Διεξαγωγή αποδείξεων με τηλεδιάσκεψη

1 Είναι δυνατή η διεξαγωγή αποδείξεων μέσω βιντεοδιάσκεψης, είτε με τη συμμετοχή δικαστηρίου στο αιτούν κράτος μέλος είτε απευθείας από δικαστήριο του εν λόγω κράτους μέλους; Εάν ναι, ποιες είναι οι σχετικές εθνικές διαδικασίες ή οι νόμοι που εφαρμόζονται;

Η σλοβακική νομοθεσία δεν περιλαμβάνει ειδικούς κανόνες ούτε και απαγορεύσεις όσον αφορά τη διεξαγωγή αποδείξεων από δικαστήριο του αιτούντος κράτους μέλους. Σύμφωνα με τους δικονομικούς κανόνες, τα δικαστήρια διεξάγουν αποδείξεις στο πλαίσιο ακρόασης και, όπου είναι εφικτό, εκτός ακροάσεων [άρθρο 188 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (Civilný sporový poriadok)] Με τη συναίνεση των διαδίκων, το δικαστήριο μπορεί να διεξάγει ακρόαση με βιντεοδιάσκεψη ή άλλο μέσο της τεχνολογίας των επικοινωνιών. (Άρθρο 175 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας). Καταρχήν, οι διάδικοι έχουν το δικαίωμα να παρίστανται κατά τη διεξαγωγή αποδείξεων.

Δεν υπάρχουν ειδικές διαδικασίες για τη διεξαγωγή αποδείξεων μέσω βιντεοδιάσκεψης (εκτός από αυτές που περιγράφονται παραπάνω). Επομένως, ισχύουν μόνον ο κανονισμός για τη διεξαγωγή αποδείξεων (Nariadenie o výkone dôkazu), ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας και οι διοικητικοί και γραμματειακοί κανόνες δικαστηρίων (Spravovací a kancelársky poriadok pre súdy) [2015, Υπουργείο Δικαιοσύνης της Σλοβακίας, διάταγμα αριθ. 543, της 11ης Νοεμβρίου 2005, για τους διοικητικούς και γραμματειακούς κανόνες των επαρχιακών δικαστηρίων (okresné súdy), των περιφερειακών δικαστηρίων (krajské súdy), του ειδικού δικαστηρίου (Špeciálny súd) και των στρατοδικείων (vojenské súdy)].

Όλες οι άλλες υποθέσεις πρέπει να επιλύονται με συμφωνία μεταξύ των οικείων δικαστηρίων, με τη βοήθεια του Ευρωπαϊκού Δικαστικού Δικτύου (ΕΔΔ).

2 Υπάρχουν περιορισμοί όσον αφορά τα πρόσωπα που μπορούν να εξεταστούν μέσω βιντεοδιάσκεψης — για παράδειγμα, πρόκειται μόνο για μάρτυρες ή μπορούν να εξεταστούν κατ’ αυτόν τον τρόπο και άλλα πρόσωπα, όπως πραγματογνώμονες ή διάδικοι;

Δεν υπάρχουν περιορισμοί στη σλοβακική νομοθεσία όσον αφορά τα πρόσωπα που μπορούν να εξεταστούν μέσω βιντεοδιάσκεψης. Σύμφωνα με το άρθρο 187 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, όλα τα μέσα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να διαπιστωθούν τα πραγματικά περιστατικά μιας υπόθεσης και τα οποία αποκτήθηκαν νομίμως μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αποδεικτικά στοιχεία. Ειδικότερα, μπορούν να εξεταστούν διάδικοι, μάρτυρες και πραγματογνώμονες.

Σύμφωνα με το άρθρο 203 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, κατά τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων πρέπει να τηρείται η υποχρέωση εμπιστευτικότητας των διαβαθμισμένων πληροφοριών.

Σύμφωνα με το άρθρο 38 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, αν ο διάδικος είναι ανήλικος, το δικαστήριο θα λάβει υπόψη τη γνώμη του ανηλίκου. Η γνώμη του ανηλίκου βεβαιώνεται από το δικαστήριο μέσω του νόμιμου εκπροσώπου του ή της αρμόδιας αρχής που είναι επιφορτισμένη με θέματα κοινωνικής προστασίας των παιδιών και κοινωνικής επιμέλειας, ή μέσω της εξέτασης του ανηλίκου, ακόμη και χωρίς την παρουσία των γονέων του. Ειδικοί περιορισμοί εξαρτώνται σαφώς από την ηλικία του παιδιού και τη μέθοδο εξέτασης που επιλέγει το δικαστήριο.

3 Ποιοι περιορισμοί, εφόσον υπάρχουν, διέπουν το είδος των αποδεικτικών μέσων που μπορούν να υποβληθούν με βιντεοδιάσκεψη;

Κανένας περιορισμός, εκτός από τους περιορισμούς που αφορούν την ίδια τη φύση των αποδεικτικών στοιχείων (το γεγονός ότι είναι αδύνατη η διεξαγωγή φυσικής έρευνας του χώρου μέσω βιντεοδιάσκεψης, κ.ά.).

4 Υπάρχουν περιορισμοί σχετικά με τον τόπο όπου πρέπει να εξεταστεί το πρόσωπο μέσω βιντεοδιάσκεψης — πρέπει, δηλαδή, να βρίσκεται σε δικαστήριο;

Αποδείξεις διεξάγονται, συνήθως, σε ακρόαση (άρθρο 188 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας) και οι ακροάσεις λαμβάνουν, συνήθως, χώρα σε δικαστήριο (άρθρο 25 σε συνδυασμό με το άρθρο 35 των διοικητικών και γραμματειακών κανόνων δικαστηρίων). Για τεχνικούς λόγους, είναι δύσκολο να διεξαχθεί ακρόαση σε άλλο μέρος.

5 Επιτρέπεται η καταγραφή των ακροάσεων μέσω βιντεοδιάσκεψης και, εάν ναι, είναι διαθέσιμη η δυνατότητα;

Ο εξοπλισμός των βιντεοδιασκέψεων προσφέρει επίσης τη δυνατότητα καταγραφής τους. Ωστόσο, βάσει των διατάξεων του άρθρου 175 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, προφορική ακρόαση μέσω βιντεοδιάσκεψης μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με συναίνεση των διαδίκων. Η ηχογράφηση αποθηκεύεται σε φορέα δεδομένων που αποτελεί μέρος της δικογραφίας.

6 Σε ποια γλώσσα πρέπει να διεξαχθεί η ακρόαση: α) όταν διαβιβάζονται παραγγελίες βάσει των άρθρων 12 έως 14 του κανονισμού για τη διεξαγωγή αποδείξεων· και β) όταν διεξάγονται αποδείξεις απευθείας βάσει των άρθρων 19 έως 21 του κανονισμού για τη διεξαγωγή αποδείξεων;

Αυτό το ερώτημα δεν αφορά ειδικά τη διεξαγωγή αποδείξεων στο εξωτερικό ή μέσω βιντεοδιάσκεψης. Βάσει των γενικών κανόνων δυνάμει των άρθρων 12 έως 14, οι ακροάσεις σλοβακικών δικαστηρίων πραγματοποιούνται πάντοτε στην επίσημη γλώσσα και, εφόσον χρειάζεται, διατίθενται διερμηνείς.

Αν κάποιο δικαστήριο διεξάγει αποδείξεις απευθείας, δυνάμει των άρθρων 19 και 20, τις διεξάγει στη δική του γλώσσα.

7 Εάν απαιτούνται διερμηνείς, ποιος είναι υπεύθυνος για την εξεύρεσή τους και πού πρέπει να βρίσκονται α) όταν διαβιβάζονται παραγγελίες βάσει των άρθρων 12 έως 14 του κανονισμού για τη διεξαγωγή αποδείξεων· και β) όταν διεξάγονται αποδείξεις απευθείας βάσει των άρθρων 19 έως 21 του κανονισμού για τη διεξαγωγή αποδείξεων;

Εάν η ακροαματική διαδικασία διεξάγεται μέσω βιντεοδιάσκεψης σύμφωνα με τα άρθρα 12 έως 14 και υπάρχει ανάγκη διερμηνείας (π.χ. δικαστήριο εξετάζει Γάλλο υπήκοο που διαμένει στη Σλοβακική Δημοκρατία), το σλοβακικό δικαστήριο παρέχει διερμηνέα, αλλά ζητεί την επιστροφή των εξόδων από το αιτούν δικαστήριο σύμφωνα με το άρθρο 22 παράγραφος 2 του κανονισμού. Όταν η βιντεοδιάσκεψη διεξάγεται σύμφωνα με το άρθρο 19, η κεντρική αρχή συμφωνεί τους όρους και τις προϋποθέσεις με το αιτούν δικαστήριο και προτείνει στο αιτούν δικαστήριο να παράσχει διερμηνέα, εάν είναι απαραίτητο. Κατάλογος διερμηνέων με έδρα τη Σλοβακία διατίθενται στον ιστότοπο του Υπουργείου Δικαιοσύνης της Σλοβακικής Δημοκρατίας.

8 Ποια διαδικασία διέπει τις λεπτομέρειες της ακρόασης και την ενημέρωση του προς εξέταση προσώπου σχετικά με τον χρόνο και τον τόπο αυτής α) όταν διαβιβάζονται παραγγελίες βάσει των άρθρων 12 έως 14 του κανονισμού για τη διεξαγωγή αποδείξεων· και β) όταν διεξάγονται αποδείξεις απευθείας βάσει των άρθρων 19 έως 21 του κανονισμού για τη διεξαγωγή αποδείξεων; Και στις δύο περιπτώσεις, μετά από ποιο χρονικό διάστημα θα πρέπει να προσδιοριστεί η ακρόαση, ώστε να μπορεί το πρόσωπο που θα εξεταστεί να ενημερωθεί καταλλήλως;

Η σλοβακική νομοθεσία δεν περιλαμβάνει ειδικές διατάξεις για τα θέματα αυτά. Ισχύουν οι γενικοί κανόνες για τη διεξαγωγή ακροάσεων και την κλήτευση μαρτύρων και διαδίκων. Συνήθως, το δικαστήριο διεξάγει αποδείξεις κατά την ακρόαση (άρθρο 188 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας) και οι κλητεύσεις σε ακρόαση πρέπει να επιδίδονται ή να κοινοποιούνται αρκετό χρόνο πριν, ώστε να τηρείται η νόμιμη προθεσμία για την προπαρασκευή της δικαστικής ακρόασης. Άρθρο 46 παράγραφος 3 των διοικητικών και γραμματειακών κανόνων Δικαστηρίων που διέπει τις απαιτήσεις για τις κλητεύσεις. Η κλήτευση σε ακρόαση πρέπει να επιδίδεται «συνήθως τουλάχιστον πέντε ημέρες πριν από την ημερομηνία που πρόκειται να πραγματοποιηθεί η ακρόαση» (άρθρο 178 παράγραφος 2 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας).

9 Τι κόστος συνεπάγεται η χρήση βιντεοδιάσκεψης και πώς πρέπει να καταβληθεί;

Τα σλοβακικά δικαστήρια δεν επιβάλλουν τέλη βιντεοδιάσκεψης.

10 Ποιες απαιτήσεις, εφόσον υπάρχουν, εξασφαλίζουν ότι το πρόσωπο που εξετάζεται απευθείας από το αιτούν δικαστήριο έχει ενημερωθεί ότι η διεξαγωγή των αποδείξεων θα πραγματοποιηθεί σε εθελοντική βάση;

Η σλοβακική νομοθεσία δεν περιλαμβάνει ειδικές διατάξεις για τα θέματα αυτά. Γενικά, κατά την έναρξη της ακρόασης, το δικαστήριο οφείλει να ενημερώνει το πρόσωπο για τα δικονομικά δικαιώματα και υποχρεώσεις του, εκτός αν το πρόσωπο εκπροσωπείται από δικηγόρο ή ο διάδικος είναι το κράτος, κρατική αρχή ή νομικό πρόσωπο που εκπροσωπείται από πρόσωπο με νομική κατάρτιση (άρθρο 160 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας).

11 Ποια διαδικασία ακολουθείται για την εξακρίβωση της ταυτότητας του προς εξέταση προσώπου;

Η σλοβακική νομοθεσία δεν περιλαμβάνει ειδικές διατάξεις για τα θέματα αυτά όσον αφορά τη βιντεοδιάσκεψη. Η ειδική διαδικασία αποφασίζεται με ad hoc συμφωνία μεταξύ των επιλαμβανόμενων δικαστηρίων. Εφαρμόζονται, προφανώς, οι γενικές διατάξεις σχετικά με τη ταυτοποίηση του εξεταζόμενου προσώπου (άρθρο 200 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας). [Το δικαστήριο] εξακριβώνει τα στοιχεία του δελτίου ταυτότητας ή του διαβατηρίου. Κατά την έναρξή της ακρόασης, πρέπει να εξακριβώνεται η ταυτότητα του μάρτυρα, καθώς και τυχόν περιστάσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την αξιοπιστία του μάρτυρα (οικογενειακές σχέσεις κ.λπ.).

12 Ποιες απαιτήσεις ορκοδοσίας ισχύουν και ποιες πληροφορίες απαιτούνται από το αιτούν δικαστήριο όταν απαιτείται ορκοδοσία κατά την απευθείας διεξαγωγή αποδείξεων σύμφωνα με τα άρθρα 19 έως 21 του κανονισμού για τη διεξαγωγή αποδείξεων;

Η σλοβακική νομοθεσία περιλαμβάνει ειδικές διατάξεις για τα θέματα αυτά μόνο στο πλαίσιο ποινικών, και όχι αστικών, υποθέσεων.

Ωστόσο, σύμφωνα με το άρθρο 196 παράγραφος 2 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, τα δικαστήρια ενημερώνουν τους μάρτυρες, στην αρχή κάθε ακρόασης, σχετικά με τη σημασία των δηλώσεων του μάρτυρα, καθώς και σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του (να πει την αλήθεια και να μην αποκρύψει τίποτε) και τις ποινικές κυρώσεις σε περίπτωση ψευδορκίας.

Εάν το αιτούν δικαστήριο ζητήσει την εξέταση μάρτυρα, πραγματογνώμονα ή διαδίκου ενόρκως σύμφωνα με τη νομοθεσία του, αυτό δεν θεωρείται αντίθετο προς τη σλοβακική δημόσια τάξη (ordre public). Το κείμενο του όρκου περιλαμβάνεται στον νόμο περί ιδιωτικού διεθνούς δικαίου και δικονομίας (άρθρο 58β του νόμου αριθ. 97/1963).

13 Πώς διασφαλίζεται ότι υπάρχει υπεύθυνος επικοινωνίας στον τόπο της βιντεοδιάσκεψης με τον οποίο μπορεί να επικοινωνήσει το αιτούν δικαστήριο, καθώς και πρόσωπο διαθέσιμο κατά την ημέρα της ακρόασης για τον χειρισμό των εγκαταστάσεων βιντεοδιάσκεψης και την αντιμετώπιση τυχόν τεχνικών προβλημάτων;

Όλα τα σλοβακικά δικαστήρια διαθέτουν διοικητικό υπάλληλο, ο οποίος είναι διαθέσιμος για θέματα που αφορούν τη δοκιμή της βιντεοσύνδεσης, την ημερομηνία της ακρόασης κ.λπ. Ο διοικητικός υπάλληλος είναι εκπαιδευμένος στον χειρισμό του εξοπλισμού της βιντεοδιάσκεψης. Σε περίπτωση που προκύψει πρόβλημα, ο διοικητικός υπάλληλος μπορεί να επικοινωνήσει με τον τεχνικό του δικαστηρίου ώστε ο τελευταίος να είναι παρών την ημέρα της ακρόασης.

14 Ποιες, ενδεχομένως, συμπληρωματικές πληροφορίες απαιτούνται από το αιτούν δικαστήριο;

Απαιτούνται τεχνικές πληροφορίες για τη σύνδεση με τον εξοπλισμό του αιτούντος δικαστηρίου και, κατά περίπτωση, πληροφορίες σχετικά με τον/την διερμηνέα.