Terminy proceduralne

1 Jakie rodzaje terminów wyróżnia się w postępowaniu cywilnym?

Czynności procesowych należy dokonywać w określonych terminach przewidzianych w ustawie (términos lub plazos).

Término jest to konkretna data, przed upływem której należy dokonać czynności procesowej.

Plazo jest to okres wyznaczony do dokonania czynności procesowej. Terminy można oznaczać w dniach, tygodniach, miesiącach lub latach.

Jeżeli ustawa nie przewiduje żadnego terminu, oznacza to, że czynności należy dokonać niezwłocznie.

Należy jednak stosować kryterium proporcjonalności. W art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności podpisanej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. oraz w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wprowadzono koncepcję rozsądnego terminu (z uwzględnieniem takich elementów, jak złożoność sprawy, przeciętny czas trwania określonego postępowania, interesy strony oraz jej postawa procesowa, postępowanie organów czy dostępne zasoby). Jeżeli sąd nie będzie jednak przestrzegał zasady rozsądnego terminu, wpłynie to na prawo określone w art. 24 ust. 2 konstytucji hiszpańskiej.

Ponadto bezpodstawne uchybienie terminów przez sądy i urzędników sądowych prowadzi do zastosowania sankcji dyscyplinarnych zgodnie z ustawą organiczną o sądownictwie (Ley Orgánica del Poder Judicial). Pozostaje to bez uszczerbku dla prawa poszkodowanego do dochodzenia przysługujących mu ewentualnie roszczeń.

Oprócz terminów procesowych istnieją również osobne terminy do wykonywania praw podmiotowych – terminy prekluzyjne i terminy przedawnienia (caducidad i prescripción).

2 Wykaz różnych dni uznawanych za dni wolne od pracy na podstawie rozporządzenia (EWG, Euratom) nr 1182/71 z dnia 3 czerwca 1971 r.

Jeżeli chodzi o przepisy regulujące postępowanie administracyjne, na mocy art. 48 ustawy ustanawiającej system prawny regulujący organy publiczne oraz ogólne postępowanie administracyjne (Ley de Régimen Jurídico de las Administraciones Públicas y del Procedimiento Administrativo Común) trwa obecnie transpozycja rozporządzenia nr 1182/71 do prawa krajowego. Zgodnie z tą regulacją:

1. O ile przepisy hiszpańskie lub unijne nie stanowią inaczej, terminy oznaczone w dniach są wyrażone w dniach roboczych – bez niedziel oraz dni ustawowo wolnych od pracy. Jeżeli termin jest wyrażony w dniach kalendarzowych, informacja taka będzie umieszczona w odpowiednim zawiadomieniu.
2. Jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, jego bieg rozpoczyna się w dniu następującym po dniu, w którym powiadomiono o piśmie lub je ogłoszono, lub w dniu następującym po dniu, w którym wniosek lub skarga zostaną uznane za uwzględnione lub oddalone w braku odpowiedzi właściwych organów. Jeżeli w ostatnim miesiącu terminu nie występuje dzień, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, wówczas koniec terminu przypada na ostatni dzień tego miesiąca.
3. Jeżeli ostatni dzień terminu jest dniem wolnym od pracy, termin przedłuża się do pierwszego dnia roboczego następującego po tym dniu.
4. Jeżeli termin jest oznaczony w dniach, zaczyna biec w dniu następującym po dniu, w którym powiadomiono o piśmie lub je ogłoszono, lub w dniu następującym po dniu, w którym wniosek lub skarga zostaną uznane za uwzględnione lub oddalone w braku odpowiedzi właściwych organów.
5. Jeżeli dany dzień jest dniem roboczym w gminie (municipio) lub we wspólnocie autonomicznej (comunidad autónoma), w której zamieszkuje zainteresowana strona, natomiast w miejscu, w którym znajduje się siedziba organu administracji, jest dniem wolnym od pracy lub odwrotnie, dzień ten będzie dniem wolnym od pracy.
6. Sam fakt, że dany dzień określono jako dzień roboczy lub wolny od pracy do celów obliczania terminów, nie określa sposobu pracy urzędów administracji publicznej, pozostaje bez wpływu na godziny ich pracy ani uregulowanie publicznego dostępu do rejestrów w tym dniu.
7. Do celów obliczania terminów organy administracji centralnej lub organy wspólnot autonomicznych w odniesieniu do ich odpowiednich obszarów właściwości ustalają kalendarz dni wolnych od pracy z uwzględnieniem oficjalnego kalendarza dni roboczych. Kalendarz zatwierdzony przez wspólnoty autonomiczne uwzględnia dni wolne od pracy ustanowione w poszczególnych jednostkach samorządu lokalnego w danym regionie geograficznym, do którego kalendarz się stosuje.

Kalendarz należy publikować przed rozpoczęciem każdego roku we właściwym dzienniku urzędowym oraz w innych środkach masowego przekazu, aby zapewnić opinii publicznej zaznajomienie się z nim.

LINK DO STRONY INTERNETOWEJ z kalendarzem dni roboczych w 2022 r.

W art. 182 ustawy organicznej o sądownictwie określono dni wolne od pracy w odniesieniu do postępowań sądowych. Ustawa ta przewiduje, że:

1. Do celów prowadzenia postępowań sądowych następujące dni uznaje się za dni wolne od pracy: soboty i niedziele; 24 i 31 grudnia; święta ogólnopaństwowe oraz święta ustanowione w poszczególnych wspólnotach autonomicznych i regionach. Rada Generalna Sądownictwa może – w drodze rozporządzenia – zezwolić na prowadzenie postępowań sądowych w tych dniach w przypadkach, które nie zostały wyraźnie uregulowane w przepisach.
2. Dni robocze trwają od godz. 8.00 do godz. 20.00, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Zgodnie z art. 183 ustawy organicznej o sądownictwie sierpień jest miesiącem wolnym od pracy w odniesieniu do wszystkich postępowaniach sądowych, z wyjątkiem postępowań określonych jako pilne na mocy przepisów prawa o postępowaniu.

3 Jakie ogólne zasady regulują terminy w postępowaniu cywilnym?

Zasady określono w art. 130–136 księgi I tytuł V rozdział II ustawy nr 1/2000, kodeks postępowania cywilnego (Ley de Enjuiciamiento Civil), w brzmieniu nadanym ustawą nr 42/2015 z dnia 5 października 2015 r.

Oto najważniejsze regulacje tej aktualnie obowiązującej ustawy:

a) Wszystkie postępowania sądowe odbywają się w dni robocze, w godzinach pracy sądów:

Dni robocze są to wszystkie dni w roku niebędące sobotą, niedzielą, świętem ogólnopaństwowym ani świętami ustanowionymi w poszczególnych wspólnotach autonomicznych i regionach. Dni w sierpniu są również dniami wolnymi od pracy, a zatem w tych dniach sądy nie wysyłają zawiadomień elektronicznych prawnikom, chyba że dni te zostały określone jako dni robocze do celów dokonania danych czynności.

Godzinami pracy sądów są godziny od 8.00 do 20.00, chyba że ustawa w odniesieniu do określonego postępowania stanowi inaczej. Jeżeli chodzi o doręczenia i prowadzenie egzekucji godzinami pracy są również godziny pomiędzy 20.00 a 22.00.

W odniesieniu do niektórych czynności, takich jak składanie ofert w ramach licytacji elektronicznej, terminy określa się wyjątkowo w dniach kalendarzowych, przy czym wszystkie godziny są uznawane za godziny pracy. W art. 649 kodeksu postępowania cywilnego określono termin dwudziestu dni kalendarzowych od dnia rozpoczęcia licytacji. Licytacja kończy się dopiero po upływie jednej godziny od chwili złożenia ostatniej oferty, pod warunkiem że będzie ona wyższa od ostatniej najwyższej oferty, nawet jeżeli oznacza to, iż początkowy dwudziestodniowy termin ulegnie przedłużeniu nawet o 24 godziny.

b) Dni i godziny są dniami roboczymi i godzinami pracy, jeżeli dane postępowanie zakwalifikowane jest jako pilne. Chodzi tu o sytuacje, w których opóźnienie mogłoby wywołać u zainteresowanych stron poważne szkody, stanowiłoby poważne zagrożenie dla prawidłowej realizacji ochrony prawnej lub gdy opóźnienie mogłoby doprowadzić do bezskuteczności orzeczenia sądowego. (Na przykład przymusowa hospitalizacja w szpitalu psychiatrycznym czy zastosowanie przez sąd środków służących dobru małoletniego w sytuacjach konfliktowych wynikłych w toku postępowania cywilnego.) Urzędnik sądowy (letrado de la administración de justicia) albo – w stosownych przypadkach – sam sąd mogą wprowadzać w tym zakresie zarządzenia z urzędu albo na wniosek zainteresowanej strony.

W każdym przypadku w sierpniu można stosować środki pilne bez konieczności uzyskania wyraźnego zezwolenia. Podobnie zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli środki pilne, których zastosowanie zarządzono w godzinach pracy sądu, w razie konieczności kontynuuje się poza tymi godzinami.

c) Jeżeli chodzi o obliczanie terminów, bieg terminu rozpoczyna się w pierwszym dniu następującym po dniu powiadomienia przez sąd o rozpoczęciu biegu terminu i kończy się w ostatnim dniu terminu o północy.

Jeżeli jednak zgodnie z ustawą bieg terminu rozpoczyna się z chwilą upływu innego terminu, nowy termin zaczyna biec w dniu następującym po upływie poprzedniego terminu, bez konieczności ponownego powiadamiania.

d) Jeżeli chodzi o wnoszenie pism sądowych (art. 135 kodeksu postępowania cywilnego) istnieją dwa sposoby komunikacji między sądem a stronami:

1. pisma w wersji papierowej składają osoby fizyczne, które nie są reprezentowane przez pełnomocnika procesowego (procurador) (sytuacja ta ma zwykle miejsce wówczas, gdy wartość przedmiotu sporu nie przekracza 2 000 euro), lub gdy nie można złożyć pisma drogą elektroniczną;
2. pisma składa się za pośrednictwem sądowych systemów internetowych oraz systemów elektronicznych. Jest to obowiązkowe dla prawników oraz niektórych uczestników postępowania, nawet jeżeli nie są oni reprezentowani przez pełnomocnika procesowego (na przykład osób prawnych, notariuszy oraz urzędników rejestrowych: zob. art. 273 kodeksu postępowania cywilnego). Strona może skorzystać z tych systemów także wówczas, gdy nie ma takiego obowiązku. W przypadku składania pism sądowych drogą elektroniczną wpływ pisma zostaje automatycznie potwierdzony elektronicznie. Prawnicy mogą składać pisma sądowe i inne dokumenty drogą elektroniczną 24 godziny na dobę, każdego dnia roku. Jeżeli pismo sądowe złożono w dniu wolnym od pracy lub poza godzinami pracy sądu, datą złożenia pisma będzie początek następującego po tym dniu dnia roboczego. Ustawa stanowi również, że możliwe jest przedłużanie terminów mających wkrótce upłynąć w sytuacji, gdy nie ma możliwości złożenia dokumentu ze względu na nieplanowanej przerwę w pracy systemu internetowego.

Niezależnie o tego, czy pismo wpływa w wersji papierowej czy elektronicznej, jeżeli jego wniesienie ma nastąpić w przepisanym terminie, pismo to można złożyć do godz. 15.00 w pierwszym dniu roboczym następującym po dniu, w którym termin upływa.

W sądowym postępowaniu cywilnym niedopuszczalne jest składanie pism sądowych w tych sądach, które pełnią dyżur sądowy (servicio de guardia).

e) Nie ma możliwości przedłużenia terminu – jeżeli strona uchybi terminowi, wówczas wygasa przysługujące jej uprawnienie do dokonania czynności procesowej, dla której termin ten był określony.

LINK DO STRONY INTERNETOWEJ:

KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO (LEY DE ENJUICIAMIENTO CIVIL)

4 W którym momencie rozpoczyna się bieg terminu, jeżeli dana czynność ma zostać wykonana w danym okresie?

Zgodnie z art. 151 kodeksu postępowania cywilnego powiadomienia o wszelkich rozstrzygnięciach wydawanych przez sądy lub urzędników sądowych należy doręczać co do zasady w terminie trzech dni od dnia ich wydania lub opublikowania.

Art. 151 ust. 2 stanowi, że w przypadku doręczenia powiadomienia prokuraturze, Państwowej Służbie Prawnej, radcom prawnym zatrudnionym w parlamencie hiszpańskim i zgromadzeniom ustawodawczym (Letrados de las Cortes Generales y de las Asambleas Legislativas) lub służbom prawnym Departamentu Zabezpieczenia Społecznego bądź innym departamentom rządowym wspólnot autonomicznych lub samorządów terytorialnych oraz w przypadku doręczenia powiadomienia za pośrednictwem zawodowych przedstawicieli Izby Pełnomocników doręczenie uważa się za dokonane w pierwszym dniu roboczym następującym po dniu odbioru odnotowanym w formalnym wykazie rejestrowym lub na potwierdzeniu odbioru, jeżeli powiadomienie doręczono drogą elektroniczną lub internetową. W przypadku wysłania powiadomienia po godz. 15.00 uznaje się, że otrzymano je w pierwszym dniu roboczym następującym po dniu wysłania.

Zgodnie z art. 151 ust. 3 w przypadku gdy doręczenie dokumentu lub nakazu, który ma zostać załączony do powiadomienia, następuje w dniu następującym po dniu otrzymania powiadomienia, powiadomienie uznaje się za dokonane z chwilą odnotowania odbioru dokumentu, pod warunkiem że skutki powiadomienia są związane z dokumentem.

5 Czy na rozpoczęcie biegu terminu może wpłynąć lub go zmienić sposób przekazywania lub doręczenia dokumentów (doręczenie osobiste przez posłańca lub drogą pocztową)?

Jeżeli powiadomienie o wydaniu orzeczenia doręczył komornik sądowy (agente judicial) lub nastąpiło to za pośrednictwem poczty, datą doręczenia będzie dzień dostarczenia pisma sądowego przez komornika sądowego lub pracownika poczty odnotowany na potwierdzeniu odbioru.

Jeżeli powiadomienie doręcza się przez opublikowanie zgodnie z art. 164 kodeksu postępowania cywilnego, ponieważ adres pozwanego jest nieznany, termin zaczyna biec w pierwszym dniu następującym po dniu wywieszenia na oficjalnej tablicy ogłoszeń sądu lub opublikowania w hiszpańskim dzienniku urzędowym albo – w stosownych przypadkach – opublikowania w systemie elektronicznym.

W sytuacji gdy pełnomocnicy procesowi strony mają obowiązek doręczenia kopii złożonych przez nich pism sądowych pełnomocnikom procesowym strony przeciwnej art. 278 kodeksu postępowania cywilnego stanowi, że jeżeli zgodnie z ustawą doręczenie pisma uruchamia bieg terminu do dokonania czynności procesowej, termin ten zaczyna biec bez udziału sądu, przy czym pierwszym dniem tego terminu będzie dzień następujący po dniu doręczenia odnotowanym na doręczonych kopiach lub po dniu, w którym traktuje się je jako doręczone w przypadku doręczenia elektronicznego.

6 Jeżeli dojdzie do zdarzenia, które rozpocznie bieg terminu, czy do terminu wlicza się dzień, w którym doszło do zdarzenia?

Termin liczy się od pierwszego dnia następującego po dniu, w którym doszło do zdarzenia wywołującego zgodnie z ustawą rozpoczęcie biegu terminu.

7 Jeżeli termin jest oznaczony w dniach, czy liczba dni obejmuje dni kalendarzowe czy dni robocze?

Dni wolnych od pracy nie uwzględnia się przy obliczaniu terminów, z wyjątkiem – jak wyjaśniono powyżej – składania ofert w ramach licytacji elektronicznych, w przypadku których termin określony jest w dniach kalendarzowych.

Przy obliczaniu terminów do podejmowania pilnych czynności dni w sierpniu nie uznaje się za dni wolne od pracy. W takich sytuacjach nie uwzględnia się jedynie sobót, niedziel oraz dni ustawowo wolnych od pracy.

8 Kiedy taki termin jest wyrażony w tygodniach, miesiącach lub latach?

Terminy oznaczone w miesiącach biegną od dnia początkowego do dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu. Prawo hiszpańskie nie zna oznaczania terminów w tygodniach.

9 Kiedy upływa termin, jeżeli jest wyrażony w tygodniach, miesiącach lub latach?

Jeżeli w ostatnim miesiącu terminu nie występuje dzień, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, wówczas koniec terminu przypada na ostatni dzień tego miesiąca.

10 Czy w przypadku, gdy termin upływa w sobotę, niedzielę, oficjalny dzień świąteczny lub dzień wolny od pracy, termin taki zostaje przedłużony do kolejnego dnia roboczego następującego po takim dniu?

Jeżeli termin upływa w sobotę, niedzielę lub inny dzień wolny od pracy, termin ten przedłuża się do pierwszego dnia roboczego następującego po tym dniu.

11 Czy w określonych okolicznościach można przedłużyć termin? Jakie warunki należy spełnić, aby skorzystać z takiego przedłużenia terminu?

Terminy nie podlegają przedłużaniu. Można jednak przerywać bieg terminów i je przedłużać, jeżeli nie można ich dochować z powodu działania siły wyższej. W takich przypadkach termin biegnie nowo z chwilą ustania przyczyny przerwania biegu lub przedłużenia terminu. Sąd, działając z urzędu albo na wniosek zainteresowanej strony zażąda na rozprawie z udziałem pozostałych uczestników postępowania dostarczenia dowodów potwierdzających, że takie działanie siły wyższej wystąpiło (zob. odpowiedź na pytanie 13).

12 Jakie terminy obowiązują w przypadku odwołań?

Terminy do wnoszenia poszczególnych środków zaskarżenia określa ustawa. Nie podlegają one przedłużaniu. Termin do wniesienia apelacji do sądu wyższej instancji (recursos de apelación) oraz skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego (recursos de casación) wynosi 20 dni od dnia następującego po dniu doręczenia orzeczenia sądowego (art. 458 i 479 kodeksu postępowania cywilnego).

13 Czy sądy mogą zmieniać terminy, w szczególności termin stawiennictwa lub oznaczać szczególną datę stawiennictwa?

Nie ma możliwości przedłużania terminów ustawowych. W niektórych przypadkach ustawa nakłada na sąd obowiązek wyznaczenia określonej daty i godziny dokonania czynności.

Jeżeli wystąpiło działanie siły wyższej, można wyjątkowo przerwać bieg terminu lub termin przedłużyć:

1. Reguła ogólna została ustanowiona w art. 134 ust. 2 kodeksu postępowania cywilnego. Urzędnik sądowy, działając z urzędu albo na wniosek zainteresowanej strony, zażąda na rozprawie z udziałem pozostałych uczestników postępowania dostarczenia dowodów potwierdzających, że działanie siły wyższej wystąpiło. Rozstrzygnięcie wydane w tej kwestii przez urzędnika sądowego można zaskarżyć do sądu (recurso de revisión).
2. Jeżeli po wyznaczeniu terminu rozprawy którakolwiek z wezwanych stron nie może stawić się przed sądem ze względu na działanie siły wyższej lub z podobnych przyczyn, ma ona obowiązek bezzwłocznie poinformować o tym sąd, udowodnić przyczynę niestawiennictwa oraz wnieść o wyznaczenie nowego terminu rozprawy lub o wydanie nowego orzeczenia (art. 183 ust. 1, art. 189 i 430 kodeksu postępowania cywilnego). Nowy termin rozprawy wyznacza się w przypadku uwzględnienia dowodów potwierdzających zaistniałą sytuację oraz jeżeli zaistniała sytuacja uniemożliwia stawiennictwo: adwokata (art. 183 ust. 2 oraz art. 188 ust. 1, 5 i 6 kodeksu postępowania cywilnego); strony, której obecność jest konieczna z uwagi na fakt, że nie jest reprezentowana przez adwokata lub musi zostać przesłuchana (art. 183 ust. 3 i art. 188 ust. 4 kodeksu postępowania cywilnego); świadka lub biegłego. Świadka lub biegłego można zamiast tego wezwać w celu przeprowadzenia dowodu poza rozprawą po przesłuchaniu stron (art. 183 ust. 4 kodeksu postępowania cywilnego).
3. W przypadku osoby, która dopuściła się obrazy sądu, termin do wniesienia o wniosku o uchylenie prawomocnego orzeczenia (rescisión de la sentencia firme) można przedłużyć z uwagi na działanie siły wyższej (art. 502 ust. 2 kodeksu postępowania cywilnego).
4. Jeżeli sąd ocenia dowody przed rozpoczęciem postępowania (na co sąd może wyrazić zgodę na podstawie art. 293 i nast. kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, iż nie będzie możliwości przeprowadzenia dowodu na tym etapie postępowania, na którym zwykle się go przeprowadza), pozew należy wnieść w terminie dwóch miesięcy od dnia przeprowadzenia dowodu, chyba że udowodnione zostanie, iż nie było możliwości rozpoczęcia procesu w tym terminie z uwagi na działanie siły wyższej lub z podobnych przyczyn (art. 295 ust. 3 kodeksu postępowania cywilnego).

Obydwie strony mogą również – na zgodny wniosek – zwrócić się o zawieszenie postępowania, nie wskazując powodu lub w celu podjęcia próby ugodowej lub skierowania sprawy do mediacji lub arbitrażu. Postępowanie można zawiesić na okres nie dłuższy niż 60 dni lub do chwili zakończenia mediacji (art. 19 ust. 4 i art. 415 kodeksu postępowania cywilnego).

W przypadku złożenia wniosku o pomoc prawną istnieją dwa możliwe scenariusze, o których mowa w art. 16 ustawy nr 1/1996 z dnia 10 stycznia 1996 r. (ustawa o pomocy prawnej) w brzmieniu nadanym ustawą nr 42/2015 wspomnianą powyżej:

1. W przypadku wniosku składanego po wszczęciu postępowania, aby zapobiec przedawnieniu roszczenia lub wygaśnięciu przysługującego którejkolwiek ze stron prawa do wytoczenia powództwa z powodu upływu terminu, urzędnik sądowy lub organ administracji może – z urzędu lub na wniosek stron – zarządzić zawieszenie biegu terminu do czasu wydania postanowienia o przyznaniu lub odmowie przyznania pomocy prawnej lub do czasu tymczasowego wyznaczenia adwokata i pełnomocnika procesowego w sprawie, w której obowiązuje przymus adwokacki albo w której skorzystanie z zastępstwa procesowego jest wymagane w interesie wymiaru sprawiedliwości, o ile złożenie wniosku nastąpiło z zachowaniem terminów określonych w przepisach dotyczących postępowania cywilnego.
2. W przypadku wniosku o pomoc prawną składanego przed wszczęciem postępowania, jeżeli upłynięcie terminu prekluzyjnego lub terminu przedawnienia może mieć negatywny wpływ na powództwo, bieg tego terminu odpowiednio przerywa się lub zawiesza do czasu tymczasowego wyznaczenia adwokata udzielającego pomocy prawnej oraz, jeżeli jest to wymagane, pełnomocnika procesowego, który poprowadzi sprawę w imieniu wnioskodawcy, a w przypadku braku takiej możliwości – do czasu wydania ostatecznej decyzji administracyjnej w sprawie ewentualnego przyznania pomocy prawnej.

W każdym przypadku bieg terminu przedawnienia wznawia się po powiadomieniu wnioskodawcy o tymczasowym wyznaczeniu adwokata przez izbę adwokacką (Colegio de Abogados) lub, w stosownych przypadkach, po wydaniu decyzji Rady ds. Pomocy Prawnej w sprawie ewentualnego przyznania pomocy prawnej; w każdym razie następuje to w terminie dwóch miesięcy od złożenia wniosku.

W przypadku odrzucenia wniosku, jeżeli stanowi on wyraźne nadużycie i ma na celu wyłącznie przedłużenie wspomnianych terminów, sąd rozpoznający sprawę może obliczyć terminy na najbardziej rygorystycznych warunkach dopuszczonych prawem, ze wszystkimi tego konsekwencjami.

W postępowaniu ustnym dotyczącym eksmisji z powodu niewywiązania się z płatności lub upływu wyznaczonego terminu art. 441 ust. 5 kodeksu postępowania cywilnego przewiduje jeszcze inny przypadek zawieszenia postępowania – gdy służby socjalne potwierdzą, że dane gospodarstwo domowe znajduje się w trudnej sytuacji socjalnej lub ekonomicznej. Po otrzymaniu zawiadomienia sekretarz sądowy (Letrado de la Administración de Justicia) zawiesza postępowanie do czasu zastosowania środków uznanych za stosowne przez służby socjalne, na okres nie dłuższy niż miesiąc od daty otrzymania zawiadomienia od służb socjalnych przez sąd albo trzy miesiące, jeżeli powód jest osobą prawną. Po zastosowaniu określonych środków lub po upływie wspomnianego wyżej okresu zawieszenie znosi się i wznawia się postępowanie.

14 Jeżeli zawiadomienie o czynności dotyczącej strony zamieszkałej w miejscu, w którym mogłaby ona skorzystać z przedłużenia terminu, następuje w miejscu, w którym osoby tam zamieszkujące nie mogą skorzystać z przedłużenia, to czy osoba taka traci przywilej wspomnianego przedłużenia?

Nie dotyczy.

15 Jakie konsekwencje ponosi się w przypadku niedochowania terminu?

Strona, która uchybiła terminowi, traci co do zasady prawo do dokonania czynności, dla której termin ten był określony (art. 136 kodeksu postępowania cywilnego). Poniżej przedstawiono niektóre z najważniejszych przykładów.

• W przypadku niestawiennictwa pozwanego sąd stwierdza, że dopuścił się on tym samym obrazy sądu (art. 442 ust. 2 i art. 496 ust. 1 kodeksu postępowania cywilnego), i postępowanie toczy się bez ponownego jego wzywania. Pozwanego powiadamia się tylko o stwierdzeniu obrazy sądu oraz o wydaniu orzeczenia w sprawie (art. 497 kodeksu postępowania cywilnego).
• Jeżeli w postępowaniu zwykłym powód lub adwokat powoda nie stawią się na wysłuchaniu wstępnym oraz pozwany również się nie stawi albo stawi się, lecz nie wykaże uzasadnionego interesu w kontynuowaniu postępowania, sąd oddala powództwo (art. 414).
• Jeżeli w postępowaniu uproszczonym powód nie stawi się przed sądem, a pozwany nie wykaże uzasadnionego interesu w kontynuowaniu postępowania, postępowanie umarza się. Powoda obciąża się wówczas kosztami i zobowiązuje się go do zapłaty odszkodowania na rzecz pozwanego, jeżeli pozwany o to wystąpi oraz udowodni, że poniósł szkodę (art. 442 ust. 1 kodeksu postępowania cywilnego).
• Niezależnie od ciążącego na sądzie obowiązku rozpatrywania spraw bez nieuzasadnionej zwłoki w przypadku bierności stron postępowanie umarza się, a wszelkie powództwa i środki zaskarżenia we wszystkich instancjach traktuje się jako wycofane (art. 237 kodeksu postępowania cywilnego). Postępowanie w pierwszej instancji umarza się po upływie dwóch lat bierności stron, zaś pozew będzie potraktowany jako cofnięty, co oznacza, że można wytoczyć nowe powództwo. Postępowanie w drugiej instancji lub postępowanie w sprawie nadzwyczajnego środka zaskarżenia w oparciu o uchybienia proceduralne lub postępowanie po wniesieniu skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego podlegają umorzeniu po upływie jednego roku bierności stron, zaś wszystkie środki zaskarżenia traktuje się jako cofnięte. Terminy oblicza się od dnia ostatniego doręczenia powiadomienia stronom. Postępowania nie umarza się, jeżeli bierność jest efektem działania siły wyższej lub wynika z innych przyczyn, na które strony nie miały wpływu.
• Postępowania egzekucyjnego nie umarza się, można je kontynuować do chwili wykonania wyroku, nawet jeżeli strony pozostawały bierne aż do przedawnienia postępowania głównego. W tym celu konieczne jest jednak wszczęcie postępowania egzekucyjnego, ponieważ w art. 518 kodeksu postępowania cywilnego ustanowiono pięcioletni termin przedawnienia wszelkich roszczeń stwierdzonych wyrokiem sądu, postanowieniem sądu lub ugodą zawartą w ramach mediacji. Bieg pięcioletniego terminu rozpoczyna się z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku niezłożenia w tym terminie wniosku o wszczęcie egzekucji termin ten upływa, a prawo do wykonania orzeczenia na drodze sądowej wygasa.

16 Jeżeli termin upłynął, jakie środki przysługują osobom, które go nie dochowały, np. stronom niestawiającym się w sądzie?

Jeżeli strona została poinformowana o upływie terminu do dokonania określonej czynności, co uruchamia kolejny etapu postępowania, lub jeżeli pozew lub wniosek strony zostanie odrzucony ze względu na jego złożenie po terminie, strona może odwołać się od takiego rozstrzygnięcia. Z taką sytuacją będziemy mieli na przykład do czynienia, gdy odpowiedź na pozew zostanie odrzucona z powodu niedochowania terminu.

Osobie, w odniesieniu do której wydano wyrok zaoczny oraz której wyrok ten doręczono osobiście, przysługuje wyłącznie możliwość wniesienia apelacji do sądu wyższej instancji (recurso de apelación) lub skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego (recurso de casación). Możliwość wniesienia danego środka zaskarżenia przysługuje również w przypadku powiadomienia poprzez opublikowanie w dzienniku urzędowym lub w publikatorze elektronicznym. W obydwu przypadkach środek zaskarżenia należy wnieść w przepisanym terminie (art. 500 kodeksu postępowania cywilnego).

W przypadku gdy dana osoba konsekwentnie nie stawiała się przed sądem, może ona wnieść o uchylenie prawomocnego orzeczenia, jeżeli nie była w stanie stawić się lub nie wiedziała o toczącym się postępowaniu z uwagi na działanie siły wyższej (art. 501 kodeksu postępowania cywilnego).