Wpływ COVID-19 na sprawy cywilne i upadłościowe

1 Wpływ Covid-19 na postępowanie cywilne

1.1 Terminy w postępowaniu cywilnym

Na Litwie nie przyjęto żadnych oficjalnych aktów prawnych zawieszających ani przedłużających bieg terminów procesowych w sprawach cywilnych. O przywróceniu lub przedłużeniu biegu terminów procesowych postanawia sąd rozpoznający sprawę w każdym przypadku z osobna.

Rada Sądownictwa rozesłała do sądów litewskich zalecenia, w których zwróciła się o „zachowanie elastyczności przy rozpoznawaniu wniosków o przywrócenie niedochowanego terminu na złożenie pisma procesowego lub dokonanie czynności procesowej” w okresie kwarantanny lub po upływie tego okresu, jeżeli dokonanie wspomnianych czynności było utrudnione z uwagi na ogłoszenie stanu wyjątkowego w Republice Litewskiej i wynikające z tego faktu zmiany w organizacji pracy instytucji państwowych. Osoba występująca o przywrócenie terminów, którym uchybiono, musi przekazać sądowi dowody potwierdzające wystąpienie tego rodzaju okoliczności wraz z wnioskiem.

1.2 Organizacja wymiaru sprawiedliwości i sądownictwo

Rada Sądownictwa wydała zalecenia dla prezesów sądów dotyczące organizacji pracy w poszczególnych sądach w okresie kwarantanny, pozostawiając im swobodę uznania w kwestii wdrożenia tych zaleceń w praktyce.

Postępowania cywilne odbywają się bez zmian, w miarę możliwości w trybie pisemnym. W postępowaniach cywilnych, w których zachodzi konieczność przeprowadzenia rozprawy i w których strony wyraziły wolę udziału w rozprawie, zaplanowane rozprawy odracza się bezterminowo, informując uczestników postępowania o tym fakcie i uzgadniając ze stronami możliwe terminy posiedzeń wstępnych.

Przeprowadzanie rozpraw w budynku sądu ograniczono do postępowań cywilnych w sprawach pilnych, np. sprawach dotyczących zgody sądu na przedłużenie okresu przymusowej hospitalizacji lub przymusowego leczenia, sprawach dotyczących usunięcia dziecka z niebezpiecznego środowiska i sprawach przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego, przy czym w takich sytuacjach preferuje się przeprowadzanie rozpraw zdalnie, jeżeli sąd dysponuje taką możliwością.

W sprawach pilnych w toku rozpraw stosuje się zalecenia dotyczące bezpieczeństwa (ograniczenie kontaktów osobistych, dezynfekcja sali rozpraw).

Sądowe zarządzenia w kwestiach proceduralnych przesyła się drogą elektroniczną, w pierwszej kolejności za pośrednictwem sądowego systemu informacyjnego. W wyjątkowych przypadkach osobom, które nie dysponują dostępem do sądowego systemu informacyjnego, pisma przesyła się pocztą elektroniczną i tradycyjną. Pisma procesowe i wszelką inną korespondencję przesyła się osobom niebędącym uczestnikami postępowania (np. komornikom, notariuszom) za pośrednictwem państwowego systemu doręczania pism drogą elektroniczną lub pocztą elektroniczną. Doręczenie pocztą tradycyjną jest możliwe wyłącznie w wyjątkowych przypadkach. Korespondencja/współpraca odbywa się za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej oraz drogą telefoniczną.

Po zawieszeniu doręczeń bezpośrednich pracownicy sądów otrzymują lub wysyłają pisma procesowe drogą elektroniczną lub pocztą tradycyjną.

Komornicy: w okresie kwarantanny od 16 marca urzędnicy sądowi świadczą większość standardowych usług na rzecz wierzycieli i dłużników w sposób zdalny. W okresie ograniczenia bezpośrednich kontaktów urzędnicy sądowi i ich współpracownicy będą komunikowali się z uczestnikami postępowania drogą telefoniczną, za pośrednictwem poczty elektronicznej, za pośrednictwem strony internetowej http://www.antstoliai.lt/ lub pocztą tradycyjną. Obecny stan kwarantanny nie stanowi również przeszkody w doręczaniu nowych nakazów egzekucji: nakazy egzekucji wydane na piśmie można doręczyć urzędnikom sądowym pocztą tradycyjną, natomiast elektroniczne nakazy egzekucji – pocztą elektroniczną lub przez internet po zalogowaniu się do systemu informatycznego dla urzędników sądowych pod adresem http://www.antstoliai.lt/. W okresie kwarantanny urzędnicy sądowi powinni również powstrzymać się od ogłaszania nowych licytacji.

Jeżeli chodzi o organizację pracy notariuszy, trwają prace nad projektami nowelizacji ustawy o notariacie i kodeksu cywilnego. Przewiduje się w nich świadczenie większości usług notarialnych w sposób zdalny przez internet. W projekcie zmian zaproponowano przyznanie notariuszom prawa do zdalnego dokonywania czynności notarialnych i sporządzania elektronicznych aktów notarialnych. Stosowne informacje będą trafiały do funkcjonujących państwowych rejestrów i systemów informacyjnych. Wizyty w kancelariach notarialnych będą ograniczały się wyłącznie do przypadków bezpośredniego potwierdzenia tożsamości osoby lub sporządzenia testamentu. Planuje się również zwolnienie notariuszy z obowiązku udziału w poświadczaniu niektórych prostszych czynności oraz zapewnienie możliwości elektronicznej rejestracji czynności, które nie wymagają formy aktu notarialnego. Usługi notarialne świadczone zdalnie nie będą obejmowały poświadczania testamentów, przyjmowania przedmiotów do depozytu notarialnego ani poświadczania pozostawania osoby przy życiu. Notariusze nie powinni również świadczyć usług zdalnych, jeżeli mają poczucie, że mogliby lepiej chronić prawnie uzasadnione interesy swojego klienta wyłącznie w przypadku, gdyby spotkali się z nim osobiście, lub w przypadku konieczności sporządzenia testamentu, wyjaśnienia konsekwencji sporządzenia aktów notarialnych lub potwierdzenia tożsamości osoby.

Jeżeli chodzi o świadczenie usług pomocy prawnej gwarantowanych przez państwo, stosowne zalecenia opublikowano na stronie internetowej dotyczącej takich usług. Zdecydowanie zaleca się unikanie kontaktów osobistych i świadczenie pomocy prawnej za pomocą zdalnych narzędzi roboczych, tj. przesyłanie wszystkich wniosków pocztą elektroniczną i przeprowadzanie konsultacji przez telefon, internet lub za pomocą innych środków telekomunikacyjnych. W sprawach pilnych wiążących się z koniecznością zapewnienia udziału adwokata w określonych czynnościach podejmowanych na etapie postępowania przedsądowego lub sądowego należy działać z zachowaniem należytej staranności, stosować się do krajowych wytycznych w zakresie przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się COVID-19 (zachowanie bezpiecznej odległości, przestrzeganie zasad higieny itp.) oraz odmówić udziału w postępowaniu w przypadku niezastosowania odpowiednich środków ochronnych (np. pomieszczenie nie jest wentylowane, nie zapewniono dostępu do środka dezynfekującego, pojawiły się wątpliwości co do stanu zdrowia innych osób przebywających w pomieszczeniu).

Litewska Izba Adwokacka opublikowała również podobne zalecenia dla wszystkich adwokatów prowadzących działalność na Litwie.

1.3 Współpraca sądowa UE

Większość pracowników organów publicznych pracuje zdalnie. Wzajemna pomoc prawna jest w dalszym ciągu udzielana, chociaż niektóre procedury mogą zająć więcej czasu.

2 Środki dotyczące upadłości, które przyjęto lub planuje się przyjąć w państwach członkowskich od wybuchu pandemii

2.1 Istotne środki dotyczące upadłości i powiązane środki mające wpływ na wykonanie umów

2.1.1 Zawieszenie postępowania upadłościowego

2.1.1.1 Zawieszenie obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (przez dłużników)

21 kwietnia parlament przyjął ustawę o wpływie COVID-19 na niewypłacalność osób prawnych:

Zawieszenie spoczywającego na dłużniku obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego na okres trzech miesięcy po zakończeniu kwarantanny.

Rząd ma możliwość przedłużenia tego okresu do końca 2020 r.

2.1.1.2 Ochrona dłużników przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości przez wierzycieli

W ustawie o wpływie COVID-19 na niewypłacalność osób prawnych przewidziano: ograniczenie przysługującego wierzycielowi prawa do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika na okres kwarantanny.

2.1.2 Zawieszenie prawa do dochodzenia wierzytelności i zawieszenie prawa do odstąpienia od umowy

2.1.2.1 Ogólne/szczególne przypadki zawieszenia prawa do dochodzenia roszczeń / dochodzenia niektórych rodzajów roszczeń

-

2.1.2.2 Zawieszenie prawa do odstąpienia od umowy (umowy ramowe/szczegółowe)

-

2.2 Zawieszenie pracy sądów cywilnych, w tym sądów upadłościowych, oraz zawieszenie postępowań

W kontekście kryzysu związanego z COVID-19 sądy na Litwie w miarę możliwości rozpoznają sprawy w toku postępowania w trybie pisemnym. Postępowania cywilne odbywają się bez zmian, w miarę możliwości w trybie pisemnym. Warto podkreślić, że zgodnie z przepisami ustawy o niewypłacalności tryb pisemny powinien być preferowanym trybem rozpoznawania spraw. W przypadku konieczności przeprowadzenia rozprawy w sprawie dotyczącej niewypłacalności rozprawę taką należy zorganizować zdalnie, z wykorzystaniem nowoczesnych rozwiązań technologicznych.

2.3 Inne środki dotyczące upadłości (np. związane z postępowaniami o stwierdzenie bezskuteczności czynności, planami restrukturyzacyjnymi, nieformalnymi porozumieniami)

W ustawie o wpływie COVID-19 na niewypłacalność osób prawnych przewidziano:

Zawieszenie biegu terminu – w przypadku gdy dłużnik nie jest w stanie wykonać zatwierdzonego planu restrukturyzacyjnego i w rezultacie istnieje ryzyko umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego – na okres trzech miesięcy od zakończenia kwarantanny.

Rząd ma możliwość przedłużenia tego okresu do końca 2020 r.

2.4 Powiązane środki inne niż dotyczące upadłości (odroczenie płatności, kredyty bankowe, zabezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, pomoc dla przedsiębiorców)

Środki przyjęte przez organy podatkowe.

1. Odroczenie podatku lub rozłożenie go na raty zgodnie z ustalonym harmonogramem, bez konieczności zapłaty odsetek.
2. Wstrzymanie postępowań mających na celu odzyskanie zaległych zobowiązań podatkowych z zachowaniem kryterium zasadności.
3. Zwolnienie podatników z grzywien, odsetek za zwłokę z tytułu uchybienia terminom uregulowania zobowiązań podatkowych.

Zgodnie z ustawą o kredytach związanych z nieruchomościami oraz ustawą o kredytach konsumenckich w określonych okolicznościach (np. kredytobiorca traci pracę lub co najmniej jedną trzecią dochodu) na wniosek kredytobiorcy kredytodawca ma obowiązek odroczenia spłaty rat kredytu, z wyjątkiem odsetek, na okres nieprzekraczający 3 miesięcy. Obowiązek ten nałożono na kredytodawców od 19 marca 2020 r. zmienioną ustawą o kredytach konsumenckich.

Rząd litewski przyjął również szeroki pakiet środków gospodarczych dla przedsiębiorców (programy pomocy państwa, liczne zasiłki i dofinansowania, odroczenie podatku i spłaty kredytu itp.).