Pomoc prawna

1 Jakie są koszty postępowania sądowego i kto je zazwyczaj ponosi?

Osoba, która zamierza wszcząć lub wszczęła postępowanie sądowe, ponosi następujące koszty:

1. opłacenie pełnomocnika procesowego, którego zadaniem jest sporządzenie i złożenie wniosku o pomoc prawną lub inne środki ochrony prawnej, udział w sesjach mediacyjnych, uczestnictwo w rozprawach sądowych w charakterze pełnomocnika w odpowiednich postępowaniach, składanie pism procesowych, przedkładanie pism procesowych celem ich doręczenia przez komornika (dikastikós epimelitís) oraz przedłożenie komornikowi tytułu egzekucyjnego w celu wykonania wyroku;
2. koszty doręczenia pisma wszczynającego postępowanie i środka zaskarżenia;
3. koszty tłumaczenia pisemnego lub ustnego – w sprawach transgranicznych;
4. koszty powołania biegłych, jeżeli powołuje się ich decyzją sądu lub na wniosek zainteresowanej strony;
5. opłaty sądowe za złożenie pism procesowych oraz zastosowanie środków egzekucyjnych;
6. koszty przyznane stronie przeciwnej.

2 Na czym polega pomoc prawna?

Pomoc prawna to prawo obywateli do ubiegania się o pomoc finansową na potrzeby wszczęcia postępowania sądowego lub udziału w nim. Pomoc prawna obejmuje także zastępstwo procesowe w sprawach przed sądem drugiej instancji, koszty notarialne (symvolaiográfos), komornicze i egzekucyjne.

Zakres pomocy prawnej w sprawach cywilnych i handlowych określono w ustawie 3226/2004 o zapewnieniu pomocy prawnej dla obywateli o niskich dochodach oraz o innych kwestiach, z późniejszymi zmianami (zwanej dalej „ustawą”).

Pomoc prawna może również polegać na wyznaczeniu prawnika praktyka, który udziela porad prawnych w celu rozstrzygnięcia sporu transgranicznego przed wniesieniem sprawy do sądu (art. 10 lit. c) ustawy).

3 Jakie wymogi należy spełnić, aby otrzymać pomoc prawną?

Art. 11 ustawy stanowi, że pomoc prawna przysługuje wszystkim obywatelom Unii Europejskiej. Pomoc prawna przysługuje także obywatelom państw trzecich i bezpaństwowcom, którzy zgodnie z prawem zamieszkują lub mają miejsce zwykłego pobytu w Unii Europejskiej oraz są w stanie udowodnić, że spełniają właściwe warunki.

Pomoc prawną przyznaje się, jeżeli spełniono warunki określone w ustawie. Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy prawo do pomocy prawnej mają osoby, których roczny dochód na gospodarstwo domowe nie przekracza dwóch trzecich minimalnego rocznego dochodu na osobę określonego w ustawie. W przypadku sporu rodzinnego nie uwzględnia się dochodów strony przeciwnej.

Jeśli miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu osoby ubiegającej się o pomoc prawną znajduje się w innym państwie członkowskim, stosuje się zasady szczególne. Jeśli wnioskodawca wykaże, że nie jest w stanie pokryć kosztów sądowych ze względu na różnicę w wysokości kosztów utrzymania między jego państwem pochodzenia a Grecją, zgodnie z art. 10 ustawy nie obowiązuje wskazany próg dochodów na gospodarstwo domowe.

4 Czy pomoc prawna przysługuje we wszystkich rodzajach postępowań?

Tak, w szczególności w postępowaniu cywilnym, karnym oraz postępowaniu w sprawach rodzinnych i w sprawach gospodarczych.

5 Czy istnieje odrębna procedura odnosząca się do sytuacji wyjątkowych?

Taką procedurę uregulowano w art. 2 ustawy. Procedura przyznania pomocy prawnej rozpoczyna się z chwilą złożenia przez uprawnionego wniosku zawierającego zwięzły opis przedmiotu postępowania lub czynności oraz dowody spełnienia warunków uzyskania pomocy.

Do wniosku należy dołączyć niezbędne dokumenty potwierdzające, dowody potwierdzające sytuację finansową wnioskodawcy (w szczególności odpis deklaracji podatkowej lub wydane przez kierownika właściwego urzędu skarbowego zaświadczenie potwierdzające, że wnioskodawca nie ma obowiązku jej składania, odpis oświadczenia majątkowego, zaświadczenie o niezaleganiu w płaceniu podatków, numer identyfikacji podatkowej wnioskodawcy (AFM), zaświadczenia dotyczące pomocy społecznej, oświadczenia z mocą przysięgi), a w przypadku obywatela państwa trzeciego – dowód miejsca zamieszkania zgodnego z art. 1 ust. 1.

Wniosek oraz dokumenty potwierdzające należy złożyć co najmniej 15 dni przed rozprawą lub czynnością, których dotyczy wnioskowana pomoc prawna. W razie późniejszego wezwania termin ten może ulec skróceniu. Postępowanie jest nieodpłatne, a stawiennictwo wraz z pełnomocnikiem nie jest konieczne.

Art. 8 ust. 1 stanowi, że wnioski o pomoc prawną składa się do sądu pierwszej instancji (protodikeía) miejscowo i rzeczowo właściwego do ich rozpatrzenia.

W przypadku czynności niezwiązanych z postępowaniem sądowym właściwy jest cywilny sąd rejonowy (eirinodikeío) miejsca zamieszkania wnioskodawcy.

Na postanowienie sądu wnioskodawcy przysługuje zażalenie rozpatrywane w postępowaniu w przedmiocie zastosowania środków tymczasowych (diadikasía ton asfalistikón métron). Do uwzględnienia wniosku wystarczy spełnienie przesłanki fumus boni iuris i nie jest wymagana pełna dokumentacja. W zakresie gromadzenia dowodów sąd dysponuje swobodnym uznaniem.

6 Gdzie można uzyskać formularz wniosku o pomoc prawną?

We wszystkich greckich sądach funkcjonują specjalne biura, których zadaniem jest pomoc obywatelom o niskich dochodach, uprawnionym do nieodpłatnej pomocy prawnej w celu wszczęcia postępowania. Niektóre sądy udostępniają formularz wniosku przez internet, np. Cywilny Sąd Rejonowy w Patras (Eirinodikeío Pátras), zob. https://www.eirinodikeio-patras.gov.gr/nomiki-voithia.

7 Jakie dokumenty należy załączyć do wniosku o pomoc prawną?

Wnioskodawcy muszą dowieść swojej sytuacji finansowej. Niezbędne dokumenty uzupełniające wymieniono w ustawie (zob. pytanie 5).

8 Gdzie należy złożyć wniosek o pomoc prawną?

Wniosek należy złożyć w sądzie (zob. pytanie 5).

9 W jaki sposób można się dowiedzieć o zakwalifikowaniu do uzyskania pomocy prawnej?

Kryteria uzyskania pomocy prawnej określono w ustawie. Zgodnie z art. 1 ust. 2 obywatelami o niskich dochodach, którzy są uprawnieni do pomocy prawnej, są osoby, których roczny dochód na gospodarstwo domowe nie przekracza dwóch trzecich minimalnego rocznego dochodu na osobę określonego w ogólnokrajowym układzie zbiorowym pracy (Ethnikí Genikí Syllogikí Sýmvasi Ergasías). W przypadku sporu rodzinnego nie uwzględnia się dochodów strony przeciwnej.

Jeśli miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu osoby ubiegającej się o pomoc prawną w sprawie cywilnej lub handlowej znajduje się w innym państwie członkowskim, stosuje się zasady szczególne. Jeśli wnioskodawca wykaże, że nie jest w stanie pokryć kosztów sądowych ze względu na różnicę w wysokości kosztów utrzymania między jego państwem członkowskim zamieszkania lub zwykłego pobytu a Grecją, zgodnie z art. 10 ustawy nie obowiązuje wskazany próg dochodów na gospodarstwo domowe.

W przypadku transgranicznych wniosków pomocy prawnej udziela się także na pokrycie kosztów tłumaczenia ustnego i poświadczonego tłumaczenia dokumentów niezbędnych do rozstrzygnięcia sporu oraz kosztów podróży poniesionych przez wnioskodawcę na rzecz osoby, która zamierza poprzeć wniosek i która musi stawić się na rozprawie osobiście, jeśli sąd postanowi, że osoba ta w przeciwnym wypadku nie może uczestniczyć w postępowaniu. Pomoc prawna może również polegać na wyznaczeniu prawnika praktyka, który udziela porad prawnych w celu rozstrzygnięcia sporu przed wniesieniem sprawy do sądu.

10 Co należy zrobić w razie zakwalifikowania się do uzyskania pomocy prawnej?

Strona musi zwrócić się do sądu właściwego (zob. pytanie 5).

Jeżeli sąd przyznał pomoc prawną, wnioskodawca jest uprawniony do korzystania z usług prawnych, o których mowa w odpowiedzi na pytanie 2.

11 Kto wybiera adwokata lub radcę prawnego dla osoby, której przyznano pomoc prawną?

Kwestię tę uregulowano w art. 5 ustawy. W przypadku powołaniu adwokata wybiera się go z wykazu prowadzonego przez właściwą izbę adwokacką (dikigorikós sýllogos). Adwokatów pełniących dyżur (synígoroi ypiresías) wyznacza się w kolejności alfabetycznej z właściwego wykazu prowadzonego przez izbę adwokacką, a ich wybór zatwierdza sąd przyznający pomoc prawną. Wyznaczony adwokat może odmówić podjęcia się obrony, a wówczas ten sam sąd wyznacza innego adwokata.

12 Czy pomoc prawna obejmuje wszystkie koszty postępowania?

Szczegółowe informacje o kosztach objętych pomocą prawną zawarto w art. 9 ustawy z późniejszymi zmianami. Zob. także odpowiedzi na pytania 1 i 2.

Pomoc prawna przyznawana w sprawach o rozwód na zgodny wniosek małżonków (synainetikó diazýgio) obejmuje zwolnienie z obowiązku pokrycia niektórych lub wszystkich kosztów postępowania przed notariuszem, jak również honorarium pełnomocnika reprezentującego wnioskodawców przed notariuszem.

Korzystanie z pomocy prawnej nie zwalnia strony z obowiązku uiszczenia wszelkich kosztów zasądzonych na rzecz strony przeciwnej.

13 Kto ponosi pozostałe koszty w razie zakwalifikowania się do uzyskania częściowej pomocy prawnej?

Ustawa nie przewiduje takiego przypadku. Alternatywą może być ewentualne pokrycie pozostałych kosztów przez organizacje pozarządowe, przede wszystkim w sprawach dotyczących migrantów i uchodźców.

14 Czy pomoc prawna obejmuje również koszty odwołań?

Tak. Art. 9 ust. 3 ustawy stanowi, że pomoc prawna przyznawana jest odrębnie dla każdego postępowania, dotyczy wszystkich sądów wszystkich instancji i obejmuje także wykonanie wyroku.

15 Czy pomoc prawna może zostać cofnięta przed zakończeniem postępowania (lub nawet odwołana po zakończeniu postępowania)?

Zgodnie z art. 4 ust. 2 i 3 ustawy pomoc prawną można cofnąć lub ograniczyć orzeczeniem właściwego sądu wydanym z urzędu lub na wniosek prokuratora (eisangeléas), jeżeli ustalono, że warunki jej przyznania od początku nie były spełnione, już nie są spełnione lub uległy istotnej zmianie. Wnioskodawcy ubiegający się o pomoc prawną na podstawie fałszywego wniosku lub informacji są zobowiązani do zwrotu kosztów, z których zostali zwolnieni.

16 Czy można zaskarżyć odmowę udzielenia pomocy prawnej?

Zgodnie z art. 8 ust. 2 wnioskodawca może wnieść środek zaskarżenia do sądu pierwszej instancji, orzekającego w składzie wieloosobowym (polymelés protodikeío), od orzeczenia sędziego cywilnego sądu rejonowego, sędziego orzekającego jednoosobowo w sądzie pierwszej instancji (monomelés protodikeío) lub prezesa sądu pierwszej instancji w terminie 5 dni od wydania orzeczenia. Zaskarżenia rozpatruje się w postępowaniu o zastosowanie środków tymczasowych (art. 682 i nast. kodeksu postępowania cywilnego – Kódikas Politikís Dikonomías). Środka zaskarżenia nie można wnieść do Sądu Najwyższego (Áreios Págos). W przypadku zmiany okoliczności faktycznych można złożyć nowy wniosek (art. 2 ust. 5 ustawy).

17 Czy złożenie wniosku o pomoc prawną powoduje zawieszenie biegu terminu przedawnienia?

W ustawie o pomocy prawnej nie ma przepisów dotyczących tej kwestii.