

Βρείτε πληροφορίες ανά περιφέρεια
Στα άρθρα 1, 3 και 4 του πορτογαλικού Αστικού Κώδικα προβλέπονται οι παρακάτω πηγές εσωτερικού δικαίου:
• Οι νόμοι
• Το έθιμο
• Η ευθυδικία
Οι πηγές διεθνούς δικαίου είναι οι ακόλουθες (άρθρο 8 του Συντάγματος της Πορτογαλικής Δημοκρατίας):
• Οι νόμοι και οι αρχές του γενικού, ή εθιμικού, διεθνούς δικαίου αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του πορτογαλικού δικαίου
• Οι κανόνες που προβλέπονται στις νομίμως κυρωμένες ή εγκεκριμένες διεθνείς συμβάσεις τίθενται σε ισχύ στο εσωτερικό δίκαιο μετά την επίσημη δημοσίευσή τους και παραμένουν σε ισχύ για όσο διάστημα είναι δεσμευτικοί για το πορτογαλικό κράτος σε ό,τι αφορά τις σχέσεις του με τα άλλα κράτη
• Οι κανόνες που έχουν θεσπίσει τα αρμόδια όργανα των διεθνών οργανισμών στους οποίους έχει προσχωρήσει η Πορτογαλία έχουν άμεση εφαρμογή στο εσωτερικό δίκαιο, με την προϋπόθεση ότι αυτό ορίζεται στις αντίστοιχες ιδρυτικές Συνθήκες
• Οι διατάξεις των Συνθηκών που διέπουν την Ευρωπαϊκή Ένωση και οι κανόνες που θεσπίζονται από τα θεσμικά της όργανα, κατά την εκτέλεση των αντίστοιχων καθηκόντων τους, εφαρμόζονται στο εσωτερικό δίκαιο σύμφωνα με τις διατάξεις του ενωσιακού δικαίου, σε συμμόρφωση με τις θεμελιώδεις αρχές του δημοκρατικού κράτους δικαίου.
Οι νόμοι
Οι νόμοι συνιστούν άμεση πηγή εσωτερικού δικαίου. Σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 2 του πορτογαλικού Αστικού Κώδικα, στην έννοια του νόμου υπάγονται όλες οι γενικές διατάξεις που παράγονται από τα αρμόδια όργανα του κράτους. Το άρθρο 112 παράγραφος 1 του Συντάγματος της Πορτογαλικής Δημοκρατίας ορίζει ότι συνιστούν νομοθετικές πράξεις οι νόμοι, τα νομοθετικά διατάγματα και τα διατάγματα των αυτόνομων περιφερειών της Πορτογαλίας με ισχύ νόμου.
Το έθιμο
Το έθιμο είναι νομικώς δικαιολογημένο ως πηγή εσωτερικού δικαίου όταν πληρούνται και οι δύο παρακάτω προϋποθέσεις:
• δεν αντίκειται στις αρχές της καλής πίστης και
• αυτό καθορίζεται από τον νόμο (άρθρο 3 παράγραφος 1 του Αστικού Κώδικα)
Η ευθυδικία
Τα πορτογαλικά δικαστήρια μπορούν να διευθετήσουν μια διαφορά σύμφωνα με την αρχή της ευθυδικίας μόνο όταν συντρέχει μία από τις παρακάτω προϋποθέσεις:
• το επιτρέπει ο νόμος [άρθρο 4 στοιχείο a)] του Αστικού Κώδικα), ή
• οι διάδικοι συμφωνούν και η νομική σχέση επιτρέπεται από το νόμο [άρθρο 4 στοιχείο b) του Αστικού Κώδικα] ή
• τα μέρη έχουν προηγουμένως συμφωνήσει να επικαλεστούν την αρχή της ευθυδικίας [άρθρο 4 στοιχείο c) του Αστικού Κώδικα].
Συμβάσεις της Συνδιάσκεψης της Χάγης για το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο
Η Πορτογαλία δεσμεύεται από 26 συμβάσεις της Χάγης:
1. Σύμβαση του 1954 για την πολιτική δικονομία
Διατίθεται εδώ
2. Σύμβαση του 1956 για το εφαρμοστέο δίκαιο στις υποχρεώσεις διατροφής έναντι των τέκνων
Διατίθεται εδώ
3. Σύμβαση του 1958 για την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων διατροφής τέκνων
Διατίθεται εδώ
4. Σύμβαση του 1961 για τη δικαιοδοσία των αρχών και το εφαρμοστέο δίκαιο σε θέματα προστασίας των ανηλίκων
Διατίθεται εδώ
5. Σύμβαση του 1961 για τις συγκρούσεις νόμων που αφορούν τον τύπο διατάξεων διαθήκης
Διατίθεται εδώ
6. Σύμβαση του 1961 για την κατάργηση της απαίτησης επικύρωσης αλλοδαπών δημόσιων εγγράφων
Διατίθεται εδώ
7. Σύμβαση του 1965 για την επίδοση και κοινοποίηση στο εξωτερικό δικαστικών και εξωδίκων πράξεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις
Διατίθεται εδώ
8. Σύμβαση του 1971 για την αναγνώριση και την εκτέλεση αλλοδαπών διαιτητικών αποφάσεων
Διατίθεται εδώ
9. Πρόσθετο πρωτόκολλο στη σύμβαση του 1971 για την αναγνώριση και την εκτέλεση αλλοδαπών διαιτητικών αποφάσεων
Διατίθεται εδώ
10. Σύμβαση του 1970 για την αναγνώριση των αποφάσεων διαζυγίου και δικαστικού χωρισμού
Διατίθεται εδώ
11. Σύμβαση του 1971 για το εφαρμοστέο δίκαιο στα τροχαία ατυχήματα
Διατίθεται εδώ
12. Σύμβαση του 1970 για τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων στην αλλοδαπή σε αστικές ή εμπορικές υποθέσεις
Διατίθεται εδώ
13. Σύμβαση του 1973 για τη διεθνή διαχείριση κληρονομικών διαδοχών
Διατίθεται εδώ
14. Σύμβαση του 1973 για την ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων
Διατίθεται εδώ
15. Σύμβαση του 1973 για την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων όσον αφορά τις υποχρεώσεις διατροφής
Διατίθεται εδώ
16. Σύμβαση του 1973 για το εφαρμοστέο δίκαιο στις υποχρεώσεις διατροφής
Διατίθεται εδώ
17. Σύμβαση του 1978 για το εφαρμοστέο δίκαιο στις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων
Διατίθεται εδώ
18. Σύμβαση του 1978 για την τέλεση και την αναγνώριση της εγκυρότητας των γάμων
Διατίθεται εδώ
19. Σύμβαση του 1978 της Χάγης σχετικά με το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβάσεις μεσαζόντων και αντιπροσωπείας
Διατίθεται εδώ
20. Σύμβαση του 1980 για τα αστικά θέματα της διεθνούς απαγωγής παιδιών
Διατίθεται εδώ
21. Σύμβαση του 1993 για την προστασία των παιδιών και τη συνεργασία σχετικά με τη διακρατική υιοθεσία
Διατίθεται εδώ
22. Σύμβαση της Χάγης του 1996 σχετικά με τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση, την εκτέλεση και τη συνεργασία σε θέματα γονικής μέριμνας και μέτρων προστασίας των παιδιών
Διατίθεται εδώ
23. Σύμβαση του 2000 για τη διεθνή προστασία των ενηλίκων
Διατίθεται εδώ
24. Σύμβαση του 2005 για τις συμφωνίες παρέκτασης της δικαιοδοσίας
Διατίθεται εδώ
25. Σύμβαση του 2007 για την είσπραξη, σε διεθνές επίπεδο, απαιτήσεων διατροφής παιδιών και άλλων μορφών οικογενειακής διατροφής
Διατίθεται εδώ
26. Πρωτόκολλο του 2007 για το εφαρμοστέο δίκαιο στις υποχρεώσεις διατροφής
Διατίθεται εδώ
Συμβάσεις της Διεθνούς Επιτροπής Προσωπικής Κατάστασης (CIEC)
Η Πορτογαλία δεσμεύεται από 10 συμβάσεις της Διεθνούς Επιτροπής Προσωπικής Κατάστασης
Οι συμβάσεις αυτές είναι διαθέσιμες εδώ
1. Σύμβαση για την έκδοση ορισμένων πιστοποιητικών προσωπικής κατάστασης που προορίζονται για χρήση στο εξωτερικό (Παρίσι, 27.9.1956). Έγκριση: Νόμος αριθ. 33/81, που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα (Diário da República I), φύλλο 196, της 27/8/1981
Διατίθεται εδώ
2. Σύμβαση για την έκδοση ατελώς και την απαλλαγή από την επικύρωση των αντιγράφων των πιστοποιητικών προσωπικής κατάστασης (Λουξεμβούργο, 26.9.1957). Έγκριση: Νόμος αριθ. 22/81, που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα (Diário da República I), φύλλο 189, της 19/8/1981
Διατίθεται εδώ
3. Σύμβαση για τη διεθνή ανταλλαγή πληροφοριών σε θέματα προσωπικής κατάστασης (Κωνσταντινούπολη, 4.9.1958). Έγκριση: Διάταγμα αριθ. 39/80, που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα (Diário da República I), φύλλο 145, της 26/6/1980
Διατίθεται εδώ
4. Σύμβαση για τις μεταβολές των επωνύμων και των ονομάτων (Κωνσταντινούπολη, 4.9.1958). Έγκριση: Απόφαση αριθ. 5/84 της Πορτογαλικής Εθνοσυνέλευσης, που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα (Diário da República I), φύλλο 40, της 16/2/1984
Διατίθεται εδώ
5. Σύμβαση για την επέκταση της αρμοδιότητας των εντεταλμένων να δέχονται την αναγνώριση των εξώγαμων τέκνων αρχών (Ρώμη, 14.9.1961). Έγκριση: Απόφαση αριθ. 6/84 της Πορτογαλικής Εθνοσυνέλευσης, που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα (Diário da República I), φύλλο 50, της 28/2/1984
Διατίθεται εδώ
6. Διεθνής σύμβαση σχετικά με την έκδοση πολύγλωσσων αποσπασμάτων πιστοποιητικών προσωπικής κατάστασης (Βιέννη, 8.9.1976). Έγκριση: Κυβερνητικό διάταγμα αριθ. 34/83, που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα (Diário da República I), φύλλο 109, της 12/5/1983
Διατίθεται εδώ
7. Διεθνής σύμβαση σχετικά με την έκδοση πολύγλωσσων αποσπασμάτων πιστοποιητικών προσωπικής κατάστασης (Βιέννη, 8.9.1976). Έγκριση: Κυβερνητικό διάταγμα αριθ. 34/83, που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα (Diário da República I), φύλλο 109, της 12/5/1983
Διατίθεται εδώ
8. Σύμβαση που απαλλάσσει από την επικύρωση ορισμένες πράξεις και έγγραφα (Αθήνα, 15.9.1977). Έγκριση: Διάταγμα αριθ. 135/82, που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα (Diário da República I), φύλλο 292, της 20/12/1982
Διατίθεται εδώ
9. Σύμβαση σχετικά με το εφαρμοστέο δίκαιο σε θέματα επωνύμων και ονομάτων (Μόναχο, 5.9.1980). Έγκριση: Απόφαση αριθ. 8/84 της Πορτογαλικής Εθνοσυνέλευσης, που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα (Diário da República I), φύλλο 54, της 3/3/1984
Διατίθεται εδώ
10. Σύμβαση για την έκδοση πιστοποιητικού ικανότητας γάμου (Μόναχο, 5.10.1980). Έγκριση: Κυβερνητικό διάταγμα αριθ. 40/84, που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα (Diário da República I), φύλλο 170, της 24/7/1984
Διατίθεται εδώ
Άλλες σχετικές πολυμερείς συμβάσεις που δεσμεύουν την Πορτογαλία:
Σύμβαση του Παρισιού για την προστασία της βιομηχανικής ιδιοκτησίας (Στοκχόλμη, 1967)
Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1951 για το καθεστώς των προσφύγων και πρωτόκολλο του 1957
Πρωτόκολλο: εδώ
Σύμβαση περί ενιαίου νόμου επί των συναλλαγματικών και γραμματίων εις διαταγήν και Σύμβαση περί κανονισμού συγκρούσεων τινών νόμων επί συναλλαγματικών και γραμματίων εις διαταγήν και πρωτόκολλο (Γενεύη, 1930)
Διατίθεται εδώ
Σύμβαση περί ενιαίου νόμου περί επιταγής και Σύμβαση περί κανονισμού συγκρούσεων τινών νόμων επί επιταγών (Γενεύη, 1931)
Διατίθεται εδώ
Σύμβαση της Ουάσιγκτον του 1973 για τον ενιαίο νόµο σχετικά µε τον τύπο διεθνούς διαθήκης, στην οποία η Πορτογαλία είναι συμβαλλόμενο μέρος, η οποία προσχώρηση στην οποία εγκρίθηκε με το νομοθετικό διάταγμα αριθ. 252/75
Διατίθεται εδώ
Σύμβαση για την αναγνώριση και την εκτέλεση αλλοδαπών διαιτητικών αποφάσεων (Νέα Υόρκη, 1958)
Διατίθεται εδώ
Σύμβαση για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (Σύμβαση Λουγκάνο ΙΙ) (απόφαση 2009/430/ΕΚ του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2008)
Διατίθεται εδώ
Η απόφαση είναι διαθέσιμη εδώ
Σύμβαση του 1980 σχετικά με τις διεθνείς σιδηροδρομικές μεταφορές, όπως τροποποιήθηκε από το Πρωτόκολλο του 1999
Διατίθεται εδώ
Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πληροφόρηση σχετικά με το αλλοδαπό δίκαιο, η οποία υπογράφηκε στο Λονδίνο το 1970
Διατίθεται εδώ
Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας — Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του 2011
Διατίθεται εδώ
Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την είσπραξη απαιτήσεων διατροφής — Σύμβαση της Νέας Υόρκης του 1956
Διατίθεται εδώ
Διατίθεται εδώ
Διατίθεται εδώ
Διατίθεται εδώ
Διατίθεται εδώ
Διατίθεται εδώ
Διατίθεται εδώ
Διατίθεται εδώ
Όταν ένας κανόνας σύγκρουσης νόμων παραπέμπει σε αλλοδαπό δίκαιο, αυτό σημαίνει μόνο ότι εφαρμόζεται το εσωτερικό δίκαιο του εν λόγω κράτους. Δεν σημαίνει ότι τα δικαστήρια του κράτους αυτού έχουν διεθνή δικαιοδοσία. Η μόνη εξαίρεση είναι όταν υφίσταται κανόνας για το αντίθετο (άρθρο 16 του Αστικού Κώδικα).
Η εφαρμογή του αλλοδαπού δικαίου περιορίζεται στους κανόνες του αλλοδαπού δικαστικού συστήματος, οι οποίοι εντάσσονται στο καθεστώς που διέπει τον κλάδο του δικαίου που καλύπτεται από τον κανόνα σύγκρουσης νόμων (π.χ. κληρονομική διαδοχή, οικογένεια, ενοχές, εμπράγματα δικαιώματα) (άρθρο 15 του Αστικού Κώδικα).
Στην Πορτογαλία, το δικαστήριο δεν ενεργεί με βάση τους ισχυρισμούς των διαδίκων όσον αφορά την εξέταση, την ερμηνεία και την εφαρμογή των κανόνων δικαίου (άρθρο 5 παράγραφος 3 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας). Ως εκ τούτου, δεδομένης της γενικής αυτής αρχής, το εθνικό δικαστήριο εφαρμόζει τους κανόνες σύγκρουσης νόμων αυτεπαγγέλτως.
Στην Πορτογαλία, ισχύουν τρεις βασικοί κανόνες σε ό,τι αφορά την παραπομπή:
Παραπομπή στο δίκαιο άλλου κράτους
Στην Πορτογαλία, είναι αποδεκτή η παραπομπή στο δίκαιο άλλου κράτους.
Γίνεται παραπομπή στο δίκαιο άλλου κράτους όταν ο πορτογαλικός κανόνας σύγκρουσης νόμων παραπέμπει στο δίκαιο άλλου κράτους και το τελευταίο θεωρεί εαυτό αρμόδιο να επιληφθεί της υπόθεσης (άρθρο 17 παράγραφος 1 του Αστικού Κώδικα).
Η παραπομπή δεν ισχύει εάν:
Ωστόσο, γίνεται πάντα παραπομπή εφόσον πληρούνται σωρευτικά και οι δύο παρακάτω προϋποθέσεις:
Η παραπομπή στο πορτογαλικό δίκαιο
Αναπαραπομπή στο πορτογαλικό δίκαιο υπάρχει όταν ο πορτογαλικός κανόνας σύγκρουσης νόμων παραπέμπει στο δίκαιο άλλου κράτους που με τη σειρά του περιέχει κανόνα σύγκρουσης νόμων που παραπέμπει εκ νέου στο πορτογαλικό δίκαιο. Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζεται το πορτογαλικό δίκαιο (άρθρο 18 παράγραφος 1 του Αστικού Κώδικα).
Ωστόσο, σε υποθέσεις σχετικές με την προσωπική κατάσταση, η παραπομπή στο πορτογαλικό δίκαιο επιτρέπεται μόνο εάν πληρούνται οι παρακάτω επιπρόσθετες προϋποθέσεις:
Περιπτώσεις όπου η παραπομπή δεν επιτρέπεται
Κανένας από τους προαναφερθέντες τύπους παραπομπής δεν επιτρέπεται στις παρακάτω περιπτώσεις:
Το περιεχόμενο του συνδέσμου είναι πραγματικό ή νομικό περιστατικό, το οποίο έχει επιλεγεί από τον κανόνα σύγκρουσης νόμων και λειτουργεί ως βάση για τον καθορισμό του εφαρμοστέου δικαίου. Ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να είναι π.χ. η ιθαγένεια ή ο τόπος πραγματοποίησης μιας συναλλαγής, ο τόπος δημιουργίας ενός έργου της διανοίας, ο τόπος κατοχύρωσης ενός δικαιώματος, ο τόπος όπου βρίσκονται περιουσιακά στοιχεία ή ο τόπος όπου κατοικεί το ενδιαφερόμενο μέρος.
Το πορτογαλικό δικαστικό σύστημα θέτει τουλάχιστον δύο περιορισμούς στις τροποποιήσεις του συνδέσμου:
Σε περίπτωση που είναι αδύνατος ο προσδιορισμός του συνδέσμου από τον οποίο εξαρτάται ο προσδιορισμός του εφαρμοστέου δικαίου, χρησιμοποιείται το κατά τα άλλα εφαρμοστέο δίκαιο (άρθρο 23 του Αστικού Κώδικα).
Αντίθεση στη δημόσια τάξη
Οι διατάξεις του αλλοδαπού δίκαιου που καθορίζονται από τον κανόνα σύγκρουσης νόμων δεν ισχύουν εάν παραβιάζουν τις θεμελιώδεις αρχές της διεθνούς δημόσιας τάξης του πορτογαλικού κράτους (άρθρο 22 παράγραφος 1 του Αστικού Κώδικα). Σ’ αυτή την περίπτωση, ισχύουν άλλες διατάξεις του αλλοδαπού δικαίου που κρίνονται πιο κατάλληλες ή, εναλλακτικά, εφαρμόζονται οι κανόνες του πορτογαλικού δίκαιου (άρθρο 22 παράγραφος 2 του Αστικού Κώδικα).
Διεθνείς συμβάσεις και νομοθεσία της ΕΕ
Όταν οι διεθνείς συμβάσεις που είναι δεσμευτικές για το πορτογαλικό κράτος ή η νομοθεσία της ΕΕ προβλέπουν κανόνες για το εφαρμοστέο δίκαιο οι οποίοι διαφέρουν από τους κανόνες που προβλέπονται στην εθνική νομοθεσία περί σύγκρουσης νόμων, δεν υπερισχύει η εθνική νομοθεσία.
Το μέρος που επικαλείται το αλλοδαπό δίκαιο φέρει το βάρος της απόδειξης ως προς την ύπαρξη και το περιεχόμενο του εν λόγω δικαίου. Ωστόσο, το δικαστήριο οφείλει να ενημερωθεί αυτεπαγγέλτως για το αλλοδαπό δίκαιο. Το αλλοδαπό δίκαιο ερμηνεύεται εντός του συστήματος στο οποίο ανήκει και σύμφωνα με τους κανόνες ερμηνείας που θεσπίζονται σε αυτό (άρθρο 23 παράγραφος 1 του Αστικού Κώδικα).
Για πληροφορίες σχετικά με το αλλοδαπό δίκαιο για αστικές και εμπορικές υποθέσεις, γίνεται αναφορά στις δύο συνθήκες που έχει συνάψει η Πορτογαλία:
Εάν το περιεχόμενο του αλλοδαπού δικαίου δεν είναι δυνατόν να διακριβωθεί, χρησιμοποιείται το δίκαιο που είναι κατά τα άλλα εφαρμοστέο (άρθρο 23 παράγραφος 2 του Αστικού Κώδικα).
Καθεστώς που προβλέπει η νομοθεσία της ΕΕ
Στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πλην της Δανίας), το εφαρμοστέο δίκαιο επί των συμβατικών σχέσεων ορίζεται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 593/2008 της 17ης Ιουνίου 2008 (Ρώμη I), ο οποίος υπερισχύει των εθνικών κανόνων σύγκρουσης νόμων που αναφέρονται παρακάτω, κατά το μέτρο που αυτοί περιέχουν διαφορετικές ρυθμίσεις.
Η Δανία είναι το μόνο κράτος μέλος της ΕΕ για το οποίο δεν εφαρμόζεται ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 593/2008 της 17ης Ιουνίου 2008. Συνεχίζει να ισχύει η Σύμβαση της Ρώμης του 1980 για το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές. Στη Δανία, το εφαρμοστέο δίκαιο επί των συμβατικών ενοχών καθορίζεται σύμφωνα με τη Συνθήκη της Ρώμης του 1980, η οποία υπερισχύει των εθνικών κανόνων σύγκρουσης νόμων που αναφέρονται παρακάτω, κατά το μέτρο που αυτοί περιέχουν διαφορετικές ρυθμίσεις.
Καθεστώς που προβλέπεται στους εθνικούς κανόνες περί σύγκρουσης νόμων
Τα ζητήματα που αφορούν την επιβεβαίωση, την ερμηνεία και την ολοκλήρωση της δήλωσης βούλησης και την έλλειψη ή τα ελαττώματα της βούλησης διέπονται:
Η αξία μιας συμπεριφοράς ως δήλωσης βούλησης καθορίζεται:
Η αξία της σιωπής ως μέσου δήλωσης καθορίζεται:
Η μορφή της δήλωσης βούλησης διέπεται:
Σημείωση:
Οι εναλλακτικές 2) και 3) είναι αποδεκτές μόνο εάν το δίκαιο που διέπει την ουσία της συναλλαγής δεν προβλέπει την ακυρότητα ή το ανίσχυρο της δήλωσης σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με συγκεκριμένο τύπο εάν η συναλλαγή συνάπτεται στην αλλοδαπή.
Το εφαρμοστέο δίκαιο για τη νόμιμη αντιπροσώπευση είναι:
Το εφαρμοστέο δίκαιο για την εκπροσώπηση νομικών προσώπων από τα όργανά τους είναι:
Η εκούσια αντιπροσώπευση ρυθμίζεται ως εξής:
Η περίοδος παραγραφής και η αποσβεστική προθεσμία διέπονται:
Οι ενοχές που απορρέουν από δικαιοπραξία και η ουσία της συναλλαγής διέπονται:
I. από το δίκαιο το οποίο επέλεξαν ή είχαν υπόψη οι συμβαλλόμενοι (άρθρο 41 παράγραφος 1 του Αστικού Κώδικα), υπό τον όρο ότι πληρούται μία από τις παρακάτω προϋποθέσεις:
II. Σε περίπτωση που οι συμβαλλόμενοι δεν ορίσουν το δίκαιο, το εφαρμοστέο δίκαιο είναι:
III. Σε περίπτωση σύμβασης όπου οι συμβαλλόμενοι δεν έχουν ορίσει το δίκαιο και δεν έχουν κοινή συνήθη διαμονή, πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ των εξής δύο περιπτώσεων:
Το εφαρμοστέο δίκαιο για τη διοίκηση αλλοτρίων είναι:
Το εφαρμοστέο δίκαιο στην περίπτωση αδικαιολόγητου πλουτισμού είναι:
Καθεστώς που προβλέπει η νομοθεσία της ΕΕ
Στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πλην της Δανίας), το εφαρμοστέο δίκαιο επί των συμβατικών σχέσεων ορίζεται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 864/2007 της 11ης Ιουλίου 2007 (Ρώμη II), ο οποίος υπερισχύει των εθνικών κανόνων σύγκρουσης νόμων που αναφέρονται παρακάτω, κατά το μέτρο που αυτοί περιέχουν διαφορετικές ρυθμίσεις.
Εντούτοις, στις σχέσεις μεταξύ της Πορτογαλίας και των κρατών που είναι συμβαλλόμενα μέρη της Σύμβασης της Χάγης του 1971 για το εφαρμοστέο δίκαιο στα τροχαία ατυχήματα, το εφαρμοστέο δίκαιο στις περιπτώσεις αυτές καθορίζεται σύμφωνα με την εν λόγω Σύμβαση, η οποία υπερισχύει, στο τμήμα αυτό, των κανόνων σύγκρουσης νόμων του κανονισμού Ρώμη ΙΙ (άρθρο 28 του κανονισμού Ρώμη ΙΙ).
Καθεστώς που προβλέπεται στους εθνικούς κανόνες περί σύγκρουσης νόμων
I. Το εφαρμοστέο δίκαιο επί εξωσυµβατικής ενοχής από αδικοπραξία ή κίνδυνο είναι:
α) το δίκαιο του κράτους στο οποίο έλαβε χώρα η κύρια επιζήμια δραστηριότητα, ή
β) σε περίπτωση παράλειψης, το δίκαιο του τόπου όπου θα έπρεπε να είχε ενεργήσει ο υπαίτιος (άρθρο 45 παράγραφος 1 του Αστικού Κώδικα).
II. Εάν ο δράστης δεν είναι υπαίτιος βάσει του δίκαιου του τόπου τέλεσης της επιζήμιας δραστηριότητας ή, σε περίπτωση παράλειψης, βάσει του δικαίου του τόπου όπου θα έπρεπε να είχε ενεργήσει, εφαρμοστέο είναι το δίκαιο του κράτους όπου έλαβε χώρα το ζημιογόνο γεγονός, εφόσον πληρούνται σωρευτικά δύο προϋποθέσεις:
α) το δίκαιο του κράτους όπου επήλθε το ζημιογόνο γεγονός καθιστά υπαίτιο τον δράστη, και
β) ο δράστης θα έπρεπε να είχε προβλέψει τη ζημιά που προκλήθηκε στο συγκεκριμένο κράτος εξαιτίας της πράξης ή της παράλειψής του (άρθρο 45 παράγραφος 2 του Αστικού Κώδικα).
Οι κανόνες που αναφέρονται στο σημείο Ι και ΙΙ δεν ισχύουν όταν συντρέχουν τα εξής:
α) εάν ο δράστης και ο ζημιωθείς έχουν τη ίδια ιθαγένεια ή την ίδια συνήθη διαμονή και βρίσκονται περιστασιακά στην αλλοδαπή, εφαρμοστέο είναι το δίκαιο της ιθαγένειάς τους ή της κοινής συνήθους διαμονής τους, ανάλογα με την περίπτωση.
β) αυτό ισχύει χωρίς να θίγονται οι διατάξεις του κράτους στο οποίο βρίσκονται, οι οποίοι εφαρμόζονται για όλα τα πρόσωπα σε ισότιμη βάση (άρθρο 45 παράγραφος 3 του Αστικού Κώδικα).
Η έννοια του δικαίου που διέπει την προσωπική κατάσταση
Το δίκαιο που διέπει την προσωπική κατάσταση των φυσικών προσώπων διέπει:
Το δίκαιο που διέπει την προσωπική κατάσταση των νομικών προσώπων διέπει:
Μεταφορά και συγχώνευση νομικών προσώπων:
Διεθνή νομικά πρόσωπα:
Το δίκαιο που διέπει τη θεμελίωση της νομικής σχέσης μεταξύ γονέα και τέκνου είναι:
Οι σχέσεις μεταξύ γονέων και τέκνων διέπονται από:
Το δίκαιο που διέπει την υιοθεσία, τη σχέση μεταξύ του υιοθετούντος γονέα και του υιοθετούμενου και τις σχέσεις μεταξύ του υιοθετούμενου και της βιολογικής του οικογένειας είναι:
Οι περιστάσεις υπό τις οποίες δεν επιτρέπεται η υιοθεσία είναι οι εξής:
Οι καταστάσεις όπου απαιτείται συναίνεση για την υιοθεσία ή για την αναγνώριση τέκνου:
Το δίκαιο που διέπει την προσωπική κατάσταση καθενός από τους μνηστευμένους ρυθμίζει:
Το εφαρμοστέο δίκαιο για τους τύπους του γάμου είναι:
Το δίκαιο που διέπει τις σχέσεις μεταξύ των συζύγων και τις αλλαγές στο σύστημα ρύθμισης των περιουσιακών σχέσεων των συζύγων είναι:
Δεν υπάρχουν εθνικοί κανόνες σύγκρουσης νόμων που ρυθμίζουν ειδικά την ελεύθερη συμβίωση, τη συγκατοίκηση και τις άλλες σχέσεις συμβίωσης.
Βάσει του πορτογαλικού δικαίου, η ελεύθερη συμβίωση διέπεται από τον νόμο αριθ. 7/2001, της 11ης Μαΐου 2001 (για την προστασία της ελεύθερης συμβίωσης), που τροποποιήθηκε τελευταία από τον νόμο αριθ. 71/2018, της 31ης Δεκεμβρίου 2018.
Η πορτογαλική νομοθεσία ορίζει την ελεύθερη συμβίωση ως τη νομική κατάσταση ζευγαριού το οποίο, ανεξάρτητα από το φύλο των συντρόφων, ζει μαζί σαν να ήταν παντρεμένο για περισσότερο από δύο χρόνια (άρθρο 1 παράγραφος 2 του νόμου για την προστασία της ελεύθερης συμβίωσης).
Καθώς δεν υπάρχουν κανόνες σύγκρουσης νόμων που περιέχουν ειδικές διατάξεις για την ελεύθερη συμβίωση, εφαρμόζονται αναλογικά οι κανόνες σύγκρουσης νόμων που αφορούν τις σχέσεις μεταξύ των συζύγων και τις αλλαγές στο σύστημα ρύθμισης των περιουσιακών σχέσεων των συζύγων. Εντούτοις, η εν λόγω ερμηνεία ποικίλλει στην εθνική νομολογία.
Καθεστώς που προβλέπει η νομοθεσία της ΕΕ
Σε ό,τι αφορά τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συμμετέχουν σ’ αυτόν τον μηχανισμό ενισχυμένης συνεργασίας, το εφαρμοστέο δίκαιο σχετικά με το διαζύγιο και τον δικαστικό χωρισμό καθορίζεται από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1259/2010, ο οποίος υπερισχύει των εθνικών κανόνων σύγκρουσης νόμων που αναφέρονται παρακάτω, κατά το μέτρο που αυτοί περιέχουν διαφορετικές ρυθμίσεις.
Καθεστώς που προβλέπεται στους εθνικούς κανόνες περί σύγκρουσης νόμων
Το δίκαιο που εφαρμόζεται στο διαζύγιο και τον δικαστικό χωρισμό προσώπων και περιουσιακών στοιχείων είναι:
Αλλαγή στο δίκαιο που εφαρμόζεται στη διάρκεια του γάμου:
Καθεστώς που προβλέπεται στο Πρωτόκολλο της Χάγης του 2007
Στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (με εξαίρεση τη Δανία), το εφαρμοστέο δίκαιο στις υποχρεώσεις διατροφής που απορρέουν από οικογενειακές σχέσεις, σχέσεις γονέα-τέκνων, γάμου ή αγχιστείας, συμπεριλαμβανομένων των υποχρεώσεων διατροφής έναντι τέκνων των οποίων οι γονείς δεν είναι παντρεμένοι, καθορίζεται σύμφωνα με το Πρωτόκολλο της Χάγης για το εφαρμοστέο δίκαιο στις υποχρεώσεις διατροφής, της 23ης Νοεμβρίου 2007, που υπερισχύει των εθνικών κανόνων σύγκρουσης νόμων που αναφέρονται κατωτέρω, στο μέτρο που αυτοί περιέχουν διαφορετικές διατάξεις.
Καθεστώς που προβλέπεται στους εθνικούς κανόνες περί σύγκρουσης νόμων
Το εφαρμοστέο δίκαιο, ανάλογα με την περίπτωση, είναι το δίκαιο που αναφέρεται παραπάνω:
Σε περιπτώσεις όπου η διατροφή είναι υποχρεωτική με βάση άλλες οικογενειακές σχέσεις:
Στις περιπτώσεις όπου οφείλεται διατροφή είναι υποχρεωτική με βάση δικαιοπραξία:
Στις περιπτώσεις όπου η διατροφή είναι υποχρεωτική με βάση τη διάταξη της κληρονομικής διαδοχής ή της τελευταίας βούλησης:
Καθεστώς που προβλέπει η νομοθεσία της ΕΕ
Σε ό,τι αφορά τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συμμετέχουν σ’ αυτόν τον μηχανισμό ενισχυμένης συνεργασίας, μεταξύ των οποίων και η Πορτογαλία, το εφαρμοστέο δίκαιο σχετικά με τις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων και των καταχωρισμένων σχέσεων συμβίωσης καθορίζεται, αντίστοιχα, από τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 2016/1103 και τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 2016/1104, που υπερισχύουν των εθνικών κανόνων σύγκρουσης νόμων που αναφέρονται παρακάτω, κατά το μέτρο που αυτοί περιέχουν διαφορετικές ρυθμίσεις.
Καθεστώς που προβλέπεται στους εθνικούς κανόνες περί σύγκρουσης νόμων
Το δίκαιο που εφαρμόζεται στις προγαμιαίες συμφωνίες (ουσία και αποτελέσματα) και στο σύστημα ρύθμισης των περιουσιακών σχέσεων των συζύγων (είτε εκ του νόμου είτε συμβατικώς) είναι:
Όσον αφορά τις αλλαγές στο σύστημα ρύθμισης των περιουσιακών σχέσεων των συζύγων, ανατρέξτε στο σημείο «Γάμος, ελεύθερη συμβίωση, συγκατοίκηση, άλλες σχέσεις συμβίωσης, διαζύγιο, δικαστικός χωρισμός, υποχρεώσεις διατροφής» «Γάμος», στο σημείο που αφορά «τις σχέσεις μεταξύ των συζύγων και τις αλλαγές στο σύστημα ρύθμισης των περιουσιακών σχέσεων των συζύγων» (άρθρο 54 του Αστικού Κώδικα).
Καθεστώς που προβλέπει η νομοθεσία της ΕΕ
Στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πλην της Δανίας, της Ιρλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου), το εφαρμοστέο δίκαιο επί των κληρονομικών διαδοχών καθορίζεται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 650/2012, ο οποίος υπερισχύει των εθνικών κανόνων σύγκρουσης νόμων που αναφέρονται παρακάτω κατά το μέτρο που αυτοί περιέχουν διαφορετικές διατάξεις.
Ο κανονισμός της ΕΕ για την κληρονομική διαδοχή δεν θίγει την εφαρμογή διεθνών συμβάσεων στις οποίες η Πορτογαλία είναι συμβαλλόμενο μέρος κατά τον χρόνο της έκδοσής του [άρθρο 75 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 650/2012].
Μολονότι η Πορτογαλία έχει υπογράψει τη Σύμβαση της Χάγης του 1961 για τις συγκρούσεις νόμων που αφορούν τον τύπο των διατάξεων διαθήκης, μέχρι στιγμής (Απρίλιος 2021) δεν την έχει κυρώσει και, ως εκ τούτου, δεν δεσμεύεται από αυτήν.
Επομένως, οι διεθνείς διαθήκες διέπονται από τη Σύμβαση της Ουάσιγκτον του 1973 για τον ενιαίο νόµο σχετικά µε τον τύπο διεθνούς διαθήκης, στην οποία η Πορτογαλία είναι συμβαλλόμενο μέρος, η οποία προσχώρηση στην οποία εγκρίθηκε με το νομοθετικό διάταγμα αριθ. 252/75 και από τους κανόνες του συμβολαιογραφικού κώδικα.
Καθεστώς που προβλέπεται στους εθνικούς κανόνες περί σύγκρουσης νόμων
Το δίκαιο που διέπει την προσωπική κατάσταση του διαθέτη κατά τον χρόνο του θανάτου διέπει:
Το δίκαιο του διαθέτη κατά τον χρόνο της δήλωσης διέπει:
Σημείωση:
Σε περίπτωση αλλαγής του δίκαιου που διέπει την προσωπική κατάσταση μετά τη σύνταξη της διάταξης τελευταίας βούλησης, το πρόσωπο που συντάσσει τη διάταξη μπορεί να την ανακαλέσει σύμφωνα με το προαναφερθέν δίκαιο (άρθρο 63 παράγραφος 2 του Αστικού Κώδικα).
Σε ό,τι αφορά τον τύπο των διατάξεων τελευταίας βούλησης, και την ανάκληση ή την αλλαγή της διάταξης, ισχύουν εναλλακτικά τα ακόλουθα:
Περιορισμοί στο εν λόγω καθεστώς:
Πρέπει να γίνει σεβαστή η συμμόρφωση με τον τύπο που απαιτείται από το δίκαιο που διέπει την προσωπική κατάσταση του θανόντος κατά τον χρόνο της δήλωσης, εάν τυχόν μη συμμόρφωση οδηγεί στην ακυρότητα ή το ανίσχυρο της δήλωσης, ακόμη κι αν αυτή γίνεται στην αλλοδαπή.
Όσον αφορά την κατοχή, την κυριότητα και άλλα εμπράγματα δικαιώματα, εφαρμόζεται:
Το δίκαιο που εφαρμόζεται για τη σύσταση και μεταβίβαση των εμπράγματων δικαιωμάτων επί περιουσιακών στοιχείων υπό μετακίνηση είναι:
Το δίκαιο που εφαρμόζεται για τη σύσταση και μεταβίβαση των εμπράγματων δικαιωμάτων επί μεταφορικών μέσων υποκείμενων σε καταχώριση είναι:
Το δίκαιο που εφαρμόζεται στην ικανότητα σύστασης εμπράγματων δικαιωμάτων επί ακινήτων ή επί της διάθεσής τους είναι:
Το εφαρμοστέο δίκαιο για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας είναι:
Το εφαρμοστέο δίκαιο για τη βιομηχανική ιδιοκτησία είναι:
Κανόνας: Εφαρμόζεται το δίκαιο του κράτους στο οποίο κινήθηκε η διαδικασία (άρθρο 276 του κώδικα αφερεγγυότητας και αναδιοργάνωσης επιχειρήσεων).
Εξαιρέσεις: αποτελέσματα της κήρυξης αφερεγγυότητας στα ακόλουθα:
• οι συμβάσεις εργασίας και σχέσης εργασίας διέπονται από το δίκαιο που εφαρμόζεται στη σύμβαση εργασίας (άρθρο 277 του κώδικα αφερεγγυότητας και αναδιοργάνωσης επιχειρήσεων)·
• τα δικαιώματα του οφειλέτη επί ακινήτου, πλοίου ή αεροσκάφους, του οποίου η καταχώριση σε δημόσιο μητρώο είναι υποχρεωτική διέπονται από το δίκαιο του κράτους στο οποίο τηρείται το εν λόγω μητρώο (άρθρο 278 του κώδικα αφερεγγυότητας και αναδιοργάνωσης επιχειρήσεων)·
• οι συμβάσεις που παρέχουν δικαίωμα απόκτησης εμπράγματων δικαιωμάτων επί ακινήτου ή δικαίωμα χρήσης του διέπονται αποκλειστικά από το δίκαιο του κράτους στην επικράτεια του οποίου βρίσκεται το εν λόγω ακίνητο (άρθρο 279 παράγραφος 1 του κώδικα αφερεγγυότητας και αναδιοργάνωσης επιχειρήσεων)·
• τα δικαιώματα του πωλητή σε περιουσιακά στοιχεία που έχουν πωληθεί στον αφερέγγυο οφειλέτη με παρακράτηση κυριότητας και εμπράγματα δικαιώματα πιστωτών ή τρίτων επί περιουσιακών στοιχείων που ανήκουν στον οφειλέτη και τα οποία, κατά την έναρξη της διαδικασίας, βρίσκονται στην επικράτεια άλλου κράτους, διέπονται αποκλειστικά από το δίκαιο του εν λόγω κράτους (άρθρο 280 παράγραφος 1 του κώδικα αφερεγγυότητας και αναδιοργάνωσης επιχειρήσεων)·
• τα δικαιώματα επί κινητών αξιών που καταχωρίζονται ή κατατίθενται διέπονται από το δίκαιο που εφαρμόζεται στη μεταφορά τους σύμφωνα με το άρθρο 41 του κώδικα κινητών αξιών (άρθρο 282 παράγραφος 1 του κώδικα αφερεγγυότητας και αναδιοργάνωσης επιχειρήσεων)·
• τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των συμμετεχόντων στις χρηματοπιστωτικές αγορές ή σε σύστημα πληρωμών, όπως ορίζεται στο άρθρο 2 στοιχείο α) της οδηγίας 98/26/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Μαΐου 1998, ή είναι συγκρίσιμα, διέπονται από το δίκαιο που εφαρμόζεται στο σύστημα (άρθρο 285 του κώδικα κινητών αξιών και άρθρο 282 παράγραφος 2 του κώδικα αφερεγγυότητας και αναδιοργάνωσης επιχειρήσεων)·
• οι πράξεις προσωρινής εκχώρησης, όπως ορίζονται στο άρθρο 12 της οδηγίας 86/635/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 8ης Δεκεμβρίου 2006, διέπονται από το δίκαιο που εφαρμόζεται στις οικείες συμβάσεις (άρθρο 283 του κώδικα αφερεγγυότητας και αναδιοργάνωσης επιχειρήσεων)·
• εκκρεμούσα αγωγή που αφορά περιουσιακό στοιχείο ή δικαίωμα της πτωχευτικής περιουσίας διέπεται από το δίκαιο του κράτους ενώπιον των δικαστηρίων του οποίου εκκρεμεί η αγωγή (άρθρο 285 του κώδικα αφερεγγυότητας και αναδιοργάνωσης επιχειρήσεων).
Σύνδεσμοι προς τη σχετική εθνική νομοθεσία:
Σύνταγμα της Πορτογαλικής Δημοκρατίας
Κώδικας αφερεγγυότητας και αναδιοργάνωσης επιχειρήσεων
Τελική σημείωση
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν έντυπο είναι γενικής φύσης, δεν είναι εξαντλητικές και δεν είναι δεσμευτικές για το σημείο επαφής, το Ευρωπαϊκό Δικαστικό Δίκτυο για αστικές και εμπορικές υποθέσεις ή τα δικαστήρια ή οποιονδήποτε άλλο αποδέκτη. Πρέπει πάντοτε να συμβουλεύεστε την εφαρμοστέα νομοθεσία.
Την έκδοση αυτής της σελίδας στην εθνική γλώσσα διαχειρίζεται ο αντίστοιχος αρμόδιος επαφής του ΕΔΔ. Οι μεταφράσεις έχουν γίνει από την αρμόδια υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι τυχόν αλλαγές που επιφέρει η αρμόδια εθνική αρχή στο πρωτότυπο ενδέχεται να μην έχουν περιληφθεί ακόμα στις μεταφράσεις. Η Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Δικαστικό Δίκτυο δεν αναλαμβάνουν καμία απολύτως ευθύνη όσον αφορά πληροφορίες ή δεδομένα που περιέχονται ή αναφέρονται στο παρόν έγγραφο. Βλ. την ανακοίνωση νομικού περιεχομένου για τους κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας που ισχύουν στο κράτος μέλος που είναι αρμόδιο για την παρούσα σελίδα.