Europejski nakaz zapłaty

1 Istnienie postępowania w sprawie wydania nakazu zapłaty

Na Węgrzech postępowanie o wydanie nakazu zapłaty reguluje ustawa nr L z 2009 r. o postępowaniu o wydanie nakazu zapłaty. Postępowanie o wydanie nakazu zapłaty jest uproszczonym, pozasądowym cywilnoprawnym postępowaniem w zakresie dochodzenia roszczeń pieniężnych, przy czym należy ono do zakresu kompetencji notariuszy. Postępowanie o wydanie nakazu zapłaty przewiduje automatyczne przetwarzanie danych – w tym celu notariusze korzystają z jednolitego internetowego systemu informatycznego węgierskiej Izby Notarialnej (Magyar Országos Közjegyzői Kamarának, MOKK), który jest dostępny na terenie całego kraju dla notariuszy, stron i innych osób uczestniczących w postępowaniu. Postępowanie notarialne – jako pozasądowe postępowanie cywilnoprawne – ma takie same skutki jak postępowanie sądowe.

1.1 Zakres i postępowanie

Z pewnymi wyjątkami w postępowaniu o wydanie nakazu zapłaty można dochodzić wymagalnego roszczenia pieniężnego.

Jeżeli wartość przedmiotu sporu obliczona zgodnie z właściwymi zasadami, które określono w ustawie nr CXXX z 2016 r. Kodeks postępowania cywilnego, nie przekracza 3 mln forintów, wymagalnego roszczenia wyłącznie o zapłatę kwoty pieniężnej można dochodzić jedynie w postępowaniu o wydanie nakazu zapłaty lub składając wniosek o zawezwanie do próby ugodowej. Przepis ten ma zastosowanie wyłącznie wówczas, gdy:

a) każda ze stron ma znane miejsce zamieszkania lub – w jego braku – miejsce pobytu lub siedzibę bądź oddział („adres do doręczeń”) na terytorium Węgier oraz

b) roszczenie majątkowe nie wynika ze stosunku prawnego ustanowionego na mocy ustawy nr I z 2012 r. Kodeks pracy, z zatrudnienia w sektorze publicznym, ze stosunku służbowego, z uczestnictwa w publicznym programie zatrudnienia, umowy o pracę zawartej na mocy ustawy o sporcie, umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego zawartej w ramach szkolenia zawodowego, umowy o praktyki studenckie zawartej na podstawie ustawy o narodowym szkolnictwie wyższym lub ze stosunku pracy nawiązanego między spółdzielnią socjalną lub spółdzielnią pracy a jej członkiem, ze stosunku pracy w służbie cywilnej lub z porozumienia administracyjnego w rozumieniu ustawy nr I z 2017 r. Kodeks postępowania sądowoadministracyjnego. Roszczeń majątkowych wynikających z tych stosunków prawnych można dochodzić w postępowaniu o wydanie nakazu zapłaty wyłącznie wówczas, gdy sprawa nie dotyczy zawarcia, zmiany lub zakończenia stosunku prawnego lub gdy nie została wszczęta w następstwie zawinionego naruszenia obowiązków – wynikających ze stosunku prawnego – przez pracownika lub uchybienia obowiązkom pracowniczym.

Jeżeli wartość przedmiotu sporu obliczona zgodnie z właściwymi zasadami określonymi w kodeksie postępowania cywilnego przekracza 30 mln forintów, takiego roszczenia pieniężnego nie można dochodzić w postępowaniu o wydanie nakazu zapłaty.

Dochodzenia roszczeń z tytułu hipoteki od dłużników hipotecznych nie uznaje się za dochodzenie roszczeń pieniężnych.

Jeżeli strona nie ma znanego adresu do doręczeń na Węgrzech, nie można wydać nakazu zapłaty.

1.1.1 Jakie rodzaje roszczeń są kwalifikowalne (np. tylko roszczenia pieniężne, tylko roszczenia wynikające ze zobowiązań umownych itp.)?

Zob. odpowiedź na pkt 1.1.

1.1.2 Czy istnieje górny pułap wartości roszczenia (wartości przedmiotu sporu)?

Tak, 30 mln forintów.

1.1.3 Czy skorzystanie z postępowania jest fakultatywne czy obligatoryjne?

Jak wskazano w pkt 1.1, w przypadku roszczeń na kwotę poniżej 3 mln forintów jest obowiązkowe; we wszystkich pozostałych przypadkach jest fakultatywne.

1.1.4 Czy możliwe jest zastosowanie postępowania, jeżeli pozwany mieszka w innym państwie członkowskim lub w państwie trzecim?

Jeżeli dłużnik nie ma znanego adresu do doręczeń na Węgrzech, nie można wydać nakazu zapłaty.

1.2 Sąd właściwy

Kompetencje w zakresie postępowania o wydanie nakazu zapłaty przysługują notariuszom na terenie całego kraju. W postępowaniu o wydanie nakazu zapłaty nie można wnosić zastrzeżeń co do ich zakresu kompetencji.

Roszczenia zgłaszane ustnie lub pisemnie są rozpatrywane przez notariusza, do którego zgłoszono roszczenie, natomiast roszczenia przekazywane drogą elektroniczną są przydzielane notariuszowi automatycznie przez program komputerowy.

1.3 Wymogi formalne

Wnioski o wydanie nakazu zapłaty należy składać na piśmie, na odpowiednim formularzu, albo ustnie.

1.3.1 Czy skorzystanie ze standardowego formularza jest obowiązkowe? (Jeżeli tak, gdzie można pobrać taki formularz?)

Zarówno w przypadku wniosków w wersji elektronicznej, jak i w wersji papierowej korzystanie ze standardowego formularza jest obowiązkowe. Formularz można pobrać ze strony internetowej MOKK lub otrzymać od notariuszy.

1.3.2 Czy istnieje przymus adwokacki?

Nie.

1.3.3 Jak bardzo szczegółowo należy opisać roszczenie?

We wniosku należy wskazać:

• stosunek prawny, z którego wynika roszczenie, dochodzone prawo oraz kwotę roszczenia głównego i powiązanych kosztów;
• datę powstania stosunku prawnego, z którego wynika roszczenie, i datę wymagalności roszczenia;
• dane, na podstawie których można ustalić roszczenie.

We wniosku można zawrzeć krótki opis okoliczności faktycznych, na których opiera się prawo, którego dochodzi wnioskodawca, i wskazać dowody potwierdzające.

1.3.4 Czy konieczne jest przedstawienie dowodów pisemnych dotyczących danego roszczenia? Jeżeli tak, jakie dokumenty są dopuszczalne jako dowody?

W postępowaniu o wydanie nakazu zapłaty nie przeprowadza się dowodu. We wniosku można jednak zawrzeć krótki opis okoliczności faktycznych, na których opiera się prawo, którego dochodzi wnioskodawca, i wskazać dowody potwierdzające. Przepis ten pozostaje jednak bez uszczerbku dla możliwości zbadania przez notariusza zasadności wniosku o częściowe zwolnienie od kosztów, o płatność w ratach lub o odroczenie płatności.

1.4 Odrzucenie pozwu

Notariusz odrzuci wniosek, jeżeli da się ustalić, że:

1. ustawa, wiążący akt prawny Unii Europejskiej lub konwencja międzynarodowa wykluczają właściwość notariuszy węgierskich lub, w przypadku przekazania sprawy do rozpoznania w postępowaniu zwykłym, właściwość sądów węgierskich bądź jeżeli sąd zagraniczny posiada właściwość wyłączną;
2. zaspokojenie roszczenia wnioskodawcy wchodzi w zakres właściwości wyłącznej sądu lub innego organu;
3. przepisy prawa stanowią, że nie można wydać nakazu zapłaty;
4. o te same prawa lub w oparciu o te same okoliczności faktyczne toczy się postępowanie o wydanie nakazu zapłaty pomiędzy stronami lub złożenie wniosku o wydanie nakazu zapłaty wywołało już skutki prawne bądź w sporze pomiędzy stronami wydano już skuteczny nakaz zapłaty lub inne prawomocne orzeczenie;
5. strona nie ma zdolności procesowej w tej sprawie;
6. w chwili złożenia wniosku o wydanie nakazu zapłaty wnioskodawca nie ma adresu do doręczeń na terytorium Węgier, adres do doręczeń wnioskodawcy na terytorium Węgier przestał istnieć po złożeniu wniosku lub doręczenie na wskazany przez wnioskodawcę adres do doręczeń na terytorium Węgier było niemożliwe;
7. wnioskodawca wniósł o doręczenie nakazu zapłaty przez obwieszczenie;
8. wielokrotnie podejmowano bezskuteczne próby doręczenia nakazu zapłaty na adres osoby, przeciwko której złożono wniosek, na terytorium Węgier, z wyjątkiem przypadków, w których występuje domniemanie skutecznego doręczenia;
9. wniosek jest przedwczesny lub – z powodów innych niż przedawnienie – nie może zostać rozstrzygnięty na drodze sądowej;
10. wnioskodawca uchybił określonemu w przepisach szczególnych terminowi na dochodzenie roszczenia w postępowaniu cywilnym;
11. wniosek złożony przez pełnomocnika procesowego nie spełnia wymogów formalnych określonych w mających zastosowanie przepisach lub przepisach delegowanych, do wniosku nie dołączono odpisu pełnomocnictwa lub nie uiszczono opłaty z tytułu kosztów postępowania;
12. osoba prawna lub inna osoba, na której zgodnie z prawem ciąży obowiązek korzystania z administracji elektronicznej, nie złożyła wniosku drogą elektroniczną, z wyjątkiem wniosków o częściowe zwolnienie od kosztów złożonych przez osobę fizyczną mającą pełnomocnika procesowego;
13. po wezwaniu wnioskodawcy do usunięcia braków przez sąd wniosek (lub jego wymagana część) nie został złożony w wyznaczonym terminie, złożony wniosek jest nadal niekompletny, co uniemożliwia jego rozpatrzenie, lub wnioskodawca nie uiścił z góry opłaty dla kuratora procesowego (ügygondnokot) lub
14. wnioskodawca zgłasza roszczenie materialnoprawne z tytułu kosztów postępowania.

Jeżeli doręczenie nakazu zapłaty osobie, przeciwko której złożono wniosek, nie jest możliwe, powiadamia się o tym wnioskodawcę i jednocześnie wzywa się go do wskazania, w ciągu trzydziestu dni, nowego adresu do doręczeń osoby, przeciwko której złożono wniosek, na terytorium Węgier, z wyjątkiem przypadków, w których występuje domniemanie skutecznego doręczenia. Jeżeli wnioskodawca przekaże żądane dane, ponownie podejmuje się próbę doręczenia, a jeżeli ponowna próba jest bezskuteczna, wniosek odrzuca się w oparciu o przesłankę wskazaną w lit. h).

Jeżeli wnioskodawca nie przekazał żądanych danych lub przekazane przez niego dane są niekompletne, wniosek odrzuca się w oparciu o przesłankę wskazaną w lit. m).

Postanowienie o odrzuceniu wniosku o wydanie nakazu zapłaty doręcza się wnioskodawcy oraz osobie, przeciwko której złożono wniosek. Wnioskodawca może wnieść zażalenie na postanowienie, przy czym nie ma wówczas obowiązku doręczenia zażalenia osobie, przeciwko której złożono wniosek, celem przedstawienia uwag.

1.5 Odwołanie

Wnioskodawca może zaskarżyć postanowienie o odrzuceniu wniosku o wydanie nakazu zapłaty. Zasadniczo zażalenia rozpatrywane są w postępowaniu pozasądowym przez sąd okręgowy (törvényszék) właściwy dla obszaru, na którym znajduje się siedziba notariusza, zgodnie z przepisami dotyczącymi zażaleń na postanowienia. Zażalenie można wnieść w terminie 15 dni od dnia doręczenia postanowienia. Jeżeli wniosek o wydanie nakazu zapłaty zostanie oddalony, wnioskodawca może dochodzić roszczenia poprzez złożenie kolejnego wniosku o wydanie nakazu zapłaty, wytoczenie powództwa przed sąd lub w inny zgodny z prawem sposób. W takim przypadku złożenie wniosku wywołuje skutki prawne, jeżeli nowy wniosek o wydanie nakazu zapłaty lub wniosek o wszczęcie postępowania zostanie złożony lub przesłany przesyłką poleconą w terminie trzydziestu dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia o oddaleniu wniosku lub jeżeli roszczenie dochodzone będzie w inny zgodny z prawem sposób w tym samym terminie. Jeżeli termin ten nie zostanie dochowany, nie można złożyć wniosku o przedłużenie terminu. W nowym wniosku o wydanie nakazu zapłaty należy wskazać numer referencyjny postanowienia o oddaleniu poprzedniego wniosku. Jeżeli składany jest wniosek o wszczęcie postępowania, należy dołączyć do niego postanowienie o oddaleniu wniosku.

W innych przypadkach złożenie zażalenia na postanowienie wydane w postępowaniu o wydanie nakazu zapłaty jest możliwe, jeżeli zezwalają na to przepisy ustawy o postępowaniu o wydanie nakazu zapłaty lub kodeksu postępowania cywilnego.

Nie istnieje możliwość zaskarżenia nakazu zapłaty, ale osoba, przeciwko której złożono wniosek, może wnieść sprzeciw od nakazu, jak opisano w pkt 1.6.

Ponieważ prawomocny nakaz zapłaty ma takie same skutki jak wyrok, można wnieść skargę o wznowienie postępowania (perújítás) zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Skargę o wznowienie postępowania rozpoznaje sąd, który byłby właściwy jako sąd pierwszej instancji, gdyby wskutek wniesienia sprzeciwu sprawę przekazano do rozpoznania w postępowaniu zwykłym. W przypadku złożenia skargi o wznowienie postępowania sąd otrzyma od notariusza akta sprawy w formie papierowej lub uzyska ich elektroniczną wersję z systemu MOKK.

Prawomocny nakaz zapłaty nie podlega szczególnej procedurze kontroli orzeczeń (felülvizsgálat).

1.6 Sprzeciw

Osoba, przeciwko której wniesiono wniosek, może wnieść do notariusza sprzeciw od nakazu zapłaty w terminie 15 dni od jego doręczenia. Złożonych przez pozwanego wniosków o odroczenie płatności lub o płatność w ratach nie uznaje się za zarzuty wobec nakazu zapłaty. Wnioski takie można składać wyłącznie w terminie wyznaczonym na wniesienie sprzeciwu. Jeżeli osoba, przeciwko której złożono wniosek, wniesie sprzeciw, twierdząc, że przedmiotowe roszczenie zostało zaspokojone przed doręczeniem nakazu zapłaty, w chwili doręczenia zawiadomienia o sprzeciwie notariusz wzywa wnioskodawcę do oświadczenia w terminie piętnastu dni, czy roszczenie w dalszym ciągu istnieje. Jeżeli istnieje dokument potwierdzający płatność lub transakcja płatnicza oznaczona jest unikalnym kodem identyfikacyjnym, osoba, przeciwko której złożono wniosek, musi wskazać w sprzeciwie numer i datę sporządzenia dokumentu potwierdzającego lub szczegółowe informacje, które umożliwią identyfikację transakcji (kod identyfikacyjny transakcji, dane płatnika itd.), oraz datę transakcji. Jeżeli wnioskodawca uwzględni sprzeciw wniesiony przez osobę, przeciwko której złożono wniosek, lub jeżeli nie odpowie na ten sprzeciw, notariusz umarza postępowanie. Jeżeli wnioskodawca nie uwzględni sprzeciwu wniesionego przez osobę, przeciwko której złożono wniosek, sprawę przekazuje się do rozpoznania w postępowaniu zwykłym. Jeżeli w związku ze sprzeciwem wniesionym przez osobę, przeciwko której złożono wniosek, wnioskodawca ograniczy kwotę roszczenia dochodzonego w postępowaniu o wydanie nakazu zapłaty, sąd rozpatrzy takie roszczenie w postępowaniu cywilnym. Należy zauważyć, iż nie uznaje się, że doszło do zaskarżenia nakazu zapłaty, jeżeli osoba, przeciwko której złożono wniosek, oświadczy, że roszczenie zostało zaspokojone po otrzymaniu nakazu zapłaty. W takim przypadku nakaz zapłaty staje się prawomocny w dniu następującym po dniu upływu terminu wyznaczonego na wniesienie sprzeciwu. Jeżeli osoba, przeciwko której złożono wniosek, nie przyjęła nakazu zapłaty (został on zwrócony jako „nieprzyjęty”) i w związku z tym uznano go za doręczony, osoba ta może wnieść sprzeciw w terminie 15 dni od dnia doręczenia tytułu wykonawczego, pod warunkiem jednak, że – na chwilę wniesienia sprzeciwu – komornik otrzymał od tej osoby równowartość kosztów postępowania egzekucyjnego uiszczonych z góry przez wnioskodawcę oraz że osoba ta przedstawi notariuszowi na potwierdzenie dowód w postaci dokumentu.

1.7 Skutek wniesienia sprzeciwu

Skutkiem wniesionego terminowo sprzeciwu jest przekazanie sprawy do rozpoznania w postępowaniu zwykłym w części dotyczącej roszczenia będącego przedmiotem postępowania o wydanie nakazu zapłaty, wobec którego wniesiono sprzeciw.

1.8 Skutek niewniesienia sprzeciwu

Jeżeli w przewidzianym terminie nie zostanie wniesiony sprzeciw wobec nakazu zapłaty, nakaz ma taki sam skutek jak prawomocny wyrok sądu.

1.8.1 Co należy zrobić, aby nakaz zapłaty stał się tytułem wykonawczym?

Jeżeli w przewidzianym terminie nie zostanie wniesiony sprzeciw wobec nakazu zapłaty, nakaz ma taki sam skutek jak prawomocny wyrok sądu. W takim przypadku notariusz wydaje odpis nakazu zapłaty opatrzony klauzulą wykonalności i doręcza go wnioskodawcy.

1.8.2 Czy orzeczenie to jest prawomocne czy nadal istnieje możliwość, aby pozwany odwołał się od tego orzeczenia?

Orzeczenie jest prawomocne; jeżeli jednak osoba, przeciwko której złożono wniosek, nie przyjęła nakazu zapłaty i w związku z tym zgodnie z prawem nakaz uznano za doręczony, osoba, przeciwko której złożono wniosek, może wnieść sprzeciw w terminie 15 dni od dnia doręczenia tytułu wykonawczego.

Jak opisano w pkt 1.5, istnieje możliwość wniesienia skargi o wznowienie postępowania (perújítás), które zostało zakończone wydaniem prawomocnego nakazu zapłaty, zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego.