Europejski nakaz zapłaty

1 Istnienie postępowania w sprawie wydania nakazu zapłaty

W rozdziale ХХХVІІІ „Postępowanie nakazowe” kodeksu postępowania cywilnego (bułgarski dziennik urzędowy nr 59 z dnia 20 lipca 2007 r.; obowiązuje od dnia 1 marca 2008 r., z późniejszymi zmianami opublikowanymi w bułgarskim dzienniku urzędowym nr 86/2017) przewidziano postępowanie uproszczone, w toku którego powód może odzyskać przysługującą mu wierzytelność, jeżeli prawdopodobieństwo zakwestionowania wierzytelności przez pozwanego jest niewielkie.

1.1 Zakres i postępowanie

1.1.1 Jakie rodzaje roszczeń są kwalifikowalne (np. tylko roszczenia pieniężne, tylko roszczenia wynikające ze zobowiązań umownych itp.)?

Nakaz zapłaty może być wydany na podstawie art. 410 kodeksu postępowania cywilnego na wniosek wierzycieli w odniesieniu do następujących rodzajów roszczeń:

• roszczenia pieniężne lub roszczenia dotyczące rzeczy zamiennych, jeżeli roszczenie należy do właściwości sądu rejonowego;
• wydanie rzeczy ruchomych przekazanych dłużnikowi pod warunkiem, że dłużnik je zwróci, lub stanowiących zabezpieczenie, lub też przekazanych dłużnikowi pod warunkiem dalszego przekazania własności, jeżeli roszczenie wchodzi w zakres właściwości sądu rejonowego.

Wniosek musi spełniać wymogi określone w art. 127 ust. 1 i 3 oraz art. 128 ust. 1 i 2 kodeksu postępowania cywilnego i należy w nim wskazać numer rachunku bankowego lub inną metodę płatności.

Ponadto, jak stanowi expressis verbis art. 417 kodeksu postępowania cywilnego, powód może również wystąpić o wydanie nakazu zapłaty, w przypadku gdy roszczenie, niezależnie od jego wysokości, odnosi się do:

• aktu wydanego przez organ administracji, na podstawie którego sądy cywilne są właściwe do wydania tytułu wykonawczego;
• dokumentu lub wyciągu z ksiąg rachunkowych stwierdzającego roszczenia instytucji publicznej, gminy lub banku;
• aktu notarialnego, ugody lub innej umowy z podpisami poświadczonymi notarialnie, dotyczących zawartych w nich zobowiązań do zapłaty kwot pieniężnych lub świadczenia innych rzeczy zamiennych, jak również zobowiązań do wydania określonych rzeczy;
• wyciągu z rejestru zastawów dotyczącego akcji imiennych i wszczęcia egzekucji w przypadku wydania rzeczy stanowiących zabezpieczenie;
• wyciągu z rejestru zastawów dotyczącego wpisanej do rejestru umowy sprzedaży z zastrzeżeniem prawa własności do czasu uiszczenia ceny lub umowy leasingu w przypadku zwrotu rzeczy sprzedanej lub będącej przedmiotem leasingu;
• umowy zastawu lub aktu ustanawiającego hipotekę na podstawie art. 160 i art. 173 akapit trzeci ustawy o zobowiązaniach i umowach;
• ważnego aktu ustanawiającego roszczenie osoby fizycznej, Skarbu Państwa lub gminy, jeżeli egzekucja odbywa się zgodnie z procedurą określoną w kodeksie postępowania cywilnego;
• dokumentu stwierdzającego uchybienie;
• weksla własnego, weksla trasowanego lub równoważnego papieru wartościowego na okaziciela, jak również obligacji lub kuponu.

Jeżeli do pozwu dołączono dokument, o którym mowa w art. 417 kodeksu postępowania cywilnego i na którym opiera się roszczenie, wierzyciel może zwrócić się do sądu o nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności i wydanie tytułu wykonawczego.

1.1.2 Czy istnieje górny pułap wartości roszczenia (wartości przedmiotu sporu)?

Jeżeli roszczenie opiera się na jednym z dokumentów wymienionych w art. 417 kodeksu postępowania cywilnego, nie istnieje górny pułap wartości przedmiotu sporu.

Zgodnie z pozostałymi przepisami dotyczącymi roszczeń pieniężnych, roszczeń dotyczących świadczenia innych rzeczy zamiennych lub o wydanie rzeczy nakaz zapłaty może zostać wydany wyłącznie wówczas, gdy roszczenie podlega właściwości sądu rejonowego. Sąd rejonowy jest właściwy w zakresie roszczeń w sprawach cywilnych i gospodarczych, w przypadku których wartość przedmiotu sporu wynosi do 25 000 lewów, oraz wszystkich roszczeń alimentacyjnych, roszczeń z tytułu sporów pracowniczych oraz roszczeń wynikających z dokumentu stwierdzającego uchybienie.

1.1.3 Czy skorzystanie z postępowania jest fakultatywne czy obligatoryjne?

Opisane postępowanie jest fakultatywne. Nawet w przypadku istnienia przesłanek wydania nakazu zapłaty powód nie jest zobowiązany do wybrania tej taktyki, lecz może wytoczyć powództwo w postępowaniu zwykłym.

1.1.4 Czy możliwe jest zastosowanie postępowania, jeżeli pozwany mieszka w innym państwie członkowskim lub w państwie trzecim?

Nakazu zapłaty nie wydaje się, jeżeli dłużnik nie posiada stałego miejsca zamieszkania, miejsca zwykłego pobytu, siedziby ani miejsca prowadzenia działalności na terytorium Republiki Bułgarii.

1.2 Sąd właściwy

Pozew składa się do sądu rejonowego właściwego ze względu na stałe miejsce zamieszkania lub siedzibę dłużnika i sąd jest zobowiązany do zbadania właściwości miejscowej z urzędu w terminie trzech dni. Jeżeli sąd uzna, że nie jest właściwy do rozpoznania sprawy, przekazuje ją właściwemu sądowi.

1.3 Wymogi formalne

1.3.1 Czy skorzystanie ze standardowego formularza jest obowiązkowe? (Jeżeli tak, gdzie można pobrać taki formularz?)

Korzystanie z formularzy zatwierdzonych przez Ministra Sprawiedliwości jest obowiązkowe. Formularze te stanowią załącznik do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości nr 6 z dnia 20 lutego 2008 r. w sprawie formularzy nakazów zapłaty, pozwów o wydanie nakazu zapłaty i innych dokumentów związanych z postępowaniem nakazowym (art. 425 kodeksu postępowania cywilnego).

1.3.2 Czy istnieje przymus adwokacki?

Brak przymusu adwokackiego.

1.3.3 Jak bardzo szczegółowo należy opisać roszczenie?

W pozwie należy wskazać okoliczności uzasadniające roszczenie oraz żądanie pozwu.

1.3.4 Czy konieczne jest przedstawienie dowodów pisemnych dotyczących danego roszczenia? Jeżeli tak, jakie dokumenty są dopuszczalne jako dowody?

Zgodnie z art. 410 kodeksu postępowania cywilnego nie ma konieczności załączania do pozwu dowodów służących ustaleniu roszczenia. Powód może załączyć tego rodzaju dowody, jednak nie jest do tego zobowiązany, ponieważ postępowanie ma na celu wyłącznie sprawdzenie, czy roszczenie jest sporne. Wystarczy, by powód uprawdopodobnił istnienie roszczenia. Jeżeli dłużnik wniesie zarzuty od nakazu zapłaty, istnienie roszczenia weryfikuje się w toku postępowania co do istoty sprawy. Do pozwu należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli pozew składa pełnomocnik, jak również – w stosownych przypadkach – dowód uiszczenia opłaty skarbowej i kosztów sądowych.

1.4 Odrzucenie pozwu

Pozew z wnioskiem o wydanie nakazu zapłaty na podstawie art. 410 kodeksu postępowania cywilnego odrzuca się w następujących przypadkach:

• jeżeli roszczenie nie spełnia wymogów określonych w art. 410 kodeksu, tj. nie stanowi roszczenia pieniężnego ani dotyczącego innych rzeczy zamiennych o wartości do 25 tys. lewów, ani roszczenia dotyczącego ruchomości należących do kategorii wymienionych w art. 410 ust. 1 pkt 2 kodeksu; ponadto, jeżeli pozew nie spełnia wymogów formalnych, sąd nie pozostawi go bez rozpoznania, lecz bezpośrednio odrzuci. Wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach, w przypadku nieskorzystania przez powoda z zatwierdzonego formularza pozwu lub skorzystania z niewłaściwego formularza, sąd poucza go o sposobie usunięcia tego braku, załączając do pouczenia odpowiedni formularz (art. 425 ust. 2 kodeksu);
• jeżeli roszczenie jest niezgodne z prawem lub z zasadami współżycia społecznego;
• jeżeli dłużnik nie ma stałego miejsca zamieszkania ani siedziby na terytorium Republiki Bułgarii lub jeżeli nie ma miejsca zwykłego pobytu ani miejsca prowadzenia działalności na terytorium Republiki Bułgarii.

1.5 Odwołanie

Nie istnieje możliwość zaskarżenia nakazu zapłaty przez strony, z wyjątkiem części dotyczącej kosztów. Postanowienie o odrzuceniu pozwu – w części lub w całości – podlega zaskarżeniu przez powoda do właściwego sądu okręgowego w drodze indywidualnego zażalenia, w przypadku którego nie składa się odpisu do doręczenia. Postanowienie o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności wydawane przez sąd w przypadku złożenia dokumentu, o którym mowa w art. 417 kodeksu, również podlega zaskarżeniu. Indywidualne zażalenie na postanowienie o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności należy złożyć wraz z zarzutami od wydanego nakazu zapłaty, przy czym może się ono opierać wyłącznie na wnioskach wyciągniętych na podstawie dokumentów wymienionych w art. 417 kodeksu.

1.6 Sprzeciw

W ciągu dwóch tygodni od otrzymania nakazu zapłaty dłużnik może złożyć zarzuty na piśmie wobec całości lub części nakazu, bez konieczności uzasadnienia, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w art. 414a kodeksu postępowania cywilnego:

– gdy spełnił zobowiązanie;

– gdy nie jest winien powstania żadnych kosztów, ponieważ jego postępowanie nie było przyczyną złożenia pozwu. W takich przypadkach zarzuty przesyła się powodowi, który ma 3 dni na odpowiedź. Jeżeli powód nie przedstawi odpowiedzi na sprzeciw, sąd uchyla nakaz zapłaty w całości lub w części, w tym w części dotyczącej kosztów. Jeżeli na podstawie nakazu zapłaty wydano tytuł wykonawczy, zgodnie z art. 208 kodeksu postępowania cywilnego uchyla się również ten tytuł wykonawczy.

1.7 Skutek wniesienia sprzeciwu

W przypadku gdy dłużnik złoży w przewidzianym terminie zarzuty od nakazu zapłaty doręczonego w sposób określony w art. 47 ust. 5 kodeksu postępowania cywilnego (zawieszenie powiadomienia pod adresem dłużnika) lub gdy sąd oddali wniosek o wydanie nakazu zapłaty, sąd poucza powoda o możliwości wytoczenia powództwa dotyczącego przysługującego mu roszczenia w terminie miesiąca, po wniesieniu należnej opłaty skarbowej, i nakazuje zawieszenie egzekucji, jeżeli wydał tytuł wykonawczy na podstawie art. 418 kodeksu. Jeżeli powód nie przedstawi dowodu potwierdzającego wytoczenie powództwa w wyznaczonym terminie, sąd uchyla nakaz zapłaty w całości lub w części, w odniesieniu do której nie wytoczono powództwa.

1.8 Skutek niewniesienia sprzeciwu

1.8.1 Co należy zrobić, aby nakaz zapłaty stał się tytułem wykonawczym?

Zgodnie z art. 416 kodeksu postępowania cywilnego w przypadku niewniesienia zarzutów w terminie lub jego wycofania nakaz zapłaty staje się prawomocny i sąd nadaje mu klauzulę wykonalności (tytuł wykonawczy).

1.8.2 Czy orzeczenie to jest prawomocne czy nadal istnieje możliwość, aby pozwany odwołał się od tego orzeczenia?

W terminie miesiąca od powzięcia wiadomości o nakazie zapłaty dłużnik, którego pozbawiono możliwości zakwestionowania roszczenia, może wnieść środek zaskarżenia do sądu apelacyjnego, jeżeli:

• nakaz zapłaty nie został właściwie doręczony dłużnikowi;
• nakaz zapłaty nie został doręczony dłużnikowi osobiście, a dłużnik nie miał w dniu doręczenia miejsca zwykłego pobytu na terytorium Republiki Bułgarii;
• dłużnik nie mógł powziąć wiadomości o doręczeniu nakazu zapłaty w odpowiednim czasie ze względu na szczególne nieprzewidziane okoliczności;
• dłużnik nie był w stanie złożyć zarzutów ze względu na szczególne nieprzewidziane okoliczności, które były nie do pokonania.

Wniesienie takich zarzutów nie powoduje zawieszenia wykonania nakazu, jednak na wniosek dłużnika oraz po wniesieniu przez niego odpowiedniego zabezpieczenia sąd może zawiesić wykonanie (art. 423 ust. 2 kodeksu postępowania cywilnego).

Sąd uwzględnia zarzuty w przypadku stwierdzenia zaistnienia jednej z wymienionych powyżej przesłanek. Uwzględnienie zarzutów przez sąd apelacyjny z uwagi na to, że dłużnik nie posiada stałego miejsca zamieszkania ani siedziby na terytorium Republiki Bułgarii lub nie posiada miejsca zwykłego pobytu ani miejsca prowadzenia działalności na terytorium Republiki Bułgarii, powoduje uchylenie nakazu zapłaty z urzędu wraz z nadaną mu klauzulą wykonalności. W pozostałych przypadkach, gdy sąd apelacyjny uwzględni zarzuty, zawiesza wykonanie wydanego nakazu i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi rejonowemu, pouczając powoda o możliwości wytoczenia powództwa dotyczącego przysługującego mu roszczenia w terminie miesiąca, po wniesieniu należnej opłaty skarbowej (art. 423 ust. 3 kodeksu).

Ponadto dłużnik może zaskarżyć – w postępowaniu zwykłym – roszczenie, w przedmiocie którego wydano nakaz zapłaty, jeżeli ujawnione zostaną nowe fakty lub dowody pisemne o kluczowym znaczeniu dla sprawy, o których nie mógł on wiedzieć w terminie wyznaczonym na wniesienie zarzutów lub których nie mógł uzyskać w tym terminie. Powództwo można wytoczyć w terminie trzech miesięcy od dnia, w którym dłużnik powziął wiadomość o nowych okolicznościach, lub od dnia, w którym otrzymał możliwość uzyskania nowych dowodów pisemnych, lecz nie później niż w terminie roku od zakończenia przymusowej egzekucji roszczenia (art. 424 kodeksu postępowania cywilnego).