podstawie rozporządzenia (EWG, Euratom) nr 1182/71 z dnia 3 czerwca 1971 r.

Poza sobotami i niedzielami w Szkocji następujące dni są ustawowo wolne od pracy:

• Nowy Rok: 1 stycznia;
• dzień po Nowym Roku: 2 stycznia;
• Wielki Piątek: piątek przed Wielkanocą;
• majowe święto bankowe: pierwszy poniedziałek maja;
• wiosenne święto bankowe: ostatni poniedziałek maja;
• letnie święto bankowe: pierwszy poniedziałek sierpnia;
• Boże Narodzenie: 25 grudnia;
• drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia: 26 grudnia.

Jeżeli Boże Narodzenie, drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia lub Nowy Rok i 2 stycznia przypadają w weekend, kolejny dzień roboczy jest dniem ustawowo wolnym od pracy. Na przykład jeżeli 25 i 26 grudnia przypadają odpowiednio w sobotę i w niedzielę, najbliższy poniedziałek i wtorek są dniami ustawowo wolnymi od pracy.

Daty wszystkich dni wolnych od pracy określono w załączniku 1 do ustawy z 1971 r. o transakcjach bankowych i finansowych (Banking and Financial Dealings Act 1971), z wyjątkiem wiosennego święta majowego i drugiego dnia Świąt Bożego Narodzenia, które podlegają proklamacji królewskiej.

3 Jakie ogólne zasady regulują terminy w postępowaniu cywilnym?

Terminy zawite (prekluzja) i terminy przedawnienia

W ustawie z 1973 r. o terminach zawitych i terminach przedawnienia w Szkocji [Prescription and Limitation (Scotland) Act 1973], z późniejszymi zmianami, ustanowiono szczegółowe przepisy dotyczące obliczania poszczególnych terminów zawitych i terminów przedawnienia, zgodnie z opisem przedstawionym w odpowiedzi na pytanie 1.

4 W którym momencie rozpoczyna się bieg terminu, jeżeli dana czynność ma zostać wykonana w danym okresie?

Rozpoczęcie biegu terminu jest uzależnione od daty doręczenia pisma. Jeżeli chodzi o doręczenie drogą pocztową, za datę doręczenia uznaje się dzień przypadający po dniu nadania pisma wszczynającego postępowanie. Jeżeli termin wskazany w piśmie upływa w weekend, dzień ustawowo wolny od pracy lub dzień wolny od pracy dla sądów, termin taki przedłuża się do kolejnego dnia nieprzypadającego w weekend lub do kolejnego dnia roboczego.

5 Czy na rozpoczęcie biegu terminu może wpłynąć lub go zmienić sposób przekazywania lub doręczenia dokumentów (doręczenie osobiste przez posłańca lub drogą pocztową)?

Bieg terminu zawsze rozpoczyna się w dniu doręczenia, niezależnie od metody doręczenia. Szczegółowe informacje na temat definicji daty doręczenia można znaleźć w odpowiedzi na pytanie 4.

6 Jeżeli dojdzie do zdarzenia, które rozpocznie bieg terminu, czy do terminu wlicza się dzień, w którym doszło do zdarzenia?

Dzień dokonania czynności. Pierwszy dzień przypadający po dniu doręczenia pisma (z zastrzeżeniem szczegółowych informacji na temat dni ustawowo wolnych od pracy przedstawionych w odpowiedzi na pytanie 4) jest pierwszym dniem uwzględnianym przy obliczaniu terminu.

7 Jeżeli termin jest oznaczony w dniach, czy liczba dni obejmuje dni kalendarzowe czy dni robocze?

Dni kalendarzowe (ale zob. również odpowiedź na pytanie 4 w kwestii dni ustawowo wolnych od pracy itp.). Choć terminy nie mogą upływać w dniu niebędącym dniem roboczym, przy obliczaniu terminów uwzględnia się wszystkie inne dni niebędące dniami roboczymi.

8 Kiedy taki termin jest wyrażony w tygodniach, miesiącach lub latach?

Jeżeli w pismach sądowych jest mowa o „miesiącu”, chodzi o miesiąc kalendarzowy.

9 Kiedy upływa termin, jeżeli jest wyrażony w tygodniach, miesiącach lub latach?

Terminy upływają zgodnie z zasadami przedstawionymi w odpowiedziach na poprzednie pytania, tj. – w zależności od specyfiki danego terminu – z upływem ostatniego dnia terminu, przy czym należy pamiętać, że bieg terminu rozpoczyna się w dniu następującym po dniu doręczenia pisma.

10 Czy w przypadku, gdy termin upływa w sobotę, niedzielę, oficjalny dzień świąteczny lub dzień wolny od pracy, termin taki zostaje przedłużony do kolejnego dnia roboczego następującego po takim dniu?

Tak. Zob. odpowiedź na pytanie 4.

11 Czy w określonych okolicznościach można przedłużyć termin? Jakie warunki należy spełnić, aby skorzystać z takiego przedłużenia terminu?

Sąd może w stosownych przypadkach przedłużyć termin na zawiadomienie o doręczeniu, jeżeli uzna to za konieczne.

12 Jakie terminy obowiązują w przypadku odwołań?

W postępowaniu przed Court of Session pozwany ma 14 dni na wniesienie środka zaskarżenia od orzeczenia i na powiadomienie sądu o takim zamiarze od dnia zapoznania się z prawomocnym wyrokiem lub postanowieniem.

Od dnia 1 stycznia 2016 r. termin na wniesienie środka oskarżenia od niektórych orzeczeń wydanych przez sheriff court wydłużono z 14 dni do 28 dni. Takie środki zaskarżenia wnosi się obecnie bezpośrednio do sądu apelacyjnego (Sheriff Appeal Court).

Środki zaskarżenia w toku postępowania w trybie przyspieszonym i postępowania uproszczonego nadal wnosi się do sheriff court, a termin na wniesienie tych środków wynosi 14 dni.

Należy przy tym podkreślić, że w przypadku gdy w przepisach przewidziano szczególne terminy na wniesienie określonych rodzajów środków zaskarżenia, np. ustawowych środków zaskarżenia innych niż przewidziane w regulaminie, wówczas takie terminy będą miały zastosowanie.

13 Czy sądy mogą zmieniać terminy, w szczególności termin stawiennictwa lub oznaczać szczególną datę stawiennictwa?

Wyłącznie w wyjątkowych okolicznościach. W przypadku skrócenia terminu minimalna długość wynosi 48 godzin. Obowiązek wcześniejszego powiadomienia pozwanego można znieść całkowicie wyłącznie w przypadku wydania zakazu tymczasowego w sprawach dotyczących dobra dziecka. W takich przypadkach sąd może oczywiście wyznaczyć termin rozprawy na późniejszy termin, aby zapewnić poszanowanie prawa wszystkich stron do rzetelnego procesu sądowego.

14 Jeżeli zawiadomienie o czynności dotyczącej strony zamieszkałej w miejscu, w którym mogłaby ona skorzystać z przedłużenia terminu, następuje w miejscu, w którym osoby tam zamieszkujące nie mogą skorzystać z przedłużenia, to czy osoba taka traci przywilej wspomnianego przedłużenia?

Nie.

15 Jakie konsekwencje ponosi się w przypadku niedochowania terminu?

Jeżeli pozwany nie złoży odpowiedzi na pozew w terminie, sąd może wydać wyrok zaoczny na wniosek powoda. Pozwany może oczywiście odwołać się od takiego wyroku zgodnie z odpowiedzią na pytanie 12.

16 Jeżeli termin upłynął, jakie środki przysługują osobom, które go nie dochowały, np. stronom niestawiającym się w sądzie?

Pozwany może zwrócić się do sądu o przedłużenie terminu. Jeżeli wyrok został już wydany (wyrok zaoczny), pozwany może wystąpić do sądu o jego uchylenie zgodnie z mającym zastosowanie regulaminem sądu.