Szkolenie wstępne sędziów i prokuratorów w Unii Europejskiej

Opis ogólny

Szkolenie wstępne jest obowiązkowe dla wszystkich aplikantów w organach wymiaru sprawiedliwości oraz nowo powołanych funkcjonariuszy wymiaru sprawiedliwości. Organizuje je belgijski Instytut Szkolenia Kadr Wymiaru Sprawiedliwości (Institut de formation judiciaire/Instituut voor Gerechtelijke Opleiding) w obu głównych językach narodowych (francuskim i niderlandzkim).

Dostęp do szkolenia wstępnego

Szkolenie wstępne organizuje się dla dwóch grup docelowych:

1. Aplikanci w organach wymiaru sprawiedliwości

Aplikanci w organach wymiaru sprawiedliwości są wyłaniani w drodze egzaminu konkursowego organizowanego co roku przez Najwyższą Radę Wymiaru Sprawiedliwości (Conseil supérieur de la Justice/Hoge Raad voor Justiti). Każdego roku liczbę dostępnych miejsc ustala Ministerstwo Sprawiedliwości dla każdego z języków szkolenia. Jedynie odpowiednio wykwalifikowani kandydaci mogą rozpocząć aplikację w organach wymiaru sprawiedliwości, która rozpoczyna się 1 października każdego roku i trwa dwa lata. Aplikacja obejmuje obowiązkowe szkolenie wstępne.

2. Nowo powołani funkcjonariusze wymiaru sprawiedliwości

Najwyższa Rada Wymiaru Sprawiedliwości organizuje coroczne egzaminy sprawdzające predyspozycje kandydatów na funkcjonariuszy wymiaru sprawiedliwości mających co najmniej 5-letnie doświadczenie zawodowe (w prokuraturach) lub 10-letnie doświadczenie zawodowe (w sądach), a także ustne egzaminy oceniające (tzw. „trzecia droga egzaminacyjna”) dla prawników z co najmniej 20-letnim doświadczeniem. Kandydaci, którzy zdali egzamin, otrzymują zaświadczenie, które umożliwia im ubieganie się o wakat w organach wymiaru sprawiedliwości przez 5 lat od daty jego wydania. Procedurę naboru organizuje Najwyższa Rada Wymiaru Sprawiedliwości. Po mianowaniu aplikanci muszą wziąć udział w dostosowanym do potrzeb programie szkolenia wstępnego (prowadzonym w języku francuskim lub niderlandzkim).

Forma i treść szkolenia wstępnego

Szkolenie wstępne aplikantów w organach wymiaru sprawiedliwości trwa 2 lata – od 1 października do 30 września dwa lata później. Szkolenie rozpoczyna się 11-miesięcznym stażem w prokuraturze, podczas którego aplikant wykonuje obowiązki prokuratora pod nadzorem opiekuna. Opiekun sporządza sprawozdanie ze stażu po jego zakończeniu. Od września do grudnia następnego roku aplikant odbywa trzymiesięczny staż zewnętrzny w służbach wymiaru sprawiedliwości (sąd, służba więzienna, policja itp.). W grudniu aplikant rozpoczyna staż w sądzie, w którym przygotowuje wyroki, również pod nadzorem opiekuna, który po zakończeniu stażu (koniec września) sporządza z niego sprawozdanie.

W trakcie tego dwuletniego stażu aplikanci muszą zrealizować obowiązkowy program szkoleniowy (w języku francuskim lub niderlandzkim) trwający łącznie 60 dni, który obejmuje 3 tygodniowe seminaria stacjonarne oraz szereg kilkudniowych szkoleń dotyczących określonych zagadnień. Specjalny kurs szkoleniowy poświęcono współpracy międzynarodowej w sprawach karnych. Pozostałe obowiązkowe kursy szkoleniowe dotyczą również, w stosownych przypadkach, prawodawstwa europejskiego.

Udział w programie AIAKOS zarządzanym przez EJTN również jest obowiązkowy: aplikanci wyjeżdżają na tygodniową wymianę zagraniczną, a następnie uczestniczą również w tygodniu AIAKOS organizowanym w Belgii przez belgijski Instytut Szkolenia Kadr Wymiaru Sprawiedliwości (IGO-IFJ) dla zagranicznych uczestników, który koncentruje się głównie na prawie europejskim, umiejętnościach językowych i tworzeniu sieci kontaktów.

Po pomyślnym ukończeniu aplikacji oraz wszystkich obowiązkowych kursów szkoleniowych aplikant otrzymuje zaświadczenie o odbyciu aplikacji, które umożliwia mu ubieganie się o wolne stanowiska w wymiarze sprawiedliwości. Nie przewidziano już żadnych dodatkowych egzaminów.

W przypadku nowo mianowanych funkcjonariuszy wymiaru sprawiedliwości, którzy ubiegają się o stanowisko na podstawie zaświadczenia o złożeniu egzaminu sprawdzającego umiejętności, a następnie bezpośrednio przystępują do pełnienia obowiązków w organach wymiaru sprawiedliwości, przewidziano skrócony program szkolenia. Obejmuje on obowiązkowe kursy szkoleniowe związane z pełnioną funkcją.

Zarówno aplikanci w organach wymiaru sprawiedliwości, jak i nowo powołani funkcjonariusze wymiaru sprawiedliwości mogą brać udział w kursach językowych, choć nie jest to obowiązkowe.

Większość szkoleń prowadzą czynni funkcjonariusze wymiaru sprawiedliwości oraz eksperci zewnętrzni. We wszystkich szkoleniach zwraca się szczególną uwagę na praktyczne zastosowanie nabytych umiejętności, organizuje się warsztaty, ćwiczenia lub symulacje.

Zakończenie szkolenia wstępnego oraz uzyskanie kwalifikacji

Wszystkie wolne stanowiska w kadrach wymiaru sprawiedliwości publikuje się w belgijskim dzienniku urzędowym (Moniteur belge/Belgisch Staatsblad).

Kandydaci, którzy złożyli egzamin sprawdzający umiejętności zawodowe i ustny egzamin oceniający z wynikiem pozytywnym, aplikanci posiadający zaświadczenie o odbyciu aplikacji oraz mianowani już funkcjonariusze wymiaru sprawiedliwości mogą ubiegać się o wolne stanowiska za pośrednictwem Ministerstwa Sprawiedliwości.

Ministerstwo Sprawiedliwości zbiera opinie o kandydacie na przykład do palestry (w przypadku adwokatów ubiegających się o stanowisko) lub przyszłego oraz obecnego dyrektora sądu (w stosownych przypadkach).

Dokumentacja na temat poszczególnych kandydatów (w tym otrzymane opinie) trafia do Najwyższej Rady Wymiaru Sprawiedliwości, która następnie zaprasza kandydatów na rozmowę, podczas której mogą oni uzasadnić swoją kandydaturę i udzielić dalszych informacji na swój temat.

Na podstawie wszystkich tych elementów Najwyższa Rada proponuje ministrowi sprawiedliwości najwyżej punktowanych kandydatów z myślą o ich oficjalnym mianowaniu.

Za wybór i nominację funkcjonariuszy wymiaru sprawiedliwości odpowiada Najwyższa Rada Wymiaru Sprawiedliwości.