Rechtsbijstand

1 Wat zijn de proceskosten en wie moet ze normaliter betalen?

Wie een gerechtelijke procedure wil aanspannen of al aangespannen heeft, moet de volgende kosten dragen:

1. de kosten voor de benoeming van een advocaat om het verzoek om rechtsbijstand of andere rechtsmiddelen op te stellen en in te dienen, bemiddelingssessies bij te wonen, in rechte op te treden als advocaat van de verzoeker in de betreffende procedures, verzoekschriften in te dienen, stukken te laten betekenen door een deurwaarder (dikastikós epimelitís) en de deurwaarder de executoriale titels te verstrekken met het oog op de gedwongen tenuitvoerlegging van beslissingen;
2. de kosten van betekening van rechtsvorderingen of andere beroepsmogelijkheden;
3. kosten van vertaling en/of vertolking, als de zaak een grensoverschrijdend karakter heeft;
4. kosten van deskundigen, als de rechtbank hun benoeming gelast of de partij erom verzoekt;
5. de kosten voor het indienen van stukken en voor de uitvoering van tenuitvoerleggingsmaatregelen;
6. de kosten van de wederpartij.

2 Wat is precies rechtsbijstand?

Een burger heeft het recht om financiële bijstand aan te vragen voor het inleiden van een gerechtelijke procedure of om deel te nemen aan een gerechtelijke procedure die tegen hem of haar is ingesteld. De bijstand dekt ook vertegenwoordiging in tweede aanleg, de kosten voor een notaris (symvolaiográfos) of een deurwaarder en tenuitvoerleggingskosten.

Wat rechtsbijstand in burgerlijke en handelszaken inhoudt, is vastgelegd in Wet 3226/2004 inzake de verlening van rechtsbijstand aan burgers met een laag inkomen en andere bepalingen, zoals gewijzigd (hierna “de wet” genoemd).

De rechtsbijstand kan ook worden verleend in de vorm van de benoeming van een advocaat die juridisch advies kan verstrekken voordat het grensoverschrijdende geschil voor de rechter wordt gebracht (artikel 10, punt c, van de wet).

3 Wat zijn de vereisten voor de verlening van rechtsbijstand?

Artikel 11 van de wet bepaalt dat alle burgers van de Europese Unie voor rechtsbijstand in aanmerking kunnen komen. Daarnaast kunnen onderdanen van derde landen en staatlozen in aanmerking komen voor rechtsbijstand, mits zij legaal in de Europese Unie verblijven of er hun gewone verblijfplaats hebben en kunnen aantonen dat zij aan de vereiste voorwaarden voldoen.

De toekenning van rechtsbijstand is gebonden aan de voorwaarden die in de wet zijn vastgelegd. Op grond van artikel 1, lid 2, van de wet kan rechtsbijstand worden toegekend aan burgers van wie het jaarlijkse gezinsinkomen niet hoger is dan twee derde van het persoonlijke minimumjaarinkomen zoals vastgelegd in de wet. In het geval van een geschil binnen het gezin wordt het inkomen van de partner (echtgeno(o)t(e)) buiten beschouwing gelaten voor de berekening van het inkomen van de verzoeker.

Er gelden speciale regelingen voor personen die hun woonplaats of gewone verblijfplaats in een andere lidstaat hebben. Op grond van artikel 10 van de wet is de hierboven genoemde (minimum)drempel niet verplicht als de verzoeker kan aantonen dat hij door het verschil in kosten van levensonderhoud tussen het land van herkomst en Griekenland, de kosten van rechtsbijstand niet kan dragen.

4 Kan rechtsbijstand worden verleend voor alle soorten procedures?

Ja, namelijk voor civielrechtelijke, familierechtelijke, handelsrechtelijke en strafrechtelijke procedures.

5 Bestaat er een specifieke procedure voor spoedeisende gevallen?

Deze procedure wordt geregeld in artikel 2 van de wet. De procedure voor de toekenning van rechtsbijstand begint met de indiening van het verzoek door de begunstigde. Dit bevat een samenvatting van het voorwerp van het proces of de rechtshandeling en van de gegevens waaruit blijkt dat aan de voorwaarden voor de toekenning van de bijstand wordt voldaan.

Het verzoek gaat vergezeld van de nodige bewijsstukken, die bewijs leveren voor de financiële situatie (met name een kopie van de belastingaangifte of een verklaring van de belastinginspecteur dat de verzoeker geen aangifte hoeft te doen, een kopie van de vermogensverklaring, een kopie van de belastingaanslag, het fiscaal identificatienummer in Griekenland (AFM), socialezekerheidsverklaringen, verklaringen op erewoord) en bewijsstukken met betrekking tot de woon- of verblijfplaats, zoals bedoeld in artikel 1, lid 1, als de betrokkene onderdaan is van een derde land.

Het verzoek en de bewijsstukken moeten ten minste vijftien dagen vóór het proces of de rechtshandeling waarvoor om rechtsbijstand wordt verzocht, worden ingediend. Deze termijn kan worden verkort in geval van een latere dagvaarding. De procedure is kosteloos en vertegenwoordiging door een advocaat is niet verplicht.

Op grond van artikel 8, lid 1, van de wet moet een verzoek om rechtsbijstand worden ingediend bij de rechtbank van eerste aanleg (protodikeía) met materiële en territoriale bevoegdheid. Deze rechtbank is bevoegd om het verzoek te behandelen.

In het geval van handelingen die geen verband houden met een rechtszaak, is de bevoegde rechtbank het vredegerecht voor civiele zaken (eirinodikeío) van de woonplaats van de verzoeker.

Tegen de beslissing van de rechter kan door de verzoeker beroep worden ingesteld, dat wordt behandeld in het kader van de procedure in kort geding. Voor de toelating van het verzoek is waarschijnlijkheid voldoende en is geen volledige documentatie nodig. De rechtbank heeft een ruime discretionaire bevoegdheid om bewijsmateriaal te verzamelen.

6 Waar kan ik een verzoekformulier voor rechtsbijstand verkrijgen?

Alle rechtbanken van het land hebben een speciaal kantoor dat burgers met een laag inkomen die recht hebben op kosteloze rechtsbijstand, helpt bij het inleiden van de procedure. Sommige rechtbanken bieden de mogelijkheid om online een formulier voor het indienen van een verzoek om rechtsbijstand te downloaden, bv. het vredegerecht van Patras (zie: https://www.eirinodikeio-patras.gov.gr/nomiki-voithia).

7 Welke documenten moet ik bij mijn verzoek om rechtsbijstand voegen?

De verzoeker moet bewijs leveren van zijn of haar financiële situatie. In de wet is vastgelegd wat de relevante bewijsstukken zijn (zie vraag 5).

8 Waar moet ik mijn verzoek om rechtsbijstand indienen?

Het verzoek wordt ingediend bij een rechtbank (zie vraag 5).

9 Hoe kom ik te weten of ik al dan niet in aanmerking kom voor rechtsbijstand?

De criteria voor de toekenning van rechtsbijstand zijn vastgelegd in de wet. Op grond van artikel 1, lid 2, kan rechtsbijstand worden toegekend aan burgers met een laag inkomen van wie het jaarlijkse gezinsinkomen niet hoger is dan twee derde van het persoonlijke minimumjaarinkomen zoals vastgelegd in de nationale algemene cao (Ethnikí Genikí Syllogikí Sýmvasi Ergasías). In geval van een geschil binnen het gezin wordt het inkomen van de andere partij in het geschil buiten beschouwing gelaten.

Er gelden speciale regelingen als degene die in een civiele of handelszaak om rechtsbijstand verzoekt, zijn of haar woonplaats of gewone verblijfplaats heeft in een andere lidstaat van de Europese Unie. Op grond van artikel 10 van de wet is de genoemde minimumdrempel voor het gezinsinkomsten niet verplicht als de verzoeker aantoont dat hij of zij de gerechtskosten niet kan dragen als gevolg van het verschil in kosten van levensonderhoud tussen de lidstaat van zijn of haar woonplaats of gewone verblijfplaats en Griekenland.

Wegens het grensoverschrijdende karakter van de vordering wordt ook rechtsbijstand verleend voor de kosten van vertolking, officiële vertaling van stukken die nodig zijn voor de beslechting van het geschil en door de verzoeker gemaakte kosten voor de reis van een persoon die bij de vordering betrokken is, wanneer diens persoonlijke aanwezigheid bij de terechtzitting vereist is en de rechtbank beslist dat de betreffende persoon niet op een andere manier aan de procedure kan deelnemen. De rechtsbijstand kan ook worden verleend in de vorm van de benoeming van een advocaat die juridisch advies kan verstrekken voordat het geschil voor de rechter wordt gebracht.

10 Wat moet ik doen als ik in aanmerking kom voor rechtsbijstand?

De partij moet een verzoek indienen bij de bevoegde rechtbank (zie vraag 5).

Als de rechtbank de rechtsbijstand toekent, heeft de begunstigde recht op de in het antwoord op vraag 2 vermelde juridische diensten.

11 Wie kiest mijn advocaat als ik in aanmerking kom voor rechtsbijstand?

Dit wordt geregeld in artikel 5 van de wet. Bij de benoeming van een advocaat wordt de keuze gebaseerd op een lijst die is opgesteld door de desbetreffende orde van advocaten (dikigorikós sýllogos). Advocaten van dienst (synígoroi ypiresías) worden in alfabetische volgorde benoemd op basis van de desbetreffende lijst van de orde van advocaten en de selectie wordt bevestigd door de rechtbank die rechtsbijstand verleent. De aangewezen advocaat mag weigeren de verdediging op zich te nemen. In dat geval benoemt dezelfde rechtbank een andere advocaat.

12 Als ik in aanmerking kom voor rechtsbijstand, worden dan al mijn proceskosten betaald?

De bijzonderheden omtrent de kosten die door de rechtsbijstand worden gedekt, worden geregeld door artikel 9 van de wet, zoals gewijzigd. Zie ook de antwoorden op de vragen 1 en 2.

In gevallen van echtscheiding met wederzijds goedvinden (ynainetikó diazýgio) wordt rechtsbijstand verleend in de vorm van een vrijstelling van alle of een deel van de gerechtskosten voor een notaris en van het honorarium van de advocaat die is benoemd om de verzoekers voor de notaris te vertegenwoordigen.

De rechtsbijstand is niet van invloed op de veroordeling in de kosten van de wederpartij.

13 Wie betaalt de overige kosten als ik slechts recht heb op beperkte rechtsbijstand?

De wet bevat geen enkele bepaling die hierin voorziet. Een mogelijk alternatief zou kunnen zijn dat ngo’s de overige kosten betalen, vooral in het geval van migranten en vluchtelingen.

14 Omvat rechtsbijstand ook de kosten van beroepsprocedures?

Ja. Artikel 9, lid 3, van de wet bepaalt dat rechtsbijstand afzonderlijk wordt toegekend voor elk proces, van toepassing is op elk gerechtelijk niveau en voor elke rechtbank en ook geldt voor de gedwongen tenuitvoerlegging van beslissingen.

15 Als ik in aanmerking kom voor rechtsbijstand, kan die dan worden ingetrokken in de loop van het proces (of zelfs na het proces)?

Overeenkomstig artikel 4, leden 2 en 3, van de wet kan de rechtsbijstand worden ingetrokken of beperkt als de bevoegde rechter daar ambtshalve of op voorstel van de openbare aanklager (eisangeléas) toe beslist, als wordt bewezen dat niet aan de voorwaarden voor toekenning werd voldaan, dat er niet meer aan wordt voldaan of dat ze wezenlijk zijn veranderd. Een verzoeker die rechtsbijstand toegekend heeft gekregen op basis van een vals verzoek of valse informatie, moet de kosten waarvan hij of zij was vrijgesteld, terugbetalen.

16 Kan ik een weigering om rechtsbijstand te verlenen, aanvechten?

Overeenkomstig artikel 8, lid 2, kan de verzoeker binnen vijf (5) dagen na de uitspraak beroep instellen tegen de beslissing van de vrederechter, van de alleensprekende rechter in eerste aanleg (monomelés protodikeío) en van de president van rechtbank van eerste aanleg (protodikeío) bij de meervoudige kamer van eerste aanleg (polymelés protodikeío). Het beroep wordt behandeld in het kader van de procedure in kort geding (artikel 682 e.v. van het wetboek van burgerlijke rechtsvordering (Kódikas Politikís Dikonomías)). Er kan geen beroep worden ingesteld bij het Hooggerechtshof (Áreios Págos). In het geval van een verandering van de feiten kan er een nieuw verzoek worden ingediend (artikel 2, lid 5, van de wet).

17 Heeft het verzoek om rechtsbijstand tot gevolg dat de verjaringstermijn wordt geschorst?

De wet betreffende rechtsbijstand bevat geen bepaling in die zin.