Għajnuna legali

1 Il-proċedimenti legali xi spejjeż jinvolvu, u normalment min irid iħallashom?

L-ispejjeż tal-proċedimenti huma, b’mod partikolari, l-ispejjeż tal-partijiet u tar-rappreżentanti tagħhom, inklużi t-tariffi tal-qorti, il-qligħ mitluf tal-partijiet u tar-rappreżentanti legali tagħhom, l-ispejjeż tal-ġbir tal-evidenza, l-ispejjeż notarili u t-tariffi għall-atti mwettqa bħala kummissarju tal-qorti, it-tariffi u l-ispejjeż tal-eżekutur fi proċedimenti tas-suċċessjoni, it-tariffi tal-interpretazzjoni u t-tariffi tar-rappreżentanza meta r-rappreżentanza tkun minn avukat.

Il-partijiet fil-proċedimenti jħallsu l-ispejjeż tal-proċedimenti li jġarrbu huma personalment u dawk tar-rappreżentanti tagħhom. L-ispejjeż komuni jitħallsu mill-partijiet b’mod proporzjonali mal-involviment tagħhom fil-kawża u l-proċedimenti.

Meta l-partijiet jiġu assenjati avukat biex jirrappreżentahom, l-Istat ikopri l-ispejjeż tal-avukat u t-tariffa tar-rappreżentanza.

Fi proċedimenti tas-suċċessjoni, it-tariffi notarili u l-ispejjeż jitħallsu mill-werriet, bil-kundizzjoni li l-patrimonju ma jkunx insolventi. Jekk ikun hemm diversi werrieta, huma jħallsu dawn l-ispejjeż b’mod proporzjonali mal-valur nett tas-sehem tagħhom mill-patrimonju. F’każijiet oħra dawn l-ispejjeż jitħallsu mill-Istat.

2 X’inhija eżattament l-għajnuna legali?

It-terminu “għajnuna legali” huwa definit fl-Att Nru 327/2005 dwar l-għoti ta’ għajnuna legali lil persuni fi bżonn materjali u li jemenda l-Att Nru 586/2003 dwar il-professjoni legali u li jemenda l-Att Nru 455/1991 dwar l-attività kummerċjali (l-Att dwar in-Negozju), kif emendat bl-Att Nru 8/2005 (l-“Att dwar l-Għajnuna Legali”). L-Artikolu 4(a) tal-Att dwar l-Għajnuna Legali jgħid kif ġej: “(G)ħajnuna legali tfisser l-għoti ta’ servizzi legali lil persuni intitolati skont dan l-Att fir-rigward tal-eżerċitar tad-drittijiet tagħhom, inklużi, b’mod partikolari, il-konsulenza legali, l-assistenza fi proċedimenti ekstraġudizzjarji, inkluż l-iffaċilitar tas-soluzzjoni tat-tilwim permezz tal-medjazzjoni, it-tfassil ta’ sottomissjonijiet għall-qrati, ir-rappreżentanza fi proċedimenti tal-qorti u t-twettiq ta’ atti b’rabta magħhom, kif ukoll il-ħlas sħiħ jew parzjali tal-ispejjeż assoċjati.”.

Għal aktar informazzjoni ara s-sit web taċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali, li huwa disponibbli wkoll bl-Ingliż.

3 Għandi dritt għal għajnuna legali?

Iċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali jipprovdi wkoll konsultazzjoni preliminari.

Kull persuna fiżika tista’ tagħmel konsultazzjoni preliminari. Il-konsultazzjoni preliminari tiffoka fuq:

1. l-ispjegazzjoni tal-kundizzjonijiet biex tingħata l-għajnuna legali;
2. l-għoti ta’ pariri legali bażiċi;
3. l-indikazzjoni tar-riskju jekk tinqabeż skadenza f’kawża partikolari;
4. l-assistenza fil-mili ta’ applikazzjoni għall-għajnuna legali.

Il-konsultazzjoni preliminari tingħata għal kawża waħda, darba biss u għal mhux aktar minn siegħa. L-Att dwar l-Għajnuna Legali jistabbilixxi tariffa ta’ EUR 4.50 għall-għoti ta’ konsultazzjoni preliminari waħda.

Skont il-kundizzjonijiet stabbiliti fl-Att dwar l-Għajnuna Legali, fil-każ ta’ tilwim fil-pajjiż, l-għajnuna legali tista’ tingħata lil kwalunkwe persuna fiżika, filwaqt li fil-każ ta’ tilwim transfruntier din tista’ tingħata biss lil persuni fiżiċi domiċiljati jew abitwalment residenti fi Stat Membru (dan jinkludi l-Istati Membri kollha tal-Unjoni Ewropea ħlief id-Danimarka).

“Persuni eliġibbli” huma persuni fiżiċi li jingħataw intitolament għall-għajnuna legali permezz ta’ deċiżjoni finali taċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali wara li jiġi ppruvat li jissodisfaw il-kundizzjonijiet stabbiliti fl-Artikolu 6 tal-Att dwar l-Għajnuna Legali.

“Persuni eliġibbli barranin” huma persuni fiżiċi li jissodisfaw il-kundizzjonijiet stabbiliti fl-Att dwar l-Għajnuna Legali għall-intitolament għall-għajnuna legali f’tilwima transfruntiera u li l-intitolament tagħhom ikun ingħata permezz ta’ deċiżjoni finali taċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali.

“Persuni eliġibbli fil-pajjiż” huma persuni fiżiċi residenti b’mod permanenti jew temporanju fir-Repubblika Slovakka u li jitolbu l-għajnuna legali fi Stat Membru ieħor li fih il-qorti kompetenti tkun qiegħda tittratta t-tilwima transfruntiera.

Il-persuni fiżiċi huma intitolati li jirċievu l-għajnuna legali jekk fl-istess ħin jissodisfaw it-tliet kundizzjonijiet li ġejjin (Dawn il-kundizzjonijiet iridu jiġu ssodisfati minn persuni fiżiċi fil-każ ta’ tilwim fil-pajjiż; il-proċedimenti personali ta’ insolvenza mhumiex koperti minn dawn id-dispożizzjonijiet):

1. il-persuna fiżika jkollha bżonnijiet materjali, jiġifieri tkun qed tirċievi allowance għall-bżonnijiet materjali u l-benefiċċji assoċjati, id-dħul tal-persuna fiżika ma jaqbiżx il-minimu għall-għajxien immultiplikat b’fattur ta’ 1.4 u ma tkunx tista’ tħallas għal servizzi legali bl-użu tal-assi tagħha stess (id-dokumenti li jagħtu prova tal-livell ta’ dħul jridu jkunu nħarġu fl-aħħar 3 xhur);
2. it-tilwima ma tkunx manifestament mingħajr mertu;
3. il-valur tat-tilwima jaqbeż il-valur tal-paga minima stabbilit mil-leġiżlazzjoni rilevanti (dan ma japplikax għal tilwim fejn il-valur tat-tilwima ma jistax jiġi ddeterminat, pereżempju meta jkunu qed jiġu deċiżi d-drittijiet u l-obbligi tal-ġenituri fir-rigward tal-minuri).

4 L-għajnuna legali tingħata għal kull tip ta’ proċediment?

Skont l-Att dwar l-Għajnuna Legali, tista’ tingħata għajnuna legali f’kawżi tad-dritt ċivili, tal-liġi industrijali u tal-liġi tal-familja, proċedimenti ta’ ħelsien mid-dejn taħt leġiżlazzjoni speċjali, fi proċedimenti quddiem qorti amministrattiva u, f’każijiet bħal dawn, anki fi proċedimenti quddiem il-Qorti Kostituzzjonali tar-Repubblika Slovakka (“tilwim fil-pajjiż”).

F’tilwim transfruntier, tista’ tingħata għajnuna legali skont l-Att dwar l-Għajnuna Legali f’kawżi tad-dritt ċivili, tal-liġi tal-familja, tad-dritt kummerċjali u tal-ażil, fi proċedimenti amministrattivi ta’ tkeċċija, fi proċedimenti relatati mad-detenzjoni ta’ ċittadin ta’ pajjiż terz, fi proċedimenti relatati mad-detenzjoni ta’ applikant, fi proċedimenti relatati mal-għoti tal-ażil u, f’każijiet bħal dawn, anki fi proċedimenti quddiem qorti amministrattiva u proċedimenti quddiem il-Qorti Kostituzzjonali tar-Repubblika Slovakka, u lil persuni li fir-rigward tagħhom tkun ġiet sospiża l-validità ta’ att dwar il-liġi industrijali taħt leġiżlazzjoni speċjali fi proċedimenti li jikkonċernaw is-sottomissjoni ta’ rikors għal miżura ta’ emerġenza.

Il-materji tad-dritt kriminali ma jaqgħux fl-ambitu taċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali.

5 Jeżistu proċeduri speċjali f’każijiet ta’ bżonn?

Iva, meta r-rikorrenti jkunu f’riskju li ma jilħqux skadenza, huma jistgħu jitolbu għajnuna legali provviżorja liċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali fl-istess waqt li jissottomettu r-rikors tagħhom; huma jridu juru li hemm riskju li mhux se jilħqu skadenza partikolari. Iċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali mbagħad jieħu deċiżjoni mingħajr dewmien bla bżonn dwar l-għoti ta’ għajnuna legali provviżorja, qabel ma jieħu d-deċiżjoni tiegħu dwar l-għoti tal-intitolament għall-għajnuna legali.

6 Minn fejn nista’ nikseb formola ta’ applikazzjoni għal għajnuna legali?

Il-formli tal-applikazzjoni huma disponibbli fuq is-sit web taċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali u fi kwalunkwe uffiċċju taċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali.

7 X’dokumenti jridu jiġu ppreżentati mal-formola tal-applikazzjoni għal għajnuna legali?

Dawn iridu jkunu dokumenti li jissostanzjaw l-informazzjoni mogħtija fil-formola tal-applikazzjoni u jagħtu prova tal-ħtieġa materjali tal-applikant (id-dokumenti li jagħtu prova tal-ħtieġa materjali ma jistgħux ikunu eqdem minn tliet xhur).

8 Fejn irrid nibgħat l-applikazzjoni tiegħi għal għajnuna legali?

Fl-eqreb uffiċċju taċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali għal fejn l-applikant ikun residenti b’mod permanenti, temporanju jew abitwali. Għal aktar informazzjoni ara s-sit web taċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali.

9 Kif nista’ nsir naf jekk jiniex intitolat għal għajnuna legali?

Iċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali jiddeċiedi jekk jagħtix għajnuna legali fi żmien 30 jum minn meta jirċievi l-applikazzjoni (60 jum fil-każ ta’ applikazzjonijiet transfruntieri); id-deċiżjoni tintbagħat bil-posta reġistrata u tintbagħat lid-destinatarju personalment, jew tintbagħat elettronikament b’firma elettronika awtentikata lill-kaxxa postali elettronika attivata tal-applikant.

10 X’għandi nagħmel jekk inkun intitolat għal għajnuna legali?

Fuq stedina miċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali, l-applikanti jridu jikkonkludu kuntratt ta’ għajnuna legali direttament maċ-Ċentru jew ma’ avukat maħtur u jagħtu prokura liċ-Ċentru jew lill-avukat maħtur għall-atti assoċjati mal-għoti tal-għajnuna legali fi żmien tliet xhur minn meta tinħareġ id-deċiżjoni finali li tingħata l-għajnuna legali.

11 Min jagħżilli l-avukat, jekk inkun intitolat għal għajnuna legali?

Fid-deċiżjoni li tagħti l-intitolament għall-għajnuna legali, iċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali jaħtar avukat, konsulent legali miċ-Ċentru jew medjatur biex jirrappreżenta lill-persuna eliġibbli fil-qorti jew fi proċedura ta’ medjazzjoni fejn dan ikun meħtieġ biex jiġu ssalvagwardjati l-interessi tagħha.

12 L-għajnuna legali tkopri l-ispejjeż kollha tal-proċedimenti?

Id-deċiżjoni taċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali jew tagħti intitolament sħiħ għall-għajnuna legali, intitolament għall-għajnuna legali bil-kontribuzzjoni ta’ 20 % tal-applikant għall-ispejjeż legali, jew tirrifjuta l-intitolament.

13 Min għandu jħallas l-ispejjeż l-oħra jekk jien inkun intitolat biss għal għajnuna legali limitata?

Mhux applikabbli.

14 L-għajnuna legali tkopri l-appelli wkoll?

Iva, l-għajnuna legali tingħata wkoll għall-proċedimenti ordinarji u straordinarji tal-appell u għall-proċedimenti ta’ eżekuzzjoni.

15 L-għajnuna legali tista’ tiġi rtirata qabel il-konklużjoni tal-proċedimenti (jew saħansitra tiġi revokata wara t-terminazzjoni tal-proċedimenti)?

Iva, l-għajnuna legali tista’ tiġi rtirata qabel il-konklużjoni finali tal-proċedimenti. Iċ-ċirkustanzi li fihom tista’ tiġi rtirata l-għajnuna legali huma rregolati mill-Artikolu 14 tal-Att dwar l-Għajnuna Legali.

Iċ-Ċentru tal-Għajnuna Legali jista’ jiddeċiedi li jirtira l-għajnuna legali fiċ-ċirkostanzi li ġejjin:

• jekk il-persuna eliġibbli tonqos milli tikkoopera maċ-Ċentru jew mal-avukat maħtur kif meħtieġ;
• jekk, matul l-għoti tal-għajnuna legali, ikun hemm tibdil fid-dħul u ċ-ċirkostanzi finanzjarji tal-persuna eliġibbli u ma tibqax tissodisfa l-kundizzjoni stabbilita fl-Artikolu 6(1)(a) biex l-intitolament għall-għajnuna legali jissokta;
• jekk il-persuna eliġibbli tonqos milli tikkonkludi kuntratt mal-avukat maħtur jew tonqos milli tagħti prokura liċ-Ċentru jew lill-avukat maħtur fi żmien tliet xhur mid-deċiżjoni finali li tingħata l-għajnuna legali;
• jekk jirriżulta li l-applikant ingħata l-intitolament għall-għajnuna legali fuq il-bażi ta’ informazzjoni falza jew mhux kompluta;
• jew jekk il-persuna eliġibbli tonqos milli taġixxi fuq it-talba msemmija fl-Artikolu 13(3) (jiġifieri t-talba taċ-Ċentru biex fi żmien 8 ijiem tinġieb prova li turi li l-persuna eliġibbli tkun għadha tikkwalifika għall-għajnuna legali).

16 Nista’ nikkontesta r-rifjut li ningħata għajnuna legali?

Meta l-proċedura tkun twaqqfet skont il-Kodiċi ta’ Proċedura Amministrattiva (pereżempju minħabba nuqqas ta’ sottomissjoni tad-dokumenti meħtieġa), huwa possibbli li jiġi ppreżentat appell fi proċedimenti amministrattivi fi żmien 15-il jum minn meta tasal id-deċiżjoni.

Meta l-proċedura jew, b’mod aktar preċiż, l-applikazzjoni għall-għajnuna legali ma tkunx intlaqgħet skont l-Att Nru 327/2005 kif emendat (pereżempju minħabba li t-tilwima tkun manifestament mingħajr mertu jew minħabba li l-applikant ma jissodisfax il-kriterju tad-dħul), huwa possibbli li jiġi ppreżentat appell quddiem qorti amministrattiva fil-forma ta’ azzjoni tad-dritt amministrattiv fi żmien 15-il jum minn meta tasal id-deċiżjoni.

Deċiżjoni li tiċħad l-għajnuna legali trid tinkludi d-dettalji stipulati f’leġiżlazzjoni speċjali (jiġifieri l-Att dwar il-Proċedura Amministrattiva Nru 71/1967 (il-Kodiċi tal-Proċedura Amministrattiva), kif emendat), u trid tinforma lill-applikant li, jekk ikun hemm bidla fid-dħul jew fiċ-ċirkostanzi finanzjarji tiegħu, huwa jista’ jerġa’ jippreżenta applikazzjoni għall-istess kawża sitt xhur biss wara li tinħareġ id-deċiżjoni.