Prawo rodzinne – rozwód

Prawo rodzinne – prawo do opieki nad dzieckiem

Prawo rodzinne – alimenty

Prawo handlowe – umowy

Prawo handlowe – odpowiedzialność

Przepisy regulujące opłaty pobierane przez przedstawicieli zawodów prawniczych

Adwokaci (Rechtsanwälte)

W Niemczech nie ma rozróżnienia na poszczególne zawody adwokackie. Istnieje jeden zawód adwokata.

Opłaty pobierane przez adwokatów w Niemczech są naliczane albo zgodnie z ustawą o wynagrodzeniu adwokatów (Rechtsanwaltsvergütungsgesetz - RVG), albo na podstawie uzgodnień z klientami. Co do zasady uzgodnienia w sprawie opłat są zawsze alternatywą dla opłat ustawowych. Należy jednak zwrócić uwagę na przepisy § 49b federalnej ustawy o zawodzie adwokata (Bundesrechtsanwaltsordnung - BRAO) i §§ 3a-4b ustawy o wynagrodzeniu adwokatów. W szczególności jeżeli adwokaci reprezentują klientów w sądzie, ustalone umownie opłaty nie mogą być niższe niż opłaty ustawowe. Wynagrodzenie wyższe niż przewidziane ustawą można natomiast ustalić w dowolnym momencie.

Taryfa wynagrodzeń załączona do RVG (załącznik 1 do RVG) zawiera opłaty stałe lub przedziały opłat mające zastosowanie do poszczególnych czynności. Wysokość opłaty jest zazwyczaj ustalana w odniesieniu do wartości przedmiotu sporu. Przedział opłat na podstawie wartości przedmiotu sporu wyznaczają stawka minimalna i stawka maksymalna opłaty. Obowiązujące obecnie wysokości opłat ustalone na podstawie wartości przedmiotu sporu są podane w tabeli opłat (załącznik 2 do RVG). W każdej sprawie ustala się odpowiednią opłatę z wyznaczonego przedziału zgodnie z zasadą słuszności, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności, zwłaszcza zakresu i trudności czynności adwokata, wagi sprawy oraz dochodów i sytuacji finansowej klienta. Jeżeli adwokat ponosi szczególne ryzyko związane z odpowiedzialnością, można je również uwzględnić podczas ustalania swojego wynagrodzenia. Przedziały opłat z ustawowo określoną stawką minimalną i maksymalną mają zastosowanie w wielu obszarach szczególnych, zwłaszcza w sprawach karnych i sprawach z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych.

Komornicy sądowi (Gerichtsvollzieher)

Komornicy (Gerichtsvollzieher) pobierają opłaty określone wyłącznie w ustawie o kosztach komorniczych (Gerichtsvollzieherkostengesetz - GvKostG). Dla każdej czynności przeprowadzonej przez komornika została ustalona opłata.

Koszty stałe

Koszty stałe w postępowaniu cywilnym

Koszty stałe stron w postępowaniu cywilnym

Sąd pobiera zazwyczaj opłatę za postępowanie wyliczaną na podstawie wartości przedmiotu sporu. W sprawach cywilnych opłaty są regulowane ustawą o opłatach sądowych (Gerichtskostengesetz - GKG) i ustawą o opłatach sądowych w sprawach z zakresu prawa rodzinnego (Gesetz über Gerichtskosten in Familiensachen - FamGKG). Stawki opłat są wyznaczone w taryfie opłat (załącznik 1 do odpowiedniej ustawy). Opłaty określane na podstawie wartości przedmiotu sporu są zamieszczone w tabeli opłat (załącznik 2 do odpowiedniej ustawy). W sprawach cywilnych i w sprawach dotyczących sporów rodzinnych, szczególnie spraw alimentacyjnych, stawka opłaty za postępowanie wynosi zasadniczo 3,0, w sprawach małżeńskich – 2,0, w sprawach z zakresu stosunków między rodzicami a dziećmi – o opiekę rodzicielską oraz o kontakt z dzieckiem stawka opłaty wynosi 0,5. Wartość sprawy ustala się w następujący sposób:

• W sprawach małżeńskich sąd ustala wartość sprawy zgodnie z zasadą swobody uznania, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności danej sprawy, zwłaszcza istoty i powagi sprawy oraz dochodów i sytuacji finansowej małżonków. Dochód obliczany jest na podstawie trzykrotnej wielkości dochodów netto obojga małżonków. Sąd ustala zazwyczaj wartość sprawy na trzykrotną wielkość dochodów netto.
• W sprawach dotyczących sporów rodzinnych wartość ta zależy zwykle od wartości przedmiotu sporu. W sprawach alimentacyjnych wartość ta zależy od wysokości roszczeń alimentacyjnych, ale nie może być wyższa niż płatności alimentacyjne za jeden rok. W obliczeniach uwzględnia się zaległości narosłe do momentu złożenia wniosku.
• W sprawach dotyczących dzieci, włącznie ze sprawami o opiekę rodzicielską oraz o kontakt z dzieckiem stawka opłaty wynosi 3 000 EUR.

Jeżeli nie osiągnięto porozumienia co do wynagrodzenia dla adwokata za reprezentowanie klienta przed sądem, jego honorarium oblicza się na podstawie wartości przedmiotu sporu. Wartość przedmiotu sporu zazwyczaj odpowiada wartości sprawy stosowanej do obliczenia opłat sądowych. Ustawa o wynagrodzeniu adwokatów (Rechtsanwaltsvergütungsgesetz - RVG) określa dokładnie, jakie opłaty mają być ustalane dla poszczególnych typów postępowania i według jakich stawek. Załącznik 2 do ustawy o wynagrodzeniu adwokatów ustala opłaty w zależności od wartości przedmiotu sporu. W postępowaniu cywilnym w pierwszej instancji adwokat zazwyczaj otrzymuje opłatę za postępowanie w wysokości 1,3 stawki oraz opłatę za rozprawę w wysokości 1,2 stawki. Jeżeli adwokat zdoła doprowadzić do ugody między stronami w pierwszej instancji, otrzymuje opłatę za ugodę w wysokości 1,0 stawki.

Etap postępowania cywilnego, na którym strony muszą uiścić koszty stałe

W sprawach cywilnych, alimentacyjnych i małżeńskich, opłaty sądowe należy uiścić w chwili złożenia wniosku lub pozwu. W sprawach rodzinnych opłaty sądowe uiszcza się na końcu postępowania. O ile nie uzgodniono inaczej, adwokaci otrzymują wynagrodzenie za swoje usługi po zakończeniu swoich obowiązków. Adwokatowi przysługuje jednak ustawowe prawo do zaliczki.

Koszty stałe w postępowaniu karnym

Koszty stałe stron w postępowaniu karnym

W sprawach karnych opłaty sądowe są nakładane dopiero wtedy, gdy zostanie wydany wyrok. Wysokość opłaty określa się uwzględniając wysokość nałożonej kary i mieści się ona w przedziale od 120 EUR do 900 EUR. W przypadku braku porozumienia w sprawie opłaty adwokat występujący jako obrońca lub pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, pobiera opłaty za poszczególne etapy ustalone w harmonogramie sporządzanym zgodnie z prawem dla każdej sprawy. Wysokość kwoty za dany etap postępowania jest określona przepisami prawnymi dla każdego rodzaju sprawy.

Etap postępowania karnego, na którym strony muszą uiścić koszty stałe

Opłaty sądowe należne są po wydaniu wyroku. O ile nie uzgodniono inaczej, adwokaci otrzymują wynagrodzenie za swoje usługi po zakończeniu swoich obowiązków. Adwokatowi przysługuje jednak ustawowe prawo do zaliczki.

Koszty w postępowaniu konstytucyjnym

Koszty stałe stron w postępowaniu konstytucyjnym

Z wyjątkiem należności tytułem kar porządkowych, postępowanie przed Federalnym Trybunałem Konstytucyjnym (Bundesverfassungsgericht) jest bezpłatne (§ 34 ustawy o Federalnym Trybunale Konstytucyjnym - Bundesverfassungsgerichtsgesetzes). Obecność pełnomocnika strony, a zwłaszcza adwokata (Rechtsanwalt), wymagana jest jedynie podczas rozprawy (§ 22 ustawy o Federalnym Sądzie Konstytucyjnym).

Etap postępowania cywilnego, na którym strony muszą uiścić koszty stałe

W razie braku innych ustaleń wynagrodzenie adwokata jest zasadniczo płatne po zakończeniu prowadzenia sprawy. Adwokatowi przysługuje jednak ustawowe prawo do zaliczki.

Informacje wstępne, których powinny udzielić osoby świadczące zastępstwo procesowe

Prawa i obowiązki stron

Adwokat ma obowiązek udzielić klientowi pełnej informacji i porady oraz zaproponować mu najbezpieczniejsze i najmniej ryzykowne sposoby osiągnięcia pożądanego celu. Musi również wskazać wszelkie rodzaje ryzyka w danej sprawie, umożliwiając w ten sposób klientowi podjęcie świadomej decyzji. Zakres informacji, których należy udzielić, zależy od tego, co według jego uznania klient musi wiedzieć. Adwokat ma obowiązek udzielania odpowiedzi na pytania klienta wyczerpująco i zgodnie z prawdą. Przed skierowaniem sprawy do sądu musi jasno przedstawić perspektywy i ryzyko związane z procesem sądowym. Dotyczy to również ryzyka i perspektyw powodzenia.

Na adwokacie ciąży szczególny obowiązek udzielenia informacji w niektórych sprawach:

• jeżeli opłaty pobierane są przez adwokata na podstawie wartości przedmiotu sporu, musi on zwrócić uwagę na ten fakt przed przyjęciem sprawy (§ 49b ust. 5 federalnej ustawy o adwokatach)
• w przypadku umownego ustalenia wynagrodzenia adwokata, musi on poinformować stronę, że – w razie zasądzenia kosztów – zwrotowi podlegają jedynie opłaty ustawowe (§ 3a ust. 1 zdanie trzecie ustawy o wynagrodzeniu adwokatów)
• jeżeli adwokat wyraża zgodę na pobór honorarium zależnego od wygrania sprawy, musi zwrócić uwagę klienta na fakt, że taka umowa nie dotyczy wszelkich pozostałych kosztów, które klient będzie musiał ewentualnie ponieść (§ 4a ust. 3 zdanie drugie ustawy o wynagrodzeniu adwokatów)
• przed zawarciem umowy o zastępstwo procesowe na rzecz klienta w postępowaniu w pierwszej instancji przed sądem pracy adwokat musi zwrócić uwagę klienta na fakt, że opłaty pobierane przez niego nie podlegają zwrotowi (§ 12a ust. 1 zdanie drugie ustawy o sądach pracy - Arbeitsgerichtsgesetz).

Ustalanie kosztów – Podstawy prawne

Gdzie można zdobyć informacje na temat regulacji prawnych dotyczących kosztów w Niemczech?

Teksty ustaw dotyczących kosztów są dostępne w księgarniach. Ich najnowsze wersje można uzyskać bezpłatnie w internecie.

W jakich językach można uzyskać informacje o regulacjach prawnych dotyczących kosztów w Niemczech?

Informacje są dostępne w języku niemieckim.

Gdzie zdobyć dodatkowe informacje na temat kosztów?

Informacje internetowe dotyczące kosztów postępowania

Najnowsze wersje przepisów prawnych są dostępne na oficjalnej stronie Federalnego Ministerstwa Sprawiedliwości. Dostęp do tekstów przepisów prawnych możliwy jest przez wprowadzenie odpowiedniego skrótu (GKG, FamGKG, GvKostG i RVG).

Gdzie zdobyć informacje na temat średniej długości trwania różnych postępowań?

Federalny Urząd Statystyczny (Statistisches Bundesamt) przygotowuje coroczną serię publikacji statystycznych dotyczących wymiaru sprawiedliwości. Seria 10 seria cząstkowa 2.1 zawiera przykładowo dane dotyczące długości postępowań cywilnych na terenie całych Niemiec, w podziale na poszczególne kraje związkowe i obszary właściwości poszczególnych wyższych sądów krajowych (Oberlandesgerichte). Oddzielne dane dotyczą sądów rejonowych (Amtsgerichte) i sądów krajowych (Landgerichte) z jednej strony oraz wyższych sądów krajowych (Oberlandesgerichte)z drugiej strony, a także postępowań w pierwszej i w drugiej instancji. Seria nie zawiera statystyk dotyczących czasu postępowania w sprawach poszczególnych rodzajów.

Gdzie zdobyć informacje na temat średnich łącznych kosztów danego postępowania?

Dostępne publikacje książkowe zawierają tabele ze średnimi kosztami w postępowaniu cywilnym.

Podatek od wartości dodanej

Gdzie zdobyć informacje na temat podatku od wartości dodanej? Jakie stawki są stosowane?

Sądy i komornicy sądowi nie podlegają podatkowi od wartości dodanej. Adwokaci muszą stosować stawkę podatku VAT w wysokości 19 %. Stawka ta naliczana jest oddzielnie jako wydatek i nie stanowi części opłat za usługi adwokackie.

Pomoc prawna

Próg dochodów stosowany w sprawach cywilnych

Po złożeniu odpowiedniego wniosku pomoc prawna jest również dostępna dla każdej osoby, która ze względu na osobiste lub finansowe okoliczności nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania lub może je opłacić jedynie częściowo bądź w ratach. Zamierzone działania prawne muszą mieć racjonalną szansę powodzenia i nie mogą wydawać się niezasadne. Strony sporu muszą jednak, o ile to możliwe, korzystać z własnych środków. W zależności od poziomu dochodów wnioskodawcy pomoc prawna może zostać przyznana bez obowiązku zwrotu lub, alternatywnie, z obowiązkiem zwrotu w ratach. Federalne Ministerstwo Sprawiedliwości wydało broszurę zatytułowaną „Doradztwo prawne i pomoc prawna” („Beratungshilfe und Prozesskostenhilfe”), w której znajdują się odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, wraz z przykładami.

Próg dochodów stosowany w sprawach karnych w odniesieniu do oskarżonych

W sprawach karnych w odniesieniu do podejrzanych lub oskarżonych nie stosuje się limitów dochodów. Przyznanie pomocy prawnej podlega innym kryteriom.

Próg dochodów stosowany w sprawach karnych w odniesieniu do pokrzywdzonych

Przy przyznawaniu pomocy prawnej stosuje się limity dochodów. Limity te są elastyczne i ustalane w odniesieniu do przewidywanych kosztów sprawy oraz sytuacji socjalnej wnioskodawcy (obowiązki alimentacyjne, koszty utrzymania). Pomoc prawna może również zostać przyznana z koniecznością zwrócenia jej kosztów w ratach.

Inne warunki uzyskania pomocy prawnej przez ofiary przestępstw

Ofiary niektórych poważnych przestępstw, bez względu na sytuację finansową, mogą wnioskować o przydzielenie adwokata z urzędu.

Inne warunki uzyskania pomocy prawnej przez oskarżonych

Pomoc prawna dla podejrzanych/oskarżonych (przydzielenie obrońcy z urzędu) nie jest uzależniona od limitów dochodów, lecz od warunków prawnych. Związane są one przede wszystkim z powagą przestępstwa, zagrożeniem niektórymi skutkami prawnymi (np. zakazem wykonywania zawodu lub skierowaniem na leczenie psychiatryczne lub neurologiczne) oraz z tym, czy w stosunku do oskarżonego zastosowano tymczasowe aresztowanie, czy poprzedni obrońca został zawieszony, czy oskarżony może bronić się samodzielnie, a także ze złożonością okoliczności faktycznych i sytuacji prawnej.

Bezpłatne postępowania sądowe

Na mocy § 183 ustawy o sądach ds. socjalnych (SGG) postępowanie przed takimi sądami nie wiąże się z kosztami dla osób uprawnionych do świadczeń (tj. osób ubezpieczonych, osób pobierających świadczenia, w tym osób otrzymujących renty rodzinne, osób niepełnosprawnych i ich spadkobierców, o ile występują w postępowaniu sądowym samodzielnie, w charakterze powodów lub pozwanych). Powodowie i pozwani w postępowaniach przed sądami ds. socjalnych, którzy nie należą do kategorii wymienionych w § 183 SGG, muszą zapłacić opłatę zgodnie z § 184 SGG wynoszącą 150 EUR za postępowanie przed sądami ds. socjalnych (Sozialgerichte), 225 EUR za postępowanie przed krajowymi sądami ds. socjalnych (Landessozialgerichte), 300 EUR za postępowanie przed Federalnym Sądem ds. Socjalnych (Bundessozialgericht). Zgodnie z § 197a SGG istnieje odstępstwo od tych szczególnych zasad, według którego koszty zwyczajowo nakładane na mocy ustawy o opłatach sądowych są również stosowane w postępowaniu przed sądami ds. socjalnych, jeżeli ani powód, ani pozwany w sprawie nie należą do osób wymienionych w § 183 SGG.

W odniesieniu do postępowania karnego stosuje się następujące zasady: w razie uniewinnienia oskarżonego, niedojścia do rozprawy bądź umorzenia postępowania, koszty (wydatki publiczne) oraz konieczne wydatki poniesione przez oskarżonego są zasadniczo pokrywane ze środków publicznych.

Kiedy strona przegrywająca musi pokryć koszty poniesione przez stronę wygrywającą?

Strona przegrywająca musi pokryć koszty strony przeciwnej, jeśli koszty te były konieczne ze względu na prawidłowe prowadzenie sprawy. Obejmują one ustawowe wynagrodzenie adwokata i koszty podróży drugiej strony, w tym utratę dochodów poniesioną w związku ze stawiennictwem w sądzie.

Wynagrodzenie biegłych

Biegli powoływani przez sąd otrzymują wynagrodzenie w oparciu o stawkę godzinową określoną w ustawie o rekompensatach i wynagrodzeniach za czynności sądowe (Justizvergütungs- und –entschädigungsgesetz, JVEG) i płaconą przez strony postępowania.

Koszty biegłego zaangażowanego z prywatnej inicjatywy strony w ramach przygotowania do rozprawy nie stanowią kosztów postępowania, a o ich zwrocie nie orzeka się w wyroku. Aby uzyskać zwrot tych kosztów, należy złożyć odrębny wniosek. Jeżeli strona zaangażowała biegłego w celu uzyskania porady w trakcie procesu sądowego, zwrot kosztów zależy od konieczności uzyskania owej porady w danej sprawie. Koszty biegłego zaangażowanego przez sąd w celu złożenia zeznania pokrywa strona przegrywająca lub, jeżeli roszczenia stron zostały uznane jedynie częściowo, obydwie strony muszą pokryć swoją część kosztów odpowiednio do zakresu wygranej i przegranej.

Wynagrodzenie tłumaczy

Powoływani przez sąd tłumacze ustni i pisemni otrzymują wynagrodzenie w oparciu o stawkę określoną również w ustawie o rekompensatach i wynagrodzeniach za czynności sądowe (Justizvergütungs- und –entschädigungsgesetz, JVEG), które jest pokrywane przez strony postępowania. Tłumacze ustni otrzymują wynagrodzenie według stawki godzinowej, a tłumacze pisemni za linię tekstu.

W postępowaniu karnym koszty tłumaczeń ustnych i pisemnych świadczonych na rzecz oskarżonych lub zainteresowanych stron, o ile są konieczne do obrony lub korzystania z praw proceduralnych, są zazwyczaj pokrywane ze środków publicznych.

Powiązane strony

Federalne Ministerstwo Sprawiedliwości

Zespół Mediacyjny Niemieckiego Stowarzyszenia Adwokatów

Federalne Stowarzyszenie Mediacji Rodzinnej

Federalne Stowarzyszenie Mediacji

Federalne Stowarzyszenie Mediacji w dziedzinie Gospodarki i Pracy

CFM

Rzecznik bankowości prywatnej

Rzecznik bankowości publicznej

Komisja pojednawcza Niemieckiego Banku Centralnego

Rzecznik Niemieckiej Grupy Banków Spółdzielczych

Rzeczniczka prywatnych przedsiębiorstw budowlanych

Rzecznik regionalnych przedsiębiorstw budowlanych

Serwis pojednawczy online dotyczący internetowych sporów handlowych

Komisje doradcze i organy pojednawcze izb lekarskich

Komisja Pojednawcza ds. Mobilności

Komisja Pojednawcza ds. Turystyki

Komisja Pojednawcza ds. Transportu Lokalnego w Nadrenii Północnej-Westfalii

Rzecznik ds. prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych i opieki

Komisja pojednawcza Niemieckiego Federalnego Stowarzyszenia Zakładów Pogrzebowych

Komisja Pojednawcza Federalnej Agencji Sieciowej

Rzecznik ds. nieruchomości w Niemieckim Stowarzyszeniu Nieruchomości

Komisje arbitrażowe izb handlowych i związków branżowych

Komisja Porozumiewawcza ds. Honorariów i Odszkodowań

Centralne Niemieckie Stowarzyszenie Handlu w Sektorze Motoryzacyjnym

Najnowsze wersje przepisów prawnych