Goede praktijken van de lidstaten

Gebruik en bekendheid van het Handvest in uw land

Overheidsbeleid ter bevordering van het gebruik en de bekendheid van het Handvest bij de wetgever, overheids- en rechtshandhavingsinstanties en de rechterlijke macht

In haar “Regeringsstrategie voor nationale actie voor mensenrechten” (hierna de “Regeringsstrategie voor mensenrechten” genoemd; mededeling skr. 2016/17:29) heeft de Zweedse regering opgemerkt dat de uitvoering van het Handvest moest worden geëvalueerd. In 2017 kreeg de universiteit van Uppsala de opdracht de toepassing van het Handvest onder de loep te nemen. De opdracht luidde onder meer te onderzoeken in welke gevallen en op welke wijzen het Handvest door rechterlijke instanties wordt toegepast, en statistieken op te stellen over het aantal rechterlijke beslissingen waarin naar het Handvest wordt verwezen. Uit het hieruit voortvloeiende verslag van 31 december 2017, dat onder meer in samenwerking met het Nationaal Bestuur van de Rechtbanken (Domstolsverket) is opgesteld, kwam naar voren dat het Handvest diverse keren was toegepast door meerdere rechtbanken. Doorgaans wordt naar het Handvest verwezen wanneer het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (EVRM) en/of regels van Unierecht in het geding zijn. Een klein aantal artikelen van het Handvest wordt frequenter toegepast. Het gaat om het recht niet tweemaal voor hetzelfde delict te worden berecht of gestraft (artikel 50) en andere procedurele rechten.

In het kader van de Regeringsstrategie voor mensenrechten (zie hierboven) is de universiteit van Uppsala belast met het voorbereiden van opleidingsactiviteiten voor ambtenaren. De universiteit biedt gratis online-opleidingsprogramma’s aan binnen de diverse diensten. De opleidingen hebben voornamelijk betrekking op de toepassing van het Handvest.

Via het informatiebulletin over het Unierecht dat het tien keer per jaar uitbrengt, draagt het Nationaal Bestuur van de Rechtbanken bij tot de verspreiding van kennis over de toepassing van het Handvest in Zweden. Met het informatiebulletin wordt vooral beoogd het belang van het Unierecht te belichten en te illustreren aan de hand van een selectief overzicht van de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie, evenals een overzicht en bespreking van de toepassing van het Unierecht door de Zweedse rechtbanken. De rechtspraak van het Hof van Justitie van de EU is natuurlijk van groot belang voor de toepassing van het Unierecht. Het lijdt dan ook geen twijfel dat de rechtspraak eveneens gevolgen heeft voor de inhoudelijke strekking van de in het Handvest verankerde rechten. Tegen deze achtergrond is het informatiebulletin over het Unierecht, vooral omdat het de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie op het gebied van de mensenrechten volgt, een belangrijk en passend instrument om de kennis van het Unierecht en bijgevolg van de in het Handvest vastgelegde grondrechten te verbeteren onder de betrokken medewerkers van de Zweedse rechtbanken (Sveriges Domstolar) en het brede publiek. Dat het Hof van Justitie van de EU het toepassingsgebied van het recht van de Unie, en met name van het Handvest, zeer ruim opvat, pleit er des te meer voor de beslissingen van het Hof die het belangrijkst of het meest bepalend zijn voor het recht van de Unie, te blijven volgen en er informatie over te verspreiden. Het gaat immers om een dynamisch rechtsgebied is dat voortdurend in ontwikkeling is.

Het intranet van Zweedse rechtbanken biedt naast een lijst met links naar juridische sites over mensenrechten ook gegevens over alle organen, instellingen en juridische documenten of rechtshandelingen die op dit gebied betrekking hebben. Door die informatie te verspreiden, zorgt het Nationaal Bestuur van de Rechtbanken ervoor dat de medewerkers van de Zweedse rechtbanken adequate toegang hebben tot een gegevensbank met essentiële informatie over het Handvest en andere relevante regels voor mensenrechten die steeds actueel is.

De Gerechtelijke Academie (Domstolsakademin) en de eenheid Opleiding (Enheten för lärande) zijn belast met de opleiding van medewerkers van Zweedse rechtbanken. Zij bieden zowel opleidingen over de gerechtelijke activiteit voor gewone rechters (ordinarie domare), magistraten met technische specialisatie (tekniska råd), griffiers van de lagere rechtbanken (notarier), rechters in opleiding (fiskaler) en referendarissen van lagere en hogere rechtbanken (beredningsjurister respectievelijk föredragande), als opleidingen over onderwerpen die geen verband houden met de gerechtelijke activiteit. De opleidingen hebben betrekking op diverse gebieden, bv. strafrecht, familierecht, procesrecht, land- en milieurecht, belastingrecht, socialezekerheidsrecht, migratierecht en bestuursprocesrecht. Gerichte opleidingen, bv. voor leidinggevend en administratief personeel van gerechtshoven en rechtbanken. In het kader van de opleiding wordt er zowel direct als indirect naar het Handvest verwezen, namelijk in de certificaten voor de opleidingen over het Handvest zelf respectievelijk in de opleidingen waarvan het Handvest of de mensenrechtenkwestie een relevant onderdeel is. Een voorbeeld hiervan zijn de opleidingen voor toekomstige rechters waarin uitgebreid wordt ingegaan op het Handvest en de verhouding tussen het Handvest en het EVRM, vooral aan de hand van artikelen, evenals op de rechtspraak en de uitgangspunten voor het opstellen van beslissingen. Daarin leren de deelnemers ook de gegevensbanken over het Unierecht te raadplegen. Voor vaste rechters is er verder een online-opleiding over Europees recht waarin het Handvest wordt bestudeerd, terwijl het Handvest eveneens uitgebreid aan de orde komt in opleidingen die worden gegeven op andere gebieden, zoals strafrecht en bestuursprocesrecht. Daarnaast komt het Handvest ter sprake in het kader van missies in Europa, voor zittende rechters en voor rechters in opleiding. Die missies betreffen overwegend bezoeken aan het Hof van Justitie van de EU en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Het Handvest wordt bestudeerd in het kader van een groot aantal opleidingen voor andere rechtbankmedewerkers, evenals in de opleidingen die worden aangeboden aan alle personeelscategorieën. Voorbeelden daarvan zijn introductiecursussen voor nieuwe medewerkers en opleidingen in de opvang van en communicatie met het publiek, contacten met de media, de omgang met de AVG, ondersteuning door tolken, gendergelijkheid, publiciteit en de vertrouwelijkheid van gegevens.

Instrumenten die een beter inzicht in het Handvest verschaffen en duidelijker maken wanneer het van toepassing is

• Voor beroepsbeoefenaren (wetgever, overheids- en rechtshandhavingsinstanties, rechterlijke macht en beoefenaren van juridische beroepen)
• Voor burgers

Gebruik en bevordering van instrumenten betreffende het Handvest die zijn ontwikkeld door andere EU-landen of andere belanghebbenden in de EU

Het handboek “Fundamental Rights Training for Border Guards” (grondrechtentraining voor grenswachten, Frontex, 2013), waarin het Handvest wordt genoemd als instrument om wederzijds respect en samenwerking onder de aandacht te brengen, wordt gebruikt in de Frontex-opleiding die vooral aan medewerkers van de grenspolitie wordt gegeven.

Samenwerking met belanghebbenden ter bevordering van het gebruik en de bekendheid van het Handvest van de grondrechten van de EU

Voorbeelden van samenwerking tussen mensenrechtenverdedigers en nationale autoriteiten die bijdraagt tot een betere bekendheid en een beter gebruik van het Handvest

-

Voorbeelden van samenwerking tussen nationale autoriteiten en de academische wereld die bijdraagt tot een betere bekendheid en een beter gebruik van het Handvest

Zoals hierboven is opgemerkt, is de universiteit belast met het samenstellen van opleidingen op het gebied van mensenrechten voor ambtenaren. In het kader van die opdracht biedt de universiteit opleidingen aan die zijn afgestemd op de activiteiten van de diverse diensten. Die opleidingen komen in nauwe samenwerking met de betrokken diensten tot stand. Meer informatie over de opleidingen van de universiteit van Uppsala is te vinden op: https://mr-forum.se/

Voorbeelden van niet-gouvernementele initiatieven die het gebruik en de bekendheid van het Handvest in uw land bevorderen

-