Europejski nakaz zapłaty

1 Istnienie postępowania w sprawie wydania nakazu zapłaty

Na Łotwie istnieją dwie możliwości: bezsporna egzekucja roszczeń (saistību bezstrīdus piespiedu izpildīšana, rozdział 50 art. 400–406 kodeksu postępowania cywilnego) oraz egzekucja roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty (saistību piespiedu izpildīšana brīdinājuma kārtībā, rozdział 50.¹ art. 406.¹–406.¹⁰ kodeksu postępowania cywilnego).

1.1 Zakres i postępowanie

1.1.1 Jakie rodzaje roszczeń są kwalifikowalne (np. tylko roszczenia pieniężne, tylko roszczenia wynikające ze zobowiązań umownych itp.)?

Bezsporna egzekucja roszczeń jest dozwolona:

1. na podstawie umów dotyczących zobowiązań zabezpieczonych zarejestrowaną hipoteką lub zastawem handlowym;
2. na podstawie poświadczonych notarialnie umów na czas określony lub umów na czas określony wywierających równoważny skutek prawny, dotyczących płatności kwoty pieniężnej lub zwrotu ruchomości;
3. na podstawie umów na czas określony dotyczących dzierżawy lub najmu nieruchomości, które zostały poświadczone notarialnie lub wpisane do księgi wieczystej i na podstawie których dzierżawca lub najemca jest zobowiązany do opuszczenia lub zwrotu dzierżawionej lub najmowanej nieruchomości (z wyjątkiem mieszkania) oraz do uiszczenia opłat z tytułu dzierżawy lub najmu;
4. na podstawie protestu wekslowego.

Wskazane powyżej zobowiązania nie podlegają bezspornej egzekucji, jeżeli:

1. przedmiotem egzekucji jest majątek stanowiący własność państwa;
2. zobowiązanie uległo przedawnieniu, co jednoznacznie wynika z treści samego dokumentu.

Egzekucja roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty jest dozwolona w odniesieniu do zobowiązań do zapłaty, które są potwierdzone stosownym dokumentem i są wymagalne, a także w odniesieniu do zobowiązań w zakresie wypłaty odszkodowania, które zostały przewidziane w umowie na dostawę towarów, umowie kupna towarów lub umowie o świadczenie usług, o ile takie zobowiązania są potwierdzone stosownym dokumentem, a termin ich wymagalności nie został określony.

Egzekucji roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty nie można przeprowadzić:

1. w odniesieniu do płatności z tytułu niewykonania świadczenia wzajemnego;
2. jeżeli zadeklarowane lub faktyczne miejsce zamieszkania dłużnika nie jest znane;
3. jeżeli zadeklarowane lub faktyczne miejsce zamieszkania dłużnika, jego lokalizacja (atrašanās vieta) bądź siedziba statutowa nie znajdują się na terytorium Łotwy;
4. jeżeli żądana kara umowna przekracza kwotę świadczenia głównego;
5. jeżeli żądana wysokość odsetek przekracza kwotę świadczenia głównego.

1.1.2 Czy istnieje górny pułap wartości roszczenia (wartości przedmiotu sporu)?

Nie.

1.1.3 Czy skorzystanie z postępowania jest fakultatywne czy obligatoryjne?

Korzystanie z opisanych procedur jest fakultatywne.

1.1.4 Czy możliwe jest zastosowanie postępowania, jeżeli pozwany mieszka w innym państwie członkowskim lub w państwie trzecim?

Egzekucja roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty nie jest dozwolona, jeżeli zadeklarowane lub faktyczne miejsce zamieszkania dłużnika, jego lokalizacja (atrašanās vieta) bądź siedziba statutowa nie znajdują się na terytorium Łotwy.

Bezsporna egzekucja roszczeń jest możliwa, jeżeli wniosek sporządzono w oparciu o dokumenty ustanawiające hipotekę na nieruchomości lub jeżeli wniosek dotyczy zobowiązania do opuszczenia lub zwrotu dzierżawionej lub najmowanej nieruchomości, o ile znajduje się ona na terytorium Łotwy. Wniosek o przeprowadzenie bezspornej egzekucji w oparciu o zobowiązanie z tytułu hipoteki morskiej można złożyć na Łotwie, jeżeli hipoteka jest zarejestrowana na Łotwie.

1.2 Sąd właściwy

Wniosek o przeprowadzenie bezspornej egzekucji roszczeń należy złożyć w wydziale rejestru nieruchomości sądu rejonowego lub miejskiego (rajona (pilsētas) tiesa):

1. właściwego dla zadeklarowanego miejsca zamieszkania dłużnika, a w przypadku braku takiego miejsca – właściwego dla faktycznego miejsca zamieszkania dłużnika, jeżeli wniosek dotyczy zobowiązania pieniężnego lub zwrotu ruchomości lub zobowiązań wynikających z umów zabezpieczonych zastawem handlowym;
2. właściwego dla miejsca położenia nieruchomości, jeżeli wniosek został złożony w oparciu o dokumenty ustanawiające hipotekę na danej nieruchomości lub nakładające zobowiązanie do opuszczenia lub zwrotu dzierżawionej lub najmowanej nieruchomości. Jeżeli zobowiązanie jest zabezpieczone więcej niż jedną nieruchomością, a składane wnioski podlegają właściwości wydziałów rejestru nieruchomości różnych sądów rejonowych lub miejskich, wówczas wniosek rozpoznaje wydział rejestru nieruchomości sądu rejonowego lub miejskiego właściwego dla miejsca położenia jednej z tych nieruchomości wskazanej przez wnioskodawcę
3. właściwego dla miejsca, w którym zarejestrowano hipotekę morską, jeżeli wniosek dotyczy zobowiązania z tytułu hipoteki morskiej.

Wniosek o egzekucję roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty należy złożyć w wydziale rejestru nieruchomości sądu rejonowego lub miejskiego właściwego dla miejsca zamieszkania dłużnika, a w przypadku braku takiego miejsca – dla faktycznego miejsca zamieszkania lub siedziby statutowej dłużnika.

1.3 Wymogi formalne

1.3.1 Czy skorzystanie ze standardowego formularza jest obowiązkowe? (Jeżeli tak, gdzie można pobrać taki formularz?)

Wniosek o egzekucję roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty należy sporządzić zgodnie z załącznikiem 1 do rozporządzenia Rady Ministrów nr 792 z dnia 21 lipca 2009 r. w sprawie formularzy, z których należy korzystać w celu egzekucji roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty. Formularz jest dostępny na portalu łotewskich sądów: https://www.tiesas.lv/

Nie jest dostępny żaden formularz wniosku o przeprowadzenie bezspornej egzekucji roszczeń – wniosek taki należy sporządzić zgodnie z art. 404 kodeksu postępowania cywilnego.

1.3.2 Czy istnieje przymus adwokacki?

Nie, przymus adwokacki nie istnieje. Przepisy ogólne dotyczące zastępstwa procesowego są zawarte w rozdziale 12 kodeksu postępowania cywilnego pt. „Pełnomocnicy”.

1.3.3 Jak bardzo szczegółowo należy opisać roszczenie?

Szczegółowe uzasadnienie wniosku nie jest konieczne.

We wniosku o bezsporną egzekucję roszczeń należy wskazać zobowiązanie oraz dokument, który wierzyciel przedstawia jako podstawę egzekucji, określający kwotę świadczenia głównego podlegającego odzyskaniu oraz kwotę wszelkich kar i odsetek, a w przypadku weksla własnego – wysokość kosztów związanych z przygotowaniem protestu wekslowego i odszkodowanie przewidziane w obowiązujących przepisach. Do wniosku należy dołączyć następujące dokumenty: dokument, na podstawie którego ma zostać przeprowadzona egzekucja, oraz jego uwierzytelniony odpis lub, w przypadku weksla własnego – protest wekslowy oraz dowód wystosowania monitu do dłużnika, chyba że w obowiązujących przepisach nie ustanowiono takiego wymogu.

Wniosek o egzekucję roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty należy złożyć poprzez wypełnienie standardowego formularza, w którym należy zamieścić szczegółowe informacje na temat wnioskodawcy i dłużnika, zobowiązania do zapłaty, dokumentów potwierdzających istnienie zobowiązania oraz terminu na wywiązanie się z zobowiązania, żądanej kwoty i sposobu jej obliczenia oraz oświadczenie wnioskodawcy, że roszczenie nie jest uwarunkowane wykonaniem świadczenia wzajemnego lub że świadczenie wzajemne zostało już wykonane.

1.3.4 Czy konieczne jest przedstawienie dowodów pisemnych dotyczących danego roszczenia? Jeżeli tak, jakie dokumenty są dopuszczalne jako dowody?

Do wniosku o bezsporną egzekucję roszczeń należy dołączyć następujące dokumenty: dokument, na podstawie którego ma zostać przeprowadzona egzekucja, oraz jego uwierzytelniony odpis lub, w przypadku weksla własnego, protest wekslowy oraz dowód wystosowania monitu do dłużnika, chyba że w obowiązujących przepisach nie przewidziano takiego wymogu (dowód wystosowania monitu może mieć formę oświadczenia sporządzonego przez przysięgłego komornika sądowego lub jego asystenta, w którym stwierdza on, że dłużnik odmówił przyjęcia monitu).

W przypadku egzekucji roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty nie jest konieczne przedstawienie pisemnych dowodów na poparcie roszczenia – we wniosku należy natomiast wskazać dokumenty potwierdzające istnienie zobowiązania oraz termin wykonania zobowiązania. Jeżeli dłużnik podważy zasadność zobowiązania do zapłaty w terminie 14 dni od daty otrzymania sądowego wezwania do zapłaty, postępowanie sądowe zostaje umorzone. Postanowienie o umorzeniu postępowania w sprawie egzekucji roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty w związku z wniesieniem sprzeciwu przez dłużnika nie uniemożliwia wierzycielowi dochodzenia roszczenia w postępowaniu zwykłym.

1.4 Odrzucenie pozwu

Bezsporna egzekucja roszczeń – sędzia orzekający w składzie jednoosobowym wydaje postanowienie – na podstawie wniosku i załączonych do niego dokumentów – w terminie siedmiu dni od daty złożenia wniosku, bez wcześniejszego powiadomienia wnioskodawcy i dłużnika. Sędzia oddali wniosek, jeżeli uzna go za niezasadny lub jeżeli wskazana w nim kara umowna będzie nieproporcjonalna do kwoty świadczenia głównego lub jeżeli dokument, na podstawie którego ma zostać przeprowadzona egzekucja, będzie zawierał nieuczciwe postanowienia umowne, naruszające prawa konsumenta.

W przypadku egzekucji roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty, jeżeli sąd uwzględni wniosek, ale w terminie 14 dni od daty otrzymania sądowego wezwania do zapłaty dłużnik wniesie sprzeciw i zakwestionuje ważność zobowiązania do zapłaty, sędzia umorzy postępowanie w tej sprawie.

1.5 Odwołanie

Od postanowienia sędziego w sprawie wniosku o bezsporną egzekucję roszczeń lub wniosku o egzekucję roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty nie przysługuje środek zaskarżenia.

1.6 Sprzeciw

W przypadku wniosku o bezsporną egzekucję roszczeń sędzia wydaje postanowienie w składzie jednoosobowym, bez wysłuchania dłużnika.

W przypadku wniosku o egzekucję roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty sędzia wystosowuje do dłużnika wezwanie do zapłaty, w którym informuje dłużnika o możliwości zapłaty kwoty wskazanej we wniosku lub złożenia sprzeciwu w sądzie w terminie 14 dni od daty otrzymania wezwania do zapłaty.

1.7 Skutek wniesienia sprzeciwu

Egzekucja roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty – jeżeli dłużnik podważy zasadność zobowiązania do zapłaty w terminie 14 dni od daty otrzymania sądowego wezwania do zapłaty, postępowanie sądowe zostaje umorzone. Jeżeli dłużnik częściowo uzna zasadność wniosku, wnioskodawca otrzyma informacje o odpowiedzi dłużnika oraz o terminie powiadomienia sądu, czy zobowiązanie zostało częściowo spełnione. Jeżeli wnioskodawca nie wyrazi zgody na egzekucję części zobowiązania lub jeżeli nie udzieli odpowiedzi we wskazanym terminie, postępowanie sądowe umarza się.

1.8 Skutek niewniesienia sprzeciwu

Jeżeli w przypadku wniosku o egzekucję roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty dłużnik nie wniesie sprzeciwu w terminie wskazanym przez sąd, sędzia wydaje postanowienie w ciągu siedmiu dni od daty upływu terminu na wniesienie sprzeciwu, zarządzając egzekucję zobowiązania do zapłaty wskazanego we wniosku i zwrot kosztów sądowych.

1.8.1 Co należy zrobić, aby nakaz zapłaty stał się tytułem wykonawczym?

Egzekucja roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty: postanowienie sędziego w sprawie egzekucji zobowiązania do zapłaty wskazanego we wniosku podlega natychmiastowemu wykonaniu; stanowi ono tytuł wykonawczy, który można wykonać zgodnie z przepisami w zakresie wykonywania orzeczeń sądowych.

Bezsporna egzekucja roszczeń: po zbadaniu zasadności wniosku i uznaniu go za dopuszczalny sędzia wydaje postanowienie w sprawie tego, które zobowiązanie podlega egzekucji i w jakim zakresie. Postanowienie sędziego podlega natychmiastowemu wykonaniu; stanowi ono tytuł wykonawczy, który można wykonać zgodnie z przepisami w zakresie wykonywania orzeczeń sądowych. Postanowienie sędziego jest przekazywane do celów związanych z egzekucją razem z uwierzytelnionym odpisem dokumentu stanowiącego podstawę egzekucji.

1.8.2 Czy orzeczenie to jest prawomocne czy nadal istnieje możliwość, aby pozwany odwołał się od tego orzeczenia?

Od postanowienia sędziego w sprawie wniosku o bezsporną egzekucję roszczeń lub wniosku o egzekucję roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty nie przysługuje środek zaskarżenia. Jeżeli jednak dłużnik uważa, że roszczenie wnioskodawcy jest niezasadne, może wytoczyć powództwo przeciwko wierzycielowi w celu podważenia zasadności roszczenia (w przypadku bezspornej egzekucji roszczeń w terminie sześciu miesięcy od daty wysłania uwierzytelnionego odpisu postanowienia sędziego, a w przypadku egzekucji roszczeń na podstawie tytułu wykonawczego z wezwaniem do zapłaty w terminie trzech miesięcy od daty wysłania uwierzytelnionego odpisu takiego postanowienia). Jeżeli dłużnik wytoczy takie powództwo, może zwrócić się o zawieszenie egzekucji zobowiązań. W przypadku gdy roszczenia wierzyciela zostały już zaspokojone w postępowaniu egzekucyjnym, dłużnik może wystąpić o zabezpieczenie swojego roszczenia. W przypadku gdy roszczenia wierzyciela zostały już zaspokojone w postępowaniu egzekucyjnym, dłużnik może wystąpić o zabezpieczenie swojego roszczenia. Powództwo należy wytoczyć zgodnie z zasadami określonymi w kodeksie postępowania cywilnego do sądu, który rozpoznawał wcześniejsze wnioski. Jeżeli rozpoznanie roszczenia należy jednak do właściwości sądu okręgowego, powinno zostać wniesione do sądu okręgowego właściwego dla wydziału rejestru nieruchomości sądu rejonowego lub miejskiego, który rozpoznawał wcześniejszy wniosek.

Sprawa może zostać ponownie rozpoznana w związku z koniecznością ponownego zbadania orzeczenia na wniosek pozwanego złożony na podstawie art. 19 rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady; jeżeli wniosek taki dotyczy:

1. ponownego zbadania wyroku lub postanowienia sądu rejonowego (miejskiego), należy go złożyć do właściwego sądu okręgowego;
2. ponownego zbadania wyroku lub postanowienia sądu okręgowego, należy go złożyć do Sądu Najwyższego (Augstākā tiesa);
3. ponownego zbadania wyroku lub postanowienia izby Sądu Najwyższego (Tiesu palāta), należy go złożyć do Wydziału Spraw Cywilnych Sądu Najwyższego.

Wniosek można złożyć w terminie 45 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających konieczność ponownego zbadania orzeczenia przewidzianych w przepisach Unii Europejskiej.

Wniosku nie można złożyć po upływie terminu na złożenie tytułu wykonawczego dotyczącego przedmiotowego orzeczenia.

Sędzia odmawia przyjęcia wniosku, w którym nie wskazano okoliczności, które zgodnie z przepisami Unii Europejskiej można uznać za okoliczności uzasadniające ponowne zbadanie orzeczenia, i zwraca go wnioskodawcy. Sędzia odmawia przyjęcia do rozpoznania wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy ze względu na konieczność ponownego zbadania orzeczenia nawet wówczas, gdy wniosek był składany wielokrotnie, o ile z jego treści nie wynika, że zmieniły się okoliczności uzasadniające ponowne zbadanie orzeczenia w celu rozstrzygnięcia sprawy. Na takie postanowienie sędziego przysługuje zażalenie (blakus sūdzība).