Zawody prawnicze – wprowadzenie

Prokuratorzy

Organizacja

Prokuratura Republiki Słowackiej jest niezależnym organem państwowym znajdującym się pod zwierzchnictwem Prokuratora Generalnego. W ramach swoich kompetencji prokuratura broni ustawowo zagwarantowanych praw i interesów osób fizycznych, osób prawnych i państwa.

Dla prokuratury Republiki Słowackiej przewidziano osobny rozdział w budżecie państwa.

Status i rolę prokuratury oraz Prokuratora Generalnego reguluje konstytucja Republiki Słowackiej (art. 149) oraz ustawa nr 153/2001 o prokuraturze, która reguluje m.in. uprawnienia Prokuratora Generalnego i innych prokuratorów. Ustawa ta reguluje także organizację prokuratury oraz sposób jej zarządzania. Status, prawa i obowiązki prokuratorów są określone w ustawie nr 154/2001 o prokuratorach i aplikantach prokuratorskich.

Struktura hierarchiczna

Ponieważ prokuratura jest organem chroniącym prawo, wymaga ona hierarchicznej organizacji. Zapewnia to jednolite stosowanie ustaw i innych powszechnie obowiązujących aktów normatywnych, jak również jednolitą realizację polityki karnej.

W ramach prokuratury istnieje hierarchia prokuratorów, a wszyscy prokuratorzy podlegają zwierzchnictwu Prokuratora Generalnego.

Kompetencje

Do kompetencji prokuratury należy:

• ściganie podejrzanych o popełnienie przestępstwa oraz nadzorowanie przestrzegania prawa zarówno przed wszczęciem postępowania karnego, jak i w toku postępowania przygotowawczego;
• nadzorowanie przestrzegania prawa oraz warunków osadzenia w jednostkach, w których przebywają osoby pozbawione całkowicie lub częściowo wolności na podstawie orzeczenia sądu lub postanowienia innego właściwego organu państwowego;
• wykonywanie uprawnień procesowych;
• reprezentowanie państwa w postępowaniu sądowym, jak przewidziano ustawą;
• nadzorowanie, w granicach przewidzianych ustawą, przestrzegania prawa przez wszystkie organy administracji publicznej;
• udział w przygotowaniu i stosowaniu środków mających na celu zabezpieczenie przed naruszeniem przepisów ustaw i innych powszechnie obowiązujących aktów normatywnych;
• pomoc w eliminowaniu przyczyn i warunków sprzyjających działalności przestępczej, jak również zapobieganie przestępczości i jej zwalczanie;
• pomoc w przygotowywaniu aktów normatywnych (udział w procesie legislacyjnym);
• wykonywanie innych obowiązków przewidzianych odrębną ustawą lub umową międzynarodową ogłoszoną w sposób przewidziany prawem.

Obowiązki

Prokurator Generalny oraz poszczególni prokuratorzy wykonują wszystkie obowiązki leżące w zakresie kompetencji prokuratury, a podczas wykonywania uprawnień i obowiązków stosują wszystkie dostępne środki ustawowe. Do ich obowiązków należy:

• stosowanie (zgodnie z najlepszą wiedzą i w najlepszej wierze) konstytucji Republiki Słowackiej, ustaw konstytucyjnych, ustaw, umów międzynarodowych ogłoszonych w sposób przewidziany prawem oraz innych powszechnie obowiązujących aktów normatywnych;
• poszanowanie i ochrona godności ludzkiej oraz podstawowych praw człowieka i podstawowych wolności, jak również unikanie jakiejkolwiek formy dyskryminacji;
• ochrona interesu publicznego;
• działanie z inicjatywą, uczciwie, bezstronnie i bez zbędnej zwłoki.

Hierarchia

Strukturę organizacyjną prokuratury Republiki Słowackiej tworzą następujące organy:

Prokuratura Generalna – najwyższy organ, który stoi na czele systemu prokuratury. W skład Prokuratury Generalnej wchodzą:

• Biuro Prokuratury Wyspecjalizowanej ustanowione w celu wykrywania i ścigania korupcji i przestępczości zorganizowanej;
• Wydział Wojskowy Prokuratury Generalnej;
• biura prokuratury okręgowej(8) będące jednostką zwierzchnią wobec biur prokuratury rejonowej we własnym okręgu oraz naczelna prokuratura wojskowa (1) będąca jednostką zwierzchnią względem obwodowych biur prokuratury wojskowej;
• biura prokuratury rejonowej(55) i biura wojskowej prokuratury obwodowej (3).

Za zapewnienie niezbędnych zasobów i środków finansowych dla Wydziału Wojskowego Prokuratury Generalnej oraz wszystkich biur prokuratury wojskowej odpowiada Ministerstwo Obrony.

Siedziba główna Prokuratury Generalnej mieści się w Bratysławie.

Siedziba główna i obszary właściwości miejscowej podległych jej jednostek terenowych prokuratury pokrywają się z siedzibami głównymi i obszarami właściwości miejscowej odpowiednich sądów. Siedziby główne i obszary właściwości miejscowej nie pokrywają się jednak z podziałem administracyjnym państwa.

Prokuratorzy wykonują swoje obowiązki w ramach stosunku służbowego, który powstaje z chwilą ich powołania. Prokurator Generalny powołuje daną osobę do na stanowisko prokuratora na czas nieokreślony. Warunkiem objęcia stanowiska jest złożenie pełnego ślubowania.

Kwalifikacje

Na stanowisko prokuratora można powołać wyłącznie obywatela Słowacji, który spełnia następujące warunki:

• w dniu powołania na stanowisko ma ukończone 25 lat;
• posiada wyższe wykształcenie prawnicze;
• posiada pełną zdolność do czynności prawnych;
• nie figuruje w rejestrze karnym i posiada cechy osobowości gwarantujące prawidłowe sprawowanie powierzanych funkcji;
• biegle posługuje się językiem słowackim;
• posiada stałe miejsce zamieszkania na terytorium Republiki Słowackiej;
• nie jest członkiem żadnej partii ani organizacji politycznej;
• złożył egzamin prokuratorski;
• udzielił pisemnej zgody na powołanie na stanowisko prokuratora we wskazanym biurze prokuratury.

Aby zostać prokuratorem prokuratury wojskowej, należy spełniać następujące warunki:

• służyć w siłach zbrojnych jako żołnierz zawodowy;
• uzyskać stopień lub awans na stopień oficera lub generała;
• być powołanym do pełnienia służby w prokuraturze wojskowej na mocy stosownych przepisów.

Do egzaminu prokuratorskiego może przystąpić wyłącznie aplikant prokuratorski. Nabór na aplikację prokuratorską odbywa się na podstawie egzaminu wstępnego.

Zgodnie z ustawą egzamin zawodowy sędziowski, adwokacki i notarialny uznaje się za równoważne egzaminowi prokuratorskiemu.

Awans zawodowy na stanowisko głównego prokuratora lub na wyższe stanowisko w prokuraturze jest możliwy wyłącznie na podstawie egzaminu.

Tymczasowe oddelegowanie prokuratora do wykonywania zadań w innym biurze prokuratury wymaga jego zgody. Prokurator może zostać przeniesiony do innego biura prokuratury wyłącznie za swoją zgodą, na swój wniosek lub w wyniku zastosowania nałożonego na niego środka dyscyplinarnego.

Prokurator Generalny może zawiesić prokuratora w sprawowaniu funkcji, jeżeli zostanie on oskarżony o przestępstwo umyślne lub jeżeli toczy się przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne, które może skutkować odsunięciem go od wykonywania obowiązków prokuratora.

Stosunek służbowy prokuratora wygasa wyłącznie z przyczyn określonych w ustawie.

Rola i obowiązki

Prokurator jest uprawniony do nadzorowania przestrzegania prawa zarówno przed wszczęciem postępowania karnego, jak i w toku postępowania przygotowawczego. W ramach uprawnień nadzorczych prokurator może:

• wydawać wiążące polecenia funkcjonariuszom policji przed wszczęciem postępowania karnego, w toku śledztwa lub dochodzenia, jak również wyznaczać terminy w sprawie. Każde polecenie powinno być włączone do odpowiednich akt sprawy;
• po wszczęciu postępowania żądać akt, dokumentów, materiałów i sprawozdań o stanie policyjnych czynności dochodzeniowo-śledczych celem ustalenia, czy policja wszczęła postępowanie na czas i czy jej czynności są prawidłowe;
• brać udział w czynnościach wykonywanych przez policję, wykonywać poszczególne czynności śledztwa, prowadzić całe śledztwo lub dochodzenie lub wydawać postanowienia w każdej sprawie. Czynności te prokurator wykonuje zgodnie z ustawą. Na postanowienia prokuratorów lub funkcjonariuszy policji można składać zażalenia;
• ponownie skierować sprawę do policji wraz z poleceniem uzupełnienia śledztwa lub dochodzenia oraz wyznaczać terminy dokonania tych czynności; o ponownym skierowaniu sprawy do policji prokurator powiadamia zarówno oskarżonego, jak i pokrzywdzonego;
• uchylać bezprawne lub bezzasadne postanowienia policji i zastępować je własnymi postanowieniami. Prokurator może postanowić o umorzeniu postępowania karnego lub przekazaniu sprawy do innego organu w terminie 30 dni od momentu wpływu sprawy. Jeżeli prokurator zastąpi postanowienie policji własnym postanowieniem w innym trybie niż na podstawie zażalenia złożonego przez uprawnioną stronę, istnieje możliwość wniesienia zażalenia na postanowienie prokuratora i policji. Prokurator może również wydawać wiążące polecenia wszczęcia śledztwa lub dochodzenia.

Wyłącznie prokurator jest uprawniony do:

• wniesienia oskarżenia;
• zawarcia ugody z oskarżonym co do winy i kary oraz przedłożenia jej sądowi do zatwierdzenia;
• zawieszenia postępowania karnego;
• umorzenia lub warunkowego umorzenia postępowania karnego;
• zatwierdzenia ugody lub ugody przedprocesowej i umorzenia postępowania karnego;
• wydania postanowienia o zajęciu mienia oskarżonego i określenia przedmiotów niepodlegających zajęciu lub unieważnienia zajęcia;
• zabezpieczenia roszczeń pokrzywdzonego, uchylenia lub częściowego uchylenia zabezpieczenia lub wyłączenia z zabezpieczenia określonego przedmiotu;
• wydania postanowienia o ekshumacji zwłok;
• skierowania wniosku o wszczęcie ścigania lub tymczasowe aresztowanie osoby w sprawie wymagającej zgody Rady Narodowej Republiki Słowackiej, Rady Sądownictwa Republiki Słowackiej, Trybunału Konstytucyjnego lub Parlamentu Europejskiego;
• skierowania wniosku do sądu o tymczasowe aresztowanie podejrzanego lub przedłużenie tymczasowego aresztowania;
• skierowania wniosku o wydanie podejrzanego przebywającego za granicą;
• przeprowadzenia postępowania przygotowawczego na potrzeby ekstradycji, o ile ustawa nie stanowi inaczej;
• na podstawie wniosku właściwego zagranicznego organu skierowania do sądu wniosku o tymczasowe zajęcie mienia osoby fizycznej, przeciwko której toczy się postępowanie karne za granicą, jeżeli część tego mienia znajduje się na terytorium Republiki Słowackiej.

W ramach uprawnienia do nadzorowania przestrzegania prawa w jednostkach, w których przebywają osoby pozbawione całkowicie lub częściowo wolności prokurator musi dopilnować, aby:

osoby te przebywały w areszcie policyjnym lub odpowiednim zakładzie wyłącznie na podstawie orzeczenia sądu lub postanowienia innego uprawnionego organu państwowego o tymczasowym aresztowaniu, karze pozbawienia wolności, zastosowaniu środka zabezpieczającego, zastosowaniu środka poprawczego wobec nieletniego, skierowaniu na leczenie w placówkach lecznictwa zamkniętego lub w instytucjach zdrowia publicznego;

ustawy i inne powszechnie obowiązujące akty normatywne były przestrzegane.

W postępowaniu cywilnym prokurator jest uprawniony do:

1. skierowania wniosku o wszczęcie postępowania cywilnego w celu:

• zastosowania środka poprawczego wobec nieletniego powyżej 12 lat a poniżej 14 lat, jeżeli popełnił on przestępstwo zagrożone w kodeksie karnym karą dożywotniego pozbawienia wolności;
• stwierdzenia bezprawności strajku lub zwolnień grupowych;
• stwierdzenia nieważności zbycia mienia państwowego na podstawie ustawy o ustalaniu pochodzenia środków finansowych w przypadku prywatyzacji, ustawy o warunkach przeniesienia własności państwowej na inne osoby lub ustawy o zarządzaniu mieniem państwowym;
• zbadania legalności każdej decyzji organu administracji publicznej w sprawach, w których nie uznano sprzeciwu prokuratora;
• uchylenia bezprawnej uchwały przyjętej przez gminę, jeżeli gmina nie uchyliła tej uchwały na wniosek prokuratora;

2. wstąpienia do toczącego się postępowania cywilnego dotyczącego:

• zdolności do czynności prawnych;
• uznania za zmarłego;

• wychowania nieletnich;
• opieki;

• wpisów do rejestru handlowego;
• upadłości i restrukturyzacji.

W ramach nadzorowania zgodności z ustawą i innymi powszechnie obowiązującymi aktami normatywnymi czynności organów administracji publicznej prokurator jest uprawniony do badania legalności:

• powszechnie obowiązujących aktów normatywnych wydawanych przez organy administracji publicznej;
• wewnętrznych regulacji administracyjnych wydawanych przez organy administracji publicznej w celu zapewnienia wykonywania zadań w dziedzinie administracji publicznej;
• decyzji podejmowanych w różnych dziedzinach administracji publicznej;
• działań organów administracji publicznej przy wydawaniu wewnętrznych regulacji administracyjnych oraz decyzji w zakresie administracji publicznej.

Sędziowie

Organizacja

Pracownicy sądowi

1. Główny urzędnik – asystent  (382 Kb) 
2. Sekretarz sądu  (295 Kb) 
3. Starszy urzędnik sądowy  (460 Kb) 
4. Asystent sędziego Sądu Najwyższego  (291 Kb) 

Adwokaci

Prawnicze bazy danych

Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej słowackiej Izby Adwokackiej.

Radcy prawni

Prawnicze bazy danych

Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej słowackiego Centrum Pomocy Prawnej

Notariusze

Notariusze w Republice Słowackiej muszą posiadać wyższe wykształcenie prawnicze.

Do obowiązków notariusza należy sprawowanie prewencji jurysdykcyjnej (zapobieganie sporom o prawo) i wystawianie uwierzytelnionych dokumentów urzędowych.

Nadzór nad działalnością notariuszy sprawuje Minister Sprawiedliwości.

Notariusze mają obowiązek członkostwa w Izbie Notarialnej Republiki Słowackiej.

Prawnicze bazy danych

Strona internetowa Izby Notarialnej obsługuje intranet dostępny jedynie dla notariuszy. Dostęp jest bezpłatny, ale ilość informacji na stronie jest ograniczona.

Baza danych zawiera następujące informacje:

• – rejestry publiczne;
• – wykaz notariuszy (dane kontaktowe, znajomość języków obcych, godziny urzędowania);
• – akty prawne.