1. Ecole nationale de la magistrature (L-Iskola Nazzjonali Franċiża għall-Ġudikatura)

Il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali hija ttrattata b’mod wiesa’ ħafna mill-Iskola Nazzjonali għall-Ġudikatura f’taħriġ inizjali u kontinwu għall-maġistrati Franċiżi.

1.1.1. Taħriġ inizjali

Fit-taħriġ inizjali tal-maġistrati, il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tittieħed inkunsiderazzjoni f’sessjonijiet tematiċi (dritt għal proċess ġust, qorti imparzjali, żmien raġonevoli għall-proċess, prinċipji gwida tal-proċess).

Mill-2019, il-Karta ġiet indirizzata f’sekwenza speċifikament iddedikata lill-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (sorsi tad-dritt tal-Unjoni, organizzazzjoni, operazzjoni, kompiti u kontroll eżerċitati mill-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea, is-sistema tar-rinviji għal deċiżjonijiet preliminari u l-metodu ta’ kif titfassal mistoqsija bħal din, familjarizzazzjoni mas-sit web e-Curia u mal-għodod bħan-Network Ġudizzjarju Ewropew).

1.1.2. Taħriġ fis-servizz

• Korsijiet speċifiċi ta’ taħriġ iddedikati għall-Karta

Mill-2019, ingħatat attenzjoni speċjali lill-Karta tad-Drittijiet Fundamentali biex titqajjem sensibilizzazzjoni fost il-maġistrati dwar l-użu ta’ din l-għodda.

Fl-2019, minbarra kors ta’ taħriġ iddedikat għall-10 anniversarju tad-dħul fis-seħħ tal-Karta , ġie żviluppat taħriġ ad hoc speċifiku dwar il-Karta u t-trattament tagħha tat-tilwim bi sħubija mal-Fakultà tal-Liġi tal-Università Grenoble-Alpes (Katedra Jean Monnet). Dan il-kors ta’ taħriġ ta’ ġurnata laħaq diversi objettivi edukattivi: Il-preżentazzjoni tal-Karta u l-kontribuzzjonijiet tagħha għall-protezzjoni tad-drittijiet fundamentali u l-applikazzjoni prattika tagħha fl-ordinament ġuridiku Franċiż. Minbarra approċċ teoretiku (filgħodu), huma ppjanati workshops ta’ każijiet prattiċi, speċifikament fi kwistjonijiet soċjali u dwar mandati ta’ arrest Ewropej (waranofsinhar). Din is-sessjoni kienet miftuħa wkoll għall-avukati bil-ħsieb ta’ taħriġ interprofessjonali.

Fl-2020, ġie introdott taħriġ mill-bogħod minħabba l-pandemija. It-taħriġ huwa maqsum f’żewġ stadji: Il-parteċipanti kellhom jitgħallmu dwar il-kontenut (il-vidjos u d-dokumentazzjoni tal-kors tematiku) fuq il-pjattaforma pedagoġika tal-ENM, segwita minn klassi virtwali b’każijiet prattiċi, tweġibiet għall-kampjuni tal-mistoqsijiet u tat-testijiet, kif ukoll dibattitu fost il-parteċipanti. Dan it-taħriġ laqqa’ flimkien kemm lill-maġistrati kif ukoll lill-avukati, bil-għan li tinkiseb kooperazzjoni interprofessjonali, u ħarreġ madwar 30 persuna. Il-kors ta’ taħriġ huwa maħsub biex jiġi adattat f’format wiċċ imb’wiċċ mill-2021.

• Taħriġ relatat mal-Karta fid-dritt Ewropew

Il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali qed tiġi studjata wkoll bħala parti minn erba’ korsijiet fid-dritt Ewropew offruti lill-maġistrati f’taħriġ kontinwu:

• Il-ġudikatura u l-integrazzjoni Ewropea: Dan il-kors ta’ taħriġ ta’ tliet ijiem huwa ddedikat speċifikament għall-funzjonament tal-istituzzjonijiet Ewropej u l-ġurisprudenza attwali tal-QĠUE. Tliet lectures huma ddedikati għall-Karta (“L-użu tad-dritt tal-Unjoni fi proċedimenti kriminali”, “Il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea” u “Ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari”).
• Il-Qorti u l-Konvenzjoni Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem: Dan il-kors ta’ taħriġ jiffoka speċifikament fuq ir-relazzjoni bejn il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali u l-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem. Dan ikopri l-ġurisprudenza rispettiva taż-żewġ qrati, kif ukoll dawk tal-qrati supremi nazzjonali dwar il-konsistenza tal-ġurisprudenza Ewropea.
• Il-maġistrat u l-ambjent internazzjonali: Din is-sessjoni tistħarreġ ir-rwol tal-maġistrati fid-dawl tal-iżviluppi attwali fid-dritt Ewropew u internazzjonali. Il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali hija diskussa f’din l-okkażjoni bħala strument Ewropew li jikkontribwixxi għall-prevalenza tad-drittijiet fundamentali fil-kostruzzjoni tad-dritt.
• Ċiklu tal-Konferenzi “Ġustizzja u Libertà tal-Espressjoni”: Stabbilita taħt il-proġett “JUST FREE — 2020-2022” iffinanzjat mid-DĠ ĠUSTIZZJA, din is-serje ta’ konferenzi, implimentata minn Settembru 2020, tieħu l-forma ta’ tliet seminars li jindirizzaw il-limiti tal-libertà tal-espressjoni, id-dritt tal-pubbliku għal informazzjoni u l-etika tal-professjonisti legali, b’rabta mal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali u l-Konvenzjoni Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem. Applikazzjoni se tappoġġa l-konferenzi kollha f’dan il-proġett.

2. Skola Nazzjonali tal-Amministrazzjoni tal-Ħabs

Il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea hija ċċitata bħala riferenza u appoġġ għat-tagħlim tal-persunal tal-ħabs fit-taħriġ, inkluż fl-oqsma tal-protezzjoni Ewropea tad-drittijiet tal-bniedem u, b’mod aktar speċifiku, id-drittijiet tad-detenuti.

Għodod li jgħinu biex il-Karta u meta tapplika jinftiehmu aħjar

• Għall-prattikanti (il-leġiżlatur, l-amministrazzjoni, awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi, il-ġudikatura, il-ġuristi)

Għodod żviluppati mill-Iskola Nazzjonali għall-Ġudikatura

Fuq il-pjattaforma edukattiva tagħha, l-Iskola Nazzjonali għall-Ġudikatura tipprovdi lill-imħallfin f’taħriġ inizjali u kontinwu b’qasam tematiku u sett ta’ tagħlim iddedikat għall-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (storja, riċerka dwar il-ġurisprudenza, eċċ.), filwaqt li tirreferi b’mod partikolari għall-għodod tal-Karta żviluppati mill-Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għad-Drittijiet Fundamentali (Manwal tal-Aġenzija tal-2018 dwar l-applikazzjoni tal-Karta).

• Għaċ-ċittadini

In-network ta’ Ċentri tal-Ġustizzja tal-Komunità (des maisons de la justice et du droit)

B’141 stabbiliment madwar il-pajjiż, iċ-ċentri tal-ġustizzja tal-komunità huma postijiet fejn in-nies huma milqugħa, jinstemgħu, jiġu ggwidati u pprovduti b’informazzjoni bla ħlas u kunfidenzjali dwar id-drittijiet u l-obbligi taċ-ċittadini. Dawn jipprovdu preżenza ġudizzjarja lokali u jikkontribwixxu għall-prevenzjoni tal-kriminalità, l-appoġġ għall-vittmi u l-aċċess għal-liġi. Iċ-ċentri tal-ġustizzja tal-komunità jistgħu jagħmlu użu mill-Karta, b’mod partikolari fil-promozzjoni tal-aċċess għal-liġi għaż-żgħażagħ f’attivitajiet edukattivi mmirati lejn l-iskejjel.

L-użu u l-promozzjoni tal-għodod tal-Karta żviluppati minn pajjiżi oħrajn tal-UE jew minn partijiet ikkonċernati oħrajn fl-UE

I — Id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem (le Défenseur des Droits)

Fi Franza, id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem huwa awtorità amministrattiva indipendenti stabbilita mil-Liġi Organika Nru 2011-333 tad-29 ta’ Marzu 2011. Din ġiet minquxa fil-Kostituzzjoni sa mir-riforma tagħha tal-2008 u l-kompitu tagħha huwa li tittratta l-ilmenti li jaqgħu fil-ħames oqsma ta’ kompetenza tagħha: Id-difiża tad-drittijiet u tal-libertajiet tal-utenti tas-servizzi pubbliċi, id-difiża u l-promozzjoni tal-aħjar interessi u tad-drittijiet tat-tfal, il-ġlieda kontra d-diskriminazzjoni u l-promozzjoni tal-ugwaljanza, ir-rispett għall-etika ta’ persuni li jwettqu attivitajiet ta’ sigurtà, u fl-aħħar nett, il-gwida u l-protezzjoni tal-informaturi.

Kwalunkwe persuna fiżika jew ġuridika li tqis li d-drittijiet tagħha jkunu nkisru tista’ tippreżenta lment direttament permezz ta’ aktar minn 500 delegat fit-territorju kollu f’aktar minn 800 post, jew direttament fil-kwartieri ġenerali permezz ta’ formola tal-internet, jew permezz ta’ ittra mingħajr ħlas.

Id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem għandu setgħat investigattivi sinifikanti. Dan jista’ jitlob spjegazzjonijiet u l-għoti ta’ kwalunkwe informazzjoni rilevanti għall-investigazzjoni u s-soluzzjoni tat-tilwima lil kwalunkwe organizzazzjoni pubblika jew privata.

Fi tmiem l-investigazzjoni tiegħu, id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem jiffavorixxi s-soluzzjoni bonarja. Kważi 80 % tas-soluzzjonijiet mibdija mill-istituzzjoni jirnexxu.

Jista’ jadotta wkoll deċiżjoni li permezz tagħha jagħmel rakkomandazzjonijiet individwali jew ġenerali. Meta kawża titressaq quddiem il-qrati, id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem jista’ wkoll jagħmel osservazzjonijiet amicus curiae fil-qrati kollha. Id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem, b’mod parallel mal-azzjoni tiegħu biex jipproteġi d-drittijiet, jiżviluppa politika tal-promozzjoni tal-ugwaljanza u tal-aċċess għad-drittijiet.

Id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem jagħmel użu pjuttost limitat mill-Karta sakemm din tkun applikabbli biss jekk l-Istat jimplimenta d-dritt tal-Unjoni (l-Artikolu 51 tal-Karta). Għalhekk, irid jintwera fil-bidu nett, li mhux dejjem ikun ovvju. Id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem jista’ jinvoka b’mod aktar faċli l-Konvenzjoni Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem u l-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, li hija abbundanti, jew id-direttivi tal-UE dwar id-diskriminazzjoni.

Madankollu, din tista’ tiġi invokata mid-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem, xi drabi flimkien ma’ testi oħra minn Trattati (bħall-Konvenzjoni Internazzjonali dwar id-Drittijiet ta’ Persuni b’Diżabilità jew il-Konvenzjoni Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem). Xi drabi juża l-Karta f’ilmenti li jikkonċernaw sitwazzjonijiet diskriminatorji, li hija waħda mill-oqsma speċifiċi ta’ intervent tad-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem.

Dawn huma xi eżempji ta’ deċiżjonijiet li fihom il-Karta kienet strument legali utli għall-każ tad-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem.

Eżempju 1: Ir-rifjut li impjegat jitħalla jittermina l-liv tal-ġenituri tiegħu kmieni favur il-liv tal-maternità

Id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem irċieva lment li fih impjegata ġiet miċħuda l-possibbiltà mill-impjegatur (fond tal-assigurazzjoni tal-mard primarju) li tittermina, b’mod bikri, il-liv tal-ġenituri tagħha favur il-liv tal-maternità peress li kienet tqila wara li kellha l-ewwel wild tagħha [1].

Meta ġie mistoqsi mid-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem, l-impjegatur irrikonoxxa li l-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea kienet iddikjarat fi tliet okkażjonijiet li r-rifjut li impjegat jitħalla jittermina l-liv tal-ġenituri tiegħu favur il-liv tal-maternità jikkostitwixxi diskriminazzjoni abbażi tas-sess [2].

Madankollu, huwa rrifjut li jsegwi dik il-ġurisprudenza minħabba li ma kinitx ġiet trasposta fid-dritt Franċiż. L-Artikolu L.1225-52 tal-Kodiċi tax-Xogħol jipprevedi żewġ sitwazzjonijiet li fihom impjegatur ma jistax jirrifjuta t-terminazzjoni bikrija tal-liv tal-ġenituri:

• il-mewt tal-wild;
• jew tnaqqis sinifikanti fir-riżorsi tal-unità domestika.

B’dan il-mod, il-Kodiċi tax-Xogħol ma jeskludix il-possibbiltà ta’ terminazzjoni bikrija tal-liv tal-ġenituri għal raġuni oħra, sakemm il-partijiet jaqblu dwar dik ir-raġuni.

Għalhekk, id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem kellu jfakkar lill-fond tal-assigurazzjoni tal-mard primarju li l-projbizzjoni tad-diskriminazzjoni tikkostitwixxi projbizzjoni ta’ politika pubblika li minnha l-ebda impjegatur ma jista’ jidderoga. Għalhekk, ikkonkluda li r-rifjut li l-liv tal-ġenituri tal-ilmentatur jiġi tterminat qabel iż-żmien favur il-liv tal-maternità kien jikkostitwixxi diskriminazzjoni abbażi tas-sess tagħha. F’dik id-deċiżjoni, id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem ibbaża parzjalment l-argumenti tiegħu fuq l-artikoli tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea:

L-Artikolu 33 tal-Karta, li jiggarantixxi “il-protezzjoni tal-familja u r-rikonċiljazzjoni tal-ħajja tal-familja u professjonali”. F’dan ir-rigward, it-tieni paragrafu tal-Artikolu 33 jipprovdi li “Sabiex wieħed jirrikonċilja l-ħajja tal-familja u l-ħajja professjonali, kull persuna għandha d-dritt għall-protezzjoni mit-tkeċċija għal xi raġuni konnessa mal-maternità, u d-dritt għal leave tal-maternità mħallas u għal leave parentali wara t-twelid jew l-adozzjoni ta’ tifel jew tifla”.

L-Artikolu 21 tal-Karta jipprevedi l-projbizzjoni tad-diskriminazzjoni abbażi, fost l-oħrajn, tas-sess u l-Artikolu 23 jiżgura l-ugwaljanza bejn l-irġiel u n-nisa fl-oqsma kollha.

Dan l-eżempju juri li malli nkunu fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni — li huwa l-każ hawnhekk peress li ninsabu fil-kamp ta’ applikazzjoni tan-nondiskriminazzjoni abbażi tal-kriterju tas-sess fl-impjieg u, b’mod aktar speċifiku, id-Direttiva 2006/54 — id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem jista’ juża l-Karta u hija direttament applikabbli fid-dritt nazzjonali.

Eżempju 2 — impossibbiltà għall-persuni b’diżabilità li jaċċessaw offerti promozzjonali, disponibbli esklużivament fuq sit web iddedikat għall-bejgħ ta’ biljetti tal-ferrovija.

Id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem irċieva ilment dwar l-impossibbiltà li l-persuni b’diżabilità jkollhom aċċess għal offerti promozzjonali, disponibbli esklużivament fuq sit web iddedikat għall-bejgħ ta’ biljetti tal-ferrovija. Għalhekk, id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem ikkonkluda li din is-sitwazzjoni kienet ir-riżultat ta’ prattika diskriminatorja fis-sens kemm ta’:

• Ir-Regolament dwar id-drittijiet u l-obbligi tal-passiġġieri tal-ferroviji, li jiddikjara li “impriża ferrovjarja, bejjiegħ tal-biljetti jew operatur tal-vjaġġi m’għandhomx jirrifjutaw li jaċċettaw riservazzjoni jew joħorġu biljett lil persuna b’diżabilità u persuna b’mobbiltà mnaqqsa” [3];
• Iżda wkoll tal-Artikolu 21 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali;
• u fl-aħħar nett tal-Liġi Franċiża Nru 2008-496 tas-27 ta’ Mejju 2008.

Għalhekk, id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem irrakkomanda li l-kumpanija li tiġġestixxi s-sit web tal-biljetti online għandha tippermetti lill-persuni b’diżabilità jaċċessaw it-tariffi promozzjonali kollha tagħha, inklużi dawk għall-ivvjaġġar internazzjonali. Hawnhekk għal darba oħra, il-Karta tintuża bħala argument komplementari u awtorevoli:

• Hija komplementari minħabba li ma hemm l-ebda direttiva orizzontali fid-dritt tal-Unjoni li tipprojbixxi d-diskriminazzjoni fl-aċċess għall-oġġetti u s-servizzi għall-persuni b’diżabilità, u r-Regolament dwar id-drittijiet u l-obbligi tal-passiġġieri huwa pjuttost limitat, u għalhekk l-Artikolu 21 tal-Karta jiddikjara l-prinċipji ewlenin tan-nondiskriminazzjoni, inkluża d-diżabilità fl-aċċess għall-oġġetti;
• u argument awtorevoli biex jiġu appoġġati r-rakkomandazzjonijiet u t-talbiet għal kumpens billi tiġi stipulata l-applikabbiltà diretta.

Barra minn hekk, bħala parti mill-ħidma tagħha biex tippromwovi l-istat tad-dritt u d-drittijiet fundamentali permezz tan-networks tagħha ta’ kontropartijiet (in-Network Ewropew tal-Ombudsman ġestit mill-Ombudsman Ewropew; ENOC, li jlaqqa’ flimkien id-Difensuri tad-Drittijiet tat-Tfal; Equinet, in-network ta’ korpi ta’ kontra d-diskriminazzjoni fl-Ewropa; in-network informali tal-IPCAN ta’ mekkaniżmi tal-pulizija esterni u indipendenti; in-network informali tan-NEIWA għall-iskambju ta’ fehmiet dwar it-traspożizzjoni tad-Direttiva (UE) 2019/1937 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-23 ta’ Ottubru 2019 dwar il-protezzjoni ta’ persuni li jirrapportaw ksur tad-dritt tal-Unjoni),

Id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem juża mhux biss il-Konvenzjoni Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem, id-direttivi rilevanti, iżda wkoll, b’mod pjuttost sistematiku, il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali. Fil-qafas ta’ dawn in-networks, id-Difensur tad-Drittijiet tal-Bniedem jaħdem ħafna mal-Aġenzija Ewropea għad-Drittijiet Fundamentali (FRA), li hija l-mezz reali għall-promozzjoni tal-Karta f’dawn il-fora.

II — Il-Kummissjoni Konsultattiva Nazzjonali dwar id-Drittijiet tal-Bniedem (Commission consultative nationale des droits de l’Homme)

Il-Kummissjoni Konsultattiva Nazzjonali dwar id-Drittijiet tal-Bniedem (CNCDH) hija l-istituzzjoni nazzjonali Franċiża għall-promozzjoni u l-protezzjoni tad-drittijiet tal-bniedem stabbilita fl-1947. Hija awtorità amministrattiva indipendenti (AAI), struttura tal-Istat li tipprovdi lill-Gvern u lill-Parlament b’pariri u bi proposti indipendenti fil-qasam tad-drittijiet tal-bniedem, id-dritt u l-azzjoni umanitarji, u l-osservanza tal-garanziji fundamentali mogħtija liċ-ċittadini għall-eżerċizzju tal-libertajiet pubbliċi. Magħmula minn 64 personalità u rappreżentanti tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, dan jirrifletti d-diversità tal-opinjonijiet espressi fi Franza dwar kwistjonijiet tad-drittijiet tal-bniedem u l-liġi umanitarja internazzjonali. Bħala parti mill-kompiti tagħha, twissi lill-pubbliku u tqajjem sensibilizzazzjoni fost il-pubbliku ġenerali. Hija tipparteċipa wkoll fl-edukazzjoni u t-taħriġ dwar l-osservanza tad-drittijiet tal-bniedem.

Fl-2018, is-CNCDH, bi sħubija mal-Aġenzija Ewropea għad-Drittijiet Fundamentali, ipproduċiet vidjo ta’ żewġ minuti li jippreżenta l-għodda:

żewġ minuti biex tifhem il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali YouTube

2-minutes-pour-comprendre-la-charte-des-droits-fondamentaux-de-lunion-europeenne Site CNCDH

Għandu jiġi nnotat li l-Karta se tiġi inkluża fis-sit web il-ġdid tas-CNCDH taħt “sorsi” b’tieqa deskrittiva li tista’ tinfetaħ u li regolarment tirreferi għaliha fir-rapporti u fl-opinjonijiet tagħha.

[1] id- Deċiżjoni 2019-183 tal-24 ta’ Ottubru 2019 dwar ir-rifjut mill-impjegatur tagħha li jippermetti lil impjegata itemm il-liv tal-ġenituri tagħha qabel iż-żmien favur il-liv tal-maternità

[2] (QĠUE, l-20 ta’ Settembru 2007, il-Kawża C-116/06 Kiiski v Tampereen Kaupunki; QĠUE, it-Tielet Awla, tat-13 ta’ Frar 2014, Kawża C-512/11, YTN u C-513/11, DST; QĠUE, l-Ewwel Awla, tat-8 ta’ Mejju 2019 — Nru C-486/18).

[3] l-Artikolu 19-2 tar-Regolament (KE) Nru 1971/2007 tat-23 ta’ Ottubru 2007.