- 1 X'inhuma l-kundizzjonijiet għall-ksib ta' divorzju?
- 2 X'inhuma r-raġunijiet għal divorzju?
- 3 X'inhuma l-konsegwenzi legali ta' divorzju f'dak li jirrigwarda:
- 4 F'termini prattiċi, xi jfisser it-terminu legali "separazzjoni ġudizzjarja"?
- 5 X'inhuma l-kundizzjonijiet għal separazzjoni ġudizzjarja?
- 6 X'inhuma l-konsegwenzi legali ta' separazzjoni ġudizzjarja?
- 7 Fil-prattika, xi jfisser it-terminu "annullament taż-żwieġ"?
- 8 X'inhuma l-kundizzjonijiet biex jingħata annullament taż-żwieġ?
- 9 X'inhuma l-konsegwenzi legali ta' annullament taż-żwieġ?
- 10 Hemm mezzi alternattivi mhux ġudizzjarji biex jissolvew il-kwistjonijiet relatati mad-divorzju mingħajr il-bżonn ta' rikors il-qorti?
- 11 Fejn għandi nippreżenta r-rikors (petizzjoni) tiegħi għal divorzju/separazzjoni ġudizzjarja/annullament taż-żwieġ? Liema formalitajiet għandhom jitħarsu u liema dokumenti għandi nehmeż mar-rikors tiegħi?
- 12 Nista’ ningħata għajnuna legali biex inkopri l-ispejjeż tal-proċedura?
- 13 Huwa possibbli li deċiżjoni relatata ma’ divorzju/separazzjoni ġudizzjarja/annullament taż-żwieġ tiġi appellata?
- 14 X'għandi nagħmel biex deċiżjoni dwar divorzju/separazzjoni ġudizzjarja/annullament taż-żwieġ mogħtija minn qorti fi Stat Membru ieħor tiġi rikonoxxuta f’dan l-Istat Membru?
- 15 F'liema qorti għandi nirrikorri biex nopponi għar-rikonoxximent ta' deċiżjoni dwar divorzju/separazzjoni ġudizzjarja/annullament taż-żwieġ mogħtija minn qorti ta' Stat Membru ieħor? Liema proċedura tapplika f'dawn il-każijiet?
- 16 Liema liġi tad-divorzju tiġi applikata mill-qorti fil-proċeduri ta’ divorzju bejn konjuġi li ma jgħixux f’dan l-Istat Membru jew li huma ta’ nazzjonalitajiet differenti?
Sib informazzjoni għal kull reġjun
1 X'inhuma l-kundizzjonijiet għall-ksib ta' divorzju?
Il-każijiet fejn jista’ jinħall żwieġ huma deskritti fid-dettall fil-parti tal-Liġi tal-Familja fid-Dritt Ċivili tal-Latvja u fit-Taqsima P tal-Liġi dwar in-Nutara. Il-qafas ġenerali tal-istituzzjoni taż-żwieġ huwa stabbilit fil-parti tal-Liġi tal-Familja fid-Dritt Ċivili.
Fil-Latvja, żwieġ jista’ jinħall biss minn qorti jew minn nutar (notārs). Qorti tista’ tordna l-ħall taż-żwieġ fuq rikors tal-konjuġi flimkien jew ta’ wieħed minnhom biss. Nutar jista’ jordna l-ħall taż-żwieġ jekk il-konjuġi jkunu laħqu ftehim dwar il-ħall taż-żwieġ tagħhom u ma jkollhomx wild minuri tagħhom it-tnejn jew propjetà matrimonjali, jew, meta l-konjuġi jkollhom wild minuri tagħhom it-tnejn jew propjetà matrimonjali, jekk ikollhom ftehim bil-miktub dwar il-kustodja tal-wild minuri tagħhom it-tnejn, dwar id-drittijiet ta’ aċċess, il-manteniment tal-wild u d-diviżjoni tal-propjetà matrimonjali.
Wieħed mill-prerekwiżiti għal divorzju ta’ din ix-xorta, għalhekk, huwa ftehim bejn il-konjuġi dwar il-kustodja tat-tfal li twieldu fiż-żwieġ, il-manteniment tat-tfal u d-diviżjoni tal-propjetà matrimonjali.
Jekk iż-żwieġ jinħall minn qorti, il-qorti trid tistabbilixxi illi ż-żwieġ tkisser irrimedjabbilment. Żwieġ jitqies li tkisser irrimedjabbilment jekk il-konjuġi ma jibqgħux jgħixu flimkien u ma jkunx mistenni li jerġgħu jibdew jgħixu flimkien.
Wieħed mill-prerekwiżiti għal divorzju ta’ din ix-xorta, għalhekk, huwa ftehim bejn il-konjuġi dwar il-kustodja tat-tfal li twieldu fiż-żwieġ, il-manteniment tat-tfal u d-diviżjoni tal-propjetà matrimonjali. Jekk il-konjuġi ma jilħqux ftehim, dawn it-talbiet iridu jiġu deċiżi l-qorti flimkien ma’ rikors għad-divorzju.
2 X'inhuma r-raġunijiet għal divorzju?
Il-ħall taż-żwieġ minn nutar
Żwieġ jista’ jinħall jekk ikun tkisser irrimedjabbilment u l-konjuġi jkunu laħqu ftehim dwar il-ħall taż-żwieġ tagħhom, u n-nutar jirċievi rikors konġunt iffirmat minnhom it-tnejn. Jekk il-konjuġi jkollhom wild minuri tagħhom it-tnejn jew propjetà matrimonjali, mar-rikors irid jiġi anness ftehim bil-miktub dwar il-kustodja tal-wild minuri tagħhom it-tnejn, id-drittijiet ta’ aċċess, il-manteniment tal-wild u d-diviżjoni tal-propjetà matrimonjali.
Il-ħall taż-żwieġ mill-qorti
Żwieġ jista’ jinħall minn qorti f’każijiet meta l-konjuġi ma jkunux laħqu ftehim dwar il-ħall taż-żwieġ tagħhom u jkunu jissodisfaw waħda minn dawn il-kundizzjonijiet li ġejjin:
il-konjuġi jkunu ilhom jgħixu separatament għal aktar minn sena; il-konjuġi jkunu jgħixu separatament, ma hemmx ħajja konjugali u wieħed mill-konjuġi jkun deċiż illi ma jkunx hemm ħajja konjugali, li b’hekk iċaħħad il-possibbiltà li jkun hemm koabitazzjoni matrimonjali. Il-ħajja konjugali tista’ tkun assenti wkoll minkejja li l-konjuġi jkunu jgħixu taħt l-istess saqaf.
Jekk il-konjuġi jkunu ilhom jgħixu separatament għal inqas minn sena, il-qorti tista’ tordna l-ħall taż-żwieġ biss jekk:
- ir-raġuni għat-tkissir taż-żwieġ tkun abbuż fiżiku, sesswali, psikoloġiku jew ekonomiku minn wieħed mill-konjuġi fuq il-konjuġi l-ieħor li qed jitlob il-ħall taż-żwieġ, jew fuq it-tfal tiegħu minn relazzjoni oħra, jew kontra t-tfal tagħhom it-tnejn;
- konjuġi minnhom jaċċetta illi l-konjuġi l-ieħor iressaq rikors għall-ħall taż-żwieġ;
- wieħed mill-konjuġi jkun beda jgħix ma’ persuna oħra, u kellhom jew se jkollhom tarbija minn din ir-relazzjoni.
Jekk il-konjuġi jkunu ilhom jgħixu separatament għal inqas minn sena u wieħed mill-konjuġi jippreżenta rikors għad-divorzju għal raġunijiet li mhumiex fost it-tlieta msemmija iktar ’il fuq u l-konjuġi l-ieħor ma jaċċettax li jiddivorzja, il-qorti ma tkunx tista’ tħoll iż-żwieġ u jkollha tipposponi l-eżami tal-każ minħabba l-possibbiltà ta’ rikonċiljazzjoni bejn il-konjuġi.
Jekk il-konjuġi jkunu ilhom jgħixu separatament għal inqas minn sena, nutar ikun jista’ jħoll iż-żwieġ biss bil-kunsens taż-żewġ konjuġi u jekk ikunu ppreżentawlu rikors għall-ħall taż-żwieġ f’konformità mal-proċedura prevista fil-Liġi dwar in-Nutara.
Meta fiċ-ċirkostanzi li għadhom kif ġew deskritti il-qorti temmen illi ż-żwieġ għad jista’ jiġi salvat, il-proċedimenti tad-divorzju jistgħu jiġu posposti sa massimu ta’ sitt xhur minħabba l-possibbiltà ta’ rikonċiljazzjoni tal-konjuġi.
Meta, qabel ma jkunu għexu għal rashom għal tliet snin, wieħed mill-konjuġi jippreżenta rikors għad-divorzju għal raġunijiet li mhumiex it-tlieta msemmija iktar ’il fuq, il-qorti ma tkunx tista’ tħoll iż-żwieġ qabel it-terminu statutorju ta’ tliet snin separazzjoni, u jkollha tipposponi l-eżami tal-każ minħabba l-possibbiltà ta’ rikonċiljazzjoni tal-konjuġi.
Jekk il-konjuġi jkunu ilhom jgħixu separatament għal inqas minn tliet snin, nutar ikun jista’ jħoll iż-żwieġ biss bil-kunsens taż-żewġ konjuġi u jekk ikunu ppreżentawlu rikors għall-ħall taż-żwieġ f’konformità mal-proċedura prevista fil-Liġi dwar in-Nutara.
Qorti ma tistax tħoll żwieġ lanqas jekk ikun tkisser irrimedjabbilment jekk u sa fejn ikun neċessarju li ż-żwieġ li jiġi preservat f’ċirkostanzi ta’ eċċezzjoni fl-interessi tal-wild minuri taż-żewġ konjuġi flimkien.
3 X'inhuma l-konsegwenzi legali ta' divorzju f'dak li jirrigwarda:
3.1 ir-relazzjonijiet personali bejn il-konjuġi (pereżempju l-kunjom)?
Mad-dħul fis-seħħ ta’ sentenza ta’ divorzju jew eżatt kif nutar ċertifikat joħroġ ċertifikat ta’ divorzju, jintemmu d-drittijiet u l-obbligi ġejjin mir-relazzjoni legali bejn il-konjuġi. Id-divorzju jista’ jimponi drittijiet u obbligi ġodda fuq l-eks konjuġi. Mal-ħall taż-żwieġ, kull parti tkun tista’ terġa’ tiżżewweġ.
Skont id-Dritt Ċivili, konjuġi li biddel kunjomu maż-żwieġ ikun jista’ jibqa’ juża l-kunjom taż-żwieġ wara l-ħall taż-żwieġ, jew alternattivament, jekk jitlob hekk, ikun jista’ jġib il-permess ta’ qorti jew nutar biex juża l-kunjom ta’ qabel iż-żwieġ.
Fuq rikors tal-konjuġi l-ieħor, qorti tista’ tipprojbixxi li konjuġi li jkun ħati tat-tkissir taż-żwieġ milli jżomm il-kunjom taż-żwieġ, sakemm dan ma jippreġudikax l-interessi tat-tfal.
3.2 il-qsim tal-proprjetà tal-konjuġi
Nutar jista’ jħoll żwieġ jekk il-konjuġi jkunu laħqu ftehim minn qabel bil-miktub fuq id-diviżjoni ta’ kull propjetà matrimonjali u jekk dan il-ftehim ikun mehmuż mar-rikors għad-divorzju.
Meta ż-żwieġ jinħall minn qorti, il-konjuġi jistgħu jiftiehmu dwar id-diviżjoni tal-propjetà matrimonjali. Jekk il-konjuġi ma jilħqux ftehim, it-talbiet tagħhom jiġu solvuti mill-qorti fuq il-bażi tad-Dritt Ċivili jew tad-dispożizzjonijiet tal-kuntratt taż-żwieġ. Id-Dritt Ċivili jipprevedi żewġ tipi ta’ reġimi matrimonjali dwar il-propjetà, jiġifieri reġimi regolati mil-leġiżlazzjoni u reġimi regolati mill-kuntratt taż-żwieġ, u dawn ifissru l-proċedura għad-diviżjoni tal-propjetà f’każ ta’ divorzju.
Meta r-reġim ta’ propjetà jkun regolat mil-liġi, f’każ ta’ diviżjoni tal-propjetà, kull konjuġi għandu dritt iżomm il-propjetà li kienet tiegħu qabel iż-żwieġ u kull propjetà separata li jkun akkwista matul iż-żwieġ. Kulma kien inxtara matul iż-żwieġ mill-konjuġi flimkien, jew minn wieħed minnhom bir-riżorsi tat-tnejn, huwa l-kopropjetà taż-żewġ konjuġi. Il-kopropjetà titqies li tappartjeni liż-żewġ konjuġi f’sehem indaqs, sakemm xi ħadd minnhom ma jkunx jista’ juri illi l-propjetà għandha tinqasam f’ishma differenti.
Meta r-reġim ta’ propjetà jkun regolat mill-kuntratt taż-żwieġ, il-kuntratt jista’ jipprevedi sjieda separata jew sjieda konġunta tal-propjetà kollha ta-konjuġi, u d-diviżjoni tal-propjetà mbagħad issir skont il-proċedura stabbilita fil-leġiżlazzjoni dwar ir-reġim kuntrattwali ta’ propjetà rilevanti.
3.3 it-tfal minorenni tal-konjuġi
F’każijiet ta’ divorzju, il-kwistjonijiet tar-relazzjonijiet legali fi ħdan il-familja li ġew deskritti iktar ’il fuq, u b’mod partikolari dawk ġejjin mir-relazzjonijiet legali bejn il-ġenituri u t-tfal, ma jistgħux jiġu kkunsidrati separatament.
Jekk iż-żwieġ jinħall minn nutar, il-konjuġi jridu jaqblu mhux biss fuq id-divorzju iżda wkoll fuq il-kustodja, id-drittijiet ta’ aċċess u l-manteniment tat-tfal. Mar-rikors għad-divorzju jrid jiġu mehmuż ftehim minn qabel bil-miktub dwar il-kustodja, id-drittijiet tal-aċċess u l-manteniment tat-tfal.
Jekk iż-żwieġ jinħall minn qorti, il-konjuġi jridu jiftiehmu fuq il-kustodja, id-drittijiet tal-aċċess u l-manteniment tat-tfal. Jekk ma jiġi konkluż l-ebda ftehim ta’ din ix-xorta, sakemm sadattant it-talbiet ma jkunux ġew issodisfati, it-talbiet iridu jiġu ppreżentati flimkien mar-rikors għad-divorzju; inkella l-qorti ma tilqax it-talba għad-divorzju.
Il-konsegwenzi tad-divorzju fir-rigward tas-setgħa tal-ġenituri
Il-kura tat-tfal ma tiqafx hekk kif it-tfal ma jibqgħux jgħixu mal-ġenituri jew ma’ wieħed minnhom.
Jekk il-ġenituri jgħixu separatament, is-setgħa konġunta tal-ġenituri tkompli. Il-kura u s-superviżjoni tat-tfal trid tiġi żgurata mill-ġenitur li t-tfal jgħixu miegħu.
Il-ġenituri jridu jieħdu d-deċiżjonijiet li jista’ jkollhom effett sinifikanti fuq l-iżvilupp tat-tfal flimkien. It-tilwim bejn il-ġenituri jinstema’ mill-qorti tal-iltiema (bāriņtiesa), sakemm il-leġiżlazzjoni ma tipprevedix mod ieħor.
Il-kustodja konġunta tal-ġenituri tintemm meta ftehim bejn il-ġenituri jew deċiżjoni tal-qorti jistabbilixxi l-kustodja esklussiva ta’ wieħed mill-ġenituri.
Jekk it-tfal qegħdin fil-kustodja esklussiva ta’ ġenitur wieħed, dak il-ġenitur għandu d-drittijiet u l-obbligi derivanti minn dik il-kustodja. Il-ġenitur l-ieħor irid ikollu drittijiet ta’ aċċess (id-dritt li jżomm kuntatt u li jkollu relazzjoni privata mat-tfal tiegħu).
Il-konsegwenzi tad-divorzju fir-rigward tal-manteniment tat-tfal
Il-kwistjoni tal-manteniment tat-tfal trid tiġi deċiża matul il-proċedimenti tad-divorzju. Il-ġenituri għandhom l-obbligu jmantnu t-tfal tagħhom skont il-kapaċitajiet u l-mezzi finanzjarji tagħhom. L-obbligu tal-manteniment huwa tal-missier u tal-omm sakemm it-tfal ikunu jistgħu jmantnu ruħhom. L-obbligu tal-manteniment ma jiqafx sempliċement għaliex it-tfal ma jibqgħux jgħixu mal-ġenituri jew ma’ wieħed minnhom jew ma jgħixux mal-familja. Mal-ħall taż-żwieġ tagħhom il-ġenituri jistgħu jiftiehmu fuq il-manteniment tat-tfal, iżda fin-nuqqas il-kwistjoni tiġi deċiża mill-qorti matul il-proċedimenti tad-divorzju.
3.4 l-obbligu ta’ ħlas tal-manteniment lill-konjuġi l-ieħor?
Id-Dritt Ċivili jgħid illi fil-mument li jinħall iż-żwieġ, jew anke wara, eks konjuġi jista’ jitlob pagamenti mill-konjuġi l-ieħor skont iċ-ċirkustanzi finanzjarji ta’ dan il-konjuġi l-ieħor sabiex jiżgura l-livell ta’ għajxien preċedenti tal-ewwel konjuġi. L-obbligu taż-żamma tal-livell ta’ għajxien preċedenti ta’ eks konjuġi jintemm meta:
- iż-żmien li għadda minn mindu ngħata d-divorzju jew l-annullament taż-żwieġ ikun daqs kemm dam iż-żwieġ, jew f’każ ta’ żwieġ li ġie annullat, daqs kemm damet il-koabitazzjoni;
- l-eks konjuġi jkun reġa’ żżewweġ;
- l-introjtu tal-eks konjuġi jkopri l-manteniment tal-konjuġi;
- l-eks konjuġi jastjeni intenzjonalment milli jipprovdi għall-bżonnijiet tiegħu permezz ta’ xogħlu;
- l-eks konjuġi obbligat li jipprovdi l-manteniment ma jkollux mezzi ta’ sussistenza biżżejjed jew sar inkapaċi għax-xogħol;
- l-eks konjuġi jwettaq reat kriminali kontra l-eks konjuġi l-ieħor jew kontra l-ħajja, is-saħħa, il-libertà, il-propjetà jew l-unur tal-konjuġi l-ieħor jew kontra xi qraba tiegħu fil-linja axxendenti jew dixxendenti;
- l-eks konjuġi jkun ħalla lill-konjuġi l-ieħor mingħajr għajnuna minkejja li seta’ jgħinu;
- l-eks konjuġi bi ħsieb ikun ressaq akkużi foloz dwar delitt kontra l-konjuġi l-ieħor jew kontra xi ħadd mill-qraba tiegħu fil-linja axxendenti jew dixxendenti;
- l-eks konjuġi jkun qed jgħix immoralment jew b’ħela;
- jew il-konjuġi jmut jew jitqies li miet;
- jkun hemm raġunijiet importanti oħrajn.
4 F'termini prattiċi, xi jfisser it-terminu legali "separazzjoni ġudizzjarja"?
It-terminu “separazzjoni legali” ma jeżistix fl-ordinament ġuridiku tal-Latvja.
5 X'inhuma l-kundizzjonijiet għal separazzjoni ġudizzjarja?
It-terminu “separazzjoni legali” ma jeżistix fl-ordinament ġuridiku tal-Latvja.
6 X'inhuma l-konsegwenzi legali ta' separazzjoni ġudizzjarja?
It-terminu “separazzjoni legali” ma jeżistix fl-ordinament ġuridiku tal-Latvja.
7 Fil-prattika, xi jfisser it-terminu "annullament taż-żwieġ"?
Żwieġ jista’ jiġi annullat jekk ikun ġie ċċelebrat bi ksur tad-dispożizzjonijiet tal-liġi li jipprojbixxu ċ-ċelebrazzjoni legali tiegħu. Mad-dħul fis-seħħ tas-sentenza ta’ annullament taż-żwieġ, il-partijiet jitqiesu illi qatt ma kienu miżżewġin, u ż-żwieġ jitqies li hu null u bla effett mid-data taċ-ċelebrazzjoni tiegħu. Ta’ min jinnota illi l-annullament taż-żwieġ jista’ jsir ukoll wara divorzju.
8 X'inhuma l-kundizzjonijiet biex jingħata annullament taż-żwieġ?
Annullament taż-żwieġ jingħata biss fil-każijiet li ġejjin stabbiliti mil-leġiżlazzjoni:
- iż-żwieġ ma kienx irreġistrat minn uffiċjal tar-reġistru jew minn ministru reliġjuż ta’ waħda mid-denominazzjonijiet imniżżla fid-Dritt Ċivili;
- iż-żwieġ ġie ċċelebrat b’mod fittizju, mingħajr ma kien hemm il-ħsieb li tiġi stabbilita familja;
- iż-żwieġ ġie ċċelebrat qabel ma ż-żewġ konjuġi għalqu t-tmintax-il sena, jew f’ċerti każijiet qabel ma’ wieħed mill-konjuġi għalaq is-sittax-il sena, u wara ż-żwieġ jista’ jkun validu jekk jiġi ċċelebrat ma’ adult u l-ġenituri jew it-tuturi jkunu taw il-kunsens tagħhom; madankollu, żwieġ ta’ dan it-tip ma jistax jiġi annullat jekk ikun hemm wild konċepit wara ż-żwieġ jew jekk iż-żewġ konjuġi jkunu għalqu l-età minima sakemm tingħata s-sentenza tal-qorti;
- fil-mument li ġie ċċelebrat iż-żwieġ, wieħed mill-konjuġi kien ibati minn kundizzjoni li biha ma setax jifhem is-sinifikat tal-aġir tiegħu jew ma setax jikkontrolla l-aġir tiegħu;
- iż-żwieġ ġie ċċelebrat bejn persuni li jiġi minn xulxin fil-grad ipprojbit mil-liġi, jiġifieri, qraba fil-linja diretta axxendenti jew dixxendenti, jew bejn l-aħwa inkluż bejn aħwa minn ġenitur wieħed;
- iż-żwieġ ġie ċċelebrat bejn ġenitur adottiv u l-wild adottiv tiegħu, ħlief meta r-relazzjonijiet legali stabbiliti bl-adozzjoni jkunu ntemmu;
- iż-żwieġ ġie ċċelebrat bejn tutur u l-persuna taħt il-kustodja tiegħu, jew bejn kuratur u persuna taħt il-kurazija tiegħu, qabel ma tkun spiċċat ir-relazzjoni ta’ kustodja jew kurazija ta’ bejniethom;
- wieħed mill-konjuġi kien diġà miżżewweġ.
F’dawn il-każijiet kollha, rikors għall-annullament taż-żwieġ jista’ jitressaq f’kull mument mingħajr skadenza, minn kull parti interessata jew mill-prosekutur pubbliku. Jekk iż-żwieġ jintemm minħabba mewt jew divorzju, ir-rikors għall-annullament ikun jista’ jitressaq biss mill-persuni bi drittijiet affettwati minn dawn iċ-ċirkostanzi. Jekk iż-żewġ konjuġi jkunu mietu, ma jistax jitressaq rikors għall-annullament taż-żwieġ tagħhom.
