Przeprowadzenie dowodu w drodze wideokonferencji

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Chociaż w słowackim prawie nie ma żadnych przepisów szczegółowych pozwalających na przeprowadzenie dowodu przy udziale sądu z wzywającego państwa członkowskiego, nie ma w nim także przepisów zakazujących takiego udziału. Zgodnie z przepisami procesowymi sąd przeprowadza dowód na rozprawie lub – w stosownych przypadkach – poza rozprawą (§188 kodeksu postępowania cywilnego – Civilný sporový poriadok). Za zgodą stron sąd może przeprowadzić rozprawę w drodze wideokonferencji lub z wykorzystaniem innych technologii komunikacyjnych (§ 175 kodeksu postępowania cywilnego). Co do zasady strony mają prawo być obecne przy przeprowadzaniu dowodu.

Nie istnieją żadne specjalne procedury przeprowadzania dowodu w drodze wideokonferencji (poza procedurami opisanymi powyżej). Dlatego też zastosowanie mają wyłącznie przepisy rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów (Nariadenie o výkone dôkazu), kodeksu postępowania cywilnego oraz regulaminu administracyjno-organizacyjnego dla sądów [Spravovací a kancelársky poriadok pre súdy – dekret słowackiego Ministerstwa Sprawiedliwości nr 543 z dnia 11 listopada 2005 r. w sprawie regulaminu administracyjno-organizacyjnego dla sądów rejonowych (okresné súdy), sądów okręgowych (krajské súdy), Sądu Szczególnego (Špeciálny súd) i sądów wojskowych (vojenské súdy)].

Sądy te rozstrzygają wszelkie inne kwestie, działając w porozumieniu i korzystając z europejskiej sieci sądowej.

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Przepisy słowackie nie przewidują żadnych ograniczeń co do tego, kogo można przesłuchać za pośrednictwem wideokonferencji. Zgodnie z § 187 kodeksu postępowania cywilnego dowodem może być wszystko, co może przyczynić się do właściwego wyjaśnienia sprawy i co uzyskano w sposób zgodny z prawem. W szczególności dopuszcza się możliwość przesłuchiwania stron, świadków i biegłych.

Zgodnie z § 203 kodeksu postępowania cywilnego przy przeprowadzaniu dowodu należy zachować poufność informacji niejawnych.

Zgodnie z § 38 kodeksu postępowania cywilnego sąd uwzględnia spostrzeżenia strony, która jest osobą małoletnią. Spostrzeżenia małoletniego sąd ustala za pośrednictwem przedstawiciela ustawowego tej osoby lub właściwego organu do spraw ochrony socjalnej dzieci i kurateli społecznej lub w drodze przesłuchania małoletniego, w tym bez obecności rodziców. Szczególne ograniczenia będą oczywiście uzależnione od wieku dziecka oraz wybranej przez sąd metody przeprowadzenia przesłuchania.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Żadne, poza ograniczeniami wynikającymi ze specyfiki dowodu (np. brak możliwości przeszukania pomieszczeń w przypadku wideokonferencji itp.).

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Dowód przeprowadza się zazwyczaj na rozprawie (§ 188 kodeksu postępowania cywilnego), a rozprawy z reguły przeprowadza się w sądzie (§ 25 w związku z § 35 regulaminu administracyjno-organizacyjnego dla sądów). Zorganizowanie przesłuchania w innym miejscu byłoby trudne ze względów technicznych.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Urządzenia wykorzystywane do przeprowadzania wideokonferencji pozwalają również na ich rejestrowanie. Zgodnie z przepisami § 175 kodeksu postępowania cywilnego ustne przesłuchanie za pośrednictwem wideokonferencji może jednak odbyć się wyłącznie za zgodą stron. Otrzymane nagranie dźwiękowe przechowuje się na odpowiednim nośniku danych, który włącza się do akt sprawy.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Pytanie to nie odnosi się bezpośrednio do przeprowadzania dowodu za granicą lub za pośrednictwem wideokonferencji. Zgodnie z przepisami ogólnymi dotyczącymi przesłuchań określonymi w art. 12–14 przesłuchanie przed sądem w Słowacji zawsze przeprowadza się w języku urzędowym; w razie konieczności zapewniona jest obecność tłumaczy ustnych.

Jeżeli sąd przeprowadza dowód bezpośrednio zgodnie z art. 19 i 20, odbywa się to w języku tego sądu.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Jeżeli przesłuchanie odbywa się w drodze wideokonferencji zgodnie z art. 12–14 i zachodzi potrzeba tłumaczenia ustnego (np. sąd przesłuchuje Francuza mieszkającego w Republice Słowackiej), sąd słowacki zapewni tłumacza ustnego, ale zażąda zwrotu kosztów od sądu wzywającego zgodnie z art. 22 ust. 2 rozporządzenia. Jeżeli wideokonferencję przeprowadza się zgodnie z art. 19, organ centralny uzgadnia warunki z sądem wzywającym i proponuje, aby sąd wzywający w razie potrzeby zapewnił tłumacza ustnego. Informacje o tłumaczach ustnych można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Słowackiej.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

W słowackim prawie nie ma przepisów szczegółowych regulujących te kwestie. Zastosowanie mają ogólne przepisy dotyczące prowadzenia przesłuchań oraz wzywania świadków i stron. Co do zasady sąd przeprowadza postępowanie dowodowe na rozprawie (§ 188 kodeksu postępowania cywilnego), a wezwanie na rozprawę doręcza się z odpowiednim wyprzedzeniem, aby zapewnić termin ustawowy na przygotowanie się do rozprawy. Wymogi dotyczące wezwań reguluje § 46 ust. 3 regulaminu administracyjno-organizacyjnego dla sądów. Zgodnie z § 178 ust. 2 kodeksu postępowania cywilnego wezwanie do stawienia się przed sądem należy doręczyć zasadniczo co najmniej pięć dni przed datą rozprawy.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Słowackie sądy nie pobierają opłat za przeprowadzenie wideokonferencji.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

W słowackim prawie nie ma przepisów szczegółowych regulujących te kwestie. Co do zasady na początku rozprawy sąd poucza daną osobę o jej prawach i obowiązkach procesowych, chyba że osobę tę reprezentuje pełnomocnik procesowy lub stroną procesową jest państwo, organ państwowy lub osoba prawna reprezentowana przez osobę z wykształceniem prawniczym (§ 160 kodeksu postępowania cywilnego).

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

W słowackim prawie nie ma przepisów szczegółowych regulujących te kwestie w odniesieniu do przeprowadzania wideokonferencji. Procedurę, którą należy zastosować w danym przypadku, ustali ad hoc zainteresowany sąd. Zastosowanie mają oczywiście przepisy ogólne dotyczące weryfikacji tożsamości przesłuchiwanych osób (§ 200 kodeksu postępowania cywilnego). [Sąd] weryfikuje dane zawarte w dowodzie tożsamości lub paszporcie. Na początku przesłuchania należy ustalić tożsamość świadka oraz wszelkie okoliczności, które mogą wpływać na jego wiarygodność (więzi pokrewieństwa itp.).

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Prawo słowackie zawiera wyłącznie przepisy szczegółowe regulujące te kwestie w postępowaniu karnym, nie reguluje ich natomiast w postępowaniu cywilnym.

Jednak zgodnie z § 196 ust. 2 kodeksu postępowania cywilnego sąd poucza świadków na początku każdego przesłuchania o znaczeniu składanych przez nich zeznań oraz ich prawach i obowiązkach (obowiązku mówienia prawdy i niezatajania żadnych faktów), a także o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Jeżeli sąd wzywający zażąda przesłuchania świadka, biegłego lub strony pod przysięgą, zgodnie ze swoim prawem, nie uznaje się tego za sprzeczne ze słowackim porządkiem publicznym (ordre public). Treść przysięgi znajduje się w ustawie o prawie i postępowaniu prywatnym międzynarodowym (§ 58b ustawy nr 97/1963).

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

Wszystkie słowackie sądy zatrudniają asystentów ds. administracyjnych, z którymi można się skontaktować w celu zaplanowania testu połączenia wideo, terminu przesłuchania itp. Asystenci administracyjni odbyli szkolenie w zakresie obsługi urządzeń do przeprowadzania wideokonferencji. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek problemów mogą oni skontaktować się z technikiem sądowym i zapewnić jego obecność w dniu przesłuchania.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Sąd wzywający jest zobowiązany przekazać informacje techniczne pozwalające na połączenie się z jego urządzeniami oraz, w stosownych przypadkach, informacje o tłumaczu ustnym.