Rodzaje zawodów prawniczych

Zawody prawnicze – wprowadzenie

Prokuratorzy

Organizacja

Prokuratura Republiki Słowackiej jest niezależnym organem państwowym znajdującym się pod zwierzchnictwem Prokuratora Generalnego. W ramach swoich kompetencji prokuratura broni praw i ustawowo zagwarantowanych interesów osób fizycznych, osób prawnych i państwa.

Dla prokuratury Republiki Słowackiej przewidziano osobny rozdział w budżecie państwa.

Status i rolę prokuratury oraz Prokuratora Generalnego reguluje konstytucja Republiki Słowackiej (art. 149) oraz ustawa nr 153/2001 o prokuraturze, która reguluje m.in. uprawnienia Prokuratora Generalnego i innych prokuratorów. Ustawa ta reguluje także organizację prokuratury oraz sposób, w jaki jest ona zarządzana. Status, prawa i obowiązki prokuratorów są określone w ustawie nr 154/2001 o prokuratorach i aplikantach prokuratorskich.

Struktura hierarchiczna

Ponieważ prokuratura jest organem chroniącym prawo, wymaga ona hierarchicznej organizacji. Zapewnia to jednolite stosowanie ustaw i innych powszechnie obowiązujących aktów normatywnych, jak również jednolitą realizację polityki karnej.

W ramach prokuratury nie określono hierarchii prokuratorów, przy czym wszyscy prokuratorzy podlegają zwierzchnictwu Prokuratora Generalnego.

Kompetencje

Do kompetencji prokuratury należy:

• ściganie podejrzanych o popełnienie przestępstwa oraz nadzorowanie przestrzegania prawa zarówno przed wszczęciem postępowania karnego zgodnie z odpowiednimi przepisami, jak i w toku postępowania przygotowawczego;
• dbanie o to, aby osoby, które zostały pozbawione wolności lub których wolność została ograniczona na podstawie orzeczenia sądu lub postanowienia innego właściwego organu państwowego, odbywały nałożoną na nie karę w miejscu i w warunkach zgodnych z obowiązującym prawem;
• wykonywanie uprawnień procesowych;
• reprezentowanie państwa w postępowaniu sądowym w przypadkach przewidzianych w obowiązujących przepisach;
• nadzorowanie, w granicach przewidzianych ustawą, przestrzegania prawa przez wszystkie organy administracji publicznej;
• korzystanie z przysługujących jej uprawnień w dziedzinie współpracy międzynarodowej w zakresie określonym w odpowiednich aktach prawnych, w traktatach międzynarodowych ogłoszonych w trybie przewidzianym w obowiązujących przepisach oraz w prawnie wiążących aktach UE;
• udział w przygotowywaniu i stosowaniu środków mających na celu zapobieganie naruszaniu przepisów ustaw i innych powszechnie obowiązujących aktów normatywnych;
• pomoc w eliminowaniu przyczyn i warunków sprzyjających działalności przestępczej, jak również zapobieganie przestępczości i jej zwalczanie;
• pomoc w przygotowywaniu aktów normatywnych (udział w procesie legislacyjnym);
• wykonywanie innych zadań przewidzianych w odrębnej ustawie lub umowie międzynarodowej ogłoszonej w sposób przewidziany prawem.

Obowiązki

Prokurator Generalny oraz poszczególni prokuratorzy wykonują wszystkie obowiązki leżące w zakresie kompetencji prokuratury, przy czym podczas wykonywania uprawnień i obowiązków stosują wszystkie dostępne środki ustawowe. Do ich obowiązków należy:

• stosowanie (zgodnie z najlepszą wiedzą i w najlepszej wierze) konstytucji Republiki Słowackiej, ustaw konstytucyjnych i innych ustaw, umów międzynarodowych ogłoszonych w sposób przewidziany prawem oraz innych powszechnie obowiązujących aktów normatywnych;
• poszanowanie i ochrona godności ludzkiej oraz podstawowych praw człowieka i podstawowych wolności, jak również unikanie jakiejkolwiek formy dyskryminacji;
• ochrona interesu publicznego;
• działanie z inicjatywą, uczciwie, bezstronnie i bez zbędnej zwłoki.

Hierarchia

Strukturę organizacyjną prokuratury Republiki Słowackiej tworzą następujące organy:

Prokuratura Generalna – najwyższy organ, który zajmuje najwyższą pozycję w hierarchii systemu prokuratury. W skład Prokuratury Generalnej wchodzą:

• Biuro Prokuratury Wyspecjalizowanej ustanowione w celu wykrywania i ścigania korupcji i przestępczości zorganizowanej;
• biura prokuratury okręgowej (8) będące jednostką zwierzchnią wobec biur prokuratury rejonowej we własnym okręgu oraz
• biura prokuratury rejonowej (55).

Siedziba główna Prokuratury Generalnej mieści się w Bratysławie.

Siedziba główna i obszary właściwości miejscowej podległych jej jednostek terenowych prokuratury pokrywają się z siedzibami głównymi i obszarami właściwości miejscowej odpowiednich sądów. Siedziby główne i obszary właściwości miejscowej nie pokrywają się jednak z podziałem administracyjnym państwa.

Prokuratorzy wykonują swoje obowiązki w ramach stosunku służbowego, który powstaje z chwilą ich powołania. Prokurator Generalny powołuje daną osobę na stanowisko prokuratora na czas nieokreślony. Warunkiem objęcia stanowiska jest złożenie pełnego ślubowania.

Kwalifikacje

Na stanowisko prokuratora można powołać wyłącznie obywatela Słowacji, który spełnia następujące warunki:

• w dniu powołania na stanowisko ma ukończone 25 lat;
• ma dyplom ukończenia studiów magisterskich na wydziale prawa uniwersytetu działającego w Republice Słowackiej lub uznawane zaświadczenie wydane przez uniwersytet zagraniczny potwierdzające uzyskanie dyplomu ukończenia studiów magisterskich w dziedzinie prawa; jeżeli prokurator uzyskał najpierw dyplom ukończenia studiów licencjackich, a następnie dyplom ukończenia studiów magisterskich, obydwa te dyplomy muszą być dyplomami ukończenia studiów prawniczych;
• ma pełną zdolność do czynności prawnych, a stan jego zdrowia nie uniemożliwia mu wykonywania obowiązków prokuratora;
• nie figuruje w rejestrze karnym i ma cechy osobowości gwarantujące prawidłowe sprawowanie powierzanych funkcji;
• biegle zna język słowacki;
• ma stałe miejsce zamieszkania na terytorium Republiki Słowackiej;
• nie jest członkiem żadnej partii ani organizacji politycznej;
• złożył egzamin prokuratorski;
• pomyślnie przeszedł procedurę naboru, chyba że obowiązujące przepisy stanowią inaczej;
• udzielił pisemnej zgody na powołanie na stanowisko prokuratora we wskazanym biurze prokuratury.

Do egzaminu prokuratorskiego może przystąpić wyłącznie aplikant prokuratorski. Nabór na aplikację prokuratorską odbywa się na podstawie egzaminu wstępnego.

Zgodnie z ustawą egzamin zawodowy sędziowski, adwokacki i notarialny uznaje się za równoważne egzaminowi prokuratorskiemu.

Awans zawodowy na stanowisko głównego prokuratora lub na wyższe stanowisko jest możliwy wyłącznie w wyniku procedury naboru i po przeprowadzeniu konsultacji z Radą Prokuratorów.

Tymczasowe oddelegowanie prokuratora do wykonywania zadań w innym biurze prokuratury wymaga jego zgody. W przypadku braku takiej zgody prokuratorzy mogą zostać tymczasowo oddelegowani do wykonywania zadań w innym biurze prokuratury na okres nieprzekraczający 60 dni roboczych w danym roku kalendarzowym, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania danego biura prokuratury.

Prokurator może zostać przeniesiony do innego biura prokuratury wyłącznie za swoją zgodą, na swój wniosek lub w wyniku zastosowania nałożonego na niego środka dyscyplinarnego.

Prokurator Generalny może zawiesić prokuratora w sprawowaniu funkcji, jeżeli zostanie on oskarżony o popełnienie przestępstwa umyślnego lub przestępstwa będącego wynikiem niedbalstwa w toku wykonywania obowiązków prokuratorskich lub jeżeli toczy się przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne, które może skutkować odsunięciem go od wykonywania obowiązków prokuratora.

Stosunek służbowy prokuratora wygasa wyłącznie z przyczyn określonych w ustawie.

Rola i obowiązki

Prokurator nadzoruje przestrzeganie prawa zarówno przed wszczęciem postępowania karnego, jak i w toku postępowania przygotowawczego. W ramach uprawnień nadzorczych prokurator może:

• wydawać wiążące polecenia funkcjonariuszom policji przed wszczęciem postępowania karnego i w toku śledztwa lub dochodzenia, jak również wyznaczać terminy w sprawie. Każde polecenie powinno być włączone do odpowiednich akt sprawy;
• po wszczęciu postępowania żądać akt, dokumentów, materiałów i sprawozdań o stanie policyjnych czynności dochodzeniowo-śledczych celem ustalenia, czy policja wszczęła postępowanie na czas i czy jej czynności są prawidłowe;
• brać udział w czynnościach wykonywanych przez policję, wykonywać poszczególne czynności dochodzeniowo-śledcze lub prowadzić całe śledztwo bądź dochodzenie i wydawać postanowienia w każdej sprawie. Czynności te prokurator wykonuje zgodnie z ustawą. Na postanowienia prokuratorów lub funkcjonariuszy policji można składać zażalenia;
• ponownie skierować sprawę do policji wraz z poleceniem uzupełnienia śledztwa lub dochodzenia oraz wyznaczać terminy dokonania tych czynności. O ponownym skierowaniu sprawy do policji prokurator powiadamia zarówno oskarżonego, jak i pokrzywdzonego;
• uchylać bezprawne lub bezzasadne postanowienia policji i zastępować je własnymi postanowieniami. Prokurator może postanowić o umorzeniu postępowania karnego lub przekazaniu sprawy do innego organu w terminie 30 dni od momentu wpływu sprawy. Jeżeli prokurator zastąpi postanowienie policji własnym postanowieniem w innym trybie niż na podstawie zażalenia złożonego przez uprawnioną stronę, dopuszcza się możliwość wniesienia zażalenia na postanowienie prokuratora i policji. Prokurator może również wydawać wiążące polecenia wszczęcia śledztwa lub dochodzenia;
• odebrać sprawę określonemu funkcjonariuszowi policji i przekazać ją innemu funkcjonariuszowi policji (innym funkcjonariuszom policji);
• podejmować działania służące zagwarantowaniu, aby śledztwo lub dochodzenie dotyczące przestępstwa popełnionego przez członka zbrojnych sił bezpieczeństwa zostało przeprowadzone przez oficera śledczego policji. Przed podjęciem tego rodzaju działań prokuratorzy zasięgają opinii kierownika Biura Służby Dochodzeniowo-Śledczej. Prokuratorzy mogą podejmować podobne działania w śledztwach lub dochodzeniach dotyczących przestępstw popełnionych przez funkcjonariuszy celnych.

Wyłącznie prokurator jest uprawniony do:

• wniesienia aktu oskarżenia;
• zawarcia ugody z oskarżonym co do winy i kary oraz przedłożenia jej sądowi do zatwierdzenia;
• zawieszenia postępowania karnego;
• umorzenia lub warunkowego umorzenia postępowania karnego;
• zatwierdzenia ugody lub ugody przedprocesowej i umorzenia postępowania karnego;
• wydania postanowienia o zajęciu mienia oskarżonego i określenia przedmiotów niepodlegających zajęciu lub unieważnienia zajęcia;
• zabezpieczenia roszczeń pokrzywdzonego, uchylenia lub częściowego uchylenia zabezpieczenia lub wyłączenia z zabezpieczenia określonego przedmiotu;
• zarządzenia ekshumacji zwłok;
• skierowania wniosku o wszczęcie ścigania lub tymczasowe aresztowanie osoby w sprawie wymagającej zgody Rady Narodowej Republiki Słowackiej, Rady Sądownictwa Republiki Słowackiej, Trybunału Konstytucyjnego lub Parlamentu Europejskiego;
• skierowania wniosku do sądu o tymczasowe aresztowanie oskarżonego lub przedłużenie tymczasowego aresztowania;
• wystąpienia o ekstradycję oskarżonego;
• przeprowadzenia postępowania przygotowawczego na potrzeby ekstradycji, o ile ustawa nie stanowi inaczej;
• na podstawie wniosku właściwego zagranicznego organu – skierowania do sądu wniosku o tymczasowe zajęcie mienia osoby fizycznej, przeciwko której toczy się postępowanie karne za granicą, lub części tego mienia znajdującej się na terytorium Republiki Słowackiej.

W ramach uprawnienia nadzorczego mającego na celu zagwarantowanie przestrzegania prawa w placówkach, w których osadzono osoby pozbawione wolności lub osoby, których wolność została ograniczona, prokuratorzy dopilnowują, aby do osadzenia w takich placówkach dochodziło wyłącznie na podstawie orzeczenia sądu lub postanowienia innego właściwego organu państwowego oraz aby w placówkach tych przestrzegano odpowiednich ustaw oraz innych powszechnie obowiązujących aktów prawnych.

W postępowaniu cywilnym prokurator jest uprawniony do:

1. wystąpienia o wszczęcie postępowania cywilnego w celu

• zastosowania środka poprawczego wobec nieletniego w wieku od 12 do 14 lat, jeżeli popełnił on przestępstwo zagrożone w kodeksie karnym karą dożywotniego pozbawienia wolności;
• stwierdzenia bezprawności strajku lub lokautu;
• stwierdzenia nieważności zbycia mienia państwowego na podstawie ustawy o ustalaniu pochodzenia środków finansowych w przypadku prywatyzacji, ustawy o warunkach przeniesienia własności państwowej na inne osoby lub ustawy o zarządzaniu mieniem państwowym;
• zbadania legalności decyzji organu administracji publicznej w sprawach, w których nie uwzględniono sprzeciwu prokuratora;
• uchylenia bezprawnej uchwały przyjętej przez gminę, jeżeli gmina nie uchyliła tej uchwały po wniesieniu sprzeciwu przez prokuratora;

2. przystępowania do wszystkich cywilnych postępowań nieprocesowych z wyjątkiem postępowań rozwodowych. Jeżeli postępowanie rozwodowe jest połączone z postępowaniem mającym na celu ustalenie stosunków małżonków z ich małoletnimi dziećmi po orzeczeniu rozwodu, prokurator ma prawo do przystąpienia do tej części postępowania.
3. W cywilnym postępowaniu procesowym prokurator może:
   1. wytoczyć powództwo w sprawach, w których Skarb Państwa dochodzi zwrotu majątku uzyskanego w wyniku bezpodstawnego wzbogacenia, w sprawach o ustalenie prawa własności, w sprawach, w których doszło do naruszenia przepisów powszechnie obowiązującego aktu prawnego, lub w przypadkach przewidzianych w ustawie szczególnej;
   2. przystąpić do wszczętego postępowania w sprawach, w których jedną ze stron postępowania jest Skarb Państwa, osoba prawna utworzona przez państwo, przedsiębiorstwo państwowe, osoba prawna, w której państwo dysponuje udziałami własnościowymi, organ na szczeblu gminy lub organ jednostki terytorialnej wyższego szczebla, lub w sprawach dotyczących odpowiedzialności za szkody wyrządzone w wyniku wykonywania władzy publicznej.

W ramach nadzorowania zgodności czynności dokonywanych przez organy administracji publicznej z ustawami i innymi powszechnie obowiązującymi aktami normatywnymi prokurator jest uprawniony do badania legalności:

• powszechnie obowiązujących aktów normatywnych wydawanych przez organy administracji publicznej;
• wewnętrznych regulacji administracyjnych wydawanych przez organy administracji publicznej w celu zapewnienia wykonywania zadań w dziedzinie administracji publicznej;
• decyzji w zakresie administracji publicznej wydawanych w indywidualnych sprawach;
• działań organów administracji publicznej przy wydawaniu regulacji oraz decyzji w zakresie administracji publicznej.

Sędziowie

Organizacja

Pracownicy sądowi

1. Główny urzędnik – asystent   (382 Kb) 
2. Sekretarz sądu   (295 Kb) 
3. Starszy urzędnik sądowy   (460 Kb) 
4. Asystent sędziego Sądu Najwyższego   (291 Kb) 

Adwokaci

Prawnicze bazy danych

Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej słowackiej Izby Adwokackiej.

Radcy prawni

Prawnicze bazy danych

Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej słowackiego Ośrodka Pomocy Prawnej.

Notariusze

Notariusze w Republice Słowackiej muszą mieć wyższe wykształcenie prawnicze.

Do obowiązków notariusza należy sprawowanie prewencji jurysdykcyjnej (zapobieganie sporom o prawo) i wystawianie uwierzytelnionych dokumentów urzędowych.

Nadzór nad działalnością notariuszy sprawuje Ministerstwo Sprawiedliwości.

Notariusze mają obowiązek członkostwa w Izbie Notarialnej Republiki Słowackiej.

Prawnicze bazy danych

Strona internetowa Izby Notarialnej obsługuje intranet dostępny wyłącznie dla notariuszy. Dostęp jest bezpłatny, ale ilość informacji na stronie jest ograniczona.

Baza danych zawiera następujące informacje:

• rejestry publiczne;
• wykaz notariuszy (dane kontaktowe, znajomość języków obcych, godziny urzędowania);
• akty prawne.