Sib informazzjoni għal kull reġjun
1 L-eżistenza ta’ proċedura speċifika għat-talbiet iż-żgħar
Fir-Repubblika tal-Kroazja, it-talbiet żgħar huma rregolati mid-dispożizzjonijiet tal-Artikoli 457-467 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili (Zakon o parničnom postupku) (Narodne Novine (NN; Il-Gazzetta Uffiċjali tar-Repubblika tal-Kroazja), Nri 53/91, 91/92, 112/99, 129/00, 88/01, 117/03, 88/05, 2/07, 84/08, 96/08, 123/08, 57/11, 25/13, 89/14 u 70/19) filwaqt li l-proċedura Ewropea għal talbiet żgħar skont ir-Regolament (KE) Nru 861/2007 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta’ Lulju 2007 li jistabbilixxi Proċedura Ewropea għal Talbiet Żgħar hija rregolata mid-dispożizzjonijiet tal-Artikoli 507o - 507ž tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili.
1.1 L-ambitu tal-proċedura, il-limitu
Proċeduri għal talbiet żgħar quddiem il-qrati muniċipali (općinski sudovi) tfisser tilwima li fiha t-talba tkun għal ammont ta’ mhux aktar minn HRK 10,000.00.
Fil-proċeduri quddiem il-qrati kummerċjali (trgovački sudovi), il-proċeduri għal talbiet żgħar huma tilwimiet li fihom it-talba tkun għal ammont ta’ mhux aktar minn HRK 50,000.00.
Il-proċeduri għal talbiet żgħar jinkludu wkoll dawk li fihom it-talba ma tikkonċernax flus, iżda fejn ir-rikorrent ikun qabel minflok li jirċievi somma ta’ mhux aktar minn HRK 10,000.00 (il-qrati muniċipali) jew HRK 50,000.00 (il-qrati kummerċjali) sabiex jissodisfa t-talba.
Il-proċeduri għal talbiet żgħar jinkludu wkoll dawk li fihom is-suġġett tat-talba mhuwiex flus, iżda l-konsenja ta’ proprjetà mobbli, li l-valur tagħha, skont ir-rikorrent, ma jaqbiżx is-somma ta’ HRK 10,000.00 (il-qrati muniċipali), jew HRK 50,000.00 (il-qrati kummerċjali).
Skont l-arranġamenti attwali għall-proċeduri Ewropej għal talbiet żgħar, ir-Regolament (KE) Nru 861/2007 jiġi applikat jekk il-valur tat-talba ma jkunx ta’ aktar minn EUR 2,000 fil-mument li tiġi riċevuta l-formola tat-talba mill-qorti jew mit-tribunal b’ġuriżdizzjoni, minbarra l-imgħax, l-ispejjeż u t-tariffi kollha.
1.2 Kif tiġi applikata l-proċedura
Il-proċeduri għal talbiet żgħar jitmexxew quddiem qorti lokali jew kummerċjali skont ir-regoli dwar il-ġuriżdizzjoni ratione materiae previsti fl-Artikoli 34 u 34b tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili. Il-proċeduri għal talbiet żgħar jinbdew billi tiġi ppreżentata talba lill-qorti kompetenti, jiġifieri billi tiġi ppreżentata applikazzjoni għal eżekuzzjoni abbażi ta’ dokument awtentiku lil nutar pubbliku meta tkun ġiet ippreżentata oġġezzjoni ammissibbli għal mandat ta’ eżekuzzjoni fi żmien debitu.
1.3 Formoli
Il-formoli, talbiet oħrajn jew id-dikjarazzjonijiet jiġu ppreżentati bil-miktub, b’fax jew b’- u jintużaw biss għall-proċeduri Ewropej għal talbiet żgħar skont ir-Regolament (KE) Nru 861/2007.
Ma hemm ebda formola oħra stabbilita sabiex tinbeda azzjoni fi proċeduri għal talbiet żgħar.
1.4 Assistenza
L-Att dwar il-Proċedura Ċivili ma għandu ebda dispożizzjoni partikolari dwar l-għajnuna legali fil-proċeduri għal talbiet żgħar. Rikorrent jista’ jkun irrappreżentat minn avukat matul proċedura għal talbiet żgħar.
Jekk ir-rekwiżiti tal-Att dwar l-Għajnuna Legali b’Xejn (Zakon o besplatnoj pravnoj pomoći) (NN Nri 143/13 u 98/19) ikunu ġew issodisfati, il-litiganti għandhom id-dritt għal għajnuna legali bla ħlas.
L-informazzjoni dwar l-iskema ta’ għajnuna legali b’xejn fil-Kroazja tinsab fis-sit web li ġej: https://pravosudje.gov.hr/besplatna-pravna-pomoc/6184.
1.5 Regoli dwar is-smigħ tal-provi
Fi proċeduri għal talbiet żgħar, il-partijiet iridu jippreżentaw il-fatti kollha li fuqhom jibbażaw it-talba tagħhom sa mhux aktar tard minn meta jippreżentaw l-azzjoni jew id-dikjarazzjoni ta’ difiża, kif ukoll jippreżentaw kwalunkwe xhieda meħtieġa li ssostni l-fatti ppreżentati.
Fi proċeduri għal talbiet żgħar li jikkonċernaw oġġezzjoni għal ordni ta’ ħlas, ir-rikorrent ikun obbligat jippreżenta l-fatti kollha li qed jibbażaw il-pretensjonijiet tiegħu fuqhom u li jippreżenta kwalunkwe evidenza meħtieġa biex isostni l-fatti ppreżentati sa mhux aktar tard minn meta ssir is-sottomissjoni l-qorti fi żmien 15-il jum wara li jirċievi d-deċiżjoni li tħassar l-ordni tal-ħlas.
Fi proċeduri għal talbiet żgħar li jikkonċernaw oġġezzjoni għal ordni ta’ ħlas, l-intimat ikun obbligat jippreżenta l-fatti kollha li jibbaża l-pretensjonijiet tiegħu fuqhom u li jippreżenta kwalunkwe evidenza meħtieġa biex isostni l-fatti ppreżentati sa mhux aktar tard minn 15-il jum wara li jirċievi s-sottomissjoni tar-rikorrent fejn ir-rikorrent jippreżenta l-fatti kollha li jkun qed jibbaża il-pretensjonijiet tiegħu fuqhom u jippreżenta kwalunkwe evidenza meħtieġa biex isostni l-fatti ppreżentati.
Il-partijiet jistgħu jippreżentaw fatti ġodda jew iressqu evidenza ġdida f’seduta preliminari, biss jekk, mingħajr ma jkollhom ebda ħtija, ma jkunux jistgħu jippreżentawhom jew iressquhom fid-dikjarazzjoni ta’ azzjoni jew difiża jew fis-sottomissjonijiet skont id-dispożizzjonijiet imsemmija hawn fuq li jistabbilixxu l-fatti kollha li jkunu qed jibbażaw il-pretensjonijiet tagħhom fuqhom u jippreżentaw l-evidenza biex isostnu l-fatti ppreżentati.
Kuntrarju għad-dispożizzjoni msemmija hawn fuq, il-fatti u l-provi ġodda ppreżentati jew imressqa mill-partijiet fis-seduta ta’ smigħ preliminari jiġu injorati mill-qorti.
Id-dispożizzjonijiet ġenerali tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili japplikaw għall-kumpilazzjoni tax-xhieda. Għalhekk, il-provi fi proċeduri għal talbiet żgħar jistgħu jikkonsistu fi spezzjonijiet, dokumenti, dikjarazzjonijiet ta’ xhieda, rapporti ta’ esperti ordnati minn qorti u xhieda mogħtija mill-partijiet u hija l-Qorti li tiddeċiedi liema mill-provi ppreżentati jridu jintużaw sabiex jiġu stabbiliti l-fatti tal-każ.
Aktar informazzjoni dwar il-provi u l-ġbir tal-provi hija stabbilita fil-pakkett ta’ informazzjoni intitolat ‘Il-ġbir tal-provi – Ir-Repubblika tal-Kroazja’ (Izvođenje dokaza – Republika Hrvatska).
1.6 Proċedura bil-miktub
Il-proċeduri għal talbiet żgħar isiru bil-miktub.
Fil-proċeduri għal talbiet żgħar, it-talba dejjem tiġi notifikata lill-intimat biex dik il-parti tkun tista’ tissottometti l-osservazzjonijiet, u meta l-qorti tħarrek lill-partijiet għas-smigħ preliminari tinfurmahom li: r-rikorrent jitqies li jkun irtira l-azzjoni jekk jonqos milli jattendi s-seduta preliminari; ma jista’ jiġi ppreżentat ebda fatt ġdid jew ma tista’ titressaq ebda prova f’dik is-seduta, ħlief fil-każijiet imsemmija fis-sitt paragrafu tal-Artikolu 461a tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili (fejn, mingħajr ma jkollhom tort huma, il-partijiet ma jkunu tħallew jippreżentaw ebda fatt u ebda prova fit-talba jew fir-risposta tal-intimat jew fis-sottomissjonijiet imsemmija fit-tielet u r-raba’ paragrafi tal-Artikolu 461a tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili); se ttemm il-proċedura għal deċiżjoni preliminari u se torganizza s-seduta prinċipali waqt is-seduta preliminari ħlief meta dan ma jkunx possibbli minħabba ċ-ċirkustanzi tal-każ, kif imsemmi fis-sitt paragrafu tal-Artikolu 461a tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili; u d-deċiżjoni tista’ tiġi appellata biss fuq il-bażi ta’ applikazzjoni żbaljata tal-liġi sostantiva u ta’ ksur materjali tad-dispożizzjonijiet dwar il-proċedura ċivili msemmija fit-tieni paragrafu tal-Artikolu 354 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili, minbarra l-punt 3 ta’ dak il-paragrafu, li huma:
• il-punt 1 – jekk tingħata sentenza bl-involviment ta’ mħallef li kellu jiġi rikużat skont il-liġi (il-punti 1 sa 6 tal-Artikolu 71 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili) jew li kien eskluż b’deċiżjoni tal-qorti, jew bl-involviment ta’ persuna li mhix imħallef;
• il-punt 2 – jekk tkun ittieħdet deċiżjoni dwar talba f’tilwima li ma tkunx taqa’ taħt il-kompetenza ġudizzjarja (l-Artikolu 16 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili);
• il-punt 4 – jekk, kuntrarju għall-Att dwar il-Proċedura Ċivili, il-qorti tkun ibbażat id-deċiżjoni tagħha fuq dispożizzjonijiet inammissibbli mill-partijiet fir-rigward tat-talba (it-tielet paragrafu tal-Artikolu 3 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili);
• il-punt 5 – jekk, kuntrarju għall-Att dwar il-Proċedura Ċivili, il-qorti tkun tat sentenza bbażata fuq l-ammissjoni tat-talba, sentenza bbażata fuq ir-rinunzja tal-pretensjoni, sentenza inadempjenti jew sentenza mingħajr proċess;
• il-punt 6 – jekk, minħabba azzjonijiet illegali u, speċifikament, minħabba nuqqas ta’ notifika, kwalunkwe waħda mill-partijiet ma tkunx ingħatat l-opportunità li tinstema’ mill-qorti;
• il-punt 7 – jekk, kuntrarju għall-Att dwar il-Proċedura Ċivili, il-qorti ċaħdet it-talba ta’ parti biex tuża l-lingwa jew l-alfabett tagħha fil-proċedimenti u biex issegwi l-andament tal-proċedimenti fil-lingwa tagħha, u l-parti ressqet appell għal dawk ir-raġunijiet;
• il-punt 8 – jekk persuna li ma tistax tkun parti fil-proċedura tkun ipparteċipat fiha bħala rikorrent jew bħala intimat, jew jekk persuna ġuridika ma kinitx irrappreżentata bħala parti minn persuna awtorizzata, jew jekk parti inkapaċi ma kinitx irrappreżentata minn rappreżentant legali, jew jekk ir-rappreżentant legali jew l-avukat fil-fatt ma kellhomx l-awtorizzazzjoni meħtieġa sabiex jipprattikaw jew jieħdu ċerti azzjonijiet proċedurali, jew meta azzjonijiet proċedurali ma kinux awtorizzati sussegwentement;
• il-punt 9 – jekk tkun ittieħdet deċiżjoni dwar talba li l-litigazzjoni fir-rigward tagħha kienet diġà pendenti, jew li diġà ngħatat sentenza legalment effettiva dwarha, jew jekk diġà tkun instabet soluzzjoni bil-qorti jew soluzzjoni li, skont leġiżlazzjoni speċjali, ikollha l-karatteristiċi ta’ soluzzjoni bil-qorti;
• il-punt 10 – jekk il-pubbliku kien eskluż mis-seduta prinċipali, b’mod li jmur kontra l-liġi;
• il-punt 11 – jekk is-sentenza jkollha difetti li minħabba fihom ma tkunx tista’ tiġi eżaminata u, b’mod partikolari, jekk il-parti operattiva tas-sentenza tkun inkomprensibbli, jekk il-parti operattiva tkun awtokontradittorja jew jekk tikkontradixxi r-raġunijiet għas-sentenza, jew jekk is-sentenza ma tispeċifikax ir-raġunijiet għall-fatti deċiżivi, jew jekk ikun hemm kontradizzjoni rigward il-fatti deċiżivi bejn dak li huwa speċifikat fir-raġunijiet għas-sentenza dwar il-kontenut tad-dokumenti jew il-minuti relatati max-xhieda mogħtija matul il-proċedimenti u d-dokumenti u l-minuti attwali nfushom;
• il-punt 12 – jekk is-sentenza teċċedi t-talba;
• il-punt 13 – jekk tkun ittieħdet deċiżjoni dwar talba li ma tkunx ġiet ippreżentata fil-ħin, li jfisser li kellha tiġi miċħuda bħala inammissibbli (l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 282 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili);
• il-punt 14 – jekk il-proċedura stabbilita fil-liġi għall-medjazzjoni jew soluzzjoni alternattiva oħra ma saritx qabel ma tressqet it-talba, li fisser li t-talba kellha tkun miċħuda.
Jekk il-parti jkollha residenza permanenti jew temporanja barra mir-Repubblika tal-Kroazja u l-indirizz tagħha jkun magħruf, id-dokumenti tal-qorti jiġu nnotifikati skont ir-regoli internazzjonali vinkolanti fuq ir-Repubblika tal-Kroazja u skont il-leġiżlazzjoni tal-UE, speċifikament fir-rigward tal-proċedura msemmija fl-Artikolu 13 tar-Regolament (KE) Nru 861/2007.
1.7 Il-kontenut tas-sentenza
Billi ma teżisti ebda dispożizzjoni speċjali dwar il-kontenut tas-sentenza fi proċeduri għal talbiet żgħar, japplikaw id-dispożizzjonijiet ġenerali tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili, jiġifieri l-Artikolu 338 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili, li jiddikjara li verżjoni bil-miktub tas-sentenza trid tinkludi introduzzjoni formali, parti operattiva u dikjarazzjoni tar-raġunijiet.
L-introduzzjoni tas-sentenza jrid ikun fiha: indikazzjoni li s-sentenza qed titħabbar f’isem ir-Repubblika tal-Kroazja; it-titolu tal-qorti; l-isem u l-kunjom tal-imħallef uniku jew li jippresjedi, tal-imħallef-relatur u tal-membri tal-bord, l-isem u l-kunjom jew it-titolu, in-numru tal-identifikazzjoni personali u r-residenza jew l-uffiċċju rreġistrat tal-partijiet, tar-rappreżentanti legali u tal-aġenti tagħhom; indikazzjoni qasira tas-suġġett tat-tilwima; id-data ta’ meta ġiet konkluża s-seduta prinċipali; indikazzjoni tal-partijiet, ir-rappreżentanti legali u l-aġenti tagħhom li attendew dik is-seduta prinċipali; u d-data meta ngħatat is-sentenza.
Il-parti operattiva tas-sentenza trid tinkludi d-deċiżjoni tal-qorti dwar l-aċċettazzjoni jew iċ-ċaħda ta’ talbiet fuq il-merti u talbiet sekondarji, kif ukoll deċiżjoni dwar l-eżistenza jew in-nuqqas ta’ eżistenza tat-talba mressqa għal soluzzjoni (l-Artikolu 333 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili).
Fid-dikjarazzjoni tar-raġunijiet il-qorti tiddeskrivi fil-qosor it-talbiet tal-partijiet, il-fatti li ppreżentaw u l-provi li dawk il-pretensjonijiet huma bbażati fuqhom. Il-qorti tindika wkoll u tispjega liema minn dawk il-fatti ppruvat tistabbilixxi, għaliex u kif stabbilixxiet dawk il-fatti, u jekk stabbilithomx billi semgħet xhieda, xi provi tressqu u għaliex u kif ġiet ivvalutata. Il-qorti tiddikjara speċifikament liema dispożizzjonijiet tal-liġi sostantiva ġew applikati fid-deċiżjoni dwar it-talbiet tal-partijiet u tiddikjara l-pożizzjoni tagħha, jekk ikun meħtieġ, fuq il-fehmiet tal-partijiet dwar ir-raġunijiet legali għat-tilwima u dwar kwalunkwe mozzjoni jew oġġezzjoni li dwarha ma stabbilietx ir-raġunijiet fid-deċiżjonijiet li hija ħadet matul il-proċedimenti.
Id-dikjarazzjoni tar-raġunijiet ta’ sentenza inadempjenti, sentenza bbażata fuq l-ammissjoni ta’ talba jew sentenza bbażata fuq rinunzja tal-pretensjoni trid tindika biss ir-raġunijiet għall-għoti ta’ tali sentenzi.
1.8 Rimbors tal-ispejjeż
Deċiżjoni dwar ir-rimborż tal-ispejjeż għal proċeduri għal talbiet żgħar tinħareġ fuq il-bażi tad-dispożizzjonijiet ġenerali tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili; il-parti li titlef kawża kompletament tkun obbligata tirrimborża l-ispejjeż tal-parti opposta u tal-intervenjent tagħha.
Jekk il-partijiet jirbħu parzjalment fil-każ, il-qorti l-ewwel tiddetermina l-perċentwal ta’ rebħ ta’ kull wieħed minnhom u mbagħad tnaqqas il-perċentwal tar-rebħ tal-parti li tirbaħ inqas mill-perċentwal tar-rebħ tal-parti li tkun rebħet iktar, u wara dan tistabbilixxi l-ammont tal-ispejjeż speċifiċi u totali tal-parti li tirbaħ iktar fil-każ li kien meħtieġ għat-twettiq korrett tal-proċedura u mbagħad tirrimborża lil dik il-parti għall-parti ta’ dawn l-ispejjeż totali li jikkorrispondu għall-perċentwal li jifdal wara li tqis il-perċentwali ta’ suċċess tal-partijiet fil-kawża. Il-proporzjon ta’ rebħ fil-każ jiġi vvalutat fuq il-bażi tal-pretensjonijiet milqugħa, filwaqt li jitqies ukoll ir-rebħ fil-preżentazzjoni tal-provi ta’ sostenn għall-pretensjonijiet.
Irrispettivament minn dan ta’ hawn fuq, il-qorti tista’ tordna lil kull parti tirrimborża lill-parti l-oħra għal spejjeż speċifiċi skont l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 156 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili, li jiddikjara li, irrispettivament mill-eżitu tal-kawża, parti trid tirrimborża lill-parti opposta għall-ispejjeż imġarrba minħabba fiha jew inkella minħabba avveniment li tkun batiet.
Jekk il-partijiet kellhom bejn wieħed u ieħor l-istess grad ta’ rebħ fil-każ, il-qorti tista’ tordna lil kull parti ġġorr l-ispejjeż tagħha jew lil parti minnhom biex tirrimborża lill-oħra biss għal spejjeż speċifiċi skont l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 156 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili.
Il-qorti tista’ tiddeċiedi li parti minnhom għandha tħallas l-ispejjeż kollha mġarrbin mill-parti opposta u mill-intervenjent tagħha, jekk il-parti opposta tkun tilfet biss parti relattivament minuri mill-pretensjoni tagħha u ma jkunux iġġarrbu spejjeż separati għal dik il-parti.
Madankollu, irrispettivament mill-eżitu tal-kawża, parti hija obbligata tirrimborża kwalunkwe spiża tal-parti opposta li tirriżulta minħabba fiha jew minħabba avveniment li tkun batiet.
1.9 Il-possibilità ta’ appell
L-appelli huma rregolati mid-dispożizzjonijiet ġenerali tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili. Skont dawn id-dispożizzjonijiet, fil-proċeduri għal talbiet żgħar, il-partijiet jistgħu jressqu appell kontra s-sentenza jew id-deċiżjoni tal-ewwel istanza fi żmien 15-il jum mid-data tat-traskrizzjoni tas-sentenza jew tad-deċiżjoni nnotifikata.
Is-sentenza jew id-deċiżjoni li tagħlaq il-proċeduri tat-talbiet iż-żgħar jistgħu jiġu appellati biss fuq il-bażi tal-applikazzjoni żbaljata tal-liġi sostantiva u ta’ ksur materjali tad-dispożizzjonijiet dwar il-proċedura ċivili msemmija fit-tieni paragrafu tal-Artikolu 354 tal-Att dwar il-Proċedura Ċivili, minbarra l-ksur imsemmi fil-punt 3 ta’ dak il-paragrafu.
Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali ta’ din il-paġna tinżamm mill-punt ta’ kuntatt tan-NĠE rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. La l-NĠE u lanqas il-Kummissjoni Ewropea ma jaċċettaw ebda responsabbiltà fir-rigward ta' kwalunkwe informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.