9 X'inhuma l-konsegwenzi legali ta' annullament taż-żwieġ?
Konjuġi bi żwieġ annullat jerġa’ lura għall-kunjom ta’ qabel iż-żwieġ. Jekk meta ġie ċċelebrat iż-żwieġ il-konjuġi ma kienx jaf illi ż-żwieġ kellu jiġi annullat, huwa jista’ jitlob lill-qorti tħallih iżomm il-kunjom taż-żwieġ.
Jekk meta ġie ċċelebrat iż-żwieġ, wieħed mill-konjuġi kien jaf illi ż-żwieġ seta’ jiġi annullat, il-konjuġi l-ieħor ikollu d-dritt jitlob mingħand il-konjuġi tal-ewwel mhux biss mezzi finanzjarji biex iżomm l-istess livell ta’ għajxien li kellu iżda wkoll kumpens għad-danni morali.
Meta ż-żwieġ jiġi annullat, iċ-ċirkostanzi li fihom jintemm l-obbligu ta’ eks konjuġi li jmantni lill-ieħor bl-istess livell ta’ għajxien huma l-istess bħal fil-każ ta’ divorzju (ara l-mistoqsija 3.4).
F’dak li jikkonċerna d-diviżjoni tal-propjetà minħabba annullament taż-żwieġ, kull eks konjuġi għandu dritt iżomm il-propjetà li kellu qabel iż-żwieġ u kull propjetà mixtrija minnu matul il-koabitazzjoni. Il-propjetà mixtrija flimkien trid tinqasam f’partijiet indaqs bejn l-eks konjuġi.
Jekk meta ġie ċċelebrat iż-żwieġ l-ebda wieħed mill-konjuġi ma kien jaf illi ż-żwieġ kellu jiġi annullat, il-propjetà tinqasam skont id-dispożizzjonijiet tad-Dritt Ċivili li jirregolaw id-diviżjoni tal-propjetà akkwistata waqt żwieġ validu. Madankollu, jekk wieħed biss mill-konjuġi ma kienx jaf illi ż-żwieġ kellu jkun annullat, il-proċedura dwar id-diviżjoni tal-propjetà akkwistata waqt żwieġ validu f’każ ta’ divorzju tapplika biss fir-rigward tal-konjuġi li ma kienx jaf illi ż-żwieġ kellu jkun annullat.
10 Hemm mezzi alternattivi mhux ġudizzjarji biex jissolvew il-kwistjonijiet relatati mad-divorzju mingħajr il-bżonn ta' rikors il-qorti?
Fil-Latvja, iż-żwieġ jista’ jinħall minn nutar fuq rikors konġunt tal-partijiet. Il-proċedura għall-ħall taż-żwieġ minn nutar hija prevista fit-Taqsima P tal-Liġi dwar in-Nutara. Nutar ċertifikat jista’ jordna l-ħall taż-żwieġ jekk il-konjuġi jkunu laħqu ftehim dwar id-divorzju u ma jkollhomx wild minuri tagħhom it-tnejn jew propjetà matrimonjali, jew, jekk il-konjuġi jkollhom wild minuri tat-tnejn jew propjetà matrimonjali u jkollhom ftehim bil-miktub dwar il-kustodja tal-wild minuri tat-tnejn, id-drittijiet tal-aċċess, il-manteniment tal-wild u d-diviżjoni tal-propjetà matrimonjali.
11 Fejn għandi nippreżenta r-rikors (petizzjoni) tiegħi għal divorzju/separazzjoni ġudizzjarja/annullament taż-żwieġ? Liema formalitajiet għandhom jitħarsu u liema dokumenti għandi nehmeż mar-rikors tiegħi?
Il-ħall taż-żwieġ minn nutar
Jekk iż-żwieġ ikun se jinħall minn nutar, ma hemmx ġuriżdizzjoni territorjali speċifika – il-partijiet jistgħu imorru għand liema nutar iridu fejn iridu fil-pajjiż. Dan ma jinkludix il-każijiet transfruntieri fejn il-ġuriżdizzjoni hija rregolata mir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 2201/2003. Jekk skont il-leġiżlazzjoni tal-Unjoni Ewropea jew leġiżlazzjoni internazzjonali oħra, divorzju transfruntier ma jkunx kopert mill-ġuriżdizzjoni tal-Latvja, nutar iċċertifikat ma jistax jibda l-proċedimenti tad-divorzju u jrid jinforma kif xieraq lill-konjuġi.
F’kawżi ta’ divorzju transfruntieri, il-liġi applikabbli tiġi deċiża skont ir-Regolament tal-Kunsill (UE) Nru 1259/2010 tal-20 ta’ Diċembru 2010 li jimplimenta kooperazzjoni msaħħa fil-qasam tal-liġi applikabbli għad-divorzju u għas-separazzjoni legali.
Rikors għad-divorzju mressaq quddiem nutar irid jindika dan li ġej:
- l-isem, il-kunjom u n-numru tal-identità personali ta’ kull konjuġi (jekk il-konjuġi ma jkollux numru tal-identità personali, is-sena, il-jum u x-xahar tat-twelid);
- is-sena, il-jum u x-xahar tat-tieġ u n-numru tal-entrata fir-reġistru;
- il-pajjiż fejn ġie rreġistrat iż-żwieġ u l-awtorità, jew denominazzjoni reliġjuża u l-ministru tar-reliġjon, li ż-żwieġ ġie ċċelebrat quddiemu;
- jekk il-konjuġi għandhomx tfal minuri tagħhom it-tnejn u jekk laħqux ftehim dwar il-kustodja tagħhom, kif ukoll l-eżerċizzju tad-drittijiet tal-aċċess, u l-manteniment;
- jekk il-konjuġi għandhomx kopropjetà, u jekk laħqux ftehim dwar id-diviżjoni ta’ din il-propjetà;
- il-kunjomijiet tal-konjuġi wara d-divorzju.
Ir-rikors irid jinkludi ċ-ċertifikat oriġinali taż-żwieġ, jew kopja jew estratt maħruġ mill-uffiċċju tar-reġistru pubbliku, jew dikjarazzjoni mill-istess uffiċċju.
Jekk il-konjuġi jkollhom wild minuri tagħhom it-tnejn jew propjetà matrimonjali, mar-rikors irid jiġi anness ftehim bil-miktub dwar il-kustodja tal-wild minuri tagħhom it-tnejn, id-drittijiet ta’ aċċess, il-manteniment tal-wild u d-diviżjoni tal-propjetà matrimonjali.
Il-ħall taż-żwieġ mill-qorti
Rikors għal divorzju jew annullament taż-żwieġ irid jitressaq quddiem il-qorti distrettwali jew tal-belt (rajona (pilsētas) tiesa) li jkollha l-ġuriżdizzjoni — normalment il-qorti tal-post tar-residenza dikjarata tal-intimat, jew fin-nuqqas ta’ hekk, tal-post tar-residenza de facto tal-intimat. Rikors jista’ jitressaq quddiem il-qorti tal-post tar-residenza dikjarata tar-rikorrent, jew fin-nuqqas ta’ hekk tal-post tar-residenza de facto tar-rikorrent, jekk:
- il-minuri jgħixu mar-rikorrent;
- iż-żwieġ li jrid jinħall ikun ma’ persuna li qiegħda tiskonta piena ta’ priġunerija;
- iż-żwieġ li jrid jinħall ikun ma’ persuna li ma għandiex post tar-residenza dikjarat, li r-residenza tagħha mhix magħrufa, jew li tgħix barra l-pajjiż.
Ir-regoli dwar il-ġuriżdizzjoni fi kwistjonijiet tad-divorzju, is-separazzjoni legali u l-annullament taż-żwieġ meta wