Wyszukaj informacje według regionu
I. Wykazy i rejestry biegłych
Do posługiwania się tytułem biegłego sądowego oraz do przyjmowania i wykonywania zleceń w charakterze biegłych sądowych lub do posługiwania się tytułem tłumacza przysięgłego, tłumacza ustnego lub tłumacza pisemnego i ustnego oraz do wykonywania zleceń na tłumaczenia pisemne i ustne powierzone na mocy przepisów prawnych upoważnione są wyłącznie osoby, które, na mocy decyzji Ministra Sprawiedliwości lub urzędnika delegowanego przez Ministra Sprawiedliwości oraz po zasięgnięciu opinii komisji akredytacyjnej, zostały wpisane do krajowego rejestru biegłych sądowych i tłumaczy przysięgłych, tłumaczy ustnych oraz tłumaczy pisemnych i ustnych.
Do wspomnianego rejestru wpisuje się osoby fizyczne, które:
- są obywatelami państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub zgodnie z prawem zamieszkują w tym państwie;
- nie zostały skazane za przestępstwo prawomocnym wyrokiem, nawet jeśli zawieszono jego wykonanie, na karę grzywny, karę pracy na cele społeczne lub pozbawienia wolności, z wyjątkiem wyroków skazujących za przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu ruchu drogowego oraz wyroków skazujących, które zdaniem Ministra Sprawiedliwości w oczywisty sposób nie stanowią przeszkody w sporządzaniu opinii biegłego w dziedzinie wiedzy fachowej i specjalizacji, w której są zarejestrowane jako biegli, lub w wykonywaniu tłumaczeń pisemnych lub ustnych przez tłumaczy przysięgłych, tłumaczy ustnych oraz tłumaczy pisemnych i ustnych w językach, w których są zarejestrowane jako tłumacze przysięgli, tłumacze ustni lub tłumacze pisemni i ustni. Przepis ten stosuje się odpowiednio do osób, które zostały skazane za granicą na karę tego samego rodzaju wyrokiem, który stał się prawomocny;
- ukończyły 21 lat – w przypadku tłumacza przysięgłego, tłumacza ustnego lub tłumacza pisemnego i ustnego;
- przedstawią dowód na to, że dysponują niezbędnymi umiejętnościami zawodowymi oraz wiedzą prawniczą;
- złożą pisemne oświadczenie, że pozostają do dyspozycji organów wymiaru sprawiedliwości;
- przedstawią dowód potwierdzający swoje kwalifikacje zawodowe i wiedzę prawniczą;
- zobowiążą się do odbywania dalszych szkoleń w swojej dziedzinie kompetencji;
- zobowiążą się do przestrzegania kodeksu etycznego ustanowionego przez króla, obejmującego przynajmniej zasady niezależności i bezstronności;
- złożyły przyrzeczenie.
Zarządzanie rejestrem i jego stała aktualizacja jest zadaniem Federalnej Służby Publicznej Wymiaru Sprawiedliwości.
Wpis do rejestru krajowego jest ważny przez sześć lat, a następnie można go przedłużyć każdorazowo o taki sam okres. Obecnie – do chwili powołania komisji akredytacyjnej – wpisy mają charakter jedynie tymczasowy. Komisja akredytacyjna rozpoczęła pracę na początku czerwca 2019 r. Do 30 listopada 2022 r. weryfikację miały przejść wszystkie osoby spośród blisko 4 000 biegłych/tłumaczy pisemnych/tłumaczy ustnych.
Wprowadzono plan przejściowy, zgodnie z którym biegli pracujący dla organów wymiaru sprawiedliwości mają obowiązek spełnienia wymogów zawartych w ustawie z dnia 10 kwietnia 2014 r. najpóźniej w ciągu 6 lat od dnia wejścia w życie tej ustawy. W związku z tym termin ten przełożono na 1 grudnia 2022 r.
24 grudnia 2020 r. weszła w życie nowa ustawa z dnia 20 grudnia 2020 r., w której zezwolono wszystkim biegłym na rejestrację w tymczasowej bazie danych. Rejestracja tymczasowa była ważna do 30 listopada 2022 r.
Obecnie dostęp do rejestru mają wyłącznie sędziowie. W przyszłości powinien on być dostępny dla wszystkich za pośrednictwem strony internetowej Federalnej Służby Publicznej Wymiaru Sprawiedliwości.
Aby uzyskać wpis do rejestru, biegły ma obowiązek udowodnić, że dysponuje wymaganymi kwalifikacjami zawodowymi i wiedzą prawniczą (art. 555/8 pkt 4 kodeksu postępowania sądowego).
W tym celu należy przedstawić następujące dowody:
- w odniesieniu do kwalifikacji zawodowych:
- w przypadku biegłych sądowych – dyplom uzyskany w dziedzinie wiedzy fachowej, w odniesieniu do której dana osoba wnosi o wpis do rejestru w charakterze biegłego sądowego, oraz dowód potwierdzający pięcioletnie doświadczenie w danej dziedzinie, zdobyte w ciągu ośmiu lat poprzedzających wniosek o wpis do rejestru, lub, w braku dyplomu, dowód potwierdzający piętnastoletnie doświadczenie w danej dziedzinie, zdobyte w ciągu dwudziestu lat poprzedzających wniosek o wpis do rejestru;
- w przypadku tłumaczy przysięgłych, tłumaczy ustnych oraz tłumaczy pisemnych i ustnych – jakikolwiek uzyskany dyplom lub dowód potwierdzający co najmniej dwuletnie doświadczenie w danej dziedzinie, zdobyte w ciągu ośmiu lat poprzedzających wniosek o wpis do rejestru, lub jakikolwiek inny dowód potwierdzający znajomość języka (języków), w odniesieniu do którego (których) dana osoba wnosi o wpis do rejestru. Biegli sądowi oraz tłumacze przysięgli, tłumacze ustni oraz tłumacze pisemni i ustni, którzy zamieszkują w innym państwie UE, mogą udowodnić swoje kwalifikacje zawodowe poprzez wpis do podobnego rejestru w państwie zamieszkania oraz przedstawienie dowodu takiego wpisu. Obowiązki w zakresie „dalszego szkolenia i kształcenia” zostaną określone w dekrecie królewskim, który ma zostać przyjęty przez Parlament Federalny.
- W odniesieniu do wiedzy prawniczej: zaświadczenie wydane po ukończeniu szkolenia spełniającego warunki określone w dekrecie królewskim z dnia 30 marca 2018 r.
II. Wynagrodzenie biegłych sądowych
W sprawach cywilnych wynagrodzenie biegłego ustalają strony. Ostateczna decyzja należy jednak do sądu, który może postanowić o obniżeniu wynagrodzenia proponowanego biegłego sądowego.
W sprawach karnych wynagrodzenie biegłych określa dekret królewski.
Strony nie mogą uzyskać pomocy prawnej na pokrycie kosztów wynagrodzenia biegłego.
III. Odpowiedzialność biegłych sądowych
Biegli sądowi ponoszą odpowiedzialność na zasadach ogólnych (prawo cywilne/prawo umów). Zakres odpowiedzialności biegłego nie podlega ograniczeniu z mocy prawa.
IV. Dalsze informacje na temat przeprowadzania dowodu z opinii biegłego
Najważniejszymi przepisami stosowanymi do przeprowadzania dowodu z opinii biegłego w Belgii są art. 962–991 undecies belgijskiego kodeksu postępowania sądowego: (tekst dostępny w językach niderlandzkim, francuskim i niemieckim).
W belgijskim systemie prawnym nie wprowadzono rozróżnienia między poszczególnymi rodzajami biegłych – obejmuje on wyłącznie biegłych sądowych. Rozróżnienie wprowadzono wyłącznie między biegłymi sądowymi z jednej strony a tłumaczami pisemnymi/ustnymi z drugiej strony.
Tytuł biegłego sądowego lub tłumacza podlega ochronie.
1. Powoływanie biegłych
Zgodnie z belgijskim kodeksem postępowania sądowego biegłych sądowych mogą powoływać wyłącznie sędziowie i sędziowie śledczy lub prokuratorzy.
Stronom postępowania nie zabrania się jednak wnoszenia o wydanie opinii przez wybranego przez nich biegłego. Takiego prywatnego biegłego nazywa się wówczas „doradcą technicznym”. Ustawa nie reguluje jego interwencji.
Art. 962 belgijskiego kodeksu postępowania sądowego stanowi, że: „W celu rozstrzygnięcia sporu wniesionego do sądu lub w przypadku obiektywnego i aktualnego zagrożenia wystąpieniem sporu sędzia może zlecić biegłym dokonanie ustaleń lub wydanie opinii o charakterze technicznym. Sędzia może powołać biegłych, na których strony wyrażą zgodę. Od wyboru dokonanego przez strony sędzia może odstąpić wyłącznie w drodze postanowienia zawierającego uzasadnienie”.
a) Wyznaczenie przez sąd
Procedura powoływania biegłych jest taka sama niezależnie od tego, czy powołuje się ich na potrzeby postępowania przed sądem cywilnym czy karnym. Art. 555/6 do 555/16 kodeksu postępowania sądowego stosuje się zarówno w sprawach cywilnych, jak i karnych (art. 2 kodeksu postępowania sądowego).
Z wyjątkiem przypadków przewidzianych w art. 555/15 kodeksu postępowania sądowego (w przypadkach pilnych lub gdy nie jest dostępny żaden biegły dysponujący wymaganą wiedzą fachową i specjalizacją) sądy mają obowiązek powoływać biegłych wpisanych do Krajowego Rejestru Biegłych Sądowych.
Sądy cywilne mogą powołać każdego biegłego wpisanego do rejestru, którego uznają za odpowiedniego do proponowanego zlecenia. Mogą także powoływać biegłych wybranych przez strony i nie mogą odstąpić od tego wyboru bez uzasadnionych powodów.
Biegli mają prawny obowiązek weryfikacji, czy w ich przypadku nie dochodzi do konfliktu interesów.
b) Wyznaczenie przez strony
W sprawach cywilnych każda ze stron może złożyć wniosek o wydanie opinii przez wybranego przez siebie biegłego. Takiego biegłego nazywa się „doradcą technicznym”. Wyznaczając „doradcę technicznego”, strony nie mają obowiązku przestrzegania żadnych szczególnych przepisów ani procedury.
2. Procedura
Sąd może swobodnie decydować, czy opinia biegłego jest niezbędna do rozstrzygnięcia sporu lub ustalenia prawdy.
Rolą biegłego jest wydanie opinii dla sądu w odpowiedzi na konkretne zlecenie przydzielone przez sąd.
Sąd nigdy jest związany treścią opinii biegłego.
W postępowaniu cywilnym sąd nadzoruje postępy w sporządzaniu opinii biegłego i zapewnia dotrzymanie terminów oraz wysłuchanie zeznań biegłego.
Biegły ma obowiązek przestrzegać warunków zlecenia.
Strony mogą zgłosić sprzeciw wobec opinii poprzez złożenie oświadczeń oraz przedłożenie opinii przeciwnej.
Biegli mogą kontaktować się ze stronami w toku postępowania, lecz aby zapewnić przestrzeganie zasady kontradyktoryjności, komunikację należy prowadzić w obecności wszystkich stron.
a) Opinia biegłego
Wyniki przeprowadzonej oceny biegły przedstawia w formie opinii.
Opinia obejmuje zagadnienia wstępne, czynności przeprowadzone przez biegłego oraz poczynione ustalenia i wnioski. Zawiera także wszystkie dokumenty, z których biegły korzystał.
Ostateczną opinię składa się w sądzie, który powołał biegłego.
Jeśli w sprawach cywilnych sąd uzna, że brakuje niezbędnych wyjaśnień, może albo zlecić sporządzenie opinii uzupełniającej temu samemu biegłemu, albo zlecić sporządzenie opinii innemu biegłemu.
b) Przesłuchanie przez sąd
Sąd może przesłuchać biegłego na rozprawie. Na wniosek biegłego lub stron sędzia może przesłuchać także doradców technicznych stron.
Za wersję tej strony w języku danego kraju odpowiada właściwe państwo członkowskie. Tłumaczenie zostało wykonane przez służby Komisji Europejskiej. Jeżeli właściwy organ krajowy wprowadził jakieś zmiany w wersji oryginalnej, mogły one jeszcze nie zostać uwzględnione w tłumaczeniu. Komisja Europejska nie przyjmuje żadnej odpowiedzialności w odniesieniu do danych lub informacji, które niniejszy dokument zawiera, lub do których się odnosi. Informacje na temat przepisów dotyczących praw autorskich, które obowiązują w państwie członkowskim odpowiedzialnym za niniejszą stronę, znajdują się w informacji prawnej.