Mogelijkheden om naar de rechter te stappen ter bescherming van het milieu

De sancties voor het bestuursorgaan voor het niet reageren binnen de voorgeschreven termijn zijn hierboven beschreven. Wanneer niet binnen de in de wet gestelde termijn is beslist, of wanneer binnen acht weken na de aanvraag geen termijn is gegeven, dient de aanvrager een ingebrekestelling te sturen en het bestuursorgaan nog twee weken de tijd te geven om te beslissen. Wanneer na die twee weken nog steeds geen beslissing is genomen, heeft dat twee gevolgen. Ten eerste zal het bestuursorgaan voor elke dag na die termijn een dwangsom aan de aanvrager moeten betalen voor elke dag dat er geen beslissing is genomen (met een maximum van 1442 euro). Ten tweede kan de aanvrager de rechter om rechterlijke toetsing vragen om het bestuursorgaan te dwingen alsnog met een besluit te komen. Die rechterlijke procedure zal gaan over de vraag of het bestuursorgaan inderdaad niet binnen de gestelde termijn een besluit heeft genomen en de procedure zal maximaal acht weken in beslag nemen. Als de conclusie van de rechter inderdaad is dat er binnen de termijn geen besluit is genomen, zal de rechter het bestuursorgaan bevelen het besluit binnen een termijn van twee weken te nemen en zal hij een dwangsom toekennen voor elke dag dat er na die twee weken nog steeds geen besluit is genomen.

Wanneer een bestuursorgaan een uitspraak van de bestuursrechter niet nakomt, zal het hoogstwaarschijnlijk zo zijn dat er geen besluit wordt genomen. Rechterlijke toetsing staat open voor een belanghebbende wanneer de termijn voor het nemen van een besluit is verstreken (zie hierboven in paragraaf 1.8.2). Wanneer een natuurlijk persoon of een rechtspersoon geen gevolg geeft aan de uitspraak van de bestuursrechter, zal hoogstwaarschijnlijk sprake zijn van handelen in strijd met het bestuursrecht, in strijd met een vergunning of in strijd met de voorwaarden van een vergunning. Daarom kan een belanghebbende om handhavingsmaatregelen vragen bij het bevoegde bestuursorgaan, dat - in het algemeen - bevoegd is om handhavend op te treden (hetzij door een last onder bestuursdwang om fysiek op te treden op te leggen, hetzij in plaats daarvan door de overtreder een last onder dwangsom op te leggen).