Wpływ COVID-19 na sprawy cywilne i upadłościowe

1 Wpływ Covid-19 na postępowanie cywilne

1.1 Terminy w postępowaniu cywilnym

W polskich przepisach szczególnych przewidziano m.in. wstrzymanie rozpoczęcia i zawieszenie biegu następujących terminów:

• erminów przedawnienia związanych z wykonaniem wyroków,
• terminów procesowych i sądowych w postępowaniach sądowych, w tym w postępowaniach egzekucyjnych.

1.2 Organizacja wymiaru sprawiedliwości i sądownictwo

Przyjęto środki szczegółowe, aby ograniczyć negatywne skutki pandemii COVID-19.

Przewidziano możliwość przenoszenia spraw między polskimi sądami (przez organ sądowy i na ściśle określony czas w sprawach pilnych wskazanych w przepisach szczególnych dotyczących ograniczania wpływu pandemii COVID-19 na polski system wymiaru sprawiedliwości).

Kategorię spraw pilnych określono następująco:

1. postępowania dotyczące małoletnich, w tym:

• o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką;
• dotyczące umieszczenia małoletniego cudzoziemca w placówce opiekuńczo-wychowawczej;
• o ustanowienie kuratora w celu reprezentowania interesów małoletniego w postępowaniu przed sądem;
• dotyczące umieszczenia lub przedłużenia pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich;
• z zakresu postępowania wykonawczego w sprawach z udziałem małoletnich;

2. postępowania dotyczące osób z zaburzeniami psychicznymi i osób ubezwłasnowolnionych.

Prezes każdego właściwego polskiego sądu może zarządzić rozpoznanie każdej sprawy jako pilnej, jeżeli jej nierozpoznanie mogłoby spowodować: – niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt,

• poważną szkodę dla interesu społecznego,
• grożącą niepowetowaną szkodę materialną,
• a także gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.

Uproszczono procedurę delegowania sędziów do innych sądów. Decyzje w tym zakresie podejmują organy sądowe zgodnie z zasadą niezawisłości sędziowskiej i na czas określony. Procedury takie umożliwiają udzielenie wsparcia sądom bardziej obciążonym pracą.

W niektórych przypadkach dopuszcza się również możliwość zawieszenia i odroczenia postępowania sądowego.

1.3 Współpraca sądowa UE

Pracownicy Ministerstwa Sprawiedliwości, którym powierzono zadania organu centralnego, wykonują pracę zdalną.

Wszystkie pisma skierowane do polskiego Ministerstwa Sprawiedliwości w charakterze organu centralnego (m.in. dotyczące doręczania dokumentów i przeprowadzania dowodów) lub do polskiego punktu kontaktowego Europejskiej Sieci Sądowej należy przesyłać drogą elektroniczną wraz z wymaganymi załącznikami w postaci skanów.

2 Środki dotyczące upadłości, które przyjęto lub planuje się przyjąć w państwach członkowskich od wybuchu pandemii

2.1 Istotne środki dotyczące upadłości i powiązane środki mające wpływ na wykonanie umów

2.1.1 Zawieszenie postępowania upadłościowego

2.1.1.1 Zawieszenie obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (przez dłużników)

Od 18 kwietnia 2020 r. zawieszono spoczywający na dłużniku obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (jeżeli stan niewypłacalności powstał z powodu COVID-19) – zawieszenie to obowiązuje przez cały okres występowania zagrożenia epidemicznego.

2.1.1.2 Ochrona dłużników przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości przez wierzycieli

-

2.1.2 Zawieszenie prawa do dochodzenia wierzytelności i zawieszenie prawa do odstąpienia od umowy

2.1.2.1 Ogólne/szczególne przypadki zawieszenia prawa do dochodzenia roszczeń / dochodzenia niektórych rodzajów roszczeń

-

2.1.2.2 Zawieszenie prawa do odstąpienia od umowy (umowy ramowe/szczegółowe)

-

2.2 Zawieszenie pracy sądów cywilnych, w tym sądów upadłościowych, oraz zawieszenie postępowań

Od 16 maja 2020 r. do 5 września 2020 r. postępowania upadłościowe uznawano za tzw. sprawy pilne.

Choć nie wprowadzono ogólnego zawieszenia postępowań przed sądami upadłościowymi, wiele rozpraw zostało odwołanych.

Rozprawy przeprowadza się w formie zdalnej, chyba że osobiste stawiennictwo przed sądem nie stwarza szczególnego zagrożenia dla zdrowia uczestników postępowania.

2.3 Inne środki dotyczące upadłości (np. związane z postępowaniami o stwierdzenie bezskuteczności czynności, planami restrukturyzacyjnymi, nieformalnymi porozumieniami)

Postępowania restrukturyzacyjne przewidziane w prawie restrukturyzacyjnym obejmują rozwiązania polegające na uwzględnieniu interesów zarówno dłużnika, jak i jego wierzycieli, i mają na celu z jednej strony utrzymanie przedsiębiorstwa dłużnika, a z drugiej strony zaspokojenie roszczeń wierzyciela tak skutecznie, jak jest to możliwe. Wobec tego nie powinno się ich uznawać z definicji za szkodliwe dla dłużników.

24 czerwca 2020 r. weszło w życie nowe postępowanie restrukturyzacyjne (uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne). W toku tego postępowania dłużnicy mogą przystąpić do restrukturyzacji bez konieczności uzyskania zgody sądu, co umożliwia im podejmowanie szybkich i skutecznych działań w przypadku wystąpienia zagrożenia niewypłacalnością. Wszczęcie tego postępowania skutkuje wstrzymaniem egzekucji wszelkich roszczeń wobec dłużnika.

2.4 Powiązane środki inne niż dotyczące upadłości (odroczenie płatności, kredyty bankowe, zabezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, pomoc dla przedsiębiorców)

Na podstawie nowej „tarczy antykryzysowej” pomoc państwa może otrzymać przedsiębiorca znajdujący się w trudnej sytuacji ekonomicznej (ryzyko niewypłacalności), który spełnia przesłanki dotyczące przedsiębiorcy zagrożonego niewypłacalnością (art. 141 ust. 2 prawa restrukturyzacyjnego) lub który stał się niewypłacalny (art. 11 prawa upadłościowego) oraz spełnia dodatkowe kryteria.

Możliwość eksmisji osoby fizycznej z lokalu mieszkalnego została wstrzymana do zakończenia okresu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego.