Δικαιώματα των ανηλίκων στο πλαίσιο δικαστικών διαδικασιών

Φιλική προς τα παιδιά δικαιοσύνη σημαίνει συστήματα απονομής δικαιοσύνης τα οποία εγγυώνται τον σεβασμό και την αποτελεσματική άσκηση όλων των δικαιωμάτων των παιδιών στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο.

Περίπου το 19 % του πληθυσμού της ΕΕ (95 εκατομμύρια) είναι ηλικίας κάτω των 18 ετών. Τα συστήματα απονομής δικαιοσύνης των κρατών μελών μπορεί να αφορούν τους ανηλίκους με διάφορους τρόπους, για παράδειγμα όταν αυτοί διαπράττουν αδικήματα, όταν είναι μάρτυρες ή θύματα εγκλημάτων, όταν αιτούνται άσυλο, όταν έχει αρχίσει γι’ αυτούς διαδικασία υιοθεσίας ή όταν οι γονείς τους διαφωνούν ως προς την επιμέλεια.

Οι δικαστικές διαδικασίες μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη ζωή των ανηλίκων και η απουσία φιλικής προς τα παιδιά μεταχείρισης μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό ή την παραβίαση των δικαιωμάτων τους. Επιπλέον, όταν τα εθνικά συστήματα απονομής δικαιοσύνης δεν διαθέτουν διαδικασίες και πρακτικές φιλικές προς τα παιδιά, τα πιο ευάλωτα παιδιά (π.χ. παιδιά με αναπηρίες ή παιδιά μετανάστες) αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα εμπόδια στην άσκηση των δικαιωμάτων τους.

Το δικαίωμα πρόσβασης στη δικαιοσύνη θα πρέπει να διασφαλίζεται για όλους τους ανηλίκους. Επιπλέον, καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας της εκάστοτε υπόθεσής τους στο πλαίσιο του συστήματος απονομής δικαιοσύνης, τα παιδιά θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με γνώμονα την ηλικία τους, τις ειδικές ανάγκες τους, την ωριμότητα και το επίπεδο κατανόησής τους και με συνεκτίμηση των τυχόν δυσκολιών επικοινωνίας που ενδέχεται να έχουν.

Απαιτούνται σαφέστερες πληροφορίες ως προς τα πρόσωπα που εμπλέκονται στη δικαιοσύνη, καθώς και τις σχετικές διαδικασίες, στον βαθμό που αφορούν τους ανηλίκους, και μια ειδική επισκόπηση που να διασφαλίζει τον σεβασμό των δικαιωμάτων των ανηλίκων. Σ’ αυτό το πλαίσιο έχουν προσδιοριστεί δύο κατηγορίες: Τα παιδιά ως υποκείμενα δικαίου και οι ειδικές διαδικασίες που ισχύουν στις χώρες της ΕΕ, ανάλογα με τον δικαϊκό κλάδο.

Η πρώτη κατηγορία συγκεντρώνει τα γενικά στοιχεία που σχετίζονται με την ικανότητα του παιδιού, όπως η ποινική ή αστική ευθύνη, η πρόσβαση σε νομική υποστήριξη, η σχέση με το σχολείο / την εκπαίδευση, η λήψη αποφάσεων όσον αφορά την υγειονομική περίθαλψη, τα ειδικά δικαστήρια / ιδρύματα ή η οικονομική στήριξη κατά την προσφυγή στο δικαστήριο.

Η δεύτερη κατηγορία αποσκοπεί στη συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι ανήλικοι στο πλαίσιο δικαστικών διαδικασιών και τον ειδικό χαρακτήρα των ποινικών, αστικών και διοικητικών διαδικασιών στα κράτη μέλη.

Τελευταία επικαιροποίηση: 21/09/2020

Για τη διαχείριση αυτής της ιστοσελίδας υπεύθυνη είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στην παρούσα σελίδα δεν απηχούν κατ’ ανάγκη την επίσημη θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Επιτροπή δεν αναλαμβάνει καμία απολύτως ευθύνη όσον αφορά πληροφορίες ή δεδομένα που περιέχονται ή αναφέρονται στο παρόν έγγραφο. Παρακαλείσθε να συμβουλευθείτε την ανακοίνωση νομικού περιεχομένου σχετικά με το καθεστώς πνευματικής ιδιοκτησίας που διέπει τις σελίδες των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων.