Wpływ COVID-19 na sprawy cywilne i upadłościowe

1 Wpływ Covid-19 na postępowanie cywilne

1.1 Terminy w postępowaniu cywilnym

Zarządzeniem prezesa Sądu Najwyższego z dnia 13 marca wydanym na podstawie wniosku Ministra Sprawiedliwości zawieszono bieg wszystkich terminów procesowych poza sprawami pilnymi.

20 marca 2020 r. przyjęto ustawę o środkach tymczasowych w obszarze sądowym i administracyjnym oraz w innych obszarach publicznych służących ograniczeniu szkód spowodowanych rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (COVID-19) – ustawa ta weszła w życie 29 marca 2020 r. Wszystkie środki przewidziane w tej ustawie oraz wszelkie inne środki wprowadzane na jej podstawie obowiązują do chwili stwierdzenia na mocy decyzji rządu, że przyczyny wprowadzenia tych środków ustały, nie dłużej jednak niż do 1 lipca 2020 r.

W ustawie wprowadzono przepisy dotyczące wszystkich terminów (w prawie materialnym i procesowym). Ustawowe terminy zgłoszenia roszczenia w postępowaniu sądowym zawieszono począwszy od 29 marca 2020 r. Terminy obowiązujące w postępowaniu sądowym (terminy procesowe) również zawieszono od 29 marca 2020 r., z wyjątkiem terminów w postępowaniach sądowych uznanych za pilne.

Ponadto zawieszono bieg terminu wniesienia skargi konstytucyjnej.

Bieg terminów będzie kontynuowany po wygaśnięciu środków przewidzianych w ustawie.

W dniu 29 kwietnia przyjęto ustawę zmieniającą ustawę o środkach tymczasowych w kwestiach sądowych, administracyjnych oraz w innych kwestiach prawa publicznego służących ograniczeniu szerzenia się choroby zakaźnej SARS-CoV-2 (COVID-19).

Terminy procesowe i materialne wciąż nie wznowiły biegu, przy czym stosowane środki zapewniają możliwość stopniowego powrotu do zwykłej działalności przy jednoczesnym zagwarantowaniu ochrony najbardziej wrażliwych osób.

1.2 Organizacja wymiaru sprawiedliwości i sądownictwo

Ustawa zmieniająca ustawę o środkach tymczasowych w kwestiach sądowych, administracyjnych oraz w innych kwestiach prawa publicznego służących ograniczeniu szerzenia się choroby zakaźnej SARS-CoV-2 (COVID-19) stanowi podstawę prawną dla organów sądowych i administracyjnych oraz innych organów publicznych upoważniającą te organy do organizowania rozpraw i posiedzeń oraz wydawania orzeczeń i doręczania pism w sprawach niemających pilnego charakteru, ale wciąż przy zachowaniu warunków nieprzerwanej ochrony oraz ciągłości pracy dla personelu i klientów.

Sądy i inne organy wymiaru sprawiedliwości, które w tym czasie wydały również wiele orzeczeń w sprawach nieuznawanych za pilne, prześlą lub doręczą te orzeczenia stronom, aby umożliwić im zapoznanie się z ich treścią, przy czym wejście wspomnianej ustawy w życie nie będzie nakładało na nie dodatkowych obowiązków i nie będą one musiały zastosować się do przewidzianych w ustawie przepisów, jeżeli nie wyrażą takiej woli, ponieważ bieg terminów – zarówno procesowych, jak i materialnych – będzie nadal wstrzymany. Jeżeli jednak strony wyrażą taką wolę, mogą podejmować indywidualne działania, które zapewnią instytucjom możliwość sprawnego funkcjonowania, co z kolei pozwoli stronom wcześniej wyegzekwować przysługujące im prawa.

Jeżeli chodzi o postępowanie egzekucyjne, egzekucja została wstrzymana. Po wejściu zmiany w życie sądy będą mogły również wydawać nakazy egzekucji i postanowienia dotyczące ubezpieczeń oraz doręczać je stronom postępowań niemających pilnego charakteru, które wszczęto przed wprowadzeniem środków w związku z wybuchem epidemii. W takim przypadku strony nie będą zobowiązane do niezwłocznego ustosunkowania się do otrzymanego pisma, ponieważ bieg terminów w postępowaniach niemających pilnego charakteru będzie nadal wstrzymany, a rozwiązanie prawne, zgodnie z którym egzekucja zachowuje moc (z wyjątkiem pilnych przypadków takich jak egzekucja świadczeń alimentacyjnych), zostanie utrzymane w przypadku postępowania egzekucyjnego zawieszonego lub odroczonego w trakcie epidemii. Strona, która wyrazi wolę ustosunkowania się do otrzymanego pisma, będzie oczywiście mogła to zrobić bez przeszkód.

W klasycznych sprawach na gruncie prawa cywilnego lub w sprawach spornych sądy będą mogły wydać wyrok, a także doręczyć go stronom postępowania niemającego pilnego charakteru przed wprowadzeniem środków poprzedzających przeprowadzenie rozprawy. W ten sposób stronom doręczony zostanie wyrok, ale bieg stosownych terminów nie zostanie wznowiony. Wniesie to istotny wkład w stopniowe wychodzenie z impasu związanego z funkcjonowaniem sądów.

Ponadto, jeżeli chodzi o kwestie związane z rejestrem nieruchomości, propozycja Ministerstwa zapewni możliwość stopniowego uwalniania spraw. Postanowienie w przedmiocie wniosku dotyczącego rejestru nieruchomości może się uprawomocnić – chociaż bieg terminów jest zawieszony – ale wyłącznie w sytuacji, gdy np. wszystkie strony zrzekną się przysługującego im prawa do wniesienia środka zaskarżenia. To samo tyczy się wpisów w rejestrze nieruchomości. Jak do tej pory strony mogły złożyć wniosek dotyczący rejestru nieruchomości, co skutkowało objęciem postanowienia ochroną.

Nowy system zaproponowany na czas trwania epidemii zapewnia stronom postępowania upadłościowego możliwość złożenia wniosku, oświadczenia lub pisma po upływie wyznaczonego terminu z uwagi na pandemię COVID-19 i fakt, że sąd nie wydał jeszcze orzeczenia w sprawie – taki złożony z opóźnieniem wniosek zostanie rozpoznany i nie zostanie odrzucony z uwagi na niedotrzymanie terminu. Taka przyjęta doraźnie podstawa prawna, która zmniejsza rygorystyczność obowiązujących przepisów i znosi nieodwracalność czynności dokonywanych w postępowaniu upadłościowym, będzie miała również istotne znaczenie w ramach ewentualnej oceny przeprowadzanej przez prezesa Sądu Najwyższego Republiki Słowenii w celu ustalenia, czy postępowanie upadłościowe należy uznać za postępowanie mające pilny charakter.

Zarządzenie prezesa Sądu Najwyższego z dnia 5 maja zastępujące wcześniejsze zarządzenia:

Sądy będą nadal wydawały orzeczenia i przeprowadzały rozprawy w pilnych sprawach zgodnie z przepisami art. 83 ustawy o sądach i zarządzeniem prezesa Sądu Najwyższego. W ramach nowego zarządzenia prezes Sądu Najwyższego rozszerzył zakres pilnych spraw począwszy od 5 maja 2020 r. Sprawy pilne obejmują również sprawy dotyczące przymusowego postępowania układowego i upadłości, w przypadku których postanowienie o wszczęciu postępowania wydano do 30 marca 2020 r.

W okresie obowiązywania środków szczególnych strony, ich pełnomocnicy i inne osoby zainteresowane uzyskaniem informacji na temat danego postępowania, które nie otrzymały wezwania do stawienia się przed sądem, mają obowiązek zgłosić się w tej kwestii do sądu z wyprzedzeniem w godzinach jego urzędowania poprzez przesłanie wiadomości e-mail na publicznie dostępny adres poczty elektronicznej lub poprzez wykonanie połączenia telefonicznego na wskazany numer telefonu.

1. Proces podejmowania decyzji w sądach w sprawach pilnych i sprawach niemających pilnego charakteru

Z uwagi na wystąpienie nadzwyczajnego zdarzenia, tj. epidemii choroby zakaźnej SARS-CoV-2 (COVID-19) – koronawirusa, która znacznie utrudnia sprawne i terminowe wymierzanie sprawiedliwości, oraz aby ograniczyć szerzenie się epidemii wirusa wywołującego chorobę zakaźną SARS-CoV-2 (COVID-19) – koronawirusa, zapewnić ochronę zdrowia i życia obywateli oraz zagwarantować dalsze funkcjonowanie organów wymiaru sprawiedliwości, począwszy od 5 maja 2020 r. wszystkie sądy przeprowadzają rozprawy, wydają orzeczenia i doręczają pisma sądowe

1. w sprawach niemających pilnego charakteru zgodnie z art. 83 ustawy o sądach, których nie uznaje się za pilne na podstawie tego zarządzenia, sądy mogą zapewnić podjęcie tych czynności zgodnie z warunkami określonymi w zarządzeniu i zgodnie z innymi środkami wprowadzonymi na podstawie wspomnianego zarządzenia prezesa Sądu Najwyższego Republiki Słowenii w taki sposób, aby nie przyczynić się do szerzenia wirusa i zapewnić ochronę zdrowia i życia obywateli; oraz
2. w sprawach pilnych zgodnie z art. 83 ustawy o sądach, przy czym następujących rodzajów spraw nie uznaje się za pilne:

b.1. w sprawach ubezpieczeniowych dokonywanie czynności wymagających osobistego kontaktu z komornikami, zainteresowanymi stronami i innymi osobami biorącymi udział w postępowaniu nie jest konieczne, aby uniknąć zagrożenia dla zdrowia i życia obywateli lub wyrządzenia szkód w mieniu o znacznej wartości;

b.2. sprawy dotyczące zakwestionowania weksla i czeku;

b.3. sporządzenie spisu inwentarza majątku spadkowego;

b.4. sprawy dotyczące przymusowego postępowania układowego i upadłości, w przypadku których do 30 marca 2020 r. włącznie nie wydano postanowienia o wszczęciu postępowania.

2. Podstawowe środki służące zapewnieniu sprawnie działającego wymiaru sprawiedliwości obejmują:

2.1. Dostęp do budynku sądu

Sądy wyznaczą punkt wejścia do budynku sądu dla stron, ich pełnomocników i innych osób oraz punkt wejścia do budynku sądu dla sędziów i pracowników sądu, jeżeli będzie to możliwe, biorąc pod uwagę uwarunkowania przestrzenne. W punktach wejścia stosowane będą wszystkie środki zapobiegawcze służące przeciwdziałaniu zakażeniu wirusem; wywieszone zostanie ponadto obwieszczenie pisemne informujące wszystkie osoby wchodzące do budynku sądu o środkach zapobiegawczych obowiązujących na terenie gmachu sądu.

Poza pilnymi przypadkami, w okresie obowiązywania środków szczególnych strona, jej pełnomocnicy i inne osoby: 1) składają wnioski wyłącznie pocztą tradycyjną lub za pośrednictwem krajowego portalu e-sprawiedliwość w postępowaniach, w których jest to możliwe; 2) korzystają z publicznie dostępnych adresów poczty elektronicznej i numerów telefonu w godzinach urzędowania sądów w przypadku konieczności skontaktowania się z sądem.

W okresie obowiązywania środków szczególnych strony, ich pełnomocnicy i inne osoby, które zwrócą się z wnioskiem o udzielenie informacji na temat postępowania i które nie zostaną wezwane do stawienia się przed sądem, mają obowiązek zgłosić się w tej kwestii do sądu w godzinach jego urzędowania, przesyłając wiadomość e-mail na publicznie dostępny adres poczty elektronicznej lub wykonując połączenie telefoniczne na wskazany numer telefonu.

2.2. Rozprawy sądowe, posiedzenia sądu i przesłuchania

Rozprawy sądowe, posiedzenia sądu i przesłuchania przeprowadza się zazwyczaj w drodze wideokonferencji, o ile spełniono odpowiednie warunki techniczne i przestrzenne.

Podczas rozpraw sądowych, posiedzeń sądu i przesłuchań, których nie przeprowadza się w drodze wideokonferencji, między poszczególnymi osobami zachowana musi być odległość co najmniej dwóch metrów, wszystkie osoby mają obowiązek korzystać ze środków ochrony indywidualnej, a pomieszczenie należy zdezynfekować.

2.3. Udział publiczności w rozprawie

Aby przeciwdziałać szerzeniu się wirusa, zapewnić ochronę życia i zdrowia obywateli oraz zagwarantować sprawne funkcjonowanie sądów oraz możliwość korzystania z praw i wywiązywania się z obowiązków, sędzia lub przewodniczący składu sędziowskiego może tymczasowo wyłączyć udział publiczności w całej rozprawie lub w jej części.

2.4. Inne środki

Prezes Sądu Najwyższego Republiki Słowenii przyjmuje dodatkowe środki mające zastosowanie we wszystkich sądach, natomiast prezesi poszczególnych sądów przyjmują dodatkowe środki obowiązujące w danym sądzie.

Ważność zarządzenia i dodatkowych środków

Przedmiotowe zarządzenie i dodatkowe środki przyjmowane na jego podstawie zachowują ważność do chwili ich publicznego uchylenia przez prezesa Sądu Najwyższego Republiki Słowenii.

1.3 Współpraca sądowa UE

Organ centralny na potrzeby rozporządzenia (WE) nr 1393/2007 i rozporządzenia Rady (WE) nr 1206/2001 (Ministerstwo Sprawiedliwości) wprowadził system pracy zdalnej. Dlatego też komunikacja powinna odbywać się w miarę możliwości za pośrednictwem poczty elektronicznej, a nie poczty tradycyjnej – wiadomości należy przesyłać na następujący adres e-mail: gp.mp@gov.si. Z uwagi na wystąpienie wspomnianych szczególnych okoliczności wnioski przekazywane właściwym sądom pocztą tradycyjną mogą zostać rozpoznane z opóźnieniem.

Ministerstwo Pracy, Rodziny, Spraw Społecznych i Równych Szans, pełniące funkcję organu centralnego na potrzeby rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003, wprowadziło system pracy zdalnej, ograniczając konieczność fizycznej obecności w miejscach pracy do minimum. Do czasu ustania aktualnej sytuacji organ centralny nie może zagwarantować, że wszystkie otrzymane wnioski zostaną rozpoznane w standardowym trybie. Organ centralny może zagwarantować rozpoznanie wyłącznie wniosków przesłanych pocztą elektroniczną na adres gp.mddsz@gov.si. Pracownicy organu centralnego zdecydowanie zalecają prowadzenie całej komunikacji drogą elektroniczną. Wnioski wychodzące będą przekazywane wyłącznie drogą elektroniczną.

Pracownicy funduszu ds. stypendiów publicznych, rozwoju, niepełnosprawności i środków utrzymania Republiki Słowenii (Javni štipendijski, razvojni, invalidski in preživninski sklad Republike Slovenije), który pełni funkcję organu centralnego na potrzeby rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009, pracują obecnie zdalnie ze swoich domów. Dlatego też organ centralny zachęca do komunikowania się z nim za pośrednictwem wiadomości przesyłanych na następujący adres e-mail: jpsklad@jps-rs.si. Organ centralny będzie również komunikował się i przesyłał wnioski za pośrednictwem poczty elektronicznej.

2 Środki dotyczące upadłości, które przyjęto lub planuje się przyjąć w państwach członkowskich od wybuchu pandemii

2.1 Istotne środki dotyczące upadłości i powiązane środki mające wpływ na wykonanie umów

2.1.1 Zawieszenie postępowania upadłościowego

2.1.1.1 Zawieszenie obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (przez dłużników)

Ustawa przyjęta w dniu 2 kwietnia: odroczenie obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz o wszczęcie przymusowego postępowania układowego, jeżeli niewypłacalność wynika z kryzysu związanego z COVID-19.

Jeżeli przedmiot działalności spółki uwzględniono w katalogu sporządzonym przez rząd lub samorząd terytorialny, zachodzi w jej przypadku wzruszalne domniemanie niewypłacalności związanej z COVID-19. W przypadku braku domniemania należy wykazać, że niewypłacalność wynika z epidemii.

2.1.1.2 Ochrona dłużników przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości przez wierzycieli

Jeżeli stwierdzono, że niewypłacalność spółki wynika z epidemii, a postępowanie wszczęto na wniosek wierzycieli, termin wdrożenia planu restrukturyzacyjnego (lub zakończenia postępowania w związku z niewypłacalnością) przedłuża się o 4 miesiące.

2.1.2 Zawieszenie prawa do dochodzenia wierzytelności i zawieszenie prawa do odstąpienia od umowy

2.1.2.1 Ogólne/szczególne przypadki zawieszenia prawa do dochodzenia roszczeń / dochodzenia niektórych rodzajów roszczeń

W obszarze wykonywania orzeczeń egzekucję zawieszono. Po wejściu w życie aktu zmieniającego sądy będą mogły również wydawać tytuły egzekucyjne i postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia oraz doręczać je stronom w sprawach mniej pilnych, które rozpoczęły bieg przed wprowadzeniem środków w związku z epidemią. W takich przypadkach strony nie będą zobowiązane do natychmiastowego udzielenia odpowiedzi, ponieważ terminy w sprawach mniej pilnych nie biegną, a rozwiązanie prawne, zgodnie z którym egzekucja nadal obowiązuje (z wyjątkiem spraw pilnych, takich jak odzyskiwanie należności z tytułu świadczeń alimentacyjnych), będzie nadal obowiązywało w odniesieniu do postępowań egzekucyjnych, które zostały wstrzymane lub odroczone na czas epidemii. Oczywiście nie oznacza to, że strona, która chciałaby udzielić odpowiedzi, nie może tego zrobić.

2.1.2.2 Zawieszenie prawa do odstąpienia od umowy (umowy ramowe/szczegółowe)

-

2.2 Zawieszenie pracy sądów cywilnych, w tym sądów upadłościowych, oraz zawieszenie postępowań

Początkowo postępowania upadłościowe (z wyjątkiem licytacji) uznawano za sprawy pilne (od 13 marca), a następnie uznano je za sprawy niepilne (od 31 marca), co oznacza odwołanie rozprawy.

W czasie epidemii sądy upadłościowe nie wszczynają postępowań upadłościowych (możliwe są pewne wyjątki w przypadku pracowników, którym wypowiedziano umowę wskutek epidemii).

Nowy system, wprowadzony na czas trwania epidemii przyjętą w dniu 29 kwietnia ustawą w sprawie COVID-19, umożliwia stronom postępowania upadłościowego złożenie wniosku, oświadczenia lub dokumentu po upływie terminu. Jeżeli powodem opóźnienia jest epidemia COVID-19, a sąd jeszcze nie orzekł w sprawie, taki spóźniony wniosek nadal zostanie rozpoznany i sąd nie odrzuca go po upływie terminu. Taka podstawa prawna, która rozluźnia stosowanie ścisłych i nieprzywracanych terminów czynności w postępowaniu upadłościowym, będzie również stanowiła istotną okoliczność w ostatecznej ocenie prowadzonej przez Prezesa Sądu Najwyższego Republiki Słowenii w celu uznania postępowania upadłościowego za postępowanie o charakterze pilnym.

2.3 Inne środki dotyczące upadłości (np. związane z postępowaniami o stwierdzenie bezskuteczności czynności, planami restrukturyzacyjnymi, nieformalnymi porozumieniami)

Wprowadzono dodatkowe niewzruszalne domniemanie: jeżeli pracodawca korzysta ze szczególnych środków związanych z COVID-19 w celu ochrony wynagrodzeń pracowników, wynagrodzenia należy wypłacić najpóźniej w terminie 1 miesiąca. W przeciwnym razie pracodawcę uznaje się za niewypłacalnego. Środek ten obowiązuje przez okres 4 miesięcy od zniesienia środków szczególnych.

2.4 Powiązane środki inne niż dotyczące upadłości (odroczenie płatności, kredyty bankowe, zabezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, pomoc dla przedsiębiorców)

Jeżeli chodzi o kredyty, przewidziano odroczenie spłaty rat (przepis szczególny).

W przypadku wszystkich przychodów wynikających z przepisów szczególnych związanych z COVID-19 obowiązuje zwolnienie z egzekwowania zobowiązań podatkowych i cywilnych (włączając w to upadłość konsumencką).