Władza rodzicielska – opieka i prawo do kontaktów z dzieckiem

1 Co w praktyce oznacza termin prawny „władza rodzicielska”? Jakie prawa i obowiązki ma osoba sprawująca władzę rodzicielską?

Termin „władza rodzicielska” oznacza władzę nad małoletnim i odpowiedzialność za wychowywanie dziecka oraz za sprawowanie nad nim pieczy.

W art. 247 księgi 1 kodeksu cywilnego (Burgerlijk Wetboek) zawarto następujące przepisy dotyczące tej kwestii:

1. Władza rodzicielska obejmuje prawa i obowiązki rodziców dotyczące sprawowania opieki nad małoletnim dzieckiem oraz wychowywania go.

2. „Opieka i wychowywanie” oznacza opiekowanie się dzieckiem oraz odpowiedzialność za zapewnienie jego dobrego stanu psychicznego i fizycznego, zagwarantowanie bezpieczeństwa dziecka oraz wspieranie rozwoju osobowości dziecka. Opiekując się dzieckiem i wychowując je, rodzice nie mogą stosować wobec niego przemocy psychicznej ani fizycznej ani poddawać go jakiemukolwiek innemu poniżającemu traktowaniu.

3. Władza rodzicielska oznacza również zobowiązanie rodzica do dbania o podtrzymywanie więzi między dzieckiem a drugim z rodziców.

4. Jeżeli oboje rodzice sprawują wspólną pieczę nad dzieckiem, dziecko zachowuje prawo do tego, by opiekę nad nim sprawowało w równym stopniu każde z rodziców oraz by każde z rodziców w równym stopniu uczestniczyło w jego wychowaniu również po ustaniu małżeństwa z powodu innego niż śmierć współmałżonka, po orzeczeniu separacji sądowej lub po ustaniu zarejestrowanego związku partnerskiego z powodu innego niż śmieć partnera lub po ustaniu konkubinatu, jeżeli taki konkubinat został zarejestrowany zgodnie z przepisami art. 252 ust. 1.

5. Jeżeli chodzi o wdrażanie przepisów ust. 4, rodzice mogą wskazać w porozumieniu o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej lub w planie wykonywania władzy rodzicielskiej praktyczne przeszkody, jakie mogą wystąpić w związku z ustaniem małżeństwa z powodu innego niż śmierć współmałżonka, w związku z orzeczeniem separacji sądowej, w związku z ustaniem zarejestrowanego związku partnerskiego z powodu innego niż śmierć partnera lub w związku z ustaniem konkubinatu, jeżeli taki konkubinat został zarejestrowany zgodnie z przepisami art. 252 ust. 1, ale wyłącznie wówczas, gdy takie przeszkody faktycznie występują w danym przypadku, oraz wyłącznie na czas ich występowania.

2 Kto z reguły sprawuje władzę rodzicielską nad dzieckiem?

Prawo do wykonywania władzy rodzicielskiej mają rodzice, którzy odpowiadają za opiekowanie się dzieckiem i jego wychowywanie. Są jednak wyjątki od tej zasady.

3 Jeżeli rodzice nie są w stanie lub nie chcą sprawować władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, czy można wyznaczyć inną osobę w ich zastępstwie?

Jeżeli rodzice nie chcą lub nie są w stanie wykonywać władzy rodzicielskiej wobec dziecka ani ponosić za nie odpowiedzialności, sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej innej osobie.

4 Jak rozwiązana jest kwestia przyszłej władzy rodzicielskiej w przypadku rozwodu lub separacji rodziców?

Po rozwodzie oboje rodzice zachowują prawo do wykonywania władzy rodzicielskiej wobec swoich dzieci. Oboje rodzice pozostają odpowiedzialni za wychowywanie dzieci i sprawowanie nad nimi pieczy. Są jednak wyjątki od tej zasady. W niektórych przypadkach sąd może – na wniosek – powierzyć wyłączne prawo do wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców. Kwestie związane z rodzicielstwem (które z definicji nie jest równoznaczne z władzą rodzicielską) i wynikającymi z niego prawami i obowiązkami mogą również zostać uregulowane w inny sposób w planie wykonywania władzy rodzicielskiej, który sporządza się w przypadku rozwodu.

5 Jeżeli rodzice zawrą porozumienie w sprawie władzy rodzicielskiej, jakie formalności należy spełnić, aby było ono prawnie wiążące?

W przypadku rozwodu uzgodnione ustalenia uwzględnia się w planie wykonywania władzy rodzicielskiej, który podlega ocenie sądu. Sąd orzeka rozwód.

Zob. również: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/scheiden/vraag-en-antwoord/checklist-bij-scheiden-of-uit-elkaar-gaan

6 Jeśli rodzice nie mogą dojść do porozumienia w sprawie władzy rodzicielskiej, jakie są inne środki rozwiązania sporu bez konieczności oddawania sprawy do sądu?

Spory między rodzicami można rozstrzygnąć w drodze mediacji.

7 Jeśli rodzice udadzą się do sądu, w jakich sprawach dotyczących dziecka może decydować sędzia?

Orzeczenie sądu odnosi się do wszystkich elementów planu wykonywania władzy rodzicielskiej, w tym do wykonywania władzy rodzicielskiej, podziału obowiązków w zakresie sprawowania pieczy nad dzieckiem i jego wychowywania oraz ustalenia głównego miejsca zamieszkania dziecka.

8 Jeśli sąd powierzy wyłączną władzę rodzicielską jednemu z rodziców, czy oznacza to, że rodzic ten może decydować we wszystkich sprawach dotyczących dziecka bez wcześniejszego porozumienia z drugim rodzicem?

Nie. Osoba wykonująca władzę rodzicielską wobec dziecka jest zobowiązana do informowania drugiego z rodziców o istotnych kwestiach dotyczących osoby i majątku dziecka oraz do zasięgania opinii drugiego z rodziców przy podejmowaniu decyzji wywierających wpływ na dziecko. Prawo do podjęcia ostatecznej decyzji w sprawach dotyczących dziecka przysługuje jednak rodzicowi wykonującemu władzę rodzicielską.

9 Co w praktyce oznacza decyzja sądu o powierzeniu rodzicom wspólnej opieki nad dzieckiem?

Oznacza to, że o ile rodzice nie uzgodnili innego sposobu podziału obowiązków związanych ze sprawowaniem pieczy nad dzieckiem i wychowywaniem dziecka w planie wykonywania władzy rodzicielskiej, oboje mają takie same prawa i obowiązki jak rodzic wykonujący władzę rodzicielską (zob. pytanie 1).

10 Do jakiego sądu lub organu należy się zwrócić z wnioskiem w sprawie władzy rodzicielskiej? Jakie formalności należy spełnić i jakie dokumenty dołączyć do wniosku?

Aby uzyskać prawo do wykonywania władzy rodzicielskiej wobec dziecka, należy wystąpić z wnioskiem do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka. Rodzaj dokumentów, jakie należy załączyć do wniosku, zależy od sytuacji rodzica i dziecka. Informacje dotyczące wymaganych dokumentów opublikowano na sekcja „Przepisy prawa procesowego” (procesreglement), podsekcja „Władza rodzicielska i prawo do kontaktów z dzieckiem” (Gezag en omgang). Wnioskodawca może uzyskać w tym zakresie pomoc adwokata (advocaat).

11 Jaką procedurę stosuje się w takim przypadku? Czy można zastosować procedurę nadzwyczajną?

Nie przewidziano żadnego szczególnego trybu rozpoznawania wspomnianych spraw. Tak, dopuszcza się możliwość wszczęcia postępowania w przedmiocie zastosowania środków zabezpieczających (kort geding).

12 Czy można uzyskać pomoc prawną na pokrycie kosztów postępowania?

Tak, wnioskodawca może uzyskać pomoc prawną, o ile spełni określone warunki. Dodatkowe informacje na ten temat można uzyskać na stronie internetowej Rady Pomocy Prawnej (Raad von Rechtsbijstand).

13 Czy od decyzji w sprawie władzy rodzicielskiej przysługuje odwołanie?

Tak, orzeczenie można zaskarżyć do sądu apelacyjnego (gerechtshof).

14 W niektórych przypadkach może zachodzić konieczność wystąpienia do sądu lub innego organu o wykonanie decyzji w sprawie władzy rodzicielskiej. Jaka procedura ma zastosowanie w takim przypadku?

W takim przypadku przeprowadza się postępowanie w zwykłym trybie.

15 Co należy zrobić, aby orzeczenie dotyczące odpowiedzialności rodzicielskiej wydane przez sąd w jednym państwie członkowskim zostało uznane i wykonane w drugim państwie członkowskim?

Co do zasady w takim przypadku nie trzeba podejmować żadnych dodatkowych czynności. Orzeczenie zostanie uznane i wykonane automatycznie, jeżeli państwo członkowskie, w którym je wydano, podlega przepisom rozporządzenia Bruksela II bis. Wspomniane rozporządzenie obowiązuje we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej z wyjątkiem Danii.

16 Do którego sądu w danym państwie członkowskim należy się zwrócić, aby wnieść środek zaskarżenia od postanowienia o uznaniu orzeczenia dotyczącego odpowiedzialności rodzicielskiej wydanego przez sąd w innym państwie członkowskim? Jaka rodzaj postępowania ma zastosowanie w takich sytuacjach?

Środek zaskarżenia należy wnieść do sądu w państwie, w którym wydano orzeczenie.

W postępowaniu odwoławczym w sprawach rodzinnych w Niderlandach obowiązuje przymus adwokacki. Adwokat może złożyć środek zaskarżenia w sekretariacie sądu apelacyjnego. Musi dokonać tej czynności w terminie trzech miesięcy od daty orzeczenia w sprawie rodzinnej. Sąd apelacyjny ściśle przestrzega tego terminu. Za oficjalną datę wniesienia środka zaskarżenia uznaje się datę wpłynięcia pisma do sekretariatu sądu.

17 Jakie prawo zastosuje sąd w postępowaniu w sprawie odpowiedzialności rodzicielskiej w sytuacji, gdy dziecko lub strony nie mieszkają w danym państwie członkowskim lub są obywatelami różnych państw?

Sądy niderlandzkie stosują wyłącznie prawo niderlandzkie.

 

Ta strona jest częścią portalu Twoja Europa.

Państwa opinia na temat przydatności przedstawionych informacji jest dla nas ważna.