Reġimi tal-Proprjetà Matrimonjali

1 Hemm reġim tal-proprjetà matrimonjali statutorju f’dan l-Istat Membru? X’jipprovdi?

Iva. Bħala regola, il-konjuġi huma liberi li jfasslu kuntratt taż-żwieġ sabiex jagħżlu s-sistema tagħhom li tirregola l-beni tal-miżżewġin. Dan il-kuntratt huwa magħruf bħala ftehim ta’ qabel iż-żwieġ (convenção antenupcial - l-Artikolu 1698 tal-Kodiċi Ċivili (Código Civil)).

Madankollu, fejn il-konjuġi ma jagħżlux sistema jew f’ċerti każijiet fejn il-ftehim ta’ qabel iż-żwieġ ikun invalidu, is-sistema statutorja li tirregola l-beni tal-miżżewġin tkun is-sistema tal-komunjoni tal-beni akkwistati (regime da comunhão de adquiridos), skont l-Artikoli 1717 u 1721 tal-Kodiċi Ċivili.

F’dan il-każ, id-dispożizzjonijiet legali tal-Artikoli 1721 sa 1731 tal-Kodiċi Ċivili jridu jiġu applikati sabiex jiġi ddeterminat liema beni għandhom sjieda konġunta u liema beni għandhom sjieda separata.

F’eċċezzjonijiet, hemm każijiet (stabbiliti fl-Artikolu 1720 tal-Kodiċi Ċivili) li fihom is-sistema obbligatorja tkun is-sistema ta’ separazzjoni tal-beni (regime de separação de bens).

2 Il-miżżewġin, kif jistgħu jirregolaw ir-reġim tal-proprjetà matrimonjali tagħhom? X’inhuma r-rekwiżiti formali f’dan il-każ?

Il-konjuġi jistgħu jiftiehmu fuq is-sistema li tirregola l-beni tal-miżżewġin billi jidħlu fi ftehim ta’ qabel iż-żwieġ, li permezz tiegħu jistgħu jagħżlu waħda mit-tliet sistemi li jirregolaw il-beni stabbiliti fil-Kodiċi Ċivili, jew billi jiftiehmu dwar xi ħaġa differenti fil-limiti tad-dritt applikabbli (l-Artikolu 1698 tal-Kodiċi Ċivili).

It-tliet sistemi li jirregolaw il-beni tal-miżżewġin stabbiliti fil-Kodiċi Ċivili huma:

• is-sistema tal-komunjoni tal-beni akkwistati (regime da comunhão de adquiridos - l-Artikoli 1721 sa 1731 tal-Kodiċi Ċivili);
• is-sistema tal-komunjoni tal-beni (regime da comunhão geral de bens - l-Artikoli 1732 sa 1734 tal-Kodiċi Ċivili);
• is-sistema ta’ separazzjoni tal-beni (regime da separação de bens - l-Artikoli 1735 sa 1735 tal-Kodiċi Ċivili);

Kif indikat hawn fuq, il-konjuġi jistgħu jaqblu dwar xi ħaġa differenti fil-limiti tad-dritt applikabbli. Dan irid ikun il-każ meta s-sistema li tirregola l-beni tal-miżżewġin tkun is-sistema tal-komunjoni tal-beni akkwistati, iżda l-konjuġi jaqblu, fi ftehim ta’ qabel iż-żwieġ, li beni immobbli speċifiċi akkwistati minn wieħed minnhom qabel iż-żwieġ (pereżempju, dar tal-familja) isiru beni bi sjieda konġunta wara ż-żwieġ minħabba li t-tnejn iridu jkunu responsabbli għall-ipoteka rispettiva

F’termini tar-rekwiżiti formali, il-ftehim ta’ qabel iż-żwieġ irid jieħu l-forma ta’ dokument awtentiku mfassal quddiem nutar (att pubbliku) jew ta’ dikjarazzjoni magħmula quddiem reġistratur (l-Artikolu 1710 tal-Kodiċi Ċivili u l-Artikoli 189 sa 191 tal-Kodiċi tar-Reġistru Ċivili (Código do Registo Civil)).

Bħala regola, il-ftehim ta’ qabel iż-żwieġ irid jiġi konkluż qabel iż-żwieġ. Skont l-Artikolu 1714 tal-Kodiċi Ċivili, il-ftehim ta’ qabel iż-żwieġ u s-sistema li tirregola l-beni tal-miżżewġin ma jistgħux jinbidlu wara ż-żwieġ, ħlief jekk ikun previst mod ieħor fl-Artikolu 1715 tal-Kodiċi Ċivili.

Il-Kapitolu IX, Taqsima III, tal-Kodiċi Ċivili fih id-dispożizzjonijiet legali applikabbli għall-ftehimiet ta’ qabel iż-żwieġ (mill-Artikolu 1698 sal-Artikolu 1716).

Id-dispożizzjonijiet legali applikabbli għar-rigali fiż-żwieġ u għar-rigali bejn il-konjuġi jistgħu jinstabu fil-Kapitolu X, it-Taqsimiet I u II, l-Artikoli 1753 sa 1766 tal-Kodiċi Ċivili.

3 Hemm restrizzjonijiet fuq il-libertà ta’ kif jiġi rregolat reġim tal-proprjetà matrimonjali?

Hemm żewġ sitwazzjonijiet previsti fl-Artikolu 1720 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż li fihom ir-reġim obbligatorju huwa r-reġim tal-proprjetà separat: meta ż-żwieġ jiġi ċċelebrat mingħajr ma jgħaddi mill-proċess preliminari taż-żwieġ; u meta l-konjuġi jkollhom 60-il sena jew aktar.

Minbarra f’dawn il-każijiet, il-konjuġi jkunu liberi li jagħżlu fil-limiti tad-dritt applikabbli.

4 X’inhuma l-effetti legali ta’ divorzju, separazzjoni jew annullament fuq il-proprjetà matrimonjali?

Skont l-Artikolu 1688 tal-Kodiċi Ċivili, ir-relazzjoni taż-żwieġ bejn il-konjuġi tintemm b’divorzju jew b’annullament taż-żwieġ, mingħajr ħsara għad-dispożizzjonijiet dwar il-manteniment. Is-separazzjoni legali tal-konjuġi u tal-beni tagħhom ma xxoljix iż-żwieġ, iżda l-effetti legali fil-każ ta’ separazzjoni huma simili ħafna għal divorzju, kif se jiġi spjegat hawn taħt.

Fir-rigward tad-diviżjoni tal-beni u tal-ħlas tad-djun, l-Artikolu 1689 tal-Kodiċi Ċivili jipprovdi li, ladarba s-sistema li tirregola l-beni tal-miżżewġin tintemm, kull wieħed mill-konjuġi jew mill-werrieta rispettivi tiegħu jkun intitolat jirċievi l-beni personali tiegħu u s-sehem tiegħu mill-beni kollha bi sjieda konġunta. Il-konjuġi li jkollu d-dejn fuq il-beni bi sjieda konġunta jrid isalda dak id-dejn.

Fir-rigward tad-djun, tingħata prijorità lill-ħlas tad-djun konġunti bl-użu tal-beni konġunti, u huwa biss wara li dawn id-djun ikunu tħallsu li l-bqija tad-djun jiġu saldati. Jekk wieħed mill-konjuġi jkollu d-dejn mal-konjuġi l-ieħor, dan irid iħallas dak id-dejn bl-użu tas-sehem tiegħu mill-beni ta’ sjieda konġunta. Fejn ma jkunx hemm beni bi sjieda konġunta, il-konjuġi jrid iħallas id-dejn billi juża l-beni personali tiegħu.

Effetti legali ta’ divorzju

L-effetti ta’ divorzju huma stabbiliti fl-Artikoli 1788 sa 1793-A tal-Kodiċi Ċivili Portugiż.

Bħala regola ġenerali, id-divorzju jxolji ż-żwieġ u għandu l-istess konsegwenzi bħax-xoljiment taż-żwieġ minħabba mewt.

F’termini ta’ suċċessjoni, skont l-Artikolu 2133 tal-Kodiċi Ċivili, wara s-sentenza dwar id-divorzju, l-eks konjuġi jitlef l-istatus ta’ werriet legali anki meta s-sentenza dwar id-divorzju tinqata’ wara l-mewt tal-konjuġi l-ieħor.

Skont id-dritt Portugiż, bħala regola, il-beni tal-miżżewġin ma jiġux diviżi matul il-proċedimenti tad-divorzju, iżda biss wara. Madankollu, fil-każ ta’ divorzju b’kunsens reċiproku quddiem l-Uffiċċju tar-Reġistru Ċivili, il-konjuġi jistgħu jaqblu minnufih dwar kif se jinqasmu l-beni tal-miżżewġin.

Fir-rigward tal-effetti ta’ divorzju, ir-regola ġenerali hija li:

• id-divorzju jieħu effett mid-data li fiha s-sentenza dwar id-divorzju ssir finali.

L-effetti ta’ divorzju fuq il-beni bejn il-konjuġi huma dawn li ġejjin:

• Id-divorzju għandu effetti retroattivi fuq il-beni bejn il-konjuġi mid-data li fiha jiġu ppreżentati l-proċedimenti tad-divorzju.
• Madankollu, fuq talba ta’ wieħed mill-konjuġi, l-effetti tad-divorzju fuq il-beni tiegħu jistgħu jkunu retroattivi mid-data meta l-konjuġi jkunu waqfu jgħixu flimkien, jekk din id-data tkun ġiet ivverifikata fil-proċedimenti.
• Fid-diviżjoni tal-beni wara divorzju, l-ebda wieħed mill-konjuġi ma jista’ jirċievi aktar milli kien jirċievi li kieku ż-żwieġ kien iċċelebrat skont is-sistema tal-komunjoni tal-beni akkwistati.
• Kull wieħed mill-konjuġi jitlef il-benefiċċji kollha riċevuti jew li jkun se jirċievi bħala riżultat taż-żwieġ (eż. rigali bejn il-konjuġi; rigali magħmulin minn terza persuna lill-koppja minħabba ż-żwieġ tagħhom). F’dan il-każ, il-persuna li tkun qed tagħmel ir-rigal tista’ tiddeċiedi li l-benefiċċju jingħata lit-tfal tal-koppja.
• Il-konjuġi li jġarrab dannu għandu d-dritt li jitlob kumpens għad-dannu kkawżat mill-konjuġi l-ieħor, skont it-termini ġenerali dwar ir-responsabbiltà ċivili u fil-qrati ordinarji.
• Fejn ir-raġunijiet għad-divorzju jkunu relatati ma’ problema mentali ta’ wieħed mill-konjuġi, il-konjuġi li jitlob għad-divorzju jrid jikkumpensa lill-konjuġi l-ieħor għad-dannu personali kkawżat mix-xoljiment taż-żwieġ. Din it-talba trid issir matul il-proċedimenti tad-divorzju.
• Kull wieħed mill-konjuġi jista’ jitlob lill-qorti biex tippermettilu jikri d-dar tal-familja, kemm jekk tkun proprjetà bi sjieda konġunta kif ukoll jekk tkun proprjetà tal-konjuġi l-ieħor.

L-effetti ta’ divorzju fuq il-beni fir-rigward tar-relazzjonijiet bejn il-konjuġi u terzi persuni huma dawn li ġejjin:

• Il-konjuġi jistgħu jinvokaw biss l-effetti ta’ divorzju fuq il-beni kontra partijiet terzi wara d-data li fiha s-sentenza tiġi rreġistrata fir-Reġistru Ċivili.

Fir-rigward tal-obbligi ta’ manteniment bejn eks konjuġi, l-Artikoli 2016 u 2019 tal-Kodiċi Ċivili jipprovdu li:

• bħala regola ġenerali, wara d-divorzju, kull wieħed mill-eks konjuġi għandu d-dmir li jsostni lilu nnifsu;
• kull eks konjuġi għandu dritt għall-manteniment, irrispettivament minn jekk id-divorzju kienx b’kunsens reċiproku jew le, iżda d-dritt għall-manteniment jista’ jiġi miċħud għal raġunijiet ta’ ġustizzja;
• id-dritt għall-manteniment jintemm jekk il-benefiċjarju jerġa’ jiżżewweġ.

L-effetti tas-separazzjoni legali tal-konjuġi u l-beni tagħhom

Fir-rigward tas-separazzjoni legali, l-Artikolu 1794 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż jirreferi għad-dispożizzjonijiet dwar id-divorzju, kif stabbilit hawn fuq, b’eċċezzjoni waħda: is-separazzjoni legali ma xxoljix iż-żwieġ.

Minbarra din l-eċċezzjoni, skont l-Artikoli 1795-A, 2016 u 2133 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż, l-effetti tas-separazzjoni legali fuq il-beni tal-miżżewġin, l-obbligi ta’ manteniment u s-suċċessjoni huma l-istess bħall-effetti tad-divorzju.

Effetti legali ta’ annullament

Hemm differenza bejn annullament u żwieġ ineżistenti.

Fil-każ ta’ żwieġ ineżistenti, kif previst fl-Artikoli 1628 sa 1630 tal-Kodiċi Ċivili (eż. fejn ikun hemm nuqqas sħiħ ta’ dikjarazzjoni minn wieħed mill-konjuġi jew miż-żewġ konjuġi), iż-żwieġ ineżistenti ma jkollu l-ebda effett.

Fil-każ ta’ annullament ta’ żwieġ ċivili, kif previst fl-Artikolu 1631 tal-Kodiċi Ċivili (eż. fil-każ ta’ impedimenti legali jew ta’ dikjarazzjoni skorretta), l-effetti stabbiliti mill-Artikolu 1647 tal-Kodiċi Ċivili huma kif ġej:

• Jekk iż-żewġ konjuġi jkunu aġixxew in bona fide, iż-żwieġ ikollu effetti bejnhom u kontra terzi persuni sakemm is-sentenza dwar l-annullament issir finali.

• Jekk wieħed biss mill-konjuġi jkun aġixxa in bona fide, dak il-konjuġi biss ikun jista’ jibbenefika mill-effetti taż-żwieġ. Barra minn hekk, il-konjuġi li jaġixxi in bona fide jista’ jinvoka l-effetti taż-żwieġ kontra terzi persuni, dment li dawn jirriflettu r-relazzjoni bejn il-konjuġi.

Dawn ir-regoli japplikaw għall-annullament ta’ żwiġijiet Kattoliċi ċċelebrati mill-awtoritajiet ekkleżjastiċi sakemm is-sentenza tiġi rreġistrata fir-Reġistru Ċivili, dment li ż-żwieġ Kattoliku jkun ġie rreġistrat ukoll.

L-Artikoli 1649 u 1650 tal-Kodiċi Ċivili jipprovdu għal penali speċjali fuq il-beni fil-każ ta’ żwieġ bejn minorenni jew żwieġ li ma setax isir minħabba xi impedimenti legali, bħal dawn li ġejjin:

• Persuna minorenni li tiżżewweġ mingħajr l-awtorizzazzjoni meħtieġa titqies bħala minorenni sal-età adulta fir-rigward tal-amministrazzjoni tal-beni li kienu proprjetà tagħha fil-mument taż-żwieġ u li takkwista wara ż-żwieġ bħala rigali. Madankollu, il-manteniment meħtieġ skont l-istatus tagħha tittieħed mill-introjtu minn dawn il-beni.
• Il-ġenituri jew ir-rappreżentant legali tal-minorenni, u mhux il-konjuġi l-ieħor, jamministraw dawn il-beni sakemm il-persuna minorenni tilħaq l-età adulta.
• Dawn il-beni ma jistgħux jintużaw, la matul iż-żwieġ u lanqas wara x-xoljiment tiegħu, biex jiġu saldati d-djun ta’ wieħed mill-konjuġi mġarrba qabel ma l-persuna minorenni tkun laħqet l-età adulta.

• Fil-każ ta’ żwieġ qabel tmiem il-perjodu ta’ bejn żewġ żwiġijiet, il-konjuġi li jikser dan l-impediment jitlef il-beni kollha li jirċievi bħala rigal jew ikun se jirċievi mill-ewwel konjuġi fiż-żwieġ preċedenti.

• Jekk jinkisru l-impedimenti stabbiliti fl-Artikolu 1604(c) u (d) tal-Kodiċi Ċivili (eż. ikun hemm impediment li jirriżulta minn qrubija mid-demm), il-konjuġi li jwettaq il-ksur ma jistax jirċievi xi benefiċċju bħala rigal jew inkella mill-konjuġi l-ieħor.

5 X’inhuma l-effetti tal-mewt ta’ wieħed mill-miżżewġin fuq ir-reġim tal-proprjetà matrimonjali?

Is-sistema li tirregola l-beni tal-miżżewġin tintemm bil-mewt, kif stipulat fl-Artikolu 1788 tal-Kodiċi Ċivili.

Beni bi sjieda konġunta jridu jiġu diviżi. Il-beni tal-persuna deċeduta jinkludu l-beni personali tagħha u, kif applikabbli, is-sehem tagħha mill-beni bi sjieda konġunta tal-konjuġi, skont l-Artikolu 2024 tal-Kodiċi Ċivili.

Bħala regola ġenerali, il-konjuġi superstitu jkun il-werriet legali u jibbenefika minn porzjon riżervat fis-suċċessjoni, irrispettivament mill-eżistenza ta’ testment (l-Artikoli 2131 u 2133 jew 2158 u 2159 tal-Kodiċi Ċivili, skont kif applikabbli).

Barra minn hekk, skont il-kundizzjonijiet tal-Artikolu 2103-A tal-Kodiċi Ċivili Portugiż, meta l-beni jiġu diviżi, il-konjuġi superstitu jkollu d-dritt li jingħata użu tad-dar tal-familja, tal-kontenut u tal-għamara tagħha. Fejn dan jaqbeż il-porzjon tiegħu kemm f’termini kemm ta’ suċċessjoni kif ukoll tal-beni bi sjieda konġunta, il-konjuġi superstitu jrid jikkumpensa lill-werrieta l-oħra.

Madankollu, skont l-Artikoli 1698 u 1700(3) tal-Kodiċi Ċivili, fejn is-sistema li tirregola l-beni tal-miżżewġin tkun is-sistema ta’ separazzjoni tal-beni, il-konjuġi jistgħu jirrinunzjaw l-istatus tagħhom bħala werriet fil-ftehim ta’ qabel iż-żwieġ.

6 Liema awtorità għandha l-kompetenza li tiddeċiedi f’każ marbut mar-reġim tal-proprjetà matrimonjali?

Il-qrati, l-uffiċċji tar-reġistru u n-nutara huma kompetenti biex jiddeċiedu dwar kwistjonijiet li jikkonċernaw il-proprjetà matrimonjali, kif xieraq meta sseħħ kwalunkwe waħda mis-sitwazzjonijiet indikati hawn taħt.

Skont il-liġi Portugiża, il-prinċipju tal-immutabbiltà japplika għal ftehimiet ta’ qabel l-adeżjoni u r-reġim tal-proprjetà, stabbiliti fl-Artikolu 1714 tal-Kodiċi Ċivili. Bħala tali, jekk il-konjuġi futuri jixtiequ jaqblu dwar ir-reġim patrimonjali u jitbiegħdu mir-reġim patrimonjali statutorju, ir-reġim patrimonjali jrid jiġi stabbilit skont ftehim prenupzjali (l-Artikolu 1710 tal-Kodiċi Ċivili), li jrid jiġi ffirmat qabel ma l-konjuġi jiżżewġu. Matul iż-żwieġ, il-konjuġi ma jistgħux jemendaw jew itemmu l-ftehim dwar il-proprjetà matrimonjali. Is-sitwazzjonijiet previsti f’Artikolu 1715 tal-Kodiċi Ċivili (eż. fil-każ ta’ separazzjoni legali ta’ proprjetà jew separazzjoni legali ta’ persuni u proprjetà) huma eċċezzjonijiet għall-prinċipju ta’ immutabbiltà.

L-istipulazzjonijiet dwar ir-reġim patrimonjali jridu jiġu stabbiliti fil-ftehim prenupzjali (l-Artikolu 1698 tal-Kodiċi Ċivili). Hemm rekwiżiti dwar il-forma u t-tħabbir biex wieħed jidħol fi ftehim prenupzjali. Fir-rigward tar-rekwiżiti tal-forma, skont l-Artikolu 1710 tal-Kodiċi Ċivili, biex il-ftehimiet preupzjali jiġu konklużi b’mod validu, dawn għandhom jiġu konklużi permezz ta’ dikjarazzjoni magħmula f’Uffiċċju tar-Reġistru jew fil-forma ta’ att pubbliku ffirmat quddiem nutar. Fir-rigward tar-rekwiżiti ta’ tħabbir, biex ikunu effettivi fir-rigward ta’ partijiet terzi, il-ftehimiet prenupzjali jridu jiġu rreġistrati, skont l-Artikolu 1711(1) tal-Kodiċi Ċivili. Għall-finijiet ta’ dan, il-werrieta tal-konjuġi u ta’ partijiet oħra fil-ftehim prenupzjali ma jitqisux bħala partijiet terzi. Ir-reġistrazzjoni tal-ftehim ma tiħux post il-ħtieġa għar-reġistrazzjoni meħtieġa tal-proprjetà tal-fatti li jinsabu fiha. Hemm ukoll limitu ta’ żmien li jrid jiġi osservat: il-ftehim prenupzjali jrid jiġi ffirmat qabel iż-żwieġ, iżda ma għandhiex tgħaddi aktar minn sena bejn id-data tal-iffirmar tal-ftehim u ż-żwieġ inkella jiskadi l-ftehim, kif previst fl-Artikolu 1716 tal-Kodiċi Ċivili.

L-informazzjoni pprovduta hawn fuq tista’ tiġi kkonsultata fir-Regolamenti Ewropej: Impatt fuq l-Attività tal-Uffiċċji tar-Reġistru u tan-Nutara, disponibbli bil-Portugiż u bl-Ingliż fuq https://www.redecivil.csm.org.pt/os-regulamentos-europeus-impacto-na-atividade-registal-e-notarial/

Fil-każ ta’ divorzju, separazzjoni legali jew annullament taż-żwieġ, l-awtoritajiet kompetenti biex jittrattaw il-qsim tal-proprjetà u l-applikazzjoni tiegħu għar-reġim patrimonjali rispettiv ivarjaw skont jekk il-konjuġi jaqblux jew le dwar kif għandha tinqasam il-proprjetà matrimonjali.

Jekk il-konjuġi jaqblu dwar kif għandha tinqasam il-proprjetà matrimonjali, fil-każ ta’ divorzju jew separazzjoni legali, l-Uffiċċji tar-Reġistru Ċivili huma kompetenti biex jittrattaw kwistjonijiet bħal dawn. F’dan il-każ, jistgħu jinqalgħu żewġ sitwazzjonijiet: fil-każ ta’ divorzju jew ta’ separazzjoni legali b’kunsens reċiproku, l-Uffiċċji tar-Reġistru Ċivili huma kompetenti fir-rigward tad-divorzju jew tas-separazzjoni legali u, f’dawn il-proċedimenti, jistgħu japprovaw il-ftehim ta’ separazzjoni, jimmaniġġjaw il-ħlas tal-obbligi tat-taxxa u jagħmlu tibdiliet fir-Reġistru tal-Beni bħala riżultat tad-diviżjoni; fil-każ ta’ divorzju jew ta’ separazzjoni legali kkontestati, li għalihom huma kompetenti l-Qrati tal-Familja u tal-Minorenni (Tribunais de Família e Menores), jekk il-partijiet jaqblu dwar id-diviżjoni wara d-divorzju jew is-separazzjoni, l-Uffiċċji tar-Reġistru Ċivili jkunu kompetenti biex jittrattaw id-diviżjoni, l-obbligi tat-taxxa u t-tibdiliet fir-Reġistru tal-Beni bħala riżultat ta’ din id-diviżjoni. Dan il-qafas legali huwa stabbilit fl-Artikoli 272-A u 272-b tal-Kodiċi tar-Reġistru Ċivili (Código de Registo Civil). Informazzjoni prattika dwar dan is-servizz u l-kostijiet tiegħu hija disponibbli minn https://justica.gov.pt/Servicos/Balcao-Divorcio-com-Partilha.

Jekk, wara d-divorzju jew is-separazzjoni legali, il-partijiet jilħqu ftehim dwar id-diviżjoni tal-beni, huma jistgħu jiffirmaw att pubbliku quddiem nutar. F’dan il-każ, in-nutar ikun responsabbli għar-reġistrazzjoni tal-beni immobbli fi żmien xahrejn u l-partijiet jeħtiġilhom jissodisfaw l-obbligi tat-taxxa tagħhom fl-istess limitu ta’ żmien (l-Artikoli 8-b u 8-C tal-Kodiċi dwar ir-Reġistru tal-Beni (Código do Registo Predial)).

Meta l-konjuġi ma jkunux jistgħu jilħqu ftehim dwar id-diviżjoni, fil-każ ta’ divorzju, separazzjoni legali, nullità jew annullament taż-żwieġ, trid tinbeda proċedura ta’ inventarju fuq talba ta’ waħda mill-partijiet. Il-qrati għandhom ġuriżdizzjoni esklussiva fuq il-proċedura tal-inventarju fis-sitwazzjonijiet previsti fl-Artikolu 1083(1) tal-Kodiċi Ċivili (eż. meta l-inventarju jiddependi fuq proċedimenti legali oħra). F’sitwazzjonijiet oħra, il-proċedura ta’ inventarju tista’ tintalab fuq l-inizjattiva tal-parti interessata li tibda l-proċedura jew permezz ta’ ftehim reċiproku bejn il-partijiet interessati kollha, fil-qorti jew quddiem nutar elenkat skont l-Artikolu 1 tal-anness tal-Liġi Nru 117/19 tat-13 ta’ Settembru 2019, skont l-Artikolu 1083(2) tal-Kodiċi Ċivili. In-nutara jittrattaw il-każ billi juża s-sistema ta’ mmaniġġjar tal-każijiet https://www.inventarios.pt/.

7 X’inhuma l-effetti tar-reġim tal-proprjetà matrimonjali fuq ir-relazzjonijiet legali bejn konjuġi u parti terza?

L-Artikoli 1682 u 1683 tal-Kodiċi Ċivili jipprovdu li, f’xi każijiet, konjuġi jrid ikollu l-kunsens tal-konjuġi l-ieħor sabiex jidħol f’ċerti kuntratti ma’ parti terza. Dan jiddependi mis-sistema li tirregola l-beni tal-miżżewġin (eż., sistemi ta’ separazzjoni tal-beni jew ta’ komunjoni tal-beni), is-setgħat tal-amministrazzjoni li jirriżultaw minn dik is-sistema (eż. l-amministrazzjoni konġunta ta’ ċerti beni), in-natura tal-beni (eż. id-dar tal-familja; beni konġunti) jew in-natura tal-kuntratt (eż. kuntratt ta’ bejgħ u ta’ xiri; aċċettazzjoni ta’ rigali).

Skont l-Artikolu 1687 tal-Kodiċi Ċivili, in-nuqqas ta’ kunsens mill-konjuġi l-ieħor għandu l-konsegwenzi li ġejjin għal partijiet terzi:

• Jekk wieħed mill-konjuġi jidħol f’kuntratt li jikser id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 1682(1) u (3) (eż. trasferiment tas-sjieda ta’ ċerti beni mobbli), l-Artikolu 1682‑A (eż. trasferiment tas-sjieda ta’ beni immobbli taħt is-sistemi tal-komunjoni tal-beni; trasferiment tas-sjieda tad-dar tal-familja taħt kwalunkwe sistema li tirregola l-beni tal-miżżewġin), l-Artikolu 1682-b (eż. il-kanċellazzjoni tal-lokazzjoni għad-dar tal-familja) jew l-Artikolu 1683(2) (rinunzja ta’ suċċessjoni jew ta’ legat) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż, il-konjuġi l-ieħor jew il-werriet tiegħu jista’ jitlob il-kanċellazzjoni ta’ dak il-kuntratt.
• Jekk konjuġi jittrasferixxi s-sjieda ta’ beni mobbli mhux irreġistrati jew jidħol f’kuntratt li joħloq piż fuq dawk il-beni, mingħajr il-kunsens tal-konjuġi l-ieħor fejn meħtieġ, il-kanċellazzjoni msemmija hawn fuq ma tistax tiġi invokata kontra parti terza li tkun aġixxiet in bona fide.
• Jekk wieħed mill-konjuġi jittrasferixxi illegalment is-sjieda ta’ beni li jappartjenu biss lill-konjuġi l-ieħor jew jidħol f’kuntratt li joħloq tariffa fuq dawk il-beni, il-kuntratt ikun null u bla effett u l-prezz irid jitħallas lura skont l-Artikoli 892 sa 904 tal-Kodiċi Ċivili b’mod partikolari, li jistabbilixxu l-konsegwenzi tal-azzjoni illegali tal-bejjiegħ.

8 Deskrizzjoni qasira tal-proċedura għad-diviżjoni, inklużi l-partizzjoni, id-distribuzzjoni u l-likwidazzjoni, tal-proprjetà matrimonjali f’dan l-Istat Membru.

Meta jintlaħaq ftehim dwar id-diviżjoni, dan jista’ jiġi approvat mill-Uffiċċji tar-Reġistru Ċivili jew stabbilit f’att pubbliku ffirmat quddiem nutar, kif xieraq għas-sitwazzjonijiet imsemmija hawn fuq bi tweġiba għall-mistoqsija 6.

Meta ma jintlaħaq l-ebda ftehim dwar il-qsim, tinbeda proċedura ta’ inventarju fil-qorti jew ma’ nutar, kif diġà deskritt fit-tweġiba għall-mistoqsija 6.

Il-proċedura tal-inventarju ġudizzjarju hija rregolata mid-dispożizzjonijiet tal-ktieb V, titolu XVI (Artikoli 1082 sa 1130) tal-Kodiċi Ċivili, dispożizzjonijiet li japplikaw, mutatis mutandis, għall-inventarju notarili (l-Artikolu 2 tal-Anness tal-Liġi 117/19 tat-13 ta’ Settembru 2019).

Il-proċedura tal-inventarju tinvolvi l-istadji li ġejjin: l-istadju inizjali; l-oppożizzjoni u l-verifika tal-obbligazzjonijiet; smigħ minn qabel tal-partijiet interessati; deċiżjoni dwar il-merti u s-smigħ tal-partijiet interessati; lista ta’ partizzjoni u sentenza ta’ ratifika; azzjonijiet miġjuba wara s-sentenza ta’ ratifika.

9 X’inhuma l-proċedura u d-dokumenti jew l-informazzjoni tipikament meħtieġa għall-finijiet tar-reġistrazzjoni tal-proprjetà immobbli?

L-applikant għar-reġistrazzjoni ta’ beni immobbli jrid jippreżenta applikazzjoni għar-reġistrazzjoni lill-Uffiċċju tar-Reġistru tal-Beni, filwaqt li jehmeż dokumenti li jagħtu prova tal-fatti stabbiliti fir-Reġistru tal-Beni. Id-dokumenti normalment meħtieġa huma: att pubbliku; ċertifikat tal-proprjetà; evidenza tal-ħlas tat-taxxa tal-boll u tat-taxxa muniċipali fuq il-proprjetà; dokument ta’ kanċellazzjoni ta’ ipoteka, fejn applikabbli. Jekk dawn id-dokumenti diġà jkunu ġew irreġistrati mal-Uffiċċju tar-Reġistru tal-Beni, ir-referenzi tagħhom biss jeħtieġ li jkunu indikati.

Barra minn hekk, jekk l-applikazzjoni tiġi ppreżentata minn rappreżentant tal-applikant, il-prokura tiegħu trid tkun inkluża mal-applikazzjoni. Madankollu, skont l-Artikolu 39 tal-Kodiċi dwar ir-Reġistru tal-Beni, l-avukati u n-nutara ma għandhomx bżonn jinkludu prokura sabiex japplikaw għar-reġistrazzjoni.

L-applikanti li jkollhom ċertifikat diġitali (ċittadini b’karta taċ-ċittadini tal-Portugall, avukati u nutara rreġistrati kif xieraq mal-assoċjazzjonijiet professjonali rispettivi) jistgħu jippreżentaw applikazzjoni għar-reġistrazzjoni ta’ beni immobbli u jżidu d-dokumenti meħtieġa permezz tal-internet. L-applikanti mingħajr ċertifikat diġitali jistgħu jippreżentaw l-applikazzjoni personalment fl-Uffiċċju tar-Reġistru tal-Beni jew jibagħtuha bil-posta.

L-informazzjoni dwar il-proċedura ta’ reġistrazzjoni u l-kostijiet tagħha hija disponibbli fuq:

https://justica.gov.pt/Servicos/Pedir-registo-predial

Il-verżjonijiet attwali tal-Kodiċi Ċivili Portugiż u liġijiet oħra indikati hawn fuq jistgħu jiġu kkonsultati bil-Portugiż fuq

http://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_main.php

Nota Finali:

Din l-iskeda informattiva fiha informazzjoni ġenerali; mhijiex eżawrjenti u ma għandha ebda effett vinkolanti fuq il-Punt ta’ Kuntatt, in-Network Ġudizzjarju Ewropew f’Materji Ċivili u Kummerċjali, il-Qrati jew kwalunkwe utent ieħor. Għandha dejjem tiġi kkonsultata l-aktar verżjoni aġġornata tal-liġi applikabbli. Din l-informazzjoni mhijiex sostitut għat-teħid ta’ parir legali minn professjonist legali.