Przeprowadzenie dowodu w drodze wideokonferencji

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Zgodnie z ustawą nr CXXX – Kodeks postępowania cywilnego z 2016 r. (A polgári perrendtartásról szóló 2016. évi CXXX. Törvény, „kodeks postępowania cywilnego”), sąd, działając na wniosek strony albo z urzędu, może zarządzić przesłuchanie strony, innych uczestników postępowania sądowego, świadka lub biegłego oraz – pod warunkiem, że właściciel przedmiotu nie wyrazi sprzeciwu – zarządzić przeprowadzenie oględzin za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej. Przesłuchanie za pomocą sieci łączności elektronicznej sąd może zarządzić wówczas, gdy (i) takie rozwiązanie jest wskazane na przykład w celu przyspieszenia postępowania; (ii) przesłuchanie w miejscu, w którym sprawa jest rozpatrywana, byłoby trudne do zorganizowania lub nieproporcjonalnie kosztowne; (iii) jest to niezbędne w celu zapewnienia ochrony świadkowi.

Przepisy dotyczące przesłuchań za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej zawarto w rozdziale XLVII kodeksu postępowania cywilnego oraz w dekrecie Ministra Sprawiedliwości 19/2017 z dnia 21 grudnia 2017 r. w sprawie wykorzystania sieci łączności elektronicznej podczas rozpraw i przesłuchań w toku postępowania cywilnego (A polgári eljárásban a tárgyalás, a meghallgatás elektronikus hírközlő hálózat útján történő megtartásáról szóló 19/2017. (XII. 21.) IM rendelet, „dekret Ministra Sprawiedliwości 19/2017”).

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Nie istnieją żadne ograniczenia, jeżeli chodzi o to, które osoby można przesłuchiwać w ramach wideokonferencji. Z metody tej można korzystać przy przesłuchiwaniu stron i innych uczestników postępowania sądowego, świadków, biegłych i właścicieli przedmiotów, które należy poddać oględzinom.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Rozprawę, przesłuchanie lub oględziny za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej można przeprowadzić w celu przesłuchania stron i pozostałych uczestników postępowania, świadków i biegłych lub w celu przeprowadzenia oględzin.

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Przesłuchania za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej mogą się odbywać w siedzibie sądu lub innego organu, w odrębnych pomieszczeniach przeznaczonych do tego celu, o ile spełnione zostaną warunki niezbędne do prawidłowego działania sieci łączności elektronicznej.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego na etapie procesu sąd może zarządzić – na wniosek strony lub z urzędu – aby protokół rozprawy, przesłuchania lub oględzin przeprowadzonych za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej sporządzono z wykorzystaniem nieprzerwanych i symultanicznych nagrań audiowizualnych.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia 2020/1783 przepisy kodeksu postępowania cywilnego należy stosować zgodnie z art. 12 ust. 2. Zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego postępowanie sądowe prowadzi się w języku węgierskim, przy czym praw żadnego z uczestników postępowania nie można ograniczyć z uwagi na nieznajomość języka węgierskiego. W toku postępowania sądowego każdy ma prawo posługiwać się swoim językiem ojczystym, językiem regionalnym lub językiem mniejszości, jeżeli taką możliwość przewidziano w konwencjach międzynarodowych. W stosownych przypadkach sąd ma obowiązek zapewnić obecność tłumacza ustnego. Ponadto – zgodnie z art. 12 ust. 3 rozporządzenia 2020/1783 – sąd wzywający może wezwać do wykonania wniosku w ramach procedury szczególnej, którą przewiduje jego prawo krajowe. Sąd wezwany wykonuje wniosek w procedurze szczególnej, chyba że byłoby to niezgodne z jego prawem krajowym lub sąd wezwany nie może tego uczynić z powodu poważnych trudności praktycznych. Jeżeli z jednego z tych powodów sąd wezwany nie zastosował się do wezwania do wykonania wniosku w procedurze szczególnej, zawiadamia o tym sąd wzywający.

W przypadku wniosków złożonych na podstawie art. 19–21 bezpośrednie przeprowadzenie dowodu odbywa się zgodnie z prawem państwa członkowskiego sądu wzywającego, zgodnie z art. 19 ust. 8 rozporządzenia 2020/1783.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14, jeżeli konieczne jest zapewnienie stronie możliwości posługiwania się jej językiem ojczystym, regionalnym lub językiem mniejszości, sąd wezwany ma obowiązek skorzystać z usług tłumacza ustnego.

Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera żadnych przepisów szczególnych dotyczących dokładnego miejsca, w którym powinien znajdować się tłumacz ustny w przypadku przesłuchania prowadzonego za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej. Przewiduje on jednak, że tłumacze ustni muszą być obecni w pomieszczeniach przeznaczonych do takich przesłuchań. Zgodnie z dekretem Ministra Sprawiedliwości 19/2017 tłumacz ustny musi być widoczny na przekazywanym nagraniu.

W przypadku wniosków złożonych na podstawie art. 19–21 sąd wzywający otrzyma, na wniosek, pomoc w znalezieniu tłumacza ustnego zgodnie z art. 20 ust. 2.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

Postanowienie o przeprowadzeniu przesłuchania za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej doręcza się osobom wezwanym do stawiennictwa w tym samym czasie co wezwanie do stawiennictwa na rozprawie, przesłuchaniu lub oględzinach. Postanowienie o przeprowadzeniu przesłuchania za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej sąd wysyła niezwłocznie do sądu lub innego organu zapewniającego specjalne pomieszczenia przeznaczone do prowadzenia przesłuchań za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej.

Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera żadnych przepisów szczególnych dotyczących wezwań do stawiennictwa na przesłuchaniach prowadzonych za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej. Wezwanie do stawiennictwa na przesłuchaniu musi zostać przesłane na tyle wcześnie, aby potwierdzenie jego doręczenia mogło zgodnie z prawem wrócić do sądu przed przesłuchaniem.

Pierwsze przesłuchanie należy zaplanować w takim terminie, aby zapewnić doręczenie stronom wezwania do stawiennictwa co do zasady najpóźniej piętnaście dni przed terminem przesłuchania. W pilnych przypadkach sąd może skrócić ten termin.

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 19–21 stosuje się przepisy art. 19 ust. 4 i 8.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Koszty są różne i pokrywa je (w formie kaucji lub zaliczki) sąd wzywający na wniosek sądu wezwanego. Obowiązek poniesienia tych opłat lub kosztów przez strony podlega prawu państwa członkowskiego sądu wzywającego.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Zgodnie z art. 19 ust. 2 rozporządzenia 2020/1783 sąd wzywający musi poinformować zainteresowaną osobę o tym, że przesłuchanie odbywa się na zasadzie dobrowolności. Zgodnie z sekcją 80(6)(a)(aa) ustawy nr XXVIII o prawie prywatnym międzynarodowym z 2017 r. (A nemzetközi magánjogról szóló 2017. évi XXVIII. Törvény) węgierski sąd zaangażowany w organizację wideokonferencji musi również poinformować świadka, który ma zostać przesłuchany, że jego udział w przesłuchaniu jest dobrowolny.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

Tożsamość osoby, która ma zostać przesłuchana za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej, weryfikuje się na podstawie:

• informacji dotyczących tej osoby przekazanych na potrzeby potwierdzenia jej tożsamości i adresu zamieszkania oraz
• okazania za pomocą określonego w przepisach sprzętu technicznego oficjalnego dokumentu tożsamości lub dokumentu pobytu tej osoby.

Jeżeli sąd nakazał zapewnienie poufności danych świadka, należy zagwarantować, aby w czasie okazywania oficjalnego dokumentu tożsamości lub dokumentu pobytu świadka za pomocą określonego w przepisach sprzętu technicznego dane osoby były widoczne wyłącznie dla przewodniczącego składu sędziowskiego lub urzędnika sądowego, jeżeli to on prowadzi przesłuchanie lub oględziny.

Sąd korzysta również ze środków elektronicznych lub bezpośrednio przeszukuje bazę danych, aby potwierdzić, że:

• informacje przekazane przez osobę przesłuchiwaną, potwierdzające jej tożsamość i adres, są zgodne z informacjami figurującymi w stosownych rejestrach oraz
• oficjalny dokument oraz dokument pobytu okazane przez osobę przesłuchiwaną jako dowód tożsamości są zgodne z informacjami figurującymi w stosownych rejestrach.

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Kodeks postępowania cywilnego nie przewiduje składania przyrzeczenia w toku postępowania sądowego.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

W kodeksie postępowania cywilnego przewidziano obecność osoby odpowiedzialnej za zapewnienie prawidłowego działania i funkcjonowania sprzętu technicznego niezbędnego do przeprowadzania przesłuchań za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej w pomieszczeniach przeznaczonych do tego celu.

Przed rozpoczęciem przesłuchania operator musi zapewnić, aby sprzęt techniczny niezbędny do przeprowadzenia przesłuchania był w pełni sprawny. Jeżeli wystąpi jakakolwiek przeszkoda uniemożliwiająca prawidłowe funkcjonowanie sprzętu, jego operator niezwłocznie powiadamia o problemie sędziego obecnego w pomieszczeniach przeznaczonych do przesłuchania i zapewnia stosowną naprawę. Następnie o usterce i zastosowanych środkach informuje się na piśmie bezpośredniego przełożonego operatora. Przesłuchania za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej nie można rozpocząć ani kontynuować, dopóki usterka nie zostanie naprawiona. Krok proceduralny podejmowany w przypadku usterki lub nieprawidłowego działania sprzętu technicznego wykorzystywanego do prowadzenia przesłuchań za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej należy w razie konieczności powtórzyć.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Zasadniczo nie wymaga się przekazywania żadnych dodatkowych informacji.