Γονική μέριμνα - επιμέλεια των παιδιών και δικαίωμα επικοινωνίας

1 Τι σημαίνει πρακτικά η έννοια «γονική μέριμνα»; Ποια τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος τη γονική μέριμνα;

Για τους σκοπούς του δικαίου του Γιβραλτάρ, ως γονική μέριμνα νοείται η επιμέλεια, πρόνοια και εποπτεία τέκνου, η οποία ασκείται κατά κανόνα από τον έναν ή και τους δύο γονείς ή από διορισμένο επίτροπο. Γενικά, ο γονέας ή ο επίτροπος είναι υπεύθυνος για την επιμέλεια και την ανατροφή του τέκνου και για τη διοίκηση της περιουσίας που ανήκει στο τέκνο ή σε καταπίστευμα υπέρ του τέκνου.

Ο όρος γονική μέριμνα καταλαμβάνει τον πατέρα, τη μητέρα ή οποιονδήποτε διορισμένο επίτροπο που ασκεί τη γονική μέριμνά του επί ορισμένου τέκνου. Επίσης, η γονική μέριμνα καταλαμβάνει και την εποπτεία είτε άμεσα είτε μέσω της παροχής καθοδήγησης, κατά τρόπο κατάλληλο για το στάδιο της ανάπτυξης του τέκνου. Καταλαμβάνει επίσης την ανατροφή του τέκνου, εάν το τέκνο δεν συνοικεί με τον γονέα, την προσωπική επικοινωνία και την άμεση επαφή σε τακτική βάση· καθώς και την άσκηση καθηκόντων νομίμου εκπροσώπου του τέκνου, εφόσον απαιτείται.

2 Γενικώς, ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός τέκνου;

Γενικά, όσον αφορά την επιμέλεια και την ανατροφή του τέκνου, καθώς και τη διοίκηση τυχόν περιουσίας, η μητέρα έχει τα ίδια δικαιώματα και εξουσίες με τον πατέρα. Τα εν λόγω δικαιώματα και εξουσίες της μητέρας και του πατέρα είναι ίσα και μπορούν να ασκηθούν από κάθε γονέα χωριστά, χωρίς τη σύμπραξη του άλλου γονέα. Τα γενικά αυτά δικαιώματα υπόκεινται σε τυχόν ρυθμίσεις που επιβάλλονται με αποφάσεις των δικαστηρίων του Γιβραλτάρ.

Όταν ο πατέρας και η μητέρα του τέκνου ήταν παντρεμένοι μεταξύ τους κατά τον χρόνο της γέννησής του, σύμφωνα με το δίκαιο του Γιβραλτάρ, κάθε γονέας ασκεί τη γονική μέριμνα επί του τέκνου. Ωστόσο, εάν δεν ήταν παντρεμένοι, μόνο η μητέρα ασκεί τη γονική μέριμνα κατά τη γέννηση. Δεν πρόκειται για αυστηρό ή απόλυτο κανόνα, καθώς το δίκαιο του Γιβραλτάρ αναγνωρίζει ότι ο πατέρας ασκεί τη γονική μέριμνα επί του τέκνου, εάν καταχωριστεί ως «πατέρας» από τη μητέρα. Επίσης, ασκεί τη γονική μέριμνα κατόπιν σχετικής δικαστικής απόφασης.

Ωστόσο, τη γονική μέριμνα επί του τέκνου θα μπορούσαν επίσης να ασκούν ένα, δύο ή περισσότερα πρόσωπα. Δεν μπορούν, ωστόσο, να ασκήσουν το δικαίωμα αυτό χωρίς τη συγκατάθεση του άλλου ή, ενδεχομένως, των άλλων προσώπων, εκτός αν αυτό προβλέπεται από δικαστική απόφαση, πράξη ή συμφωνία.

3 Εάν οι γονείς δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί να την ασκεί κάποιος άλλος;

Μετά τον θάνατο του ενός γονέα, ο επιζών γονέας ασκεί πλέον τη γονική μέριμνα είτε μόνος είτε από κοινού με τυχόν επίτροπο που έχει διορίσει ο αποβιώσας γονέας. Αν ο αποβιώσας γονέας δεν έχει διορίσει επίτροπο ή ο διορισθείς επίτροπος είτε έχει αποβιώσει είτε αρνείται να ασκήσει τα καθήκοντά του, το δικαστήριο μπορεί να διορίσει επίτροπο, εφόσον το κρίνει σκόπιμο.

Το δικαστήριο, μετά από αίτηση του πατέρα ή της μητέρας, εκδίδει απόφαση για την κατοικία του τέκνου και το δικαίωμα επικοινωνίας του πατέρα ή της μητέρας με αυτό. Το δικαστήριο έχει επίσης την εξουσία να καθορίσει το πρόσωπο με το οποίο θα συνοικεί το τέκνο (που μπορεί να είναι ένας από τους γονείς ή τρίτος). Εντούτοις, η ανάθεση της συνοίκησης στον έναν μόνο γονέα είναι πρακτικά αδύνατη όσο οι γονείς ζουν μαζί.

4 Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, με ποιον τρόπο γίνεται η ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας;

Στην περίπτωση διαζυγίου, το Ανώτατο Δικαστήριο του Γιβραλτάρ (Supreme Court of Gibraltar) έχει την εξουσία να ρυθμίσει, είτε πριν είτε μετά την έκδοση οριστικής απόφασης, την επιμέλεια, τη διατροφή και την εκπαίδευση των τέκνων που έχουν γεννηθεί εντός του γάμου ή ακόμα και να διατάξει την κίνηση διαδικασίας ώστε να τεθούν τα τέκνα υπό την προστασία του δικαστηρίου. Το Ανώτατο Δικαστήριο (Supreme Court) δεν μπορεί να εκδώσει οριστική απόφαση διαζυγίου πριν πεισθεί ότι έχουν προβλεφθεί ικανοποιητικές ρυθμίσεις για τυχόν τέκνα.

Αν οι γονείς χωρίσουν, μπορούν να συνάψουν συμφωνία με την οποία ο ένας τους παραιτείται από όλα ή ορισμένα τα δικαιώματα γονικής μέριμνας. Το δικαστήριο, εντούτοις, δεν θα επικυρώσει μια τέτοια συμφωνία αν είναι της γνώμης ότι κάτι τέτοιο δεν θα είναι προς το συμφέρον του τέκνου.

5 Εάν οι γονείς συνάψουν συμφωνία σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας, ποια τυπική διαδικασία πρέπει να ακολουθηθεί προκειμένου η εν λόγω συμφωνία να είναι νομικά δεσμευτική;

Όπως προαναφέρθηκε στην ερώτηση 4 ανωτέρω, αν ένας γονέας συνάψει συμφωνία δικαστικού χωρισμού με την οποία παραιτείται από όλα ή ορισμένα από τα δικαιώματα γονικής μέριμνας, το δικαστήριο θα επικυρώσει μια τέτοια συμφωνία μόνον αν είναι της γνώμης ότι αυτό επιτάσσει το συμφέρον του τέκνου.

6 Εάν οι γονείς δεν είναι σε θέση να καταλήξουν σε συμφωνία για το θέμα της γονικής μέριμνας, ποιοι εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης της διαφοράς προβλέπονται, εκτός από την προσφυγή στη δικαιοσύνη;

Αν το ζήτημα της γονικής μέριμνας τεθεί στο πλαίσιο διαδικασίας διαζυγίου, αρμόδιο για την επίλυσή του είναι το Ανώτατο Δικαστήριο του Γιβραλτάρ (Supreme Court of Gibraltar). Εντούτοις, μπορεί να παρασχεθεί κοινωνική αρωγή μέσω οικογενειακής συμβουλευτικής. Συμβουλευτικές υπηρεσίες για οικογενειακά θέματα παρέχει στο Γιβραλτάρ η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Επίσης, ορισμένα ζητήματα μπορούν να επιλυθούν με διαμεσολάβηση.

7 Εάν οι γονείς προσφύγουν στη δικαιοσύνη, ποια ζητήματα που αφορούν το τέκνο μπορεί να ρυθμίσει ο δικαστής;

Ο δικαστής μπορεί να ρυθμίσει οποιοδήποτε ζήτημα θεωρεί ότι μπορεί να επηρεάσει τη ζωή του τέκνου.

8 Εάν το δικαστήριο αναθέσει την επιμέλεια του τέκνου αποκλειστικά σε έναν γονέα, αυτό σημαίνει ότι ο εν λόγω γονέας μπορεί να αποφασίζει για οτιδήποτε αφορά το τέκνο χωρίς προηγουμένως να συμβουλεύεται τον άλλο γονέα;

Αφής στιγμής η επιμέλεια ανατεθεί αποκλειστικά σε έναν γονέα, αυτός μπορεί να αποφασίζει για όλα τα ζητήματα που αφορούν το τέκνο χωρίς να ζητά προηγουμένως τη γνώμη του άλλου γονέα, εκτός αν έτσι παραβιάζει ισχύουσα δικαστική απόφαση· για παράδειγμα, απόφαση σχετικά με την επικοινωνία με το τέκνο.

9 Εάν το δικαστήριο αποφασίσει ότι οι γονείς ασκούν από κοινού την επιμέλεια του τέκνου, τι σημαίνει αυτό πρακτικά;

Κοινή επιμέλεια τέκνου σημαίνει ότι και οι δύο γονείς έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις σε σχέση με το τέκνο. Τα δικαιώματα αυτά μπορούν να ασκούνται από κοινού ή χωριστά.

10 Ποιο είναι το αρμόδιο δικαστήριο (ή άλλη αρχή) στο οποίο κατατίθεται η αγωγή για την άσκηση της γονικής μέριμνας; Ποιες είναι οι τυπικές διαδικασίες και ποια έγγραφα πρέπει να συνοδεύουν το αίτημα;

Αν η αίτηση σχετικά με τη γονική μέριμνα υποβάλλεται σε συνδυασμό με διαδικασία διαζυγίου ή ως συνέπεια αυτής, πρέπει να υποβληθεί στο Ανώτατο Δικαστήριο του Γιβραλτάρ (Supreme Court of Gibraltar). Η αίτηση υποβάλλεται με δικόγραφο κλήσης (summons) συνοδευόμενο από ένορκες βεβαιώσεις. Μετά την κατάθεση των εν λόγω εγγράφων, η γραμματεία του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Supreme Court Registry) ορίζει δικάσιμο για τη συζήτηση της αίτησης.

Οι αιτήσεις με αντικείμενο να τεθεί το τέκνο που χρήζει πρόνοιας υπό την εποπτεία του κράτους υποβάλλονται επίσης στο Ανώτατο Δικαστήριο του Γιβραλτάρ (Supreme Court of Gibraltar).

Αν το ζήτημα της γονικής μέριμνας δεν ανακύπτει στο πλαίσιο διαδικασίας διαζυγίου, η αίτηση μπορεί να υποβληθεί στο Ειρηνοδικείο του Γιβραλτάρ (Magistrates' Court of Gibraltar). Η αίτηση θα πρέπει να έχει τη μορφή γραπτής καταγγελίας στην οποία εκτίθενται τα αιτήματα και οι λόγοι στους οποίους στηρίζονται. Μαζί με την αίτηση θα πρέπει επίσης να υποβάλλεται αντίγραφο της ληξιαρχικής πράξης γέννησης του παιδιού, καθώς και αντίγραφο της ληξιαρχικής πράξης γάμου, κατά περίπτωση. Μετά την κατάθεση της αίτησης, το Δικαστήριο την καταχωρίζει για προσδιορισμό και γνωστοποιεί στους διαδίκους την ημερομηνία δικασίμου.

11 Ποια διαδικασία ακολουθείται στην περίπτωση αυτή; Υπάρχει διαδικασία κατεπείγοντος;

Σε όλες τις περιπτώσεις, το Ανώτατο Δικαστήριο (Supreme Court) ή το Ειρηνοδικείο (Magistrates’ Court) προσδιορίζει δικάσιμο για τη συζήτηση της αίτησης και τη γνωστοποιεί στους διαδίκους. Οι διάδικοι πρέπει να εμφανιστούν στο δικαστήριο κατά την ορισθείσα ημερομηνία μαζί με τους δικαστικούς πληρεξουσίους τους, εφόσον απαιτούνται.

Προβλέπονται επείγουσες διαδικασίες όταν προκύπτει ότι πρέπει να ληφθεί πρόνοια για τον ανήλικο.

12 Μπορώ να τύχω νομικής συνδρομής για την κάλυψη των εξόδων της διαδικασίας;

Τόσο στο Ειρηνοδικείο (Magistrates’ Court) όσο και στο Ανώτατο Δικαστήριο (Supreme Court), μπορεί να παρασχεθεί το ευεργέτημα της πενίας εφόσον πληρούνται οι οικονομικές προϋποθέσεις. Οι αιτήσεις παροχής του ευεργετήματος της πενίας και για τα δύο δικαστήρια υποβάλλονται στο Ανώτατο Δικαστήριο (Supreme Court), σε έντυπο που διατίθεται από τη γραμματεία του εν λόγω δικαστηρίου.

13 Είναι δυνατή η άσκηση ένδικου μέσου κατά απόφασης για τη γονική μέριμνα;

Απόφαση σχετικά με τη γονική μέριμνα που εκδίδεται από το Ειρηνοδικείο (Magistrates’ Court) μπορεί να προσβληθεί ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Supreme Court). Απόφαση που εκδίδεται από το Ανώτατο Δικαστήριο (Supreme Court) ενδέχεται να μπορεί να προσβληθεί ενώπιον του Εφετείου (Court of Appeal).

14 Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδέχεται να απαιτηθεί προσφυγή σε δικαστήριο ή άλλη αρχή για την εκτέλεση απόφασης σχετικής με τη γονική μέριμνα. Ποια διαδικασία εφαρμόζεται στις περιπτώσεις αυτές;

Πρέπει να υποβληθεί αίτηση στο δικαστήριο που εξέδωσε την αρχική απόφαση για τη γονική μέριμνα. Αν η απόφαση έχει εκδοθεί από το Ειρηνοδικείο (Magistrates’ Court), πρέπει να κατατεθεί αίτηση (complaint) που να εκθέτει τους λόγους στους οποίους στηρίζεται. Ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Supreme Court), κατατίθεται κλήση (Summons) συνοδευόμενη από ένορκες βεβαιώσεις, κατά περίπτωση.

15 Τι πρέπει να πράξω για να επιτύχω την αναγνώριση και εκτέλεση σε αυτό το κράτος μέλος απόφασης γονικής μέριμνας που εκδόθηκε από δικαστήριο άλλου κράτους μέλους;

Απόφαση σχετικά με τη γονική μέριμνα που έχει εκδοθεί σε κράτος μέλος στο πλαίσιο διαδικασίας διαζυγίου, δικαστικού χωρισμού ή ακύρωσης μπορεί να αναγνωριστεί στο Γιβραλτάρ. Για να εκτελεστεί μια τέτοια απόφαση, πρέπει να κατατεθεί στο Ειρηνοδικείο (Magistrates’ Court) αίτηση με την οποία να ζητείται η κήρυξη της εκτελεστότητας.

16 Σε ποιο δικαστήριο αυτού του κράτους μέλους πρέπει να προσφύγω κατά της αναγνώρισης απόφασης γονικής μέριμνας που εκδόθηκε από δικαστήριο άλλου κράτους μέλους; Ποια διαδικασία ακολουθείται σε αυτή την περίπτωση;

Κατά της απόφασης που εκδίδεται επί της αίτησης κήρυξης εκτελεστότητας μπορεί να ασκήσει ένδικα μέσα οποιοσδήποτε διάδικος. Η έφεση ασκείται ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Supreme Court), εάν η απόφαση εκδόθηκε από το Ειρηνοδικείο (Magistrates’ Court).

17 Ποιο είναι το εφαρμοστέο δίκαιο στις διαδικασίες γονικής μέριμνας όταν το παιδί ή οι γονείς δεν διαμένουν σε αυτό το κράτος μέλος ή έχουν διαφορετικές ιθαγένειες;

Tα δικαστήρια του Γιβραλτάρ εφαρμόζουν το δίκαιο του Γιβραλτάρ, το οποίο περιλαμβάνει την τοπική νομοθεσία, καθώς και όλους τους νόμους και άλλες πράξεις των οποίων η ισχύς επεκτείνεται στο Γιβραλτάρ κατά καιρούς.

 

Αυτή η ιστοσελίδα είναι μέρος του ιστότοπου Η Ευρώπη σου.

Θα μας βοηθούσαν πολύ τα σχόλιά σας σχετικά με τη χρησιμότητα των παρεχόμενων πληροφοριών.