Għajnuna legali

1 Il-proċedimenti legali xi spejjeż jinvolvu, u normalment min irid iħallashom?

L-ispejjeż jiddependu min-natura eżatta tal-kawża. L-avukati (solicitors) iġarrbu l-ispejjeż fuq l-awtorità espliċita tal-klijenti tagħhom; dawn l-ispejjeż jistgħu jinkludu l-onorarji tal-avukati (solicitors) infushom kif ukoll ħlasijiet għal spejjeż bħat-tariffi tal-qorti u l-perizji. Jekk jirbħu, il-klijenti jistgħu jkunu jistgħu jirkupraw parti minn dawn l-ispejjeż jew dawn l-ispejjeż kollha mill-parti telliefa, iżda jekk jitilfu jew il-parti telliefa ma tkunx tista’ tħallas, huma finalment responsabbli għall-ispejjeż tal-avukat (solicitor) proprju tagħhom. Fit-tmiem ta’ kawża, il-qorti tiddeċiedi, wara li tqis iċ-ċirkustanzi kollha tal-kawża, min għandu jħallas l-ispejjeż. Għalkemm, b’mod ġenerali, il-parti telliefa tiġi ordnata tħallas l-ispejjeż tal-parti rebbieħa, hemm bosta eċċezzjonijiet għal dan il-prinċipju.

2 X’inhija eżattament l-għajnuna legali?

Il-livelli differenti ta’ għajnuna f’materji ċivili huma:

• Għajnuna Legali li tkopri l-konsulenza u l-assistenza inizjali bi kwalunkwe problema legali.
• Għajnuna fil-Qorti li tinkludi l-assistenza fil-qorti meta ma tkunx meħtieġa rappreżentanza sħiħa.
• medjazzjoni tal-familja meta medjatur indipendenti u mħarreġ b’mod professjonali jgħinek tasal għal ftehim dwar kwistjonijiet bħal:
  • L-arranġamenti għall-ulied minuri wara t-tmiem tar-relazzjoni (xi drabi msejħa kustodja, residenza jew kuntatt)
  • Il-ħlasijiet tal-manteniment tal-ulied minuri
  • Il-finanzi (pereżempju, x’tagħmel bid-dar, it-tfaddil, il-pensjoni, id-djun tiegħek); u,
• ir-rappreżentanza f’qorti jew tribunal.

Ir-Rappreżentanza Legali tkopri r-rappreżentanza legali ta’ parti fil-proċedimenti jew ta’ persuna li tkun qed tikkunsidra li tibda proċedimenti. Hija l-livell li fih huma l-aktar probabbli li jiġu ttrattati kawżi urġenti tal-familja u kawżi oħra li jistgħu jiġu ffinanzjati b’fondi pubbliċi. Hija disponibbli f’żewġ forom: Għajnuna Investigattiva u Rappreżentanza Sħiħa.

3 Għandi dritt għal għajnuna legali?

Il-finanzjament mill-Aġenzija tal-Għajnuna Legali (Legal Aid Agency) (LAA) huwa disponibbli biss għal individwi bi problema legali li taqa’ fl-ambitu għall-għajnuna legali. Ma hemmx testijiet tan-nazzjonalità jew tar-residenza.

Ir-rikorrenti ġeneralment huma meħtieġa wkoll li:

• Ikollhom introjtu baxx, jew ikunu fuq ċerti benefiċċji, jew ftit ikollhom tfaddil jew proprjetà (it-test tal-“Mezzi”), u
• Juru li jkun raġonevoli, fiċ-ċirkustanzi tal-kawża, li jingħataw għajnuna legali (it-test tal-“Merti”).

Test tal-mezzi

Meta tkun qiegħda tikkunsidra l-eliġibbiltà għall-għajnuna legali, l-LAA tikkunsidra ċ-ċirkustanzi finanzjarji tal-individwu. Kemm għall-għajnuna legali kif ukoll għar-rappreżentanza legali, it-test tal-mezzi jinkludi valutazzjoni tal-introjtu gross fix-xahar, l-introjtu disponibbli ta’ kull xahar, u l-kapital disponibbli tagħhom.

Jekk jirċievu ċerti benefiċċji tas-sigurtà soċjali relatati mal-introjtu magħrufa bħala passporting benefits, huma jgħaddu awtomatikament mit-test tal-introjtu iżda l-kapital xorta jkun jeħtieġ li jiġi valutat.

Il-passporting benefits jinkludu:

• Appoġġ għall-Introjtu (Income Support) (IS)
• Allowance għal Min Ifittex Impjieg ibbażat fuq l-introjtu (Jobseeker’s Allowance) (JSA)
• Kreditu Universali (Universal Credit) (UC)
• Element ta’ Kreditu ta’ Garanzija tal-Kreditu għall-Pensjoni (Guarantee Credit element of Pension Credit) (GC)
• Allowance għall-Impjieg u għall-Appoġġ relatat mal-introjtu (ESA - Employment and Support Allowance).

Jekk l-individwi jirċievu appoġġ finanzjarju skont l-Artikoli 4 jew 95 tal-Att tal-1999 dwar l-Immigrazzjoni u l-Ażil (Immigration and Asylum Act 1999) miċ-Ċentru ta' Akkoljenza għal Applikanti għall-Ażil (NASS), inti tiġi passported permezz ta’ testijiet kemm tal-introjtu kif ukoll tal-kapital għal kwistjonijiet ta’ immigrazzjoni kkontrollata għax-xogħol u l-ażil u appelli tat-tribunal superjuri (upper tribunal) biss.

It-test tal-mezzi ma japplikax f’xi tipi ta’ kawżi, fosthom:

• appelli quddiem it-tribunal tas-saħħa mentali
• fejn l-ulied minuri jkunu qed jittieħdu fil-kustodja
• kawżi dwar ħtif internazzjonali ta’ minuri.

Test tal-merti

Ir-rikorsi għal għajnuna legali huma soġġetti wkoll għal test tal-merti, biex jiġi valutat jekk ikunx raġonevoli, fiċ-ċirkustanzi tal-kawża, li xi ħadd jingħata għajnuna legali.

Id-Direttur tax-Xogħol fuq każijiet tal-Għajnuna Legali (Director of Legal Aid Casework) (DLAC) iqis affarijiet bħal:

• Jekk l-eżitu probabbli jkunx proporzjonat għall-ispiża biex titressaq il-kawża
• Jekk il-kawża jkollhiex interess pubbliku aktar wiesa’,
• Jekk klijent ta’ mezzi moderati li jħallas privatament ikunx lest li jonfoq flusu stess biex iressaq il-kawża, u
• jekk ikunx hemm ksur tad-drittijiet ta’ individwu jekk ma jingħatax għajnuna legali.

4 L-għajnuna legali tingħata għal kull tip ta’ proċediment?

L-oqsma tal-liġi li għalihom hija disponibbli l-Għajnuna Legali huma stabbiliti fil-Parti 1 tal-Iskeda 1 tal-Att tal-2012 dwar l-Għajnuna Legali, is-Sentenzjar u l-Kastig tat-Trasgressuri (Legal Aid, Sentencing and Punishment of Offenders Act 2012).

Dawn jinkludu

• Il-liġi pubblika tal-familja dwar il-protezzjoni tat-tfal.
• Il-liġi privata tal-familja fejn ikun hemm evidenza ta’ vjolenza domestika jew abbuż tat-tfal, kawżi dwar ħtif ta’ minuri, kawżi dwar protezzjoni fi żwieġ sfurzat u kawżi fejn wild minuri jkun parti fil-proċedimenti.
• Dejn fejn id-dar tal-persuna tkun f’riskju. Dan jinkludi l-preklużjoni ta’ dritt ipotekarju tad-dar, l-ordnijiet għall-bejgħ tad-dar u l-falliment involontarju fejn il-patrimonju tal-persuna jkun jinkludi d-dar tagħha.
• L-abitazzjoni fejn id-dar tal-persuna tkun f’riskju jew il-persuna tkun mingħajr dar. Dan jinkludi l-pussess tad-dar, l-evizzjoni, l-istat ħażin f’akkomodazzjoni mikrija fejn l-istat ħażin joħloq riskju serju għas-saħħa jew għas-sikurezza, l-assistenza għall-persuni mingħajr dar u każijiet ta’ mġiba antisoċjali.
• Kura fil-komunità
• Azzjonijiet kontra l-awtoritajiet pubbliċi
• Is-saħħa mentali u l-kapaċità mentali
• Stħarriġ ġudizzjarju
• Ħtiġijiet edukattivi speċjali
• Applikazzjonijiet u appelli għall-ażil
• Detenzjoni tal-immigrazzjoni
• Diskriminazzjoni
• Negliġenza klinika fejn wild isofri korriment newroloġiku li jirriżulta f’diżabbiltà severa waqt it-tqala, fit-twelid tal-wild jew fil-perjodu ta’ wara t-twelid
• Immigrazzjoni fejn ikun hemm kwistjonijiet ta’ vjolenza domestika, proċedimenti fil-Kummissjoni Speċjali għall-Appelli dwar l-Immigrazzjoni (Special Immigration Appeals Commission) jew kwistjonijiet ta’ traffikar ta’ bnedmin jew skjavitù, servitù jew xogħol furzat
• Benefiċċji soċjali, iżda biss għal appell dwar punt ta’ dritt quddiem it-Tribunal Superjuri (Upper Tribunal), il-Qorti tal-Appell (Court of Appeal) jew il-Qorti Suprema (Supreme Court).

Għal oqsma oħra, l-għajnuna legali tista’ tkun disponibbli jekk jiġi ssodisfat it-test tal-"Finanzjament għal Każijiet Eċċezzjonali" (“Exceptional Case Funding”), kif stabbilit fl-Artikolu 10 tal-Att tal-2012 dwar l-Għajnuna Legali, is-Sentenzjar u l-Kastig tat-Trasgressuri (Legal Aid, Sentencing and Punishment of Offenders Act 2012).

5 Jeżistu proċeduri speċjali f’każijiet ta’ bżonn?

Hija disponibbli għajnuna ta’ emerġenza għal rappreżentanza legali urġenti, pereżempju sabiex l-individwi u/jew it-tfal tagħhom jinżammu siguri mill-abbuż domestiku.

Għal kawżi tal-liġi privata tal-familja li jinvolvu abbuż domestiku, ġeneralment jeħtieġ li tipprovdi evidenza biex turi li inti jew uliedek kontu f’riskju ta’ dannu minn ex sieħeb/sieħba.

Tista’ titlob l-evidenza minn:

• il-qrati
• il-pulizija
• konferenza multi-aġenzija għall-valutazzjoni tar-riskju (multi-agency risk assessment conference) (MARAC)
• is-servizzi soċjali
• professjonist fil-kura tas-saħħa, pereżempju tabib, infermier, qabla, psikologu jew viżitatur tas-saħħa
• ġestur ta’ rifuġju
• servizz ta’ appoġġ dwar il-vjolenza domestika
• il-bank tiegħek, pereżempju l-kontijiet tal-karti tal-kreditu, id-dokumenti u d-dikjarazzjonijiet tas-self
• l-impjegatur, jew il-fornitur tal-edukazzjoni jew it-taħriġ tiegħek
• il-fornitur ta’ kwalunkwe benefiċċju li rċevejt.

Il-konsulenti legali b’kuntratt ta’ għajnuna legali jistgħu japplikaw għal rappreżentanza legali ta’ emerġenza biex ikopru kwalunkwe azzjoni immedjata. Xorta huwa meħtieġ li wieħed jagħmel rikors għal għajnuna legali bil-mod normali għal kwalunkwe ħidma li tkun għaddejja.

6 Minn fejn nista’ nikseb formola ta’ applikazzjoni għal għajnuna legali?

Il-konsulenti legali kollha, b’kuntratt ta’ għajnuna legali jew mingħajru, għandhom id-dmir li jgħidu lill-klijenti tagħhom dwar id-disponibbiltà possibbli ta' għajnuna legali u jridu jagħtuhom l-opzjoni li jmorru għand fornitur tal-għajnuna legali.

Is-servizzi ta’ għajnuna legali ċivili jistgħu jiġu pprovduti mis-servizz ta’ konsulenza telefonika tal-Konsulenza Legali Ċivili (Civil Legal Advice) (CLA), avukati (solicitors) u avukati (barristers), jew minn organizzazzjonijiet mingħajr skop ta’ qligħ b’kuntratt ta’ Aġenzija tal-Għajnuna Legali fil-qasam tal-liġi rilevanti. Il-konsulenti tal-għajnuna legali jistgħu jinstabu billi tfittex online permezz ta’ Find a Solicitor - The Law Society

Il-klijenti jistgħu jiġu riferuti wkoll lis-servizz ta’ konsulenza telefonika tas-CLA għal determinazzjoni inizjali tal-ambitu u l-eliġibbiltà finanzjarja.

7 X’dokumenti jridu jiġu ppreżentati mal-formola tal-applikazzjoni għal għajnuna legali?

Se jkun meħtieġ li tagħti informazzjoni dwar dawn li ġejjin kemm għalik kif ukoll għas-sieħeb/sieħba tiegħek (jekk ikun xieraq):

• il-benefiċċji - inklużi d-dikjarazzjonijiet tal-benefiċċji
• l-introjtu, it-tfaddil u l-infiq - inklużi l-karti tal-paga u d-dikjarazzjonijiet bankarji
• in-numri tas-Sigurtà Soċjali.

Ikollok bżonn ukoll kopji ta’ evidenza relatati mal-kawża tiegħek, eż:

• dokumenti tal-qorti
• ċertifikati taż-żwieġ u tat-twelid (għal kawżi tal-familja)
• ittri rilevanti.

8 Fejn irrid nibgħat l-applikazzjoni tiegħi għal għajnuna legali?

Ir-rikorsi jsiru f’isem individwu minn avukati (solicitors) b’kuntratt ta’ Għajnuna Legali lill-Aġenzija tal-Għajnuna Legali (Legal Aid Agency). Ara hawn fuq għal kif issib solicitor.

9 Kif nista’ nsir naf jekk jiniex intitolat għal għajnuna legali?

L-avukat (solicitor) tiegħek jgħidlek jekk ir-rikors tiegħek għall-għajnuna legali ġiex aċċettat u jekk teħtieġx tħallas kontribuzzjoni.

10 X’għandi nagħmel jekk inkun intitolat għal għajnuna legali?

L-avukat (solicitor) tiegħek javżak.

11 Min jagħżilli l-avukat, jekk inkun intitolat għal għajnuna legali?

Inti (ara hawn fuq) għalkemm trid tagħżel avukat (solicitor) li jkollu kuntratt mal-Aġenzija tal-Għajnuna Legali (Legal Aid Agency).

12 L-għajnuna legali tkopri l-ispejjeż kollha tal-proċedimenti?

Jekk jingħata finanzjament, dan ikopri l-ispejjeż kollha tal-avukat (solicitor) tiegħek, inklużi ħlasijiet bħat-tariffi tal-qorti, għalkemm inti tista’ tintalab tħallas kontribuzzjoni mensili fissa, skont il-mezzi tiegħek.

13 Min għandu jħallas l-ispejjeż l-oħra jekk jien inkun intitolat biss għal għajnuna legali limitata?

Ara hawn fuq.

14 L-għajnuna legali tkopri l-appelli wkoll?

Jekk titlef kawża (kawża fl-ambitu) li ma kinitx iffinanzjata mil-LAA, inti xorta tista' tressaq rikors għal finanzjament biex tappella quddiem qorti ogħla. Ikollok bżonn tissodisfa t-testijiet tal-mezzi u tal-merti.

Jekk il-kawża tiegħek kienet iffinanzjata mil-LAA, inti tista’ tagħmel rikors għal emenda fiċ-ċertifikat ta’ finanzjament tiegħek biex ikopri appell. F’dan l-istadju, l-LAA tiżgura li l-kawża tiegħek tkun għadha tissodisfa l-kriterji tal-mezzi u tal-merti.

15 L-għajnuna legali tista’ tiġi rtirata qabel il-konklużjoni tal-proċedimenti (jew saħansitra tiġi revokata wara t-terminazzjoni tal-proċedimenti)?

Jekk l-introjtu u/jew il-kapital tiegħek jiżdiedu waqt li jkun fis-seħħ il-finanzjament tar-rappreżentanza legali tiegħek, inti trid tinforma immedjatament lil-LAA u l-mezzi tiegħek jistgħu jerġgħu jiġu valutati. Jekk l-introjtu tiegħek jonqos, inti tista’ tressaq rikors biex il-mezzi tiegħek jerġgħu jiġu valutati u l-kontribuzzjoni tiegħek tista’ titnaqqas. Jekk takkwista flus f’daqqa waħda, pereżempju, jekk tiret flus, tbigħ id-dar tiegħek jew tirbaħ il-lotterija, waqt li l-kawża tiegħek tkun qed tiġi ffinanzjata mil-LAA, inti tista’ tintalab tħallas parti mill-ispejjeż legali jew l-ispejjeż legali tiegħek kollha minn dawk il-flus.

Jekk tingħata finanzjament, dan jista’ jkun limitat għal ċertu xogħol, bħall-kisba ta’ opinjoni ta’ avukat (barrister) dwar il-kawża tiegħek, u tista’ tiġi speċifikata għotja massima. Ikollok bżonn tressaq rikors permezz tal-avukat (solicitor) tiegħek jekk ikollok bżonn testendi l-ammont tax-xogħol kopert jew l-ispiża massima tax-xogħol li l-avukat (solicitor) tiegħek jista’ jagħmel.

L-LAA tista’ tirtira l-finanzjament jekk ma jkunx għadu raġonevoli għalik li tirċevih, pereżempju jekk tirrifjuta offerta ta’ saldu raġonevoli jew jekk jidher ċar li l-kawża tiegħek ikollha prospetti aktar baxxi ta’ suċċess milli mistenni. Dan sabiex jiġi żgurat li l-flus pubbliċi ma jinħlewx f’sitwazzjoni fejn klijent li jħallas privatament ma jkunx probabbli li jipproċedi. Jekk l-LAA tkun qed tikkunsidra li tirtira l-finanzjament tiegħek, din l-ewwel tagħtik iċ-ċans turi għaliex m’għandhiex tagħmel dan, u jekk fil-fatt tiddeċiedi li tirtira l-finanzjament tiegħek, inti jkollok id-dritt ta’ appell quddiem kumitat indipendenti ta’ avukati. Jekk il-finanzjament jiġi rtirat, dan ikopri l-ispejjeż li diġà jkunu saru mill-avukati (solicitors) tiegħek.

Imposta Statutorja

Tista’ tintalab ukoll tħallas lura parti mill-ispejjeż jew l-ispejjeż tiegħek kollha jekk is-sitwazzjoni finanzjarja tiegħek titjieb bħala riżultat tal-proċedimenti. Fit-tmiem ta’ kawża, l-LAA hija obbligata tirkupra l-ispejjeż tagħha sa fejn possibbli. L-ewwel hija tqis kwalunkwe kontribuzzjoni mħallsa minnek u kwalunkwe spiża rkuprata mingħand l-avversarju tiegħek. Wara dan, hija tirkupra kwalunkwe defiċit li jifdal minn kwalunkwe proprjetà jew flus irkuprati jew preservati matul il-proċedimenti. Klijent li jħallas privatament ikollu jħallas lura kwalunkwe spiża pendenti b’dan il-mod, u huwa biss ġust li klijent iffinanzjat għandu jagħmel l-istess, jekk ikun jista’ jagħmel dan. Madankollu, jekk il-proprjetà inkwistjoni tkun id-dar tiegħek (jew flus imwarrba biex tixtri dar), f’dak il-każ tista’ tiddifferixxi l-pagament sa meta terġa’ tbigħha, bil-kundizzjoni li taqbel li tħallas l-imgħax matul il-perjodu intermedju.

16 Nista’ nikkontesta r-rifjut li ningħata għajnuna legali?

Avukat (solicitor)/konsulent b’kuntratt ta’ għajnuna legali jista’ jirrifjuta li jaġixxi għalik. Il-kuntratt tagħhom jistabbilixxi ċ-ċirkustanzi meta jistgħu jirrifjutaw, eż. ikun hemm kunflitt ta’ interess jew ma jkollhomx il-kapaċità. Huma għandhom jgħidulek għaliex ma jkunux se jieħdu l-kawża iżda ma hemm l-ebda appell kontra d-deċiżjoni

Jekk ir-rikors tiegħek jiġi miċħud għal raġunijiet ta’ merti, l-LAA tinfurmak bid-deċiżjoni tagħha u tipprovdi spjegazzjoni. Imbagħad ikollok erbatax-il jum biex tappella. L-appell l-ewwel jiġi eżaminat internament. Jekk, wara li tikkunsidra l-appell, l-LAA tqis li l-kriterji għall-għajnuna legali ġew issodisfati u taqleb id-deċiżjoni, ir-rikors / emenda jiġu aċċettati u jinħareġ ċertifikat tal-għajnuna legali / ċertifikat emendat.

Jekk, l-LAA tqis li l-kriterji għall-għajnuna legali ma ġewx issodisfati u tikkonferma d-deċiżjoni, inti u l-avukat (solicitor) tiegħek tiġu infurmati bir-raġuni għal dan u fl-istess ħin inti tiġi infurmat jekk ikunx hemm dritt ta’ appell ulterjuri quddiem Aġġudikatur Indipendenti tal-Finanzjament (Independent Funding Adjudicator) (IFA).

Jekk l-appell jiġi rinvijat lil IFA, huwa jieħdu deċiżjoni / jagħmel rakkomandazzjoni bbażata fuq l-informazzjoni pprovduta b’appoġġ għall-appell u r-regolamenti eżistenti dwar l-għajnuna legali. L-IFA jista’ jikkuntattjak, jekk ikun xieraq.

Aktar informazzjoni

Aktar informazzjoni dwar l-Għajnuna Legali hija disponibbli minn Gov.uk.