Μικροδιαφορές

1 Ύπαρξη ειδικής διαδικασίας μικροδιαφορών

Το εθνικό δίκαιο προβλέπει δύο ειδικές διαδικασίες για την επίλυση μικροδιαφορών (που προβλέπονται στο νομοθετικό διάταγμα αριθ. 269/98):

• την ειδική αγωγή με αίτημα την εξόφληση των χρηματικών υποχρεώσεων που απορρέουν από σύμβαση, η οποία συζητείται στο πλαίσιο ταχείας και απλουστευμένης αναγνωριστικής διαδικασίας
• τη διαταγή πληρωμής, η οποία αποτελεί μέτρο που αποσκοπεί στο να αποκτήσει ισχύ εκτελεστού τίτλου απαίτηση που απορρέει από οφειλή ποσών μικρής αξίας.

1.1 Πεδίο εφαρμογής της διαδικασίας, κατώτατο όριο

Οι δύο προαναφερόμενες ειδικές διαδικασίες κινούνται όταν συντρέχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις:

• υφίσταται χρηματική υποχρέωση
• η εν λόγω υποχρέωση απορρέει από σύμβαση
• η αξία του αντικειμένου δεν υπερβαίνει το ποσό των 15.000 ευρώ.

1.2 Εφαρμογή της διαδικασίας

Το πρόσωπο που έχει την απαίτηση μπορεί να επιλέξει μεταξύ των διαδικασιών που αναφέρονται στην απάντηση της ερώτησης 1.

1.3 Έντυπα

Στην ειδική αγωγή με αίτημα την ικανοποίηση χρηματικών υποχρεώσεων που απορρέουν από σύμβαση, η αίτηση και η αντίκρουση δεν είναι αναγκαίο να διατυπωθούν σε δικόγραφο, δηλαδή οι ισχυρισμοί δεν απαιτείται να είναι αριθμημένοι κατ’ άρθρο. Όταν υποβάλλονται από δικαστικό πληρεξούσιο, πρέπει να αποσταλούν ηλεκτρονικά με χρήση των ειδικών εντύπων τα οποία διατίθενται προς τούτο από το υπολογιστικό σύστημα υποστήριξης των δικαστηρίων, εκτός αν ο δικαστικός πληρεξούσιος επικαλεστεί νόμιμους λόγους για τη μη χρήση του εν λόγω συστήματος. Όταν υποβάλλονται από τους ίδιους τους διαδίκους, δεν απαιτείται η χρήση ειδικού εντύπου και μπορούν να υποβληθούν στο δικαστήριο ή να αποσταλούν με συστημένη επιστολή ή φαξ.

Η αίτηση για έκδοση διαταγής πληρωμής πρέπει να υποβληθεί με το ειδικό έντυπο το οποίο διατίθεται στη διεύθυνση https://www.citius.mj.pt/Portal/consultas/Injuncoes/Injuncoes.aspx. Η χρήση του εν λόγω εντύπου είναι υποχρεωτική, ανεξαρτήτως αν υποβάλλεται απευθείας από τον διάδικο ή τον πληρεξούσιό του.

Όταν υποβάλλεται από δικαστικό πληρεξούσιο, το έντυπο της αίτησης για έκδοση διαταγής πληρωμής πρέπει να αποσταλεί ηλεκτρονικά μέσω του συστήματος ΤΠ υποστήριξης των δικαστηρίων (εκτός αν ο πληρεξούσιος επικαλεστεί νόμιμους λόγους για τη μη χρήση του εν λόγω συστήματος). Όταν υποβάλλεται απευθείας από τον διάδικο, το έντυπο της αίτησης για έκδοση διαταγής πληρωμής μπορεί να υποβληθεί σε έγχαρτη μορφή.

1.4 Συνδρομή

Το σύστημα νομικής συνδρομής εφαρμόζεται και στις δύο διαδικασίες (λ.χ. διορισμός πληρεξουσίου δικηγόρου, πληρωμή της δικηγορικής αμοιβής, πληρωμή των δικαστικών εξόδων και λοιπών συναφών δαπανών).

1.5 Κανόνες που αφορούν τη διεξαγωγή αποδείξεων

Στην ειδική αγωγή με αίτημα την εξόφληση των χρηματικών υποχρεώσεων που απορρέουν από σύμβαση, οι αποδείξεις διεξάγονται ως εξής:

• τα αποδεικτικά στοιχεία προσκομίζονται στο ακροατήριο
• Εάν η αξία του αντικειμένου της αγωγής δεν υπερβαίνει το ποσό των 5.000 ευρώ κάθε διάδικος μπορεί να καλέσει έως τρεις μάρτυρες, ενώ σε κάθε άλλη περίπτωση έως και πέντε. Σε καθεμιά από τις παραπάνω περιπτώσεις, ο διάδικος δεν μπορεί να καλέσει περισσότερους από τρεις μάρτυρες για κάθε επίδικο πραγματικό περιστατικό
• Σε υποθέσεις όπου η αξία του αντικειμένου δεν υπερβαίνει τα 5.000 ευρώ, όταν οι διάδικοι δεν διαθέτουν δικαστικό πληρεξούσιο (mandatário judicial) ή αυτός δεν εμφανιστεί, οι μάρτυρες εξετάζονται από τον δικαστή.
• Η πραγματογνωμοσύνη διενεργείται πάντοτε από έναν μόνο πραγματογνώμονα
• Ο δικαστής μπορεί να ζητήσει περαιτέρω αποδείξεις τις οποίες κρίνει απαραίτητες για την έκδοση ορθής απόφασης. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, η συζήτηση μπορεί να αναβληθεί για τον χρόνο που κρίνει πρόσφορο ο δικαστής και ορίζεται ημερομηνία για τη συνέχισή της. Η απόφαση πρέπει να ληφθεί εντός 30 ημερών.

Διαταγές πληρωμής:

• εάν ο καθ’ ου δεν προσβάλει την αίτηση για έκδοση διαταγής πληρωμής που του κοινοποιήθηκε, δεν απαιτείται η διεξαγωγή αποδείξεων και ο αρμόδιος δικαστικός επιμελητής θέτει το παρακάτω κείμενο στη διαταγή πληρωμής: Este documento tem força executiva (εκτελεστό έγγραφο)
• σε περίπτωση ανακοπής κατά διαταγής πληρωμής, χρησιμοποιείται το έντυπο της ειδικής αγωγής με αίτημα την εκπλήρωση των υποχρεώσεων οι οποίες απορρέουν από σύμβαση και εφαρμόζεται η συναφής διαδικασία διεξαγωγής αποδείξεων
• εάν αποδειχθεί αδύνατη η κοινοποίηση στον καθ’ ου, η αίτηση για έκδοση διαταγής πληρωμής αντιμετωπίζεται ως αγωγή τακτικής διαδικασίας, εφόσον ο αιτών εξέφρασε τη σχετική πρόθεση διαφορετικά, ο γραμματέας επιστρέφει την αίτηση για έκδοση διαταγής πληρωμής στον αιτούντα.

1.6 Έγγραφη διαδικασία

Εάν ο καθ’ ου δεν προσβάλει τη διαταγή πληρωμής που του κοινοποιήθηκε, ολόκληρη η διαδικασία διεξάγεται γραπτώς.

Στην ειδική αγωγή με αίτημα την εξόφληση των χρηματικών υποχρεώσεων που απορρέουν από σύμβαση, οι μάρτυρες μπορούν να καταθέσουν γραπτώς, εφόσον η γνώση τους για τα πραγματικά περιστατικά αποκτήθηκε στο πλαίσιο της άσκησης των καθηκόντων τους.

Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, η μαρτυρία είναι γραπτή, χρονολογείται και υπογράφεται από τον μάρτυρα με υπόμνηση της αγωγής την οποία αφορά, περιλαμβάνει τα πραγματικά περιστατικά όπως αυτά είναι γνωστά και τους λόγους που ο συγκεκριμένος μάρτυρας έχει την εν λόγω γνώση.

1.7 Περιεχόμενο απόφασης

Στην ειδική αγωγή με αίτημα την εξόφληση των χρηματικών υποχρεώσεων που απορρέουν από σύμβαση για την οποία διεξάγεται συζήτηση στο ακροατήριο, η απόφαση εκδίδεται προφορικά και υπαγορεύεται προς καταχώριση στα πρακτικά, ενώ το αιτιολογικό της εκτίθεται με συνοπτικό τρόπο.

Εάν αίτηση για έκδοση διαταγής πληρωμής γίνει δεκτή, δεν εκδίδεται σχετική απόφαση αλλά κηρύσσεται εκτελεστή η αίτηση από τον δικαστικό επιμελητή.

1.8 Επιστροφή εξόδων

Τα έξοδα του νικήσαντος διαδίκου βαρύνουν τον ηττηθέντα διάδικο αναλογικά προς την ήττα του. Ως εκ τούτου, ο νικήσας διάδικος μπορεί να αποζημιωθεί πλήρως ή μερικώς για τα παρακάτω έξοδα: τα δικαστικά έξοδα που έχει ήδη καταβάλει τις δαπάνες που κατέβαλε για τη διεξαγωγή αποδείξεων, όταν δεν είχε ζητήσει ο ίδιος τις εν λόγω αποδείξεις και ουδεμία χρήση αυτών έγινε από τον ίδιο την αμοιβή που καταβλήθηκε στον δικαστικό επιμελητή και τις δαπάνες στις οποίες έχει προβεί ο εν λόγω δικαστικός επιμελητής (λ.χ. όταν η κλήση επιδίδεται στον εναγόμενο από δικαστικό επιμελητή) την αμοιβή δικαστικού πληρεξουσίου και τις δαπάνες στις οποίες προέβη ο δικηγόρος.

Τα οφειλόμενα ποσά πρέπει να αναφέρονται στο επεξηγηματικό σημείωμα. Το εν λόγω σημείωμα πρέπει να αποσταλεί στο δικαστήριο από τον διάδικο που δικαιούται την αποζημίωση, τον ηττηθέντα διάδικο ή τον δικαστικό επιμελητή, ανάλογα με την περίπτωση, εντός πέντε ημερών αφότου η απόφαση καταστεί οριστική.

Στο επεξηγηματικό σημείωμα θα περιλαμβάνονται τα παρακάτω στοιχεία:

• το όνομα του διαδίκου, ο αριθμός της υπόθεσης και το όνομα του δικαστικού εκπροσώπου ή του δικαστικού επιμελητή
• τα δικαστικά έξοδα που έχει καταβάλει ο διάδικος
• υπόμνηση των ποσών που καταβλήθηκαν από τον διάδικο για δαπάνες στις οποίες προέβη ο δικαστικός επιμελητής
• υπόμνηση των ποσών που καταβλήθηκαν ως αμοιβή δικηγόρου ή δικαστικού επιμελητή
• υπόμνηση του εισπρακτέου ποσού

Ο γενικός κανόνας είναι ότι τα έξοδα του νικήσαντος διαδίκου καταβάλλονται απευθείας από τον ηττηθέντα διάδικο, εκτός αν άλλως ορίζει ο νόμος.

1.9 Δυνατότητα έφεσης

Οι αποφάσεις που εκδίδονται στο πλαίσιο των ειδικών αγωγών με αίτημα την εξόφληση των χρηματικών υποχρεώσεων οι οποίες απορρέουν από σύμβαση μπορούν να προσβληθούν με έφεση, η οποία ασκείται ενώπιον του εφετείου, εφόσον το επίδικο ποσό δεν υπερβαίνει τα 5.000 ευρώ και η προσβαλλόμενη απόφαση είναι δυσμενής για τον εκκαλούντα για ποσό άνω των 2.500 ευρώ.

Πρόκειται για τακτικό ένδικο μέσο. Η εθνική νομοθεσία προβλέπει επίσης κανόνες έκτακτων ένδικων μέσων.

Στην περίπτωση της διαταγής πληρωμής, τυχόν αντιρρήσεις ως προς την απόρριψη της αίτησης έκδοσης διαταγής πληρωμής και της κήρυξης αυτής εκτελεστής από τον δικαστικό γραμματέα υποβάλλονται ενώπιον του δικαστή.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι

Νομοθετικό διάταγμα αριθ. 269/98, της 1ης Σεπτεμβρίου 1998, που είναι διαθέσιμο στη διεύθυνση http://www.pgdlisboa.pt/leis/lei_mostra_articulado.php?nid=574&tabela=leis

Η πύλη Citius του Υπουργείου Δικαιοσύνης είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση https://www.citius.mj.pt/.

Σημείωση

Οι πληροφορίες στο παρόν δελτίο δεν δεσμεύουν το σημείο επικοινωνίας του Ευρωπαϊκού Δικαστικού Δικτύου για αστικές και εμπορικές υποθέσεις, ούτε τα δικαστήρια ή άλλες οντότητες και αρχές. Δεν υποκαθιστούν το ισχύον κείμενο του νόμου, καθώς μπορεί να έχουν εισαχθεί σ’ αυτό αλλαγές που να μην έχουν ακόμη περιληφθεί στο παρόν δελτίο.