Goede praktijken van de lidstaten

De verplichting om de overeenstemming van wetsontwerpen met het Handvest te beoordelen in het kader van het wetgevingsproces, wordt in beginsel gewaarborgd door artikel 9, lid 4, van de wet op de wetgevingsbeginselen (Teisėkūros pagrindų įstatymas). Op grond hiervan moeten de door de regering bevoegd verklaarde autoriteiten een advies uitbrengen over de verenigbaarheid van wetsontwerpen met het recht van de Europese Unie, de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie, de door de Republiek Litouwen ondertekende internationale verdragen, het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden en de uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Het advies van deze autoriteiten wordt vervolgens voorgelegd aan het orgaan dat de wet aanneemt. Hoewel de verplichting van overeenstemming met het Handvest niet uitdrukkelijk in deze bepaling is opgenomen, valt die wel binnen de vereiste om het recht van de Europese Unie in acht te nemen. In de praktijk blijkt dat deze wettelijke bepaling op deze manier wordt uitgelegd. Zo was de afdeling voor Europees recht (Europos teisės departamentas) in haar advies over het wetsontwerp tot wijziging van de Litouwse wet op de verkiezingen voor het Europees Parlement (Lietuvos Respublikos rinkimų į Europos Parlamentą įstatymas) van mening dat de bepalingen van deze wet die een beperking vormen voor het actieve en passieve kiesrecht bij de verkiezingen voor het Europees Parlement dat is verankerd in artikel 39, lid 1, van het Handvest (door voor te stellen dat dezelfde persoon voor maximaal twee opeenvolgende termijnen in het Europees Parlement kan worden gekozen), zonder dat is voldaan aan de voorwaarden voor beperking uit artikel 52 van het Handvest (beperkingen moeten bij wet worden gesteld, de wezenlijke inhoud van die rechten eerbiedigen en evenredig zijn), als strijdig met het recht van de Europese Unie moeten worden beschouwd (https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalAct/lt/TAK/325a8fb0199811e9bd28d9a28a9e9ad9?positionInSearchResults=1&searchModelUUID=2d93c2bd-31b3-4e97-b94e-d931ddae3ca2).

Instrumenten die een beter inzicht verschaffen in het Handvest en duidelijker maken wanneer het van toepassing is

Op de website van het Litouwse ministerie van Justitie (Teisingumo ministerija) staat een vademecum van de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie (Europos Sąjungos Teisingumo Teismo praktikos vadovas), waarin eveneens informatie over de toepassing van het Handvest is te vinden. Op deze website wordt bovendien verwezen naar informatie op de website van de Europese Commissie over de bescherming van de door het recht van de Europese Unie verleende rechten (https://tm.lrv.lt/lt/veiklos-sritys-1/es-reikalu-koordinavimas/es-teises-perkelimas-ir-igyvendinimas, die doorverwijst naar https://ec.europa.eu/info/about-european-commission/contact/problems-and-complaints/help-defending-your-rights/individuals_nl). Daarnaast zal een link worden geplaatst naar het handboek over de nationale toepassing van het Handvest van het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten, zodra de Litouwse vertaling hiervan is voltooid.

In het kader van het project “Een sterkere reactie op haatmisdrijven en haatzaaien in Litouwen” van het ministerie van Binnenlandse Zaken (Vidaus reikalų ministerija), het openbaar ministerie (Generaline prokuratūra) en het bureau van de inspecteur voor de code voor de journalistiek (Žurnalistų etikos inspektoriaus tarnyba) is aan politieagenten, officieren van justitie en rechters een opleiding verstrekt, die wordt gefinancierd in het kader van het programma “Rechten, gelijkheid en burgerschap” (2014-2020) van de Europese Unie. Als het Litouwse ministerie van Binnenlandse Zaken juridische informatie publiceert die nuttig is voor de bestrijding van haatmisdrijven en die zowel voor ambtenaren als slachtoffers is bedoeld, verwijst het naar het gedeelte van de website van het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten dat aan dit thema is gewijd (https://vrm.lrv.lt/lt/veiklos-sritys/viesasis-saugumas-1/atsakas-i-neapykantos-nusikaltimus-ir-neapykanta-kurstancias-kalbas, die doorverwijst naar https://fra.europa.eu/en/themes/hate-crime).

Gebruik en bevordering van instrumenten betreffende het Handvest die zijn ontwikkeld door andere EU-landen of andere belanghebbenden in de EU

Hierboven wordt de informatie vermeld over doorverwijzingen naar websites van de instellingen en agentschappen van de Europese Unie.

Samenwerking met belanghebbenden ter bevordering van het gebruik en de bekendheid van het Handvest van de grondrechten van de EU

Voorbeelden van samenwerking tussen mensenrechtenverdedigers en nationale autoriteiten die bijdraagt tot een betere bekendheid en een beter gebruik van het Handvest

In Litouwen zijn de jaarlijkse nationale forums over mensenrechten (Nacionaliniai žmogaus teisių forumai) gelanceerd. Het forum van 2019 werd georganiseerd door het Litouwse Forum van organisaties voor personen met een handicap (Lietuvos negalios organizacijų forumas), het bureau van de ombudsman voor gelijke kansen (Lygių galimybių kontrolieriaus tarnyba), het bureau van de ombudsmannen van het Litouwse parlement (Seimo kontrolierių įstaiga), de commissie voor de mensenrechten van het Litouwse parlement (Seimo Žmogaus teisių komitetas), het ministerie van Buitenlandse Zaken (Užsienio reikalų ministerija), het bureau van de ombudsman voor de rechten van het kind (Vaiko teisių kontrolieriaus įstaiga), de universiteit Vytautas Magnus (Vytauto Didžiojo universitetas) en de coalitie van mensenrechtenorganisaties (Žmogaus teisių organizacijų koalicija).

Voorbeelden van samenwerking tussen nationale autoriteiten en de academische wereld die bijdraagt tot een betere bekendheid en een beter gebruik van het Handvest

De Litouwse wetenschappelijke raad (Lietuvos mokslo taryba) heeft een door de universiteit van Vilnius (Vilniaus universitetas) uitgevoerd onderzoek gefinancierd naar “de toepassing van het Handvest van de Europese Unie als norm voor de bescherming van individuele rechten op nationaal en supranationaal niveau”. Door middel van dit onderzoek wilde men vaststellen in hoeverre de bepalingen van het Handvest worden toegepast en aangehaald door de Litouwse autoriteiten die, rekening houdend met hun bevoegdheden, het meest te maken zouden kunnen krijgen met klachten ten aanzien van in het Handvest vastgelegde individuele rechten, en door de rechtbanken en autoriteiten die dossiers behandelen. De onderzoekers hebben getracht te achterhalen of de maatschappij en de juridische wereld voldoende op de hoogte zijn van het belang van het Handvest voor de bescherming van de grondrechten en of het Handvest als een norm wordt gezien die daadwerkelijk een goede bescherming van de grondrechten kan bieden. Ook werd de bescherming van specifieke rechten door het Handvest aan de orde gesteld. De resultaten van het onderzoek zijn voor iedereen toegankelijk.

Voorbeelden van niet-gouvernementele initiatieven die het gebruik en de bekendheid van het Handvest in uw land bevorderen

Op het portal “Mijn rechten” (“Mano teisės”) van het Litouws centrum voor de mensenrechten (Lietuvos žmogaus teisių centras), een ngo, staat een link naar websites van de instellingen en agentschappen van de Europese Unie, waaronder het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten. De teksten op dit portal gaan eveneens over kwesties in verband met de toepassing van het Handvest.