- 1 Τι σημαίνει πρακτικά η έννοια «γονική μέριμνα»; Ποια τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος τη γονική μέριμνα;
- 2 Γενικώς, ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός τέκνου;
- 3 Εάν οι γονείς δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί να την ασκεί κάποιος άλλος;
- 4 Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, με ποιον τρόπο γίνεται η ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας;
- 5 Εάν οι γονείς συνάψουν συμφωνία σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας, ποια τυπική διαδικασία πρέπει να ακολουθηθεί προκειμένου η εν λόγω συμφωνία να είναι νομικά δεσμευτική;
- 6 Εάν οι γονείς δεν είναι σε θέση να καταλήξουν σε συμφωνία για το θέμα της γονικής μέριμνας, ποιοι εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης της διαφοράς προβλέπονται, εκτός από την προσφυγή στη δικαιοσύνη;
- 7 Εάν οι γονείς προσφύγουν στη δικαιοσύνη, ποια ζητήματα που αφορούν το τέκνο μπορεί να ρυθμίσει ο δικαστής;
- 8 Εάν το δικαστήριο αναθέσει την επιμέλεια του τέκνου αποκλειστικά σε έναν γονέα, αυτό σημαίνει ότι ο εν λόγω γονέας μπορεί να αποφασίζει για οτιδήποτε αφορά το τέκνο χωρίς προηγουμένως να συμβουλεύεται τον άλλο γονέα;
- 9 Εάν το δικαστήριο αποφασίσει ότι οι γονείς ασκούν από κοινού την επιμέλεια του τέκνου, τι σημαίνει αυτό πρακτικά;
- 10 Ποιο είναι το αρμόδιο δικαστήριο (ή άλλη αρχή) στο οποίο κατατίθεται η αγωγή για την άσκηση της γονικής μέριμνας; Ποιες είναι οι τυπικές διαδικασίες και ποια έγγραφα πρέπει να συνοδεύουν το αίτημα;
- 11 Ποια διαδικασία ακολουθείται στην περίπτωση αυτή; Υπάρχει διαδικασία κατεπείγοντος;
- 12 Μπορώ να τύχω νομικής συνδρομής για την κάλυψη των εξόδων της διαδικασίας;
- 13 Είναι δυνατή η άσκηση ένδικου μέσου κατά απόφασης για τη γονική μέριμνα;
- 14 Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδέχεται να απαιτηθεί προσφυγή σε δικαστήριο ή άλλη αρχή για την εκτέλεση απόφασης σχετικής με τη γονική μέριμνα. Ποια διαδικασία εφαρμόζεται στις περιπτώσεις αυτές;
- 15 Τι πρέπει να πράξω για να επιτύχω την αναγνώριση και εκτέλεση σε αυτό το κράτος μέλος απόφασης γονικής μέριμνας που εκδόθηκε από δικαστήριο άλλου κράτους μέλους;
- 16 Σε ποιο δικαστήριο αυτού του κράτους μέλους πρέπει να προσφύγω κατά της αναγνώρισης απόφασης γονικής μέριμνας που εκδόθηκε από δικαστήριο άλλου κράτους μέλους; Ποια διαδικασία ακολουθείται σε αυτή την περίπτωση;
- 17 Ποιο είναι το εφαρμοστέο δίκαιο στις διαδικασίες γονικής μέριμνας όταν το παιδί ή οι γονείς δεν διαμένουν σε αυτό το κράτος μέλος ή έχουν διαφορετικές ιθαγένειες;
Βρείτε πληροφορίες ανά περιφέρεια
- Βέλγιοbe
- Βουλγαρίαbg
- Τσεχίαcz
- Δανίαdk
- Γερµανίαde
- Εσθονίαee
- Ιρλανδίαie
- Ελλάδα el
- Ισπανίαes
- Γαλλίαfr
- Κροατίαhr
- Ιταλίαit
- Κύπροςcy
- Λεττονίαlv
- Λιθουανίαlt
- Λουξεµβούργοlu
- Ουγγαρίαhu
- Μάλταmt
- Κάτω Χώρεςnl
- Αυστρίαat
- Πολωνίαpl
- Πορτογαλίαpt
- Ρουμανίαro
- Σλοβενίαsi
- Σλοβακίαsk
- Φινλανδίαfi
- Σουηδίαse
- Ηνωµένο Βασίλειοuk
1 Τι σημαίνει πρακτικά η έννοια «γονική μέριμνα»; Ποια τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος τη γονική μέριμνα;
Ως γονική μέριμνα νοούνται οι υποχρεώσεις, τα καθήκοντα και τα δικαιώματα των γονέων στους οποίους έχει ανατεθεί η προστασία και η προαγωγή των προσωπικών και των περιουσιακών δικαιωμάτων του τέκνου, καθώς και του βέλτιστου συμφέροντος του τέκνου. Οι γονείς οφείλουν να ασκούν τη γονική μέριμνα ανάλογα με τις αναπτυξιακές ανάγκες και τις ικανότητες του τέκνου. Κανένας γονέας δεν μπορεί να παραιτηθεί από το δικαίωμα γονικής μέριμνας. Οι γονείς οφείλουν να συζητούν και να συμφωνούν όσον αφορά τις επιμέρους πτυχές της γονικής μέριμνας με το τέκνο ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητά του.
Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει το δικαίωμα και την υποχρέωση προστασίας των προσωπικών δικαιωμάτων του τέκνου στην υγεία, την ανάπτυξη, τη φροντίδα και την προστασία, την ανατροφή και την εκπαίδευση, την επικοινωνία, την επιλογή τόπου διαμονής, καθώς και το δικαίωμα και την υποχρέωση διοίκησης της περιουσίας του τέκνου. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει επίσης το δικαίωμα και την υποχρέωση εκπροσώπησης των προσωπικών και περιουσιακών δικαιωμάτων και συμφερόντων του τέκνου.
2 Γενικώς, ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός τέκνου;
Οι γονείς έχουν το δικαίωμα και την υποχρέωση να ασκούν τη γονική μέριμνα ισότιμα, από κοινού και κατόπιν συμφωνίας. Αν οι γονείς δεν μένουν μαζί μόνιμα, οφείλουν να συμφωνήσουν όσον αφορά τη ρύθμιση της γονικής μέριμνας με την κατάρτιση προγράμματος κοινής γονικής μέριμνας. Η κοινή γονική μέριμνα μπορεί επίσης να ρυθμιστεί από δικαστήριο, η απόφαση του οποίου βασίζεται στις συμφωνίες των γονέων όσον αφορά όλα τα σχετικά ζητήματα που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα κοινής γονικής μέριμνας. Κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας, οι γονείς οφείλουν να προσπαθούν να επιλύουν με συμφωνία τυχόν ζητήματα που ανακύπτουν.
Κάθε γονέας μπορεί να ασκεί τη γονική μέριμνα μόνος του, συνολικά ή εν μέρει, ή στον βαθμό που απαιτείται για τη λήψη απόφασης σχετικά με συγκεκριμένο σημαντικό ζήτημα που αφορά το τέκνο. Στις παραπάνω περιπτώσεις, το δικαίωμα γονικής μέριμνας του έτερου γονέα μπορεί να περιοριστεί μόνο με απόφαση του δικαστηρίου η οποία λαμβάνει υπόψη το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου. Αν οι γονείς ασκούσαν από κοινού τη γονική μέριμνα πριν από τον θάνατο οποιουδήποτε εξ αυτών, ο επιζών γονέας οφείλει να ασκεί μόνος του τη γονική μέριμνα χωρίς απόφαση δικαστηρίου, εάν ο άλλος γονέας έχει πεθάνει ή κηρυχθεί νεκρός. Κάθε γονέας μπορεί να ασκεί τη γονική μέριμνα μόνος του, δυνάμει σχετικής δικαστικής απόφασης, αν οι γονείς δεν συμφωνήσουν σε πρόγραμμα κοινής γονικής μέριμνας ή σε εναλλακτική συμφωνία στο πλαίσιο δικαστικής διαδικασίας. Σ’ αυτή την περίπτωση, το δικαστήριο οφείλει να επιλέξει τον γονέα που έδειξε πρόθυμος να συνεργαστεί και να καταλήξει σε συμφωνία σχετικά με τη γονική μέριμνα.
3 Εάν οι γονείς δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί να την ασκεί κάποιος άλλος;
Αν ο γονέας είναι ανήλικος ή έχει στερηθεί τη δικαιοπρακτική του ικανότητα όσον αφορά ορισμένη πτυχή της γονικής μέριμνας, τότε αναστέλλεται το δικαίωμα γονικής μέριμνας λόγω νομικών κωλυμάτων. Για όσο καιρό ισχύει η αναστολή του δικαιώματος, ο γονέας αυτός μπορεί να αναλάβει την καθημερινή φροντίδα του τέκνου από μόνος του, μαζί με τον έτερο γονέα του τέκνου ή μαζί με κηδεμόνα που διορίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου περί οικογενείας (Obiteljski zakon) για τον διορισμό επιτρόπου. Ο ανωτέρω γονέας δεν μπορεί να εκπροσωπεί το τέκνο και, αν έχει στερηθεί τη δικαιοπρακτική του ικανότητα, δεν μπορεί να εκπροσωπεί το τέκνο στους τομείς που αφορά ή εν λόγω στέρηση της δικαιοπρακτικής ικανότητας. Το τέκνο θα εκπροσωπείται μόνο από τον έτερο γονέα ή τον επίτροπο ο τελευταίος οφείλει να συμμορφώνεται με τις επιθυμίες του έτερου γονέα.
Αν οι γονείς του τέκνου ή ένας εκ των γονέων και ο επίτροπός του διαφωνούν σχετικά με την εκπροσώπηση του τέκνου σε σημαντικές αποφάσεις που σχετίζονται μ’ αυτό, το δικαστήριο εκδίδει, κατόπιν αίτησης του τέκνου, οποιουδήποτε εκ των γονέων ή του κηδεμόνα, μονομερή (ex parte) απόφαση σχετικά με την εκπροσώπηση του τέκνου για το σχετικό ζήτημα.
Κατόπιν αιτήματος του τέκνου, οποιουδήποτε εκ των γονέων ή κέντρου κοινωνικής πρόνοιας, το δικαστήριο εκδίδει μονομερή απόφαση περί αναστολής της γονικής μέριμνας (αναστολή γονικής μέριμνας λόγω πραγματικών κωλυμάτων) αν οποιοσδήποτε εκ των γονέων απουσιάζει ή κατοικεί σε άγνωστη διεύθυνση ή αν οποιοσδήποτε εκ των γονέων δεν μπορεί, για αντικειμενικούς λόγους, να ασκήσει το δικαίωμα γονικής μέριμνας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο εν λόγω γονέας δεν μπορεί να ασκήσει το δικαίωμα γονικής μέριμνας για όσο διαρκεί η αναστολή του εν λόγω δικαιώματος για τους παραπάνω λόγους. Στη διάρκεια του εν λόγω διαστήματος αναστολής, η γονική μέριμνα ασκείται από τον έτερο γονέα μόνο του ή το τέκνο τίθεται υπό καθεστώς επιτροπείας σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου περί οικογενείας. Κατόπιν αιτήματος του τέκνου, γονέα του οποίου το δικαίωμα γονικής μέριμνας έχει ανασταλεί ή κέντρου κοινωνικής πρόνοιας, το δικαστήριο εκδίδει μονομερή απόφαση περί ανάκλησης της αναστολής της γονικής μέριμνας λόγω πραγματικών κωλυμάτων, εφόσον δεν υφίστανται πλέον οι λόγοι για τους οποίους επιβλήθηκε η αναστολή.
Αν οι γονείς έχουν από κοινού τη γονική μέριμνα και ένας εξ αυτών πεθάνει, ο επιζών γονέας θα συνεχίσει να ασκεί τη γονική μέριμνα μόνος του. Αν ο γονέας που ασκεί τη γονική μέριμνα μόνος του πεθάνει, το δικαστήριο θα εκδώσει, κατόπιν αιτήματος του τέκνου, του επιζώντα γονέα ή κέντρου κοινωνικής πρόνοιας, μονομερή απόφαση με την οποία θα αναθέτει τη γονική μέριμνα στον επιζώντα γονέα, εάν θεωρεί ότι κάτι τέτοιο είναι προς το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου. Αν πεθάνουν αμφότεροι οι γονείς, το τέκνο τίθεται υπό καθεστώς επιτροπείας από κέντρο κοινωνικής πρόνοιας. Όσο είναι εν ζωή, ο γονέας που ασκεί τη γονική μέριμνα μπορεί, μέσω διαθήκης ή συμβολαιογραφικής πράξης [αναφερόμενη ως «anticipirana naredba» (εκ των προτέρων απόφαση/οδηγία) στα κροατικά] να ορίσει πρόσωπο που θεωρεί ότι θα μπορεί να παρέχει τη βέλτιστη φροντίδα στο τέκνο σε περίπτωση θανάτου του γονέα. Σε περίπτωση διορισμού επιτρόπου για το τέκνο ύστερα από τον θάνατο γονέα, λαμβάνεται υπόψη η γνώμη του τέκνου και η επιθυμία του επιζώντα γονέα, εκτός αν θεωρείται ότι αυτό δεν είναι προς το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου.
Σύμφωνα με το άρθρο 224 του νόμου περί οικογενείας, το τέκνο τίθεται υπό καθεστώς επιτροπείας αν οι γονείς έχουν πεθάνει, αγνοούνται ή είναι άγνωστης ταυτότητας, ή κατοικούν σε άγνωστη διεύθυνση για τουλάχιστον έναν μήνα αν οι γονείς έχουν στερηθεί το δικαίωμα γονικής μέριμνας αν οι γονείς έχουν στερηθεί τη δικαιοπρακτική τους ικανότητα κατά τρόπο που τους εμποδίζει να ασκήσουν τη γονική μέριμνα, δεν έχουν αναθέσει τη φροντίδα του τέκνου σε πρόσωπο που πληροί τα κριτήρια επιτροπείας ή αν οι γονείς έχουν συναινέσει στο να δοθεί το τέκνο για υιοθεσία. Σύμφωνα με το άρθρο 225 του νόμου περί οικογενείας, η απόφαση με την οποία το τέκνο τίθεται σε καθεστώς επιτροπείας και διορίζεται επίτροπος λαμβάνεται από κέντρο κοινωνικής πρόνοιας. Το κέντρο κοινωνικής πρόνοιας μπορεί να αναθέσει την καθημερινή φροντίδα του τέκνου σε επίτροπο, άλλο πρόσωπο, ανάδοχη οικογένεια, ίδρυμα για εγκαταλελειμμένα παιδιά ή σε νομικό πρόσωπο που δραστηριοποιείται στον τομέα της κοινωνικής μέριμνας, εκτός αν προβλέπεται κάτι διαφορετικό από τον νόμο περί οικογενείας.
Μέτρα για την προστασία των προσωπικών δικαιωμάτων και του βέλτιστου συμφέροντος του τέκνου θα λαμβάνονται βάσει αξιολόγησης εμπειρογνώμονα εφόσον διαπιστωθεί ότι έχουν παραβιαστεί τα δικαιώματα και το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου και ότι έχει τεθεί σε κίνδυνο η ανάπτυξή του. Τα δικαιώματα του τέκνου θεωρείται ότι έχουν τεθεί σε κίνδυνο αν η φροντίδα του είναι ανεπαρκής, αν το τέκνο βιώνει ψυχοσωματικές δυσκολίες (όπως εκφράζονται μέσω της συμπεριφοράς του, συναισθηματικών προβλημάτων, προβλημάτων στο σχολείο ή άλλων προβλημάτων στην ανάπτυξή του) ή αν είναι πιθανό να συμβούν τα παραπάνω.
Για την προστασία των δικαιωμάτων και του βέλτιστου συμφέροντος του τέκνου το κέντρο κοινωνικής πρόνοιας μπορεί:
1. να λάβει έκτακτα μέτρα για την απομάκρυνση του τέκνου και την παροχή στέγης σ’ αυτό εκτός της οικογενειακής εστίας
2. να εκδώσει προειδοποίηση λόγω σφάλματος ή παράλειψης κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας
3. να εξασφαλίσει τη λήψη επαγγελματικής βοήθειας και υποστήριξης από τους γονείς σε σχέση με τη γονική μέριμνα και
4. να εξασφαλίσει την παροχή εντατικής επαγγελματικής υποστήριξης στους γονείς και την επιτήρηση της άσκησης της γονικής μέριμνας από αυτούς.
Για την προστασία των προσωπικών δικαιωμάτων και του βέλτιστου συμφέροντος του τέκνου το δικαστήριο μπορεί:
1. να θέσει προσωρινά το τέκνο στη φροντίδα άλλου προσώπου, ανάδοχης οικογένειας ή ιδρύματος κοινωνικής πρόνοιας
2. να διατάξει περιοριστικά μέτρα
3. να αφαιρέσει από τους γονείς το δικαίωμα να ζουν στο ίδιο σπίτι με το τέκνο και να αναθέσει την καθημερινή φροντίδα του τέκνου σε άλλο πρόσωπο, ανάδοχη οικογένεια ή ίδρυμα κοινωνικής πρόνοιας
4. να παράσχει υποστήριξη στην ανατροφή του τέκνου, αν αυτό παρουσιάζει προβλήματα συμπεριφοράς, με την τοποθέτησή του σε ανάδοχη οικογένεια ή σε ίδρυμα κοινωνικής πρόνοιας ή
5. να αφαιρέσει από τους γονείς τη γονική μέριμνα.
Στο πλαίσιο των μέτρων για την προστασία των δικαιωμάτων και του βέλτιστου συμφέροντος του τέκνου, ο νόμος περί οικογενείας περιέχει διατάξεις για τη ρύθμιση της παροχής προσωρινού καταλύματος για το τέκνο ή της προσωρινής τοποθέτησής του στη φροντίδα άλλου προσώπου, της στέρησης των γονέων από το δικαίωμα να ζουν σε κοινή κατοικία με το τέκνο κ.λπ.
4 Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, με ποιον τρόπο γίνεται η ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας;
Τα ζητήματα που ανακύπτουν στο πλαίσιο της γονικής μέριμνας μπορούν να επιλυθούν με την κατάρτιση προγράμματος κοινής γονικής μέριμνας ή με δικαστική απόφαση.
Το πρόγραμμα κοινής γονικής μέριμνας είναι γραπτή συμφωνία μεταξύ των γονέων που ορίζει τρόπους κοινής άσκησης της γονικής μέριμνας σε περιπτώσεις που οι γονείς του τέκνου δεν ζουν μαζί μόνιμα ως οικογένεια. Το πρόγραμμα κοινής γονικής μέριμνας πρέπει να ορίζει τα παρακάτω:
1. τον τόπο και τη διεύθυνση κατοικίας του τέκνου,
2. τον χρόνο που θα περνάει το τέκνο με κάθε γονέα,
3. τους τρόπους ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με τη συγκατάθεση που απαιτείται κατά τη λήψη σημαντικών αποφάσεων για το τέκνο και τους τρόπους ανταλλαγής σημαντικών πληροφοριών για το τέκνο,
4. το ύψος της υποχρέωσης διατροφής του γονέα με τον οποίο δεν κατοικεί το τέκνο, και
5. τον τρόπο επίλυσης μελλοντικών ζητημάτων. Οι γονείς μπορούν να καταρτίζουν το πρόγραμμα κοινής γονικής μέριμνας μόνοι τους ή στο πλαίσιο της υποχρεωτικής συμβουλευτικής διαδικασίας ή της διαδικασίας οικογενειακής διαμεσολάβησης.
Αν οι γονείς δεν καταφέρουν να συμφωνήσουν όσον αφορά το πρόγραμμα κοινής γονικής μέριμνας ή αν αυτό απορριφθεί από το δικαστήριο, οποιοσδήποτε εκ των γονέων ή το τέκνο μπορεί να ασκήσει αγωγή για την επίλυση τυχόν ζητημάτων που αφορούν τον γονέα με τον οποίο θα διαμένει το τέκνο, τους τρόπους άσκησης της γονικής μέριμνας, την επικοινωνία του τέκνου με τον έτερο γονέα ή τη διατροφή του τέκνου. Στη διαδικασία για τον προσδιορισμό του γονέα με τον οποίο θα διαμένει το τέκνο, της άσκησης της γονικής μέριμνας ή της επικοινωνίας του τέκνου με τον έτερο γονέα, το δικαστήριο δεν δεσμεύεται από τυχόν αιτήματα των μερών. Το δικαστήριο μπορεί να αποφανθεί σχετικά με τον γονέα με τον οποίο θα διαμένει το τέκνο, τους τρόπους με τους οποίους αυτό θα διατηρεί επικοινωνία με τον έτερο γονέα και την άσκηση γονικής μέριμνας βάσει συμφωνίας μεταξύ των γονέων, εάν θεωρεί ότι η συμφωνία αυτή είναι προς το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου.
Το δικαστήριο αποφασίζει αυτεπαγγέλτως με ποιον γονέα θα διαμένει το τέκνο, τους τρόπους άσκησης της γονικής μέριμνας, τους τρόπους επικοινωνίας του τέκνου με τον έτερο γονέα και τη διατροφή του τέκνου, με την έκδοση απόφασης για την οριστική λύση του γάμου ή την ακύρωσή του ή την έκδοση διαζυγίου και σε άλλες περιπτώσεις που οι γονείς δεν μένουν μαζί, ή με την έκδοση απόφασης σε περίπτωση προσβολής της μητρότητας ή της πατρότητας, αν η έκδοση της εν λόγω απόφασης είναι δυνατή και απαραίτητη όσον αφορά την έκβαση της νομικής διαδικασίας και τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης.
5 Εάν οι γονείς συνάψουν συμφωνία σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας, ποια τυπική διαδικασία πρέπει να ακολουθηθεί προκειμένου η εν λόγω συμφωνία να είναι νομικά δεσμευτική;
Για να είναι εκτελεστό, το πρόγραμμα κοινής γονικής μέριμνας μπορεί να υποβληθεί στο δικαστήριο στο πλαίσιο διαδικασίας ex parte αυτό θα δώσει στο δικαστήριο τη δυνατότητα να ελέγξει το περιεχόμενό του και να το εγκρίνει ή να το απορρίψει σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου περί οικογενείας. Το πρόγραμμα κοινής γονικής μέριμνας μπορεί να τροποποιηθεί ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητα του τέκνου ή σε περίπτωση που η τροποποίηση είναι απαραίτητη λόγω σημαντικών αλλαγών στις περιστάσεις. Αν τροποποιηθεί, το πρόγραμμα θα πρέπει να υποβληθεί στο δικαστήριο στο πλαίσιο διαδικασίας ex parte, προκειμένου το δικαστήριο να ελέγξει το περιεχόμενό του και να εγκρίνει ή να απορρίψει τις τροποποιήσεις.
Το δικαστήριο μπορεί να αποφανθεί σχετικά με τον γονέα με τον οποίο θα διαμένει το τέκνο, τους τρόπους με τους οποίους αυτό θα διατηρεί επικοινωνία με τον έτερο γονέα και την άσκηση γονικής μέριμνας βάσει συμφωνίας μεταξύ των γονέων, εάν θεωρεί ότι η συμφωνία αυτή είναι προς το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου. Αν οι γονείς αποφασίσουν να ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα, η συμφωνία πρέπει να ρυθμίζει όλα τα σημαντικά ζητήματα που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα κοινής γονικής μέριμνας. Όσον αφορά τα ένδικα μέσα ή την τροποποίηση της απόφασης του δικαστηρίου, η απόφασή του που βασίζεται σε συμφωνία των γονέων όσον αφορά την άσκηση κοινής γονικής μέριμνας έχει το ίδιο έννομο αποτέλεσμα με το πρόγραμμα κοινής γονικής μέριμνας, όπως εγκρίθηκε από το δικαστήριο. Η απόφαση δεν είναι απαραίτητο να περιλαμβάνει επεξηγηματικές σημειώσεις όσον αφορά τη γονική μέριμνα ή την επικοινωνία του τέκνου με τον έτερο γονέα εάν η απόφαση βασίζεται στην παραπάνω συμφωνία των γονέων για την κοινή άσκηση της γονικής μέριμνας.
6 Εάν οι γονείς δεν είναι σε θέση να καταλήξουν σε συμφωνία για το θέμα της γονικής μέριμνας, ποιοι εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης της διαφοράς προβλέπονται, εκτός από την προσφυγή στη δικαιοσύνη;
Αν οι γονείς δεν καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με το πρόγραμμα κοινής γονικής μέριμνας, τότε το κέντρο κοινωνικής πρόνοιας θα τους ενθαρρύνει να προσπαθήσουν να συμφωνήσουν στο πλαίσιο διαδικασίας οικογενειακής διαμεσολάβησης, εκτός αν η εν λόγω υπόθεση δεν υπόκειται σε κανονιστικές απαιτήσεις διαμεσολάβησης. Αν γονείς που προτίθενται να πάρουν διαζύγιο δεν καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με το πρόγραμμα κοινής γονικής μέριμνας, το κέντρο κοινωνικής πρόνοιας θα τους ενημερώσει ότι, στο πλαίσιο της διαδικασίας διαζυγίου που θα κινηθεί από οποιονδήποτε από τους συζύγους, το δικαστήριο αυτεπάγγελτα:
1. θα εκδώσει απόφαση προσδιορισμού του γονέα με τον οποίο θα διαμένει το τέκνο
2. θα αφήσει το τέκνο να εκφράσει την άποψή του σύμφωνα με τον νόμο περί οικογενείας, και
3. θα διορίσει ειδικό επίτροπο για το τέκνο σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου περί οικογενείας.
7 Εάν οι γονείς προσφύγουν στη δικαιοσύνη, ποια ζητήματα που αφορούν το τέκνο μπορεί να ρυθμίσει ο δικαστής;
Σύμφωνα με το άρθρο 413 του νόμου περί οικογενείας, το δικαστήριο αποφασίζει αυτεπαγγέλτως με ποιον γονέα θα διαμένει το τέκνο, τους τρόπους άσκησης της γονικής μέριμνας, τους τρόπους επικοινωνίας του τέκνου με τον έτερο γονέα, τη διατροφή του τέκνου, με την έκδοση απόφασης για την οριστική λύση του γάμου ή την ακύρωσή του ή την έκδοση διαζυγίου και σε άλλες περιπτώσεις που οι γονείς δεν μένουν μαζί, ή με την έκδοση απόφασης σε περίπτωση προσβολής της μητρότητας ή της πατρότητας, αν η έκδοση της εν λόγω απόφασης είναι δυνατή και απαραίτητη όσον αφορά την έκβαση της νομικής διαδικασίας και τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης.
Το δικαστήριο μπορεί
1. να περιορίσει ή να απαγορεύσει την επικοινωνία του τέκνου με τον έτερο γονέα
2. να αποφασίσει ότι η επικοινωνία θα επιτηρείται από εμπειρογνώμονα
3. να λάβει μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων και του βέλτιστου συμφέροντος του τέκνου ανάλογα με τις περιστάσεις ή
4. να αποφανθεί σχετικά με την επικοινωνία του τέκνου με τον θετό γονέα αν αυτός ζούσε με το τέκνο και το φρόντιζε κατά τον χρόνο λύσης του γάμου.
Σύμφωνα με το άρθρο 417 του νόμου περί οικογενείας, στις διαδικασίες σχετικά με την επικοινωνία του τέκνου με τον έτερο γονέα το δικαστήριο οφείλει να ενημερώσει τους γονείς ότι η επικοινωνία αυτή είναι σημαντική για την ευημερία του τέκνου, να ενθαρρύνει τους γονείς να συμφωνήσουν και να συμμετάσχουν στη διαδικασία οικογενειακής διαμεσολάβησης σε όλες τις περιπτώσεις πλην των περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας και, αν οι γονείς δεν καταλήξουν σε συμφωνία, να διασφαλίσει ότι ο τόπος στον οποίο το τέκνο θα επικοινωνεί με τον έτερο γονέα είναι κατάλληλος για το τέκνο, λαμβανομένων υπόψη των γεωγραφικών και χρονικών περιορισμών του έτερου γονέα. Η απόφαση του δικαστηρίου πρέπει να περιέχει πληροφορίες σχετικά με τους τρόπους, τον χρόνο και τον τόπο στον οποίο ο έτερος γονέας μπορεί να παραλαμβάνει και να επιστρέφει το τέκνο και, αν χρειάζεται, λεπτομέρειες σχετικά με το κόστος της επικοινωνίας. Στις επεξηγηματικές σημειώσεις της απόφασης, το δικαστήριο θα περιλαμβάνει γραπτή προειδοποίηση στην οποία θα περιγράφονται οι έννομες συνέπειες τυχόν μη συμμόρφωσης με την υποχρέωση διευκόλυνσης της επικοινωνίας του τέκνου με τον έτερο γονέα (συμπεριλαμβανομένου προστίμου, φυλάκισης ή απόφασης τροποποίησης της απόφασης προσδιορισμού του γονέα με τον οποίο θα διαμένει το τέκνο).
Σύμφωνα με το άρθρο 418 του νόμου περί οικογενείας, το δικαστήριο μπορεί, στο πλαίσιο διαδικασίας για τη ρύθμιση της επικοινωνίας του τέκνου με τον έτερο γονέα, να λάβει μέτρα για τη διασφάλιση της εκτέλεσης της απόφασης, αν υπάρχουν υπόνοιες ότι ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο είναι πιθανό να μην συμμορφωθεί με την απόφαση περί επικοινωνίας, και ειδικότερα: 1. να ορίσει πρόσωπο που θα βοηθά στην εκτέλεση της απόφασης ή των συμφωνιών που καθιστούν δυνατή την επικοινωνία του τέκνου με τον έτερο γονέα και 2. να διατάξει τον γονέα με τον οποίο διαμένει το τέκνο να καταθέσει χρηματική εγγύηση. Κατά τη λήψη των εν λόγω μέτρων το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη, ιδίως, τον τρόπο συμπεριφοράς του γονέα με τον οποίο διαμένει το τέκνο κατά το παρελθόν.
Σύμφωνα με το άρθρο 419 του νόμου περί οικογενείας, το δικαστήριο μπορεί, στο πλαίσιο διαδικασίας για τη ρύθμιση της επικοινωνίας του τέκνου με τον έτερο γονέα, να λάβει ένα ή περισσότερα μέτρα με σκοπό τη διασφάλιση της επιστροφής του τέκνου ή την αποφυγή της απαγωγής του τέκνου από τον γονέα που έχει δικαίωμα επικοινωνίας (π.χ. με εντολή στον γονέα που έχει δικαίωμα επικοινωνίας να παραδίδει το διαβατήριό του στο δικαστήριο που έλαβε το μέτρο κατά τον χρόνο επικοινωνίας, με εντολή στον γονέα που έχει δικαίωμα επικοινωνίας να καταθέσει χρηματική εγγύηση, με την απαγόρευση τυχόν δέσμευσης ή επιβάρυνσης των περιουσιακών δικαιωμάτων του γονέα που έχει δικαίωμα επικοινωνίας —οι λεπτομέρειες της εν λόγω απαγόρευσης καταχωρίζονται σε δημόσια μητρώα—, με την απαίτηση ο γονέας που έχει δικαίωμα επικοινωνίας να παρουσιάζεται τακτικά ενώπιον εξουσιοδοτημένου φορέα, όπως κέντρο κοινωνικής πρόνοιας, μαζί με το τέκνο και στον τόπο που πραγματοποιείται η επικοινωνία, με προσδιορισμό του τόπου όπου πρόκειται να πραγματοποιηθεί η επικοινωνία, με απαγόρευση της εξόδου του τέκνου από τη χώρα στην οποία θα πραγματοποιηθεί η επικοινωνία και με καταχώριση των λεπτομερειών της εν λόγω απαγόρευσης σε εθνικό ή διεθνικό πληροφοριακό σύστημα). Κατά τη λήψη των παραπάνω μέτρων το δικαστήριο οφείλει να λαμβάνει υπόψη, ιδίως, τον τρόπο συμπεριφοράς του γονέα που έχει δικαίωμα επικοινωνίας κατά το παρελθόν.
Σύμφωνα με το άρθρο 421 του νόμου περί οικογενείας, δεν είναι απαραίτητο να περιλαμβάνονται επεξηγηματικές σημειώσεις στην απόφαση προσδιορισμού της γονικής μέριμνας ή ρύθμισης της επικοινωνίας με το τέκνο, αν η απόφαση βασίζεται σε συμφωνία μεταξύ των γονέων που επιτεύχθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου περί οικογενείας, ή αν η απόφαση ανακοινώθηκε προφορικά παρουσία όλων των μερών και όλα τα μέρη δεσμεύτηκαν να μην καταφύγουν σε ένδικα μέσα.
8 Εάν το δικαστήριο αναθέσει την επιμέλεια του τέκνου αποκλειστικά σε έναν γονέα, αυτό σημαίνει ότι ο εν λόγω γονέας μπορεί να αποφασίζει για οτιδήποτε αφορά το τέκνο χωρίς προηγουμένως να συμβουλεύεται τον άλλο γονέα;
Σύμφωνα με το άρθρο 99 του νόμου περί οικογενείας, κάθε γονέας οφείλει να εκπροσωπεί ο ίδιος το τέκνο στους τομείς της γονικής μέριμνας από τους οποίους έχει αποκλειστεί ο έτερος γονέας κατά τις διατάξεις του νόμου περί οικογενείας ή δυνάμει δικαστικής απόφασης.
Το άρθρο 105 του νόμου περί οικογενείας ορίζει ότι κάθε γονέας μπορεί να ασκεί τη γονική μέριμνα μόνος του, συνολικά ή εν μέρει, ή στον βαθμό που απαιτείται για τη λήψη απόφασης σχετικά με συγκεκριμένο σημαντικό ζήτημα που αφορά το τέκνο. Στις παραπάνω περιπτώσεις, το δικαίωμα γονικής μέριμνας του έτερου γονέα μπορεί να περιοριστεί μόνο με απόφαση του δικαστηρίου η οποία λαμβάνει υπόψη το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου. Αν οι γονείς ασκούσαν κοινή γονική μέριμνα πριν από τον θάνατο οποιουδήποτε εξ αυτών, ο επιζών γονέας οφείλει να ασκεί μόνος του τη γονική μέριμνα χωρίς απόφαση δικαστηρίου, εάν ο άλλος γονέας έχει πεθάνει ή κηρυχθεί νεκρός. Κατά τη λήψη απόφασης σχετικά με την αποκλειστική γονική μέριμνα, το δικαστήριο αποφασίζει κατά πόσον ο γονέας στον οποίο ανατέθηκε η γονική μέριμνα θα πρέπει να εκπροσωπεί το τέκνο σε ζητήματα που αφορούν τα βασικά προσωπικά δικαιώματα του τέκνου από μόνος του ή αν θα είναι απαραίτητη η συγκατάθεση του έτερου γονέα, όπως προβλέπεται στο άρθρο 100 του νόμου περί οικογενείας (ως εκπροσώπηση του τέκνου σε ζητήματα που αφορούν τα βασικά προσωπικά του δικαιώματα νοείται η εκπροσώπηση σε περίπτωση αλλαγής στο όνομα του τέκνου ή στον τόπο μόνιμης ή προσωρινής διαμονής του, ή όσον αφορά την ελευθερία του να επιλέγει ή να αλλάζει το θρήσκευμά του).
Σύμφωνα με το άρθρο 110 του νόμου περί οικογενείας, ανεξάρτητα από το αν η γονική μέριμνα ασκείται κατ’ αποκλειστικότητα ή από κοινού, οι γονείς έχουν δικαίωμα να λαμβάνουν καθημερινές αποφάσεις σχετικά με το τέκνο από μόνοι τους όταν το τέκνο μένει με οποιονδήποτε εξ αυτών. Σε έκτακτες περιπτώσεις, δηλαδή όταν υπάρχει άμεση απειλή για το τέκνο, κάθε γονέας δικαιούται να λάβει τα απαραίτητα μέτρα προς το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου χωρίς να εξασφαλίσει τη συγκατάθεση του έτερου γονέα. Οφείλει να ενημερώσει σχετικά τον έτερο γονέα το συντομότερο δυνατό.
Ανεξάρτητα από το αν η γονική μέριμνα ασκείται κατ’ αποκλειστικότητα ή από κοινού, οι γονείς οφείλουν να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με την υγεία του τέκνου, τη συνέπεια στην ανατροφή του, καθώς και πληροφορίες σχετικά με τις σχολικές και τις εξωσχολικές δραστηριότητες του τέκνου. Οι πληροφορίες πρέπει να ανταλλάσσονται κατά τρόπο ταχύ και διαφανή και να εστιάζονται αποκλειστικά στο τέκνο.
Κανένας γονέας δεν επιτρέπεται να παραβιάζει την υποχρέωση συνεργασίας που έχει προκειμένου να ελέγξει τον έτερο γονέα.
Πέρα από τα παραπάνω, σύμφωνα με το άρθρο 112 του νόμου περί οικογενείας, ο γονέας που έχει περιοριστεί σε συγκεκριμένους τομείς της γονικής μέριμνας δικαιούται να έχει επικοινωνία με το τέκνο, να λαμβάνει καθημερινές αποφάσεις σχετικά με το τέκνο, να λαμβάνει έκτακτα μέτρα σε περίπτωση άμεσης απειλής για το τέκνο και να ενημερώνεται σχετικά με σημαντικές περιστάσεις που αφορούν τα προσωπικά δικαιώματα του τέκνου. Τα δικαιώματα αυτά μπορούν να περιοριστούν ή να ανακληθούν μόνο με απόφαση δικαστηρίου αν ο περιορισμός ή η ανάκληση απαιτούνται για την προστασία του βέλτιστου συμφέροντος του τέκνου. Ο γονέας που δεν ασκεί τη γονική μέριμνα του τέκνου δικαιούται να ζητά πληροφορίες για σημαντικές περιστάσεις που αφορούν τα προσωπικά δικαιώματα του τέκνου από τον έτερο γονέα αν έχει έννομο συμφέρον προς τούτο και στον βαθμό που αυτό δεν συγκρούεται με το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου. Σε περίπτωση διαφοράς, το δικαστήριο εκδίδει απόφαση, στο πλαίσιο ex parte διαδικασίας και κατόπιν αιτήματος του τέκνου ή οποιουδήποτε εκ των γονέων, για τη διασφάλιση της προστασίας του βέλτιστου συμφέροντος του τέκνου.
9 Εάν το δικαστήριο αποφασίσει ότι οι γονείς ασκούν από κοινού την επιμέλεια του τέκνου, τι σημαίνει αυτό πρακτικά;
Σύμφωνα με το άρθρο 108 του νόμου περί οικογενείας, αν οι γονείς ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα, οφείλουν να λαμβάνουν κάθε σημαντική απόφαση που αφορά το τέκνο και να παρέχουν τυχόν συγκατάθεση μέσω συμφωνίας. Σημαντικές αποφάσεις για το τέκνο είναι αυτές που αφορούν την εκπροσώπηση των υποθέσεών του όσον αφορά τα βασικά προσωπικά του δικαιώματα και την εκπροσώπηση των υποθέσεών του που αφορούν πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία και τα περιουσιακά δικαιώματα του τέκνου. Σημαντικές αποφάσεις για το τέκνο είναι και άλλες αποφάσεις που ενδεχομένως να μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τη ζωή του, όπως αυτές που αφορούν την επικοινωνία του τέκνου με τα κοντινά του πρόσωπα, τις έκτακτες ιατρικές διαδικασίες ή θεραπείες και την ελευθερία του τέκνου να επιλέξει σχολείο. Όλες οι αποφάσεις αυτές θα είναι έγκυρες εφόσον ο έτερος γονέας έχει δώσει τη συναίνεσή του. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, π.χ. σε περίπτωση έκτακτης ιατρικής διαδικασίας, έχουν εφαρμογή οι διατάξεις ειδικών κανονισμών που διέπουν την προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών. Το άρθρο 100 του νόμου περί οικογενείας περιέχει διατάξεις για την εκπροσώπηση του τέκνου σε ζητήματα που αφορούν τα βασικά προσωπικά του δικαιώματα (σε περίπτωση αλλαγής στο όνομα ή τη μόνιμη ή προσωρινή διεύθυνση κατοικίας ή όσον αφορά την ελευθερία επιλογής ή αλλαγής του θρησκεύματος του τέκνου). Η εκπροσώπηση σε ζητήματα που αφορούν βασικά προσωπικά δικαιώματα του τέκνου θεωρείται έγκυρη αν ο γονέας που εκπροσωπεί το τέκνο έχει λάβει γραπτή έγκριση από τον έτερο γονέα που έχει δικαίωμα εκπροσώπησης του τέκνου. Ο νόμος προβλέπει περιπτώσεις στις οποίες δεν απαιτείται η εν λόγω συγκατάθεση εάν ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο έχει λάβει τη συγκατάθεση κέντρου κοινωνικής πρόνοιας. Αν ο γονέας που εκπροσωπεί το τέκνο δεν μπορεί να λάβει γραπτή συγκατάθεση, το δικαστήριο εκδίδει απόφαση, στο πλαίσιο ex parte διαδικασίας και κατόπιν αιτήματος του τέκνου ή οποιουδήποτε εκ των γονέων, σχετικά με το ποιος γονέας θα εκπροσωπεί το τέκνο στο εν λόγω ζήτημα, με σκοπό την προστασία του βέλτιστου συμφέροντος του τέκνου.
Το άρθρο 101 του νόμου περί οικογενείας περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με την εκπροσώπηση σε ζητήματα που αφορούν πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία και τα περιουσιακά δικαιώματα του τέκνου.
Σύμφωνα με το άρθρο 109 του νόμου περί οικογενείας, στις περιπτώσεις που οι γονείς με δικαίωμα εκπροσώπησης του τέκνου δεν συμφωνήσουν όσον αφορά σημαντικές αποφάσεις για το τέκνο, το δικαστήριο αποφασίζει, στο πλαίσιο ex parte διαδικασίας και κατόπιν αιτήματος του τέκνου ή οποιουδήποτε εκ των γονέων, για το ποιος γονέας θα εκπροσωπεί το τέκνο στο συγκριμένο ζήτημα. Αν πρέπει να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις σχετικά με τα προσωπικά δικαιώματα του τέκνου, οι γονείς πρέπει να συμμετάσχουν στην υποχρεωτική συμβουλευτική διαδικασία πριν κινηθεί διαδικασία ex parte.
10 Ποιο είναι το αρμόδιο δικαστήριο (ή άλλη αρχή) στο οποίο κατατίθεται η αγωγή για την άσκηση της γονικής μέριμνας; Ποιες είναι οι τυπικές διαδικασίες και ποια έγγραφα πρέπει να συνοδεύουν το αίτημα;
Τα αιτήματα και οι αγωγές πρέπει να κατατίθενται ενώπιον του δημοτικού δικαστηρίου που είναι κατά τόπο αρμόδιο.
Σύμφωνα με το άρθρο 34 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (Zakon o parničnom postupku), τα δημοτικά δικαστήρια είναι αρμόδια για τη λήψη πρωτόδικης απόφασης στις παρακάτω διαφορές: διαφορές σχετικά με το κατά πόσον ο γάμος έχει λήξει οριστικά ή κατά πόσον ο γάμος θα πρέπει να ακυρωθεί και οι σύζυγοι να πάρουν διαζύγιο διαφορές σχετικά με τον καθορισμό ή την προσβολή της πατρότητας ή της μητρότητας διαφορές σχετικά με τον καθορισμό του γονέα με τον οποίο θα διαμένει το τέκνο και διαφορές που σχετίζονται με τη γονική μέριμνα, σε περίπτωση που εκκρεμεί παράλληλα διαδικασία για τον καθορισμό του κατά πόσον ο γάμος έχει λήξει οριστικά, την ακύρωση του γάμου ή την έκδοση διαζυγίου.
Σύμφωνα με τον νόμο περί οικογενείας, πριν υποβληθεί αίτηση διαζυγίου από τους συζύγους που ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα ανήλικου τέκνου τους ή πριν κινηθούν άλλες νομικές διαδικασίες σχετικά με τη γονική μέριμνα και την επικοινωνία, είναι απαραίτητη η συμμετοχή σε υποχρεωτική συμβουλευτική διαδικασία. Οι διατάξεις του νόμου περί οικογενείας που αφορούν την εφαρμογή υποχρεωτικής συμβουλευτικής διαδικασίας πριν από την κατάθεση αίτησης διαζυγίου από τους συζύγους που ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα ανήλικου τέκνου τους εφαρμόζονται κατ’ αναλογία στην υποχρεωτική συμβουλευτική διαδικασία που εφαρμόζεται πριν από την κατάθεση αγωγής για τον προσδιορισμό της γονικής μέριμνας και της επικοινωνίας του τέκνου με τον έτερο γονέα, σε περίπτωση που ο γάμος ή η σχέση συμβίωσης των γονέων του έχει λήξει οριστικά. Ο νόμος προβλέπει περιπτώσεις στις οποίες δεν διεξάγεται υποχρεωτική συμβουλευτική διαδικασία. Η υποχρεωτική συμβουλευτική διαδικασία ξεκινά μόλις αυτό ζητηθεί από κάποιο από τα μέρη. Το αίτημα υποβάλλεται σε κέντρο κοινωνικής πρόνοιας, γραπτώς ή προφορικά (με δήλωση που καταχωρίζεται σε μητρώο). Η υπηρεσία υποχρεωτικής συμβουλευτικής διαδικασίας παρέχεται από ομάδα εμπειρογνωμόνων του κέντρου κοινωνικής πρόνοιας που είναι αρμόδιο στον τόπο όπου το τέκνο έχει μόνιμη ή προσωρινή διεύθυνση κατοικίας, ή του τόπου όπου οι σύζυγοι ή οι αναγνωρισμένοι σύντροφοι κατά το κοινό δίκαιο είχαν την τελευταία τους κοινή, μόνιμή ή προσωρινή, διεύθυνση κατοικίας. Η υποχρεωτική συμβουλευτική διαδικασία είναι διαδικασία που συνεπάγεται την προσωπική συμμετοχή των μελών της οικογένειας (δεν επιτρέπεται η συμμετοχή αντιπροσώπων). Με την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής συμβουλευτικής διαδικασίας, το κέντρο κοινωνικής πρόνοιας συντάσσει έκθεση, η οποία παραμένει έγκυρη για έξι μήνες από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της συμβουλευτικής διαδικασίας.
Πριν δοθεί στον αιτούντα η δυνατότητα κατάθεσης αίτησης διαζυγίου είναι απαραίτητη η συμμετοχή στην πρώτη συνεδρία οικογενειακής διαμεσολάβησης.
Ανάλογα με το είδος αγωγής που ασκείται (γαμική διαφορά, διαφορά για τον προσδιορισμό ή την προσβολή της μητρότητας ή της πατρότητας, διαφορά για τη γονική μέριμνα, διαφορά σχετικά με την επικοινωνία, αγωγή συναινετικού διαζυγίου, ή αίτημα έγκρισης προγράμματος κοινής γονικής μέριμνας), ο αιτών οφείλει να υποβάλει, μαζί με τα άλλα έγγραφα, την έκθεση της υποχρεωτικής συμβουλευτικής διαδικασίας / την απόδειξη συμμετοχής στην πρώτη συνεδρία οικογενειακής διαμεσολάβησης / το πρόγραμμα κοινής γονικής μέριμνας. Τα απαιτούμενα έγγραφα διαφέρουν ανάλογα με το είδος αγωγής που ασκείται.
11 Ποια διαδικασία ακολουθείται στην περίπτωση αυτή; Υπάρχει διαδικασία κατεπείγοντος;
Σε όλες τις αγωγές οικογενειακού δικαίου σχετικά με τέκνα, οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να λαμβάνουν επείγοντα μέτρα, προστατεύοντας παράλληλα το βέλτιστο συμφέρον του τέκνου.
12 Μπορώ να τύχω νομικής συνδρομής για την κάλυψη των εξόδων της διαδικασίας;
Ναι. Η δωρεάν νομική συνδρομή ρυθμίζεται στον νόμο περί δωρεάν νομικής συνδρομής (Zakon o besplatnoj pravnoj pomoći) [Narodne novine (ΝΝ Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας της Κροατίας) αριθ. 143/2013].
13 Είναι δυνατή η άσκηση ένδικου μέσου κατά απόφασης για τη γονική μέριμνα;
Ναι. Τα μέρη μπορούν να ασκήσουν έφεση κατά πρωτόδικης απόφασης εντός δεκαπέντε ημερών από την ημερομηνία επίδοσης αντιγράφου της απόφασης, εκτός αν προβλέπεται διαφορετική προθεσμία στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Εκτός αν ο νόμος προβλέπει κάτι διαφορετικό, μπορεί να ασκηθεί έφεση κατά πρωτόδικης απόφασης που εκδίδεται στο πλαίσιο ειδικής διαδικασίας ex parte που ρυθμίζεται από τον νόμο περί οικογενείας. Οι εφέσεις πρέπει να ασκούνται εντός δεκαπέντε ημερών από την ημερομηνία επίδοσης της απόφασης.
14 Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδέχεται να απαιτηθεί προσφυγή σε δικαστήριο ή άλλη αρχή για την εκτέλεση απόφασης σχετικής με τη γονική μέριμνα. Ποια διαδικασία εφαρμόζεται στις περιπτώσεις αυτές;
Αρμόδιο είναι το δημοτικό δικαστήριο που είναι κατά τόπο αρμόδιο. Κάθε διαδικασία εκτέλεσης πραγματοποιείται σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου περί αναγκαστικής εκτέλεσης (Ovršni zakon), ωστόσο ο νόμος περί οικογενείας περιέχει ειδικές διατάξεις σχετικά με την εκτέλεση που αποσκοπούν στη διασφάλιση της επιστροφής του τέκνου και σχετικά με την εκτέλεση που αποσκοπεί στη διασφάλιση της διατήρησης της επικοινωνίας με το τέκνο (άρθρα 509-525 του νόμου περί οικογενείας).
15 Τι πρέπει να πράξω για να επιτύχω την αναγνώριση και εκτέλεση σε αυτό το κράτος μέλος απόφασης γονικής μέριμνας που εκδόθηκε από δικαστήριο άλλου κράτους μέλους;
Πρέπει να υποβάλετε αίτηση αναγνώρισης απόφασης αλλοδαπού δικαστηρίου σύμφωνα με τον νόμο περί επίλυσης περιπτώσεων σύγκρουσης νόμων μεταξύ της κροατικής νομοθεσίας και της νομοθεσίας τρίτων χωρών όσον αφορά ορισμένες σχέσεις (Zakon o rješavanju sukoba zakona s propisima drugih zemalja u određenim odnosima) (ΝΝ, αριθ. 53/91, 8/01).
Από την 1η Ιουλίου 2013, η Κροατία εφαρμόζει τον κανονισμό (ΕΚ) 2201/2003 του Συμβουλίου για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας, ο οποίος καταργεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1347/2000. Το κεφάλαιο ΙΙΙ του εν λόγω κανονισμού εφαρμόζεται κατ’ αναλογία στην αναγνώριση και την κήρυξη της εκτελεστότητας των αποφάσεων που αφορούν τη γονική μέριμνα.
Η αίτηση για αναγνώριση ή μη, η αίτηση για κήρυξη της εκτελεστότητας και το αίτημα εκτέλεσης υποβάλλονται στο δημοτικό δικαστήριο που είναι κατά τόπο αρμόδιο.
Τα αιτήματα και οι αγωγές πρέπει να κατατίθενται ενώπιον του δημοτικού δικαστηρίου που είναι κατά τόπο αρμόδιο.
Οι διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) 2201/2003 του Συμβουλίου για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας, ο οποίος καταργεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1347/2000, εφαρμόζονται στις διαδικασίες αναγνώρισης και εκτέλεσης των αποφάσεων που εκδίδουν αλλοδαπά δικαστήρια.
16 Σε ποιο δικαστήριο αυτού του κράτους μέλους πρέπει να προσφύγω κατά της αναγνώρισης απόφασης γονικής μέριμνας που εκδόθηκε από δικαστήριο άλλου κράτους μέλους; Ποια διαδικασία ακολουθείται σε αυτή την περίπτωση;
Οι προσφυγές πρέπει να υποβάλλονται σε δημοτικό δικαστήριο. Το επαρχιακό δικαστήριο αποφασίζει σχετικά με τις προσφυγές.
Οι διαδικασίες προσφυγής διέπονται από τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) 2201/2003 του Συμβουλίου για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας, ο οποίος καταργεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1347/2000, και από τις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.
17 Ποιο είναι το εφαρμοστέο δίκαιο στις διαδικασίες γονικής μέριμνας όταν το παιδί ή οι γονείς δεν διαμένουν σε αυτό το κράτος μέλος ή έχουν διαφορετικές ιθαγένειες;
Σύμφωνα με το άρθρο 40 του νόμου περί επίλυσης περιπτώσεων σύγκρουσης νόμων μεταξύ της κροατικής νομοθεσίας και της νομοθεσίας τρίτων χωρών όσον αφορά ορισμένες σχέσεις, στις σχέσεις γονέων και τέκνων εφαρμόζεται το δίκαιο της χώρας ιθαγένειας των γονέων και των τέκνων. Αν οι γονείς και τα τέκνα έχουν ιθαγένεια διαφορετικών χωρών, εφαρμόζεται ό νόμος της χώρας στην οποία έχουν όλοι τους μόνιμη διεύθυνση κατοικίας. Αν οι γονείς και τα τέκνα έχουν ιθαγένεια διαφορετικών χωρών και αν δεν έχουν μόνιμη διεύθυνση κατοικίας στην ίδια χώρα, εφαρμόζεται η νομοθεσία της Κροατίας αν είτε το τέκνο είτε οποιοσδήποτε εκ των γονέων είναι υπήκοος Κροατίας. Οι σχέσεις γονέων και τέκνων που δεν καλύπτονται από τις παραπάνω διατάξεις διέπονται από το δίκαιο της χώρας ιθαγένειας του τέκνου.
Από την 1η Ιανουαρίου 2006, η Κροατία εφαρμόζει τη σύμβαση της Χάγης του 1996 για τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση, την εκτέλεση και τη συνεργασία σε θέματα γονικής μέριμνας και μέτρων προστασίας των παιδιών.
Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε:
τον νόμο περί οικογενείας (ΝΝ, αριθ. 103/15 και 98/19)
τον νόμο περί αναγκαστικής εκτέλεσης (ΝΝ, αριθ. 112/12, 25/13, 93/14)
τον νόμο περί επίλυσης περιπτώσεων σύγκρουσης νόμων μεταξύ της κροατικής νομοθεσίας και της νομοθεσίας τρίτων χωρών όσον αφορά ορισμένες σχέσεις (ΝΝ, αριθ. 53/91, 88/01)
τον νόμο περί δωρεάν νομικής συνδρομής (ΝΝ, αριθ. 143/2013)
τον νόμο για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) 2201/2003 του Συμβουλίου για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας, ο οποίος καταργεί τον κανονισμό (ΕΚ) 1347/2000 (ΝΝ, αριθ. 127/2013)
τον κανονισμό (ΕΚ) 2201/2003 του Συμβουλίου για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας, ο οποίος καταργεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1347/2000.
Αυτή η ιστοσελίδα είναι μέρος του ιστότοπου Η Ευρώπη σου.
Θα μας βοηθούσαν πολύ τα σχόλιά σας σχετικά με τη χρησιμότητα των παρεχόμενων πληροφοριών.
Την έκδοση αυτής της σελίδας στην εθνική γλώσσα διαχειρίζεται ο αντίστοιχος αρμόδιος επαφής του ΕΔΔ. Οι μεταφράσεις έχουν γίνει από την αρμόδια υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι τυχόν αλλαγές που επιφέρει η αρμόδια εθνική αρχή στο πρωτότυπο ενδέχεται να μην έχουν περιληφθεί ακόμα στις μεταφράσεις. Η Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Δικαστικό Δίκτυο δεν αναλαμβάνουν καμία απολύτως ευθύνη όσον αφορά πληροφορίες ή δεδομένα που περιέχονται ή αναφέρονται στο παρόν έγγραφο. Βλ. την ανακοίνωση νομικού περιεχομένου για τους κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας που ισχύουν στο κράτος μέλος που είναι αρμόδιο για την παρούσα σελίδα.