Ο αντίκτυπος της νόσου COVID-19 σε αστικές υποθέσεις και υποθέσεις αφερεγγυότητας

1 Επιπτώσεις της Covid-19 στις αστικές διαδικασίες

1.1 Προθεσμίες στις αστικές διαδικασίες

Όλες οι προθεσμίες αναστέλλονται, οι δε προθεσμίες που προβλέπονται σε δικονομικούς κανόνες για όλες τις δικαιοδοτικές διαταγές αναστέλλονται και διακόπτονται. Οι προθεσμίες θα αρχίσουν να τρέχουν και πάλι όταν παύσουν να ισχύουν οι παρατάσεις του βασιλικού διατάγματος 463/2020.

Η αναστολή των δικονομικών προθεσμιών δεν ισχύει για ορισμένες ειδικές διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένων αυτών με αντικείμενο την προστασία παιδιού.

Ο δικαστής ή το δικαστήριο μπορεί να συμφωνήσει να διεξαγάγει οποιεσδήποτε δικαστικές διαδικασίες είναι αναγκαίες για την αποφυγή ανεπανόρθωτης βλάβης σε δικαιώματα και έννομα συμφέροντα των διαδίκων.

Για ενημερώσεις σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνονται από τις ισπανικές αρχές για την πρόληψη της εξάπλωσης του ιού, το Γενικό Δικαστικό Συμβούλιο της Ισπανίας έχει αναρτήσει στον ιστότοπό του ειδική ενότητα με τίτλο: Γενικές πληροφορίες COVID-19.

Ο εν λόγω ιστότοπος παρέχει πλήρεις πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων γενικών πληροφοριών, οδηγών και πρωτοκόλλων, συμφωνιών της Μόνιμης Επιτροπής (από τις 11 Μαρτίου 2020 έως τις 5 Μαΐου 2020), νομολογίας, πληροφοριών από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και τη Γενική Εισαγγελία, και πληροφοριών από το Υπουργείο Υγείας, το Πρωθυπουργικό Γραφείο και την Επιτροπή Παρακολούθησης των Ανώτατων Δικαστηρίων.

1.2 Δικαστική οργάνωση και δικαστικό σώμα

Οι εργασίες στους χώρους των δικαστηρίων έχουν μειωθεί σημαντικά. Έχουν παρασχεθεί ή αναβαθμιστεί λύσεις ΤΠ και εργαλεία επικοινωνίας προκειμένου να διευκολυνθεί η τηλεργασία δικαστών, εισαγγελέων και λοιπών δικαστικών φορέων.

Οι συμβολαιογράφοι και οι δημόσιες υπηρεσίες μητρώου θεωρούνται απαραίτητες δημόσιες υπηρεσίες και η λειτουργία τους διασφαλίζεται.

1.3 Δικαστική συνεργασία εντός της ΕΕ

Η ισπανική κεντρική αρχή δεν μπορεί να εγγυηθεί την κανονική διεκπεραίωση των εισερχόμενων αιτημάτων (ιδίως των αιτημάτων σε έντυπη μορφή). Τα αιτήματα πρέπει να αποστέλλονται με ηλεκτρονικά μέσα.

• Διεξαγωγή αποδείξεων (άρθρο 3 του κανονισμού 1206/2001): Οι σημαντικές και επείγουσες παραγγελίες εξετάζονται, ενώ οι παραγγελίες πρέπει να αποστέλλονται στη διεύθυνση rogatoriascivil@mjusticia.es. Για τις υπόλοιπες παραγγελίες πρέπει να ακολουθείται η συνήθης διαδικασία, με απευθείας αποστολή στο αρμόδιο ισπανικό δικαστήριο σε έντυπη μορφή.
• Απαγωγή παιδιών και είσπραξη διατροφής: Η διεκπεραίωση των αιτήσεων είναι εγγυημένη μόνο όταν λαμβάνονται μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Η εκτέλεση εξαρτάται από το επείγον της υπόθεσης, λαμβανομένων υπόψη των περιορισμών στην κυκλοφορία των πολιτών. (sustraccionmenores@mjusticia.es) (SGCJIAlimentos@mjusticia.es)

2 Μέτρα που έχουν θεσπιστεί ή προβλέπεται να θεσπιστούν στα κράτη μέλη στον τομέα του πτωχευτικού δικαίου (αφερεγγυότητας) μετά την εκδήλωση της πανδημίας

2.1 Μέτρα ουσιαστικού πτωχευτικού δικαίου (αφερεγγυότητας) και σχετικά μέτρα που αφορούν τις συμβάσεις

2.1.1 Αναστολή διαδικασιών αφερεγγυότητας

2.1.1.1 Αναστολή υποχρέωσης υποβολής αίτησης πτώχευσης (οφειλέτες)

Αναστολή της υποχρέωσης υποβολής αίτησης πτώχευσης για το χρονικό διάστημα ισχύος της κατάστασης έκτακτης ανάγκης (ακόμη και σε περίπτωση που ο οφειλέτης υπέβαλε αίτηση για τον προ-πτωχευτικό μηχανισμό που προβλέπεται βάσει του άρθρου 5α του ισπανικού πτωχευτικού νόμου).

Το άρθρο 5α του πτωχευτικού νόμου αντικαταστάθηκε από τα άρθρα 583 έως 594 του ενοποιημένου κειμένου του πτωχευτικού νόμου, το οποίο δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα στις 5 Μαΐου 2020 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Σεπτεμβρίου 2020.

Το άρθρο 6.3 του νόμου 3/2020, της 18ης Σεπτεμβρίου, ορίζει ότι «Εάν, έως και την 31η Δεκεμβρίου 2020, ο οφειλέτης έχει κοινοποιήσει την έναρξη διαπραγματεύσεων με πιστωτές για την επίτευξη συμφωνίας αναχρηματοδότησης, εξωδικαστικού συμβιβασμού ή προσχώρησης σε πρώιμο διακανονισμό.

2.1.1.2 Προστασία των οφειλετών από τη δυνατότητα των πιστωτών να υποβάλουν αίτηση πτώχευσης

Για περίοδο δύο μηνών μετά τη λήξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, τα πτωχευτικά δικαστήρια δεν θα δέχονται τυχόν αιτήσεις για αναγκαίες διαδικασίες αφερεγγυότητας που έχουν υποβληθεί από πιστωτές/τρίτους κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης ή κατά τη διάρκεια της εν λόγω περιόδου των δύο μηνών.

Κατά τη διάρκεια της δίμηνης περιόδου μετά την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η εκ μέρους του οφειλέτη υποβολή αίτησης πτώχευσης θα γίνεται δεκτή από το δικαστήριο κατά προτεραιότητα.

Το άρθρο 6 του νόμου 3/2020, της 18ης Σεπτεμβρίου, ορίζει ότι «Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020, οι δικαστές δεν θα δέχονται τυχόν αιτήσεις για αναγκαίες διαδικασίες αφερεγγυότητας που έχουν υποβληθεί από πιστωτές/τρίτους από τις 14 Μαρτίου 2020. Εάν έως και τις 31 Δεκεμβρίου 2020, ο οφειλέτης έχει υποβάλει αίτηση για εκούσια πτώχευση, αυτή θα γίνει δεκτή για εξέταση κατά προτεραιότητα, ακόμη και αν έπεται της αίτησης για αναγκαία πτώχευση».

Με το βασιλικό νομοθετικό διάταγμα 34/2020 της 17ης Νοεμβρίου παρατάθηκε η εν λόγω αναστολή έως τις 14 Μαρτίου 2021.

2.1.2 Αναστολή αναγκαστικής εκτέλεσης απαιτήσεων και αναστολή καταγγελιών συμβάσεων

2.1.2.1 Γενικές/ειδικές προσωρινές αναστολές αναγκαστικής εκτέλεσης απαιτήσεων / αναγκαστικής εκτέλεσης ορισμένων ειδών απαιτήσεων

-

2.1.2.2 Αναστολή καταγγελίας συμβάσεων (γενικές/ειδικές συμβάσεις)

-

2.2 Αναστολή των εργασιών των πολιτικών δικαστηρίων, συμπεριλαμβανομένων των πτωχευτικών, και δικονομικές αναστολές

Γενική αναστολή των δικονομικών προθεσμιών. Δικαστικές ακροαματικές διαδικασίες μπορούν να διεξαχθούν σε επείγουσες υποθέσεις.

Η αναστολή των διαδικασιών έληξε στα τέλη Ιουνίου. Δεδομένης της κατάρρευσης που σημειώθηκε στον τομέα της εμπορικής δικαιοσύνης, η οποία επιδεινώθηκε από την πανδημία, ο νόμος 3/2020, της 18ης Σεπτεμβρίου, καθιέρωσε την προτιμησιακή εξέταση ορισμένων επειγουσών υποθέσεων στο πλαίσιο της διαδικασίας αφερεγγυότητας (άρθρο 9).

2.3 Άλλα μέτρα πτωχευτικού δικαίου (αφερεγγυότητας) (σχετικά με αγωγές ανάκλησης, σχέδια αναδιοργάνωσης, ανεπίσημες συμφωνίες και άλλα)

Επιπλέον, με το βασιλικό διάταγμα της 31ης Μαρτίου βάσει του οποίου θεσπίζονται επείγοντα συμπληρωματικά μέτρα κοινωνικής και οικονομικής φύσης για την αντιμετώπιση της νόσου COVID-19, παρέχεται η δυνατότητα στις αφερέγγυες επιχειρήσεις να υποβάλλουν επίσης αίτηση υπαγωγής στη διαδικασία προσωρινής ρύθμισης της απασχόλησης («ERTE») λόγω ανωτέρας βίας ή για οργανωτικούς, τεχνικούς, οικονομικούς λόγους και λόγους παραγωγής εξαιτίας της κρίσης της νόσου COVID-19:

• Σκοπός του εν λόγω μέτρου είναι να αποτραπεί να καταστεί η οικονομική κρίση που προκαλεί η πανδημία COVID-19 πρόσθετο εμπόδιο για τη βιωσιμότητα του αφερέγγυου οφειλέτη, το οποίο θα μπορούσε να τον εμποδίσει να εκτελέσει ή να συμμορφωθεί με τη συμφωνία που έχει συνάψει με πιστωτή, με αποτέλεσμα την εκκαθάριση της επιχείρησής του ή την αντιμετώπιση δυσκολιών όσον αφορά την πώληση μιας βιώσιμης επιχειρηματικής μονάδας.
• Τα αιτήματα ή οι κοινοποιήσεις πρέπει να υποβάλλονται από την αφερέγγυα επιχείρηση με την άδεια του διαχειριστή αφερεγγυότητας, ή απευθείας από τον διαχειριστή αφερεγγυότητας, ανάλογα με το εάν ο οφειλέτης έχει τη διαχείριση της περιουσίας του ή όχι.
• Ομοίως, ο διαχειριστής αφερεγγυότητας θα μετέχει στη διαδικασία διαβούλευσης. Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία κατά τη διάρκεια της σχετικής περιόδου, η απόφαση εφαρμογής της διαδικασίας προσωρινής ρύθμισης της απασχόλησης (ERTE) προϋποθέτει την άδεια του διαχειριστή αφερεγγυότητας ή μπορεί να ληφθεί απευθείας από τον διαχειριστή αφερεγγυότητας, ανάλογα με το εάν ο οφειλέτης έχει τη διαχείριση της περιουσίας του ή όχι.
• Σε κάθε περίπτωση, το πτωχευτικό δικαστήριο πρέπει να ενημερώνεται αμέσως σχετικά με το αίτημα, την απόφαση και τα εφαρμοζόμενα μέτρα, μέσω τηλεματικής οδού.
• Σε περίπτωση που η αρχή εργασίας δεν διαπιστώσει την ύπαρξη ανωτέρας βίας, η επιχείρηση δύναται να προσφύγει κατά της εν λόγω απόφασης ενώπιον δικαστηρίου εργατικών διαφορών.

Το πτωχευτικό δικαστήριο είναι αρμόδιο για την εκδίκαση προσφυγών κατά της απόφασης για απάτη, δόλο, εξαναγκασμό ή κατάχρηση δικαίου, ή σε περίπτωση που οι εργαζόμενοι προσβάλουν την απόφαση της επιχείρησης ή την απόφαση της αρχής εργασίας σχετικά με τη διαδικασία προσωρινής ρύθμισης της απασχόλησης (ERTE), σε περίπτωση που αποσκοπούσαν να επωφεληθούν αδικαιολόγητα. Οι εν λόγω προσφυγές θα ακολουθήσουν τη διαδικασία του συμβάντος αφερεγγυότητας επί εργατικών υποθέσεων και η απόφαση θα υπόκειται σε ένδικα μέσα (suplicación).

Τόσο ο νόμος 3/2020 της 18ης Σεπτεμβρίου, όσο και το βασιλικό νομοθετικό διάταγμα 34/2020 της 17ης Νοεμβρίου (D. F. 10, για την τροποποίηση του νόμου 3/2020, της 18ης Σεπτεμβρίου, σχετικά με τη θέσπιση δικονομικών και οργανωτικών μέτρων για την αντιμετώπιση της νόσου COVID-19 στον τομέα της απονομής δικαιοσύνης), περιέχουν μέτρα για την αποτροπή της κήρυξης μη συμμόρφωσης με συμφωνίες ή συμφωνίες αναχρηματοδότησης και τα οποία θα καταστήσουν δυνατή, και στις δύο περιπτώσεις, την τροποποίηση των όρων των εν λόγω συμφωνιών.

2.4 Σχετικά μέτρα που δεν άπτονται του πτωχευτικού δικαίου (αφερεγγυότητας) (παράταση προθεσμιών πληρωμών, τραπεζικά δάνεια, κοινωνική ασφάλιση, ασφάλιση υγείας, επιδοτήσεις επιχειρήσεων)

Η ισπανική κυβέρνηση ενέκρινε μέτρα προσωρινής αναστολής των συμβατικών υποχρεώσεων που απορρέουν από ενυπόθηκα δάνεια που συνήφθησαν από οικονομικά ευάλωτα άτομα.

Η αναστολή του ενυπόθηκου χρέους εφαρμόζεται μόνον όσον αφορά:

• τη συνήθη/κύρια κατοικία (δηλ. δεν περιλαμβάνονται οι εξοχικές κατοικίες),
• ακίνητα που συνδέονται με οικονομική δραστηριότητα που αναπτύσσουν επιχειρηματίες και επαγγελματίες, και
• κατοικίες πέραν της συνήθους οι οποίες είναι μισθωμένες και για τις οποίες ο οφειλέτης ενυπόθηκου χρέους, το φυσικό πρόσωπο που είναι ιδιοκτήτης και εκμισθωτής των εν λόγω κατοικιών, έχει σταματήσει να εισπράττει το μίσθωμα αφότου τέθηκε σε ισχύ η κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή δεν το εισπράττει εντός μηνός από τη λήξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

Η χορήγηση αναστολής συνεπάγεται την αναστολή της καταβολής των δόσεων του ενυπόθηκου χρέους (κεφάλαιο και τόκοι) για τρεις μήνες, ενώ δεν ισχύει και η ρήτρα πρόωρης εξόφλησης στα ενυπόθηκα δάνεια. Επίσης, δεν οφείλονται τόκοι υπερημερίας.

Οικονομικά ευάλωτοι οφειλέτες είναι εκείνοι που:

• χάνουν τη θέση εργασίας τους ή, εάν πρόκειται για επιχειρηματίες ή επαγγελματίες, υφίστανται σημαντική απώλεια εισοδήματος ή μείωση πωλήσεων (άνω του 40 %),
• το συνολικό οικογενειακό εισόδημά τους δεν υπερβαίνει κατά τον μήνα που προηγείται της αίτησης αναστολής x3 τον μηνιαίο δημόσιο δείκτη εισοδημάτων πολλαπλών εφαρμογών (IPREM) (δηλ. EUR 537,84 x3). Ο εν λόγω υπολογισμός αυξάνεται στην περίπτωση τέκνων, προσώπων ηλικίας άνω των 65 ετών, αναπηρίας, εξάρτησης ή ασθένειας,
• οι δόσεις του ενυπόθηκου δανείου τους, συν τα έξοδα και τις βασικές προμήθειες, υπερβαίνουν το 35 % του καθαρού συνολικού οικογενειακού εισοδήματός τους, και
• ως αποτέλεσμα της έκτακτης ανάγκης λόγω της νόσου COVID-19, υπέστησαν σημαντική μεταβολή της οικογενειακής οικονομικής τους κατάστασης από την άποψη της προσπάθειας που απαιτείται για να αποκτήσουν πρόσβαση σε στέγη (η αναλογία του κόστους των υποθηκών έναντι του οικογενειακού εισοδήματος έχει πολλαπλασιαστεί επί 1,3).

Οι οφειλέτες μπορούν να υποβάλουν αίτηση για την αναστολή εντός 15 ημερών από την πάροδο ενός μηνός μετά τη λήξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης (η τρέχουσα προθεσμία είναι η 27η Μαΐου). Οι δανειστές θα πρέπει να εφαρμόσουν την εν λόγω αναστολή εντός 15 ημερών το αργότερο μετά την αίτηση και θα πρέπει να κοινοποιήσουν την εν λόγω αναστολή στην Τράπεζα της Ισπανίας.

Για την εφαρμογή της αναστολής δεν απαιτείται συμφωνία μεταξύ των μερών, ούτε ανανέωση της σύμβασης, ενώ η παράταση της διάρκειας του ενυπόθηκου δανείου πρέπει να περιάπτεται τον συμβολαιογραφικό τύπο και να καταχωρείται στο κτηματολόγιο.