Rozpatrywanie spraw online i kontaktowanie się z sądami przez internet

1 Czy można wszcząć postępowanie za pośrednictwem internetu?

Na Łotwie wprowadzono internetowy portal e-sprawy (e-lieta), za pośrednictwem którego można wszcząć postępowanie sądowe na podstawie kodeksu postępowania cywilnego i składać pisma procesowe, śledzić przebieg postępowania sądowego, a także odbierać i przeglądać pisma w postępowaniu sądowym.

2 Jeżeli tak, jakiego rodzaju spraw dotyczy ta możliwość? Czy niektóre sprawy można wszcząć wyłącznie przez internet?

Istnieje możliwość dochodzenia swoich praw za pośrednictwem internetu w przypadku naruszenia dóbr osobistych, a także wszczęcia postępowania sądowego przy użyciu portalu internetowego, zarówno w postępowaniu cywilnym, jak i administracyjnym. We wszystkich postępowaniach strony mogą również kontaktować się z instytucją oraz przeglądać akta sprawy za pośrednictwem portalu e-sprawy. Jednocześnie w postępowaniach cywilnych i administracyjnych utrzymano możliwość wnoszenia pism do sądu w formie papierowej, jeżeli dana osoba nie może lub nie chce korzystać z narzędzi elektronicznych.

3 Czy wszczęcie postępowania jest możliwe przez cały czas (24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu) czy tylko w określonych godzinach? W tym drugim przypadku, w jakich godzinach?

Pisma sądowe można przesyłać i uzyskiwać do nich dostęp drogą elektroniczną i online przez cały czas, przy czym sąd lub właściwy organ zapoznaje się z dokumentami i rozpatruje je w godzinach pracy.

4 Czy pozew powinien być sformułowany w określonym formacie?

Aby wnieść pozew za pośrednictwem portalu internetowego e-sprawy, można wypełnić przygotowany w tym celu formularz i załączyć wszystkie wymagane prawem dokumenty, jednak można także przesłać samodzielnie przygotowany pozew.

5 W jaki sposób zabezpiecza się dane przesyłane i przechowywane?

Zgodnie z obowiązującymi ramami prawnymi zgodność z wymogami bezpieczeństwa platformy e-sprawy, w ramach której jednym z udostępnionych rozwiązań jest portal -e-sprawy, zapewnia administrator platformy. Administracja sądowa (Tiesu administrācija), jako administrator platformy e-sprawy, jest także administratorem danych osobowych niezbędnych do zapewnienia dostępu do platformy e-sprawy w celu organizowania jej działania zgodnie z przepisami prawa. Co się jednak tyczy danych osobowych zebranych z innych krajowych systemów informatycznych, administratorem przetwarzania danych osobowych na platformie e-sprawy jest organ krajowy właściwy w sprawach przetwarzania danych osobowych w odpowiednim krajowym systemie informatycznym.

6 Czy istnieje konieczność zastosowania jakiejś formy podpisu elektronicznego lub rejestracji czasu?

Aby korzystać z portalu e-sprawy, należy zastosować jedno z poniższych narzędzi uwierzytelniania: karta e-tożsamość (eID karte), ePodpis (eParaksts), mobilny ePodpis (eParaksts mobile), eIDAS.

7 Czy istnieje konieczność uiszczenia opłat sądowych? Jeżeli tak, w jaki sposób można je uiścić i czy różnią się od opłat w tradycyjnym postępowaniu (z pominięciem drogi elektronicznej)?

Opłaty sądowe można uiścić za pośrednictwem internetowego portalu e-sprawy. Wysokość tych opłat nie różni się od wysokości opłat uiszczanych z pominięciem drogi elektronicznej.

8 Czy możliwe jest wycofanie pozwu, który został złożony przez internet?

Każda osoba, która złożyła pozew, ma prawo go cofnąć w przypadkach określonych przepisami prawa, niezależnie od formy złożenia pozwu do sądu.

9 Czy pozwany ma możliwość/jest zobowiązany do udzielenia odpowiedzi przez internet, jeżeli powód wszczyna postępowanie przez internet?

Pozwany ma prawo wyboru sposobu komunikowania się z sądem. Zgodnie z przepisami prawa komunikacja może odbywać się za pośrednictwem portalu e-sprawy, adresu e-mail, oficjalnego adresu elektronicznego adresata lub w formie papierowej. Jeżeli dana osoba wyraziła zgodę na korzystanie z jednego z wyżej wymienionych środków komunikacji elektronicznej w celu komunikowania się z sądem, ma obowiązek zapewnienia możliwości skontaktowania się z nią za pośrednictwem portalu e-sprawy, podanego przez siebie adresu e-mail lub oficjalnego adresu e-mail.

10 Co się dzieje z punktu widzenia procedury elektronicznej, jeżeli pozwany odpowie na pozew?

Aby korzystać z jednego ze środków komunikacji elektronicznej, pozwany musi powiadomić sąd o wyrażeniu zgody na korzystanie z systemu internetowego lub adresu e-mail do celów komunikacji z sądem. Jednocześnie, w ramach pozasądowego postępowania egzekucyjnego, dłużnik ma obowiązek sporządzić odpowiedź zgodnie ze wzorem zatwierdzonym przez Radę Ministrów. Dłużnik może sporządzić odpowiedź, korzystając z formularza internetowego dostępnego w systemie internetowym. W takim przypadku dłużnik wyraził zgodę na korzystanie z systemu internetowego do celów komunikacji z sądem.

11 Co się dzieje z punktu widzenia procedury elektronicznej, jeżeli pozwany nie odpowie na pozew?

Jeżeli pozwany nie wyraził zgody na korzystanie z jakiegokolwiek środka komunikacji elektronicznej do celów komunikacji z sądem, musi być dostępny w oficjalnie zgłoszonym miejscu zamieszkania, pod dodatkowym adresem wskazanym w oświadczeniu lub pod innym adresem wskazanym przez daną osobę do komunikowania się z sądem. Fakt, że pisma sądowe doręczono na adres oficjalnie zgłoszonego miejsca zamieszkania, na dodatkowy adres wskazany w oświadczeniu, na adres wskazany przez daną osobą do celów komunikacji z sądem, oraz fakt, że otrzymano z urzędu pocztowego potwierdzenie doręczenia lub zwrot przedmiotowych pism, sam w sobie nie wpływa na fakt doręczenia pism. Domniemywa się, że pisma doręczono siódmego dnia od daty ich wysłania – w przypadku wysłania pism pocztą – lub trzeciego dnia od daty ich wysłania – w przypadku wysłania pism pocztą elektroniczną.

12 Czy możliwe jest składanie dokumentów do sądu drogą elektroniczną? Jeżeli tak, w jakich rodzajach postępowania i pod jakimi warunkami jest to możliwe?

Tak, na Łotwie przewidziano możliwość wysyłania dokumentów drogą elektroniczną.

Na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 1999/93/WE z dnia 13 grudnia 1999 r. w sprawie wspólnotowych ram w zakresie podpisów elektronicznych sądy mają obowiązek przyjmowania elektronicznie podpisanych dokumentów.

Łotewskie ustawodawstwo krajowe dotyczące dokumentów elektronicznych [ustawa o dokumentach elektronicznych (Elektronisko dokumentu likums)] stanowi, że aby uznać dokumenty elektroniczne za autentyczne, dokumenty te muszą zawierać dane potwierdzające zarówno autentyczność dokumentu, jak i tożsamość osoby składającej podpis, a aby można było uznać je za podpisane własnoręcznie przez osobę składającą podpis, należy opatrzyć je bezpiecznym podpisem elektronicznym. W przypadku korzystania z dokumentów elektronicznych bezpieczeństwo danych zapewniają dostawcy usług w zakresie bezpiecznych podpisów elektronicznych zgodnie z przepisami ustawy o dokumentach elektronicznych i przepisami o ochronie danych osobowych na Łotwie. Osoba musi wyrazić specjalną zgodę na prowadzenie korespondencji z sądem z wykorzystaniem poczty elektronicznej. Oznacza to, że sąd przesyła stronie sporządzone przez siebie pisma.

Ponadto każde powództwo można wytoczyć, przedkładając dokumenty opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym, chyba że w obowiązujących przepisach przewidziano szczególny tryb wszczęcia postępowania. W przypadku niektórych rodzajów umów dotyczących nieruchomości, prawa rodzinnego i spadkowego oraz niektórych rodzajów umów o ustanowieniu zabezpieczenia dokumenty elektroniczne nie są akceptowane.

Jeżeli chodzi o znacznik czasu, w sytuacji gdy przepisy stanowią, że poza innymi wymogami konieczne jest opatrzenie dokumentu znacznikiem czasu, wymóg ten jest spełniony w przypadku dokumentu elektronicznego, jeżeli dokument elektroniczny jest opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym i znacznikiem czasu lub podpisem elektronicznym, o ile strony uzgodniły na piśmie, że dokumenty elektroniczne mogą być podpisywane za pomocą podpisu elektronicznego.

13 Czy pisma sądowe, w tym w szczególności orzeczenia, można doręczać za pośrednictwem internetu?

Tak, sąd może doręczać dokumenty, w tym orzeczenia, za pośrednictwem internetu, jeżeli strony wyraziły na to zgodę. Ponadto, jeżeli sąd uzna, że wydanie wyroku na rozprawie nie jest możliwe, może wyznaczyć dzień, w którym sporządzony wyrok będzie dostępny online. Sąd wyznacza datę udostępnienia wyroku online na dzień przypadający w ciągu kolejnych 30 dni. Datę udostępnienia w systemie internetowym wyroku uważa się za datę doręczenia wyroku.

14 Czy orzeczenia sądowe mogą być wydawane w drodze elektronicznej?

Pisma sądowe, w tym orzeczenia, mogą być doręczane drogą elektroniczną, jeżeli wnioskodawca wskaże we wniosku chęć korzystania z poczty elektronicznej do celów korespondencji z sądem.

15 Czy można wnieść odwołanie i doręczyć orzeczenie w sprawie odwołania za pośrednictwem internetu?

Tak, można wnieść odwołanie i otrzymać orzeczenie w sprawie odwołania za pośrednictwem portalu internetowego e-sprawy.

Osoba musi wyrazić specjalną zgodę na prowadzenie korespondencji z sądem z wykorzystaniem poczty elektronicznej. Oznacza to, że sąd przesyła stronie sporządzone przez siebie pisma.

16 Czy możliwe jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego za pośrednictwem internetu?

Tak, wprowadzenie systemu e-sprawy pozwoliło na przekazywanie elektronicznych pism sporządzonych przez sąd w postępowaniu egzekucyjnym, unowocześniając obieg pism egzekucyjnych między sądem, windykatorami i przysięgłymi komornikami sądowymi. Obieg pism egzekucyjnych odbywa się online między Sądowym Systemem Informacyjnym a Rejestrem Spraw Egzekucyjnych. Sąd sporządza tytuł wykonawczy w terminie określonym w przepisach prawa i udostępnia go w Sądowym Systemie Informacyjnym. Komornik podejmuje czynności egzekucyjne zgodnie z pisemnym wnioskiem windykatora. Wniosek można złożyć w formie papierowej, podpisanej przez windykatora, albo przesyłając wniosek opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym na oficjalny adres internetowy lub adres e-mail komornika. Wprowadzając akta egzekucyjne, komornik przekazuje dokument będący podstawą egzekucji w formie ustrukturyzowanych danych z Sądowego Systemu Informacyjnego do Rejestru Spraw Egzekucyjnych.

17 Czy strony lub ich zastępcy procesowi mogą dowiadywać się o przebiegu postępowania on-line? Jeżeli tak, to w jaki sposób można to robić?

Strony oraz ich zastępcy procesowi mogą przeglądać akta sprawy oraz składać pisma procesowe za pośrednictwem portalu internetowego e-sprawy.