I. Κατάλογοι και μητρώα πραγματογνωμόνων

Στη Σλοβακική Δημοκρατία υπάρχει επίσημος κατάλογος/μητρώο πραγματογνωμόνων. Ο κατάλογος πραγματογνωμόνων είναι διαδικτυακά διαθέσιμος για όλους.

Ο αρμόδιος φορέας για την τήρηση του μητρώου πραγματογνωμόνων είναι το Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Για να εγγραφούν στο μητρώο, οι πραγματογνώμονες πρέπει να πληρούν τα ακόλουθα κριτήρια:

• πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα,
• απόσπασμα ποινικού μητρώου χωρίς καταγεγραμμένη ποινική καταδίκη,
• συναφή εκπαίδευση (πανεπιστημιακό πτυχίο, εάν είναι δυνατόν),
• ειδικά μαθήματα σύντομης διάρκειας με στόχο την εκμάθηση των νομικών κανόνων που διέπουν το επάγγελμα των δικαστικών πραγματογνωμόνων,
• τουλάχιστον επταετή πείρα στον σχετικό τομέα εμπειρογνωμοσύνης (εξ ολοκλήρου μετά την απόκτηση πτυχίου),
• ειδικές εξετάσεις που διοργανώνονται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης ή από εξουσιοδοτημένο φορέα,
• ειδικά μαθήματα μακράς διάρκειας με στόχο την εκμάθηση των νομικών κανόνων που διέπουν το επάγγελμα των δικαστικών πραγματογνωμόνων και του σχετικού τμήματος ή υποτμήματος του καταλόγου (απαιτείται μόνο για επιλεγμένα τμήματα και υποτμήματα),
• απαραίτητο υλικό εξοπλισμό,
• μη διαγραφή από τον κατάλογο κατά την τελευταία τριετία λόγω διοικητικής παράβασης ως δικαστικού πραγματογνώμονα και μη ύπαρξη συνεχιζόμενου αποκλεισμού λόγω διοικητικής παράβασης ως δικαστικού πραγματογνώμονα,
• όρκο του δικαστικού πραγματογνώμονα.

Οι πραγματογνώμονες πρέπει να ορκιστούν προκειμένου να εγγραφούν στο μητρώο. Οι πραγματογνώμονες πρέπει να υποβάλλουν αίτηση προκειμένου να εγγραφούν στο μητρώο. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης υποχρεούται να εγγράφει στον κατάλογο πραγματογνωμόνων πρόσωπο που πληροί τις προβλεπόμενες από τον νόμο απαιτήσεις.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης μπορεί να διαγράψει τον πραγματογνώμονα από τον κατάλογο:

• κατόπιν γραπτού αιτήματος του πραγματογνώμονα,
• εάν το πρόσωπο δεν πληροί πλέον τις προαναφερθείσες απαιτήσεις,
• ως πειθαρχική κύρωση,
• εάν το πρόσωπο ασκεί δραστηριότητα χωρίς ασφάλεια αστικής ευθύνης,
• εάν το πρόσωπο δεν επιτύχει στην επαλήθευση της επαγγελματικής επάρκειας.

Ο κατάλογος των πραγματογνωμόνων επικαιροποιείται συνεχώς από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Η εύρεση πραγματογνωμόνων είναι δυνατή με τη χρήση του εργαλείου αναζήτησης. Το εν λόγω εργαλείο αναζήτησης καλύπτει όλους τους πραγματογνώμονες. Οι πραγματογνώμονες απαριθμούνται ανά ειδικότητα και οι ειδικότητες είναι προσβάσιμες στο μητρώο.

II. Προσόντα των πραγματογνωμόνων

Οι πραγματογνώμονες πρέπει να έχουν φτάσει σε ορισμένο επίπεδο εκπαίδευσης στο πεδίο ειδίκευσής τους προκειμένου να εγγραφούν. Οι πραγματογνώμονες δεν χρειάζεται να είναι μέλη επαγγελματικού φορέα για να ασκούν καθήκοντα πραγματογνώμονα. Οι πραγματογνώμονες πρέπει να βελτιώνουν τακτικά τις δεξιότητές τους. Υπάρχουν εξειδικευμένα ιδρύματα πραγματογνωμόνων που έχουν το δικαίωμα να οργανώνουν συνεχή επαγγελματική κατάρτιση.

III. Αμοιβή των πραγματογνωμόνων

Ο πραγματογνώμονας μπορεί να συμφωνήσει με την αναθέτουσα αρχή, η οποία δεν είναι δικαστήριο ή άλλη δημόσια αρχή, σχετικά με τη συμβατική αμοιβή ή το ποσό του πραγματογνώμονα. Σε περίπτωση διαφωνίας, ο πραγματογνώμονας δικαιούται αμοιβή, επιστροφή εξόδων και αποζημίωση του χρόνου του. Το ύψος της αμοιβής των πραγματογνωμόνων καθορίζεται είτε με βάση τον χρόνο, είτε με βάση την αναλογική μέθοδο, είτε με τη μέθοδο του κατ’ αποκοπή ποσοστού.

Οι πραγματογνώμονες που διορίζονται από δικαστήριο μπορούν να λάβουν προκαταβολή. Στις αστικές διαδικασίες, η αμοιβή του πραγματογνώμονα καταβάλλεται από τους διαδίκους, στις ποινικές διαδικασίες από το κράτος.

IV. Ευθύνη των πραγματογνωμόνων

Το κανονιστικό πλαίσιο της Σλοβακικής Δημοκρατίας περιέχει ειδική διάταξη η οποία αφορά την ευθύνη του πραγματογνώμονα. Ο νόμος αριθ. 382/2004 συλλ., όπως τροποποιήθηκε τελευταία, ρυθμίζει διάφορα είδη διοικητικών παραβάσεων.

Οι πραγματογνώμονες υποχρεούνται να συνάψουν σύμβαση ασφάλισης επαγγελματικής ευθύνης για την κάλυψη της ενδεχόμενης ευθύνης τους. Η ασφάλιση αυτή δεν καλύπτει την ευθύνη του πραγματογνώμονα για συμβουλές που παρέχει στα άλλα κράτη μέλη.

Η ευθύνη του πραγματογνώμονα υπόκειται στο ανώτατο όριο των 33.193 ευρώ.

V. Περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τις διαδικασίες πραγματογνωμοσύνης

Οι κύριες νομικές διατάξεις που διέπουν την άσκηση των καθηκόντων δικαστικού πραγματογνώμονα στη Σλοβακική Δημοκρατία είναι ο νόμος αριθ. 382/2004 συλλ., όπως τροποποιήθηκε τελευταία, ο κανονισμός αριθ. 228/2018 συλλ., ο κώδικας πολιτικής δικονομίας, ο κώδικας ποινικής δικονομίας και ο κώδικας διοικητικής δικονομίας.

Οι γενικοί κανόνες για τον διορισμό πραγματογνωμόνων στο πλαίσιο δίκης ενώπιον αστικού, ποινικού και διοικητικού δικαστηρίου είναι παρόμοιοι.

Το νομικό σύστημα της Σλοβακικής Δημοκρατίας δεν κάνει διάκριση μεταξύ μαρτύρων με ειδικές γνώσεις, τεχνικών πραγματογνωμόνων, νομικών πραγματογνωμόνων ή οποιουδήποτε άλλου είδους πραγματογνωμόνων. Ο συνολικός αριθμός των εγγεγραμμένων πραγματογνωμόνων είναι περίπου 3.000.

Διορισμός πραγματογνωμόνων

Οι πραγματογνώμονες μπορούν να διορίζονται από το δικαστήριο ή άλλη δημόσια αρχή. Πραγματογνώμονες μπορούν να διοριστούν για την προκαταρκτική ή την προδικαστική διαδικασία. Στις ποινικές προδικαστικές διαδικασίες, ο πραγματογνώμονας μπορεί να διοριστεί από τον αστυνομικό ή τον εισαγγελέα.

Δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ του διορισμού πραγματογνώμονα στο πλαίσιο διαδικασίας ενώπιον αστικού, ποινικού και διοικητικού δικαστηρίου. Οι πραγματογνώμονες που διορίζονται από το δικαστήριο έχουν νομική υποχρέωση να δηλώσουν κάθε τυχόν σύγκρουση συμφερόντων. Στις υποθέσεις που οι πραγματογνώμονες διορίζονται από το δικαστήριο, το δικαστήριο χρησιμοποιεί κατάλογο ή μητρώο πραγματογνωμόνων για να τους επιλέξει. Πραγματογνώμονας από τον κατάλογο μπορεί να διοριστεί από το δικαστήριο ή να επιλεγεί από έναν από τους διαδίκους. Εάν δεν υπάρχει δικαστικός πραγματογνώμονας εγγεγραμμένος στον κατάλογο ή εάν κανένας εγγεγραμμένος δικαστικός πραγματογνώμονας δεν είναι σε θέση να διεξάγει την πραγματογνωμοσύνη, τότε το δικαστήριο μπορεί να διορίσει δικαστικό πραγματογνώμονα σε ad hoc βάση.

Διαδικασία

Αστικές διαδικασίες

Οι πραγματογνώμονες συνήθως εξετάζονται στο πλαίσιο κατ’ αντιπαράσταση εξέτασης κατά τη διάρκεια της δίκης. Το δικαστήριο δεν δεσμεύεται από τη γνωμοδότηση´ του πραγματογνώμονα. Η έκθεση πραγματογνωμοσύνης´ έχει την ίδια αποδεικτική ισχύ με τα λοιπά αποδεικτικά στοιχεία, και ο δικαστής είναι υποχρεωμένος να την αξιολογήσει ελεύθερα και σε σχέση με τα άλλα αποδεικτικά μέσα.

Δεν υπάρχει διαδικασία που να προβλέπει συνεδρίαση των πραγματογνωμόνων πριν από τη δίκη ή την κατ’ αντιπαράσταση εξέτασή τους πριν από αυτήν προκειμένου να αποσαφηνιστούν τα σχετικά ζητήματα και να κατανοήσει το δικαστήριο τις διιστάμενες απόψεις.

Κατόπιν αιτήματος του δικαστηρίου, οι διάδικοι υποχρεούνται να συνεργαστούν με τον πραγματογνώμονα για την απόκτηση των πηγών ή των δεδομένων για την πραγματογνωμοσύνη.

1. Έκθεση πραγματογνώμονα

Η έκθεση του πραγματογνώμονα πρέπει να διαρθρώνεται ως εξής:

• τίτλος σελίδας
• εισαγωγή
• έκθεση
• συμπέρασμα
• παραρτήματα
• ρήτρα πραγματογνώμονα

Οι πραγματογνώμονες δεν υποχρεούνται να υποβάλουν προκαταρκτική έκθεση. Οι πραγματογνώμονες δεν είναι υποχρεωμένοι να απαντήσουν στα επιχειρήματα των διαδίκων στην έκθεση τους.

Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει τον πραγματογνώμονα να υποβάλει συμπληρωματική έκθεση. Οι πραγματογνώμονες υποβάλλουν την έκθεσή τους γραπτώς ή προφορικώς.

2. Ακροαματική διαδικασία

Ο πραγματογνώμονας είναι υποχρεωμένος να παραστεί σε προκαταρκτική ακροαματική διαδικασία. Ο πραγματογνώμονας οφείλει να παραστεί στην κύρια ακροαματική διαδικασία προκειμένου να απαντήσει στις ερωτήσεις του δικαστηρίου και των διαδίκων. Οι πραγματογνώμονες συνήθως εξετάζονται στο πλαίσιο κατ’ αντιπαράσταση εξέτασης κατά τη διάρκεια της δίκης.

Οι πληροφορίες που παρουσιάζονται στην παρούσα ενότητα συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο του έργου «Εξεύρεση πραγματογνώμονα» από σημεία επαφής ανά χώρα που επιλέχθηκαν από το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Εμπειρογνωσίας και Εμπειρογνωμόνων (European Expertise & Experts Institute – EEEI).