Rozpatrywanie spraw online i kontaktowanie się z sądami przez internet

1 Czy można wszcząć postępowanie za pośrednictwem internetu?

Tak, w Portugalii istnieje możliwość wszczęcia postępowania sądowego za pośrednictwem internetu. Uruchomiono w tym celu specjalne narzędzia informatyczne, tj. platformę Citius oraz platformę do zarządzania postępowaniami o sporządzenie spisu inwentarza.

Citius

Zasadniczo w postępowaniu cywilnym pisma procesowe i dokumenty można składać za pośrednictwem platformy Citius pod adresem https://www.citius.mj.pt/portal/default.aspx zgodnie z procedurami i wytycznymi przedstawionymi na tej stronie internetowej.

Platforma Citius zawiera specjalne moduły dla sędziów, prokuratorów i urzędników sądowych do prowadzenia postępowania i składania pism sądowych, a także dla pełnomocników procesowych – do składania pism procesowych i zapoznawania się z aktami sprawy [art. 3 zarządzenia (portaria) nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.].

Aby uzyskać dostęp do systemu, adwokaci (advogados), aplikanci adwokaccy (advogados estagiários) oraz solicitadores muszą zarejestrować się w instytucji odpowiedzialnej za zarządzanie dostępem do systemu. Udzielenie dostępu będzie zależało od informacji przedstawionych przez odpowiednie stowarzyszenia zawodowe na temat tego, czy dana osoba jest nadal zarejestrowanym członkiem (art. 5 ust. 2 zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

Po rejestracji użytkownicy otrzymują poufne, spersonalizowane i niezbywalne informacje umożliwiające im uzyskanie dostępu do części platformy Citius zastrzeżonej dla zarejestrowanych użytkowników (art. 5 ust. 3 zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.): https://citius.tribunaisnet.mj.pt/habilus/myhabilus/login.aspx

Platforma do zarządzania postępowaniami o sporządzenie spisu inwentarza

Jeżeli chodzi o kwestie spadkowe, od dnia 2 września 2013 r. w sprawach, w których postępowanie w przedmiocie działu spadku ma charakter procesowy, zainteresowane strony mogą wskazać kancelarię notarialną, przed którą chcą wszcząć postępowanie o sporządzenie spisu inwentarza, o ile kancelaria ta jest właściwa do rozpoznania sprawy w przedmiocie działu spadku ze względu na miejsce otwarcia spadku, miejsce położenia większości nieruchomości lub miejsce siedziby przedsiębiorstw wchodzących w skład masy spadkowej lub miejsce zamieszkania większości stron bezpośrednio zainteresowanych dokonaniem działu spadku (art. 1 ust. 2 ram prawnych dotyczących spisu inwentarza sporządzanego przez notariusza opublikowanych w załączniku do ustawy nr 117/2019 z dnia 13 września 2019 r.). Na określonych etapach postępowanie jest kierowane do rozpoznania przez sąd w celu wydania orzeczenia np. potwierdzającego dział spadku (art. 5 ram prawnych dotyczących spisu inwentarza sporządzanego przez notariusza opublikowanych w załączniku do ustawy nr 117/2019 z dnia 13 września 2019 r.).

Uwaga: Ustawa nr 117/2019 z dnia 13 września 2019 r. w sposób wyraźny uchyliła ustawę nr 23/2013 z dnia 5 marca 2013 r. (ustawa zatwierdzająca ramy prawne dotyczące sporządzenia spisu inwentarza). Ramy prawne dotyczące postępowania o sporządzenie spisu inwentarza, zatwierdzone w załączniku do ustawy nr 23/2013 z dnia 5 marca 2013 r., nadal mają zastosowanie do postępowań o sporządzenie spisu inwentarza, które toczyły się przed notariuszami w dniu wejścia w życie ustawy nr 117/2009 z dnia 13 września 2009 r. i które są rozpatrywane zgodnie z tymi ramami (art. 11 ust. 2 i 3 ustawy nr 117/2009 z dnia 13 września 2009 r.).

Preferowaną formą przeprowadzenia postępowania o sporządzenie spisu inwentarza jest forma elektroniczna, przez notariuszy za pośrednictwem środków elektronicznych zgodnie z art. 2 ust. 1 zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r., pod adresem https://www.inventarios.pt/.

2 Jeżeli tak, jakiego rodzaju spraw dotyczy ta możliwość? Czy niektóre sprawy można wszcząć wyłącznie przez internet?

Citius

Zasadniczo wszystkie postępowania sądowe – tj. postępowanie główne, postępowanie zabezpieczające, postępowanie wpadkowe, indywidualne zawiadomienia sądowe oraz wszelkie inne postępowania, zarówno w sprawie roszczenia głównego, jak i w sprawie roszczeń ubocznych, w tym postępowania odwoławcze – prowadzi się obecnie drogą elektroniczną za pośrednictwem platformy Citius (art. 1 zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

W przypadku spraw wniesionych do sądu za pośrednictwem platformy Citius można wszcząć następujące rodzaje postępowań i przeprowadzać następujące czynności:

a) wszcząć postępowanie cywilne o ustalenie stosunku prawnego lub postępowanie zabezpieczające, dokonać indywidualnego zawiadomienia sądowego, z wyjątkiem postępowania dotyczącego ochrony dzieci oraz cywilnoprawnych roszczeń odszkodowawczych lub cywilnego postępowania egzekucyjnego przeprowadzanego w związku z postępowaniem karnym;

b) wszcząć cywilne postępowanie egzekucyjne i wszelkie postępowania wpadkowe związane z tym postępowaniem (w tym przypadku wszczęcie postępowania egzekucyjnego – oraz wydrukowanie wszelkich dokumentów uznanych za niezbędne – powinno nastąpić dopiero po otrzymaniu pozwu przez sąd lub po uzyskaniu przez sędziego informacji wskazujących na konieczność wszczęcia postępowania).

Taka możliwość istnieje również w przypadku postępowania w sprawie nakazu zapłaty. Szczegółowe informacje można znaleźć w części poświęconej postępowaniu w sprawie nakazu zapłaty.

Platforma do zarządzania postępowaniami o sporządzenie spisu inwentarza

Złożenie wniosku o sporządzenie spisu inwentarza u notariusza, wniesienie wszelkich środków zaskarżenia oraz dokonywanie wszystkich dalszych czynności w miarę możliwości odbywa się za pośrednictwem platformy do zarządzania postępowaniami o sporządzenie spisu inwentarza (art. 2 ust. 2 ram prawnych dotyczących spisu inwentarza sporządzanego przez notariusza opublikowanych w załączniku do ustawy nr 117/2019 z dnia 13 września 2019 r.).

3 Czy wszczęcie postępowania jest możliwe przez cały czas (24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu) czy tylko w określonych godzinach? W tym drugim przypadku, w jakich godzinach?

Opisane usługi są dostępne 7 dni w tygodniu 24 godziny na dobę.

4 Czy pozew powinien być sformułowany w określonym formacie?

Citius

Pisma procesowe należy składać na formularzach dostępnych na stronie internetowej wskazanej w odpowiedzi na pytanie 1, do których załącza się:

a) pliki zawierające inne informacje wymagane zgodnie z przepisami prawa, zasadniczą treść pisma procesowego oraz inne informacje, które pełnomocnik procesowy uzna za istotne i których nie można umieścić w żadnym innym polu formularza (art. 6 ust. 1 lit. a) zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.);

b) poszczególne dokumenty, które należy dołączyć do pisma procesowego (art. 6 ust. 1 lit. b) zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

Pisma procesowe i dokumenty złożone w ten sposób za pośrednictwem platformy Citius należy opatrzyć podpisem elektronicznym weryfikowanym kwalifikowanym certyfikatem, który ma na celu potwierdzenie statusu zawodowego osoby składającej podpis elektroniczny (art. 6 ust. 3 zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

Pliki i dokumenty należy zapisać w formacie PDF, najlepiej w wersji PDF/A, w przypadku dokumentów tekstowych z możliwością przeszukiwania zawartości (art. 8 lit. a) zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

Jeżeli chodzi o postępowanie w sprawie nakazu zapłaty, pliki należy przesyłać w formacie XML. Specyfikacja jest dostępna pod adresem: https://www.citius.mj.pt/portal/consultas/injuncoes/injunformato.aspx.

Platforma do zarządzania postępowaniami o sporządzenie spisu inwentarza

Wniosek o wszczęcie postępowania o sporządzenie spisu inwentarza może wnieść:

a) zainteresowana strona lub pełnomocnik procesowy, wypełniając dostępny na platformie formularz elektroniczny służący do wszczęcia postępowania o sporządzenie spisu inwentarza oraz załączając odpowiednie dokumenty zgodnie ze wskazanymi procedurami i instrukcjami (art. 5 ust. 1 lit. a) zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.);
b) zainteresowana strona u notariusza na nośniku fizycznym, korzystając ze wzoru wniosku o sporządzenie spisu inwentarza przewidzianego w poprzednim artykule, do którego załącza odpowiednie dokumenty (art. 5 ust. 1 lit. b) zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

Powyższa strona internetowa jest dostępna za pośrednictwem certyfikatów elektronicznych dla:

a) obywateli – za pośrednictwem certyfikatu elektronicznego stanowiącego element dowodu tożsamości (art. 2 ust. 4 lit. a) zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.);
b) adwokatów i solicitadores – za pośrednictwem certyfikatu elektronicznego potwierdzającego ich status zawodowy (art. 2 ust. 4 lit. b) zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

Uwaga: Notariusze są uprawnieni do prowadzenia postępowań o sporządzenie spisu inwentarza majątku zmarłego lub w związku ze zniesieniem majątkowej wspólności małżeńskiej w ramach systemu jurysdykcji funkcjonalnej równolegle z sądami. O wszczęcie takiego postępowania można wnieść do sądu albo kancelarii notarialnej, wedle decyzji strony wszczynającej postępowanie lub na podstawie ustaleń wszystkich zainteresowanych stron (art. 1083 ust. 2 kodeksu postępowania cywilnego, zmienionego ustawą nr 117/2019 z dnia 13 sierpnia 2019 r.). Jeżeli jednak strona nie posiada zdolności do czynności prawnych, jest osobą ubezwłasnowolnioną lub jest nieobecna albo jeżeli spis inwentarza zależy od wyniku innego postępowania sądowego, postępowanie musi zostać wszczęte przed sądem. W postępowaniach o sporządzenie spisu inwentarza notariusze wykonują swoje kompetencje w ramach funkcjonalnego podziału zadań z sądami oraz odpowiadają za prowadzenie i organizację postępowania oraz rozstrzyganie zgłaszanych sporów i powiązanych zdarzeń. Sąd wydaje orzeczenie potwierdzające podział majątku w sprawach przekazanych mu przez notariusza oraz rozpatruje skargi na decyzje notariusza.

5 W jaki sposób zabezpiecza się dane przesyłane i przechowywane?

Dane osobowe gromadzone przez sądy w ramach sprawowania przez nie wymiaru sprawiedliwości są przetwarzane przez platformę informatyczną Citius utworzoną i obsługiwaną przez Instytut Zarządzania Finansami i Infrastruktury Wymiaru Sprawiedliwości (Instituto de Gestão Financeira e Equipamentos da Justiça, I.P., „IGFEJ”), funkcjonujący pod nadzorem Ministerstwa Sprawiedliwości, który pełni rolę podmiotu przetwarzającego w odniesieniu do najwyższego organu w strukturze systemu prawnego, tj. Najwyższej Rady Sądownictwa (zgodnie z art. 4, 8 i 28 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych – RODO).

IGFEJ jest obowiązany zapewnić wdrożenie wszystkich stosownych środków technicznych i organizacyjnych niezbędnych do zagwarantowania przetwarzania danych zgodnie z rozporządzeniem oraz zapewnienia ochrony praw osób, których dane dotyczą, zgodnie z zaleceniem Najwyższej Rady Sądownictwa, która wyznaczyła sędziego na inspektora ochrony danych.

Z kolei zgodnie z art. 37 RODO Ministerstwo Sprawiedliwości wyznaczyło jednego inspektora ochrony danych dla podległych mu organów, w tym dla IGFEJ (zob. zarządzenie ustawodawcze nr 5643/2018 z dnia 7 czerwca 2018 r.).

Postanowienia w kwestii dostępu do danych osobowych i przekazywania danych osobowych w sprawach sądowych wydaje sędzia prowadzący postępowanie zgodnie z przepisami procesowymi mającymi zastosowanie do konkretnej sprawy i następującymi przepisami RODO: w przypadku przetwarzania danych osobowych przez sądy obowiązywanie przepisów RODO może zostać ograniczone do konkretnych działań i procedur (art. 23 ust. 1 lit. d) i f) RODO); organ nadzorczy nie może nadzorować operacji przetwarzania dokonywanych przez sądy w ramach sprawowania przez nie wymiaru sprawiedliwości (ograniczenie ustanowione w art. 55 ust. 3 RODO). Stronom przysługuje możliwość wniesienia zażalenia na postanowienie sądu w tym zakresie zgodnie z przepisami krajowego prawa procesowego.

6 Czy istnieje konieczność zastosowania jakiejś formy podpisu elektronicznego lub rejestracji czasu?

Citius

Pisma procesowe i dokumenty składane przez pełnomocników procesowych należy opatrzyć podpisem elektronicznym weryfikowanym kwalifikowanym certyfikatem, co ma na celu potwierdzenie tożsamości i statusu zawodowego osoby składającej podpis elektroniczny (art. 6 ust. 3 zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

Platforma Citius:

a) zapewnia potwierdzenie daty i godziny doręczenia (art. 13 lit. a) zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.);

b) generuje kopię złożonych przez nadawcę pism procesowych i dokumentów oraz opatruje je datą i godziną doręczenia (art. 13 lit. b) zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.);

c) jeżeli przyjęcie pisma/dokumentu nie jest możliwe, przesyła nadawcy wiadomość o braku możliwości złożenia pisma procesowego lub dokumentów za pośrednictwem platformy (art. 13 lit. c) zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

Sędziowie i prokuratorzy zawsze przekazują pisma sądowe drogą elektroniczną za pośrednictwem informatycznego systemu Citius i opatrują je kwalifikowanym lub zaawansowanym podpisem elektronicznym (art. 19 zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

W sprawach, w których nie ma zastosowania przymus adwokacki, jeżeli strona nie korzysta z usług adwokata, pisma procesowe można składać również w sądzie w jeden z następujących sposobów (art. 144 ust. 7 kodeksu postępowania cywilnego):

a) składając pismo osobiście w sekretariacie sądu – za datę złożenia uznaje się datę doręczenia do sądu (art. 144 ust. 7 lit. a) kodeksu postępowania cywilnego);

b) wysyłając pismo przesyłką poleconą – za datę złożenia uznaje się datę stempla pocztowego (art. 144 ust. 7 lit. b) kodeksu postępowania cywilnego);

c) wysyłając pismo faksem – za datę złożenia uznaje się datę przesłania pisma (art. 144 ust. 7 lit. c) kodeksu postępowania cywilnego).

Jeżeli stronę reprezentuje pełnomocnik procesowy, pismo można złożyć w jeden z wyżej wymienionych sposobów wówczas, gdy istnieje uzasadniona przeszkoda uniemożliwiająca złożenie pisma drogą elektroniczną (art. 144 ust. 8 kodeksu postępowania cywilnego).

Platforma do zarządzania postępowaniami o sporządzenie spisu inwentarza

Po złożeniu wniosku w sposób zgodny z wymogami wnioskodawca otrzyma potwierdzenie złożenia wniosku za pośrednictwem platformy lub od notariusza, zawierające:

a) datę i godzinę złożenia wniosku (art. 5 ust. 2 lit. a) zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.);
b) kod i instrukcje dotyczące uzyskania dostępu do strony internetowej https://www.inventarios.pt/ umożliwiające zapoznanie się z aktami sprawy (art. 5 ust. 2 lit. b) zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.);

c) dane do płatności za pomocą usługi Multibanco w celu uiszczenia pierwszej raty honorarium notariusza wraz z kwotą, którą należy wpłacić (art. 5 ust. 2 lit. c) zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.);
d) numer, który zostanie nadany sprawie po wpłacie pierwszej raty honorarium notariusza (art. 5 ust. 2 lit. d) zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

7 Czy istnieje konieczność uiszczenia opłat sądowych? Jeżeli tak, w jaki sposób można je uiścić i czy różnią się od opłat w tradycyjnym postępowaniu (z pominięciem drogi elektronicznej)?

Citius

Tak, należy uiścić opłaty sądowe.

Przed dokonaniem płatności wydawany jest jednorazowy dokument płatniczy (Documento Único de Cobrança – DUC) dostępny na stronie internetowej IGFEJ: https://justica.gov.pt/Servicos/Custas-processuais/DUC-Documento-Unico-de-Cobranca

Jednorazowy dokument płatniczy można opłacić:

• za pomocą usługi Multibanco lub Homebanking [w części „Płatności na rzecz Skarbu Państwa”(Pagamentos ao Estado)];
• w sekretariacie sądu kartą Multibanco;
• w oddziale banku

(art. 17 zarządzenia nr 419-A/2009 z dnia 17 kwietnia 2009 r.).

Dodatkowe informacje można uzyskać na następujących stronach internetowych:

Usługi – koszty postępowania: https://justica.gov.pt/Servicos/Custas-processuais

W postępowaniu, w którym korzystanie ze środków elektronicznych jest nieobowiązkowe, opłaty sądowe są zmniejszane do 90% pełnej wysokości, jeżeli strona składa wszystkie pisma procesowe drogą elektroniczną (art. 6 ust. 3 rozporządzenia w sprawie kosztów postępowania, opublikowane w załączniku do dekretu z mocą ustawy nr 34/2008 z dnia 26 lutego 2008 r.).

Dodatkowe informacje na temat nakazów zapłaty można uzyskać w części poświęconej temu zagadnieniu.

Portugalia dopuszcza również uiszczanie opłat sądowych za pomocą przelewów zagranicznych.

Symulator opłat sądowych jest dostępny pod adresem:

https://justica.gov.pt/en-gb/Servicos/Simulador-Taxas-de-Justica

Platforma do zarządzania postępowaniami o sporządzenie spisu inwentarza

Koszty postępowania o sporządzenie spisu inwentarza obejmują honorarium i wydatki notariusza (art. 15 zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.). Płatności dokonuje się z wykorzystaniem danych do płatności za pomocą usługi przelewu elektronicznego za pośrednictwem bankomatu Multibanco wygenerowanych przy składaniu wniosku (art. 20 zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

8 Czy możliwe jest wycofanie pozwu, który został złożony przez internet?

Tak, sąd może umorzyć postępowanie lub powód może cofnąć pozew na warunkach przewidzianych w krajowych przepisach procesowych mających zastosowanie w danym przypadku.

9 Czy pozwany ma możliwość/jest zobowiązany do udzielenia odpowiedzi przez internet, jeżeli powód wszczyna postępowanie przez internet?

Zasadniczo w postępowaniu sądowym pozwany składa pisma procesowe do sądu drogą elektroniczną, a za datę złożenia uznaje się datę wpłynięcia pisma do sądu (art. 144 ust. 1 kodeksu postępowania cywilnego).

W sprawach, w których nie ma zastosowania przymus adwokacki, jeżeli strona nie korzysta z usług adwokata, pisma procesowe można złożyć osobiście w sekretariacie sądu lub przesłać przesyłką poleconą lub faksem (art. 144 ust. 7 kodeksu postępowania cywilnego).

Informacje na temat postępowania o sporządzenie spisu inwentarza można znaleźć w odpowiedziach na pytania 4 i 6.

10 Co się dzieje z punktu widzenia procedury elektronicznej, jeżeli pozwany odpowie na pozew?

Citius

Jeżeli pozwany zamierza wnieść odpowiedź na pozew, taki pozew nadal przetwarza się elektronicznie, chociaż konieczne jest wydrukowanie niektórych dokumentów. Dokumenty w formie papierowej są nadal potrzebne (np. sędziowie nie dysponują zasobami materialnymi umożliwiającymi badanie sprawy i sporządzanie orzeczenia na osobnych monitorach lub uzyskanie dostępu do materiałów cyfrowych dotyczących postępowania na sali rozpraw w toku rozprawy. W niektórych przypadkach w gestii sądu leży podjęcie decyzji, czy do przeprowadzenia szczegółowej analizy niektórych dokumentów konieczne jest ich wydrukowanie).

Akta sprawy w formie papierowej muszą zawierać wyłącznie pisma procesowe i dokumenty istotne dla wydania orzeczenia co do istoty sprawy, wskazane każdorazowo przez sędziego w uzasadnieniu. Następujących pism/dokumentów nie uznaje się za istotne (art. 28 ust. 1 zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.):

a) wniosków o zmianę terminu rozprawy;

b) korespondencji administracyjnej i zawiadomień o wszczęciu egzekucji, które dotyczą wyłącznie kwestii organizacyjnych związanych z postępowaniem, oraz odpowiedzi, m.in.:

(i) nakazów wezwania stron do stawienia się przed sądem lub doręczenia pism stronom;

(ii) zawiadomień o terminach rozpraw;

(iii) zawiadomień o skierowaniu sprawy do prokuratury;

(iv) zawiadomień o dochodzeniu prowadzonym przez różne departamenty, m.in. służby policji kryminalnej, urzędy rejestrowe, Krajowy Instytut Medycyny Sądowej i Kryminalistyki (Instituto Nacional de Medicina Legal e Ciências Forenses, I. P.), Dyrekcję ds. Służby Więziennej i Rehabilitacji Społecznej (Direcção-Geral de Reinserção e Serviços Prisionais) lub Dyrekcję Generalną ds. Zabezpieczenia Społecznego (Direcção-Geral da Segurança Social);

(v) pieczęci zatwierdzających prokuratora i sędziego;

c) uznania wyznaczenia komornika (agente de execução) doręczającego wezwanie do stawienia się przed sądem;

d) korespondencji wewnętrznej;

e) zaświadczeń o braku wpisu wystawionych po sprawdzeniu danych zawartych w bazach danych wydziałów administracji publicznej;

f) postanowień, komunikatów lub zawiadomień wydanych przez komornika.

Platforma do zarządzania postępowaniami o sporządzenie spisu inwentarza

Notariusz ma obowiązek rejestrować wszystkie etapy postępowania na platformie, tak aby można było za jej pośrednictwem zidentyfikować każdy z tych etapów i aby znajdowały się na niej kopie wszystkich powiązanych i dołączonych dokumentów (art. 12 ust. 1 zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

Notariusz ma obowiązek wykonać skany wszelkich pism procesowych lub dokumentów złożonych w formie nieelektronicznej przez dowolną osobę uczestniczącą w postępowaniu, a następnie zarejestrować je w aktach dotyczących powiązanego postępowania o sporządzenie spisu inwentarza (art. 12 ust. 2 zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

Jeżeli wykonanie skanów wyżej wymienionych dokumentów jest niemożliwe ze względu na charakter pism procesowych lub wszelkich innych dokumentów złożonych przez zainteresowaną stronę, notariusz ma obowiązek zarejestrować pismo na platformie do zarządzania postępowaniami o sporządzenie spisu inwentarza z adnotacją, że dane pismo jest dostępne do wglądu u notariusza (art. 12 ust. 3 zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

11 Co się dzieje z punktu widzenia procedury elektronicznej, jeżeli pozwany nie odpowie na pozew?

Jeżeli pozwany nie przekaże odpowiedzi na pozew, postępowanie podlega odpowiednim zasadom procesowym i jest prowadzone drogą elektroniczną aż do wydania orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie. Jak wyjaśniono w odpowiedzi na poprzednie pytanie, niektóre dokumenty zostaną wydrukowane.

12 Czy możliwe jest składanie dokumentów do sądu drogą elektroniczną? Jeżeli tak, w jakich rodzajach postępowania i pod jakimi warunkami jest to możliwe?

Zob. odpowiedzi na pytania 2 i 4.

13 Czy pisma sądowe, w tym w szczególności orzeczenia, można doręczać za pośrednictwem internetu?

Citius

Informacje na temat przypadków, w których prawo dopuszcza doręczanie pism procesowych przez internet, można znaleźć w części „Doręczanie dokumentów – Portugalia”, w szczególności w odpowiedziach na pytania 5 i 6.

W przypadkach, w których doręczanie pism drogą elektroniczną jest dopuszczalne, odbywa się ono za pośrednictwem platformy Citius, na której dokumenty są automatycznie dostępne do wglądu pod adresem

https://citius.tribunaisnet.mj.pt/habilus/myhabilus/login.aspx

(art. 25 ust. 1 zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

Platforma do zarządzania postępowaniami o sporządzenie spisu inwentarza

Notariusz doręcza pisma procesowe pełnomocnikom procesowym stron uczestniczącym już w postępowaniu za pośrednictwem platformy do zarządzania postępowaniami o sporządzenie spisu inwentarza, korzystając z tej części systemu, do której dostęp ma wyłącznie pełnomocnik procesowy. Za datę doręczenia pisma uznaje się trzeci dzień po jego udostępnieniu w części systemu przeznaczonej wyłącznie dla pełnomocnika procesowego albo, jeżeli nie jest to dzień roboczy, następny dzień roboczy (art. 9 ust. 1 zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

W momencie udostępnienia pisma na platformie, w części, do której dostęp ma wyłącznie pełnomocnik procesowy, system wysyła na wskazany wcześniej przez pełnomocnika adres poczty elektronicznej wiadomość e-mail z informacją, że pismo jest dostępne na platformie (art. 9 ust. 2 zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

W przypadku doręczenia bezpośrednio stronom pisma doręcza się w formie papierowej na warunkach określonych w kodeksie postępowania cywilnego (art. 9 ust. 3 zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.) i rejestruje na platformie do zarządzania postępowaniami o sporządzenie spisu inwentarza; załącza się również podpis elektroniczny odpowiedniego urzędnika (art. 9 ust. 4 zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

14 Czy orzeczenia sądowe mogą być wydawane w drodze elektronicznej?

Informacje na temat przypadków, w których prawo dopuszcza doręczanie orzeczeń sądowych za pośrednictwem internetu, można znaleźć w części „Doręczanie dokumentów – Portugalia”, w szczególności w odpowiedziach na pytania 5 i 6.

Orzeczenia sądowe są wydawane w systemie Citius-Magistrados Judiciais i udostępniane na platformie Citius.

15 Czy można wnieść odwołanie i doręczyć orzeczenie w sprawie odwołania za pośrednictwem internetu?

Tak, drogą elektroniczną można wnieść: wniosek o zezwolenie na wniesienie apelacji, uzasadnienie apelacji i odpowiedź na apelację oraz zażalenie na postanowienie o odrzuceniu apelacji lub o przekazaniu jej do rozpatrzenia przez sąd wyższej instancji (art. 15 zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

Jeżeli chodzi o doręczanie orzeczenia w sprawie apelacji, zob. odpowiedź na pytanie 13.

16 Czy możliwe jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego za pośrednictwem internetu?

Tak, istnieje możliwość wszczęcia postępowania egzekucyjnego za pośrednictwem internetu.

17 Czy strony lub ich zastępcy procesowi mogą dowiadywać się o przebiegu postępowania on-line? Jeżeli tak, to w jaki sposób można to robić?

Citius

Z wyjątkiem postępowania egzekucyjnego, w którym strony mają dostęp do akt sprawy, w przypadku wszystkich pozostałych postępowań sądowych dostęp do akt sprawy za pośrednictwem internetu mają wyłącznie pełnomocnicy procesowi (adwokaci lub solicitadores), komornicy, a w postępowaniach upadłościowych – również syndycy (art. 27 zarządzenia nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

W postępowaniu egzekucyjnym wierzyciel lub dłużnik mają wgląd w akta sprawy pod adresem:https://justica.gov.pt/Servicos/Consultar-o-meu-processo-executivo po uprzednim uwierzytelnieniu za pomocą cyfrowego certyfikatu uwierzytelniania wbudowanego w dowody tożsamości lub elektronicznego klucza cyfrowego. Wgląd w akta sprawy odbywa się zgodnie z procedurami i instrukcjami zamieszczonymi na stronie internetowej.

Platforma do zarządzania postępowaniami o sporządzenie spisu inwentarza

Strony i ich pełnomocnicy procesowi mają wgląd w akta sprawy dotyczące postępowania o sporządzenie spisu inwentarza na platformie do zarządzania tymi postępowaniami (art. 13 ust. 1 zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

Strony mogą uzyskać dostęp do tego systemu wyłącznie na potrzeby wglądu w akta, korzystając z kodu uzyskanego od notariusza przy pierwszym doręczeniu dokumentów (art. 13 ust. 2 zarządzenia nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r.).

Obowiązujące przepisy

ustawa nr 41/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. – kodeks postępowania cywilnego

zarządzenie nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r. – elektroniczne przetwarzanie postępowań sądowych

ustawa nr 117/2019 z dnia 13 września 2019 r. – ramy prawne dotyczące spisu inwentarza sporządzanego przez notariusza

zarządzenie nr 278/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r. o przetwarzaniu dokumentów i warunkach postępowań o sporządzenie spisu inwentarza

rozporządzenie (UE) nr 679/2016 z dnia 27 kwietnia 2016 r. – ogólne rozporządzenie o ochronie danych UE (RODO)

zarządzenie nr 419-A/2009 z dnia 17 kwietnia 2009 r. o kosztach postępowania, grzywnach i innych karach

dekret z mocą ustawy nr 34/2008 z dnia 26 lutego 2008 r. – rozporządzenie w sprawie kosztów postępowania

Powiązane linki

Portal Citius

Strona Ministerstwa Sprawiedliwości

Dyrekcja Generalna ds. Wymiaru Sprawiedliwości

Dyrekcja Generalna ds. Polityki w dziedzinie Wymiaru Sprawiedliwości

Instytut Zarządzania Finansami i Infrastruktury Wymiaru Sprawiedliwości

 

Uwaga:

Informacje przedstawione w tej części nie są wiążące dla punktu kontaktowego europejskiej sieci sądowej, sądów ani innych podmiotów i organów. Należy zapoznać się z treścią obowiązujących aktów prawnych. Podlegają one regularnym aktualizacjom i zmianom wykładni na podstawie orzecznictwa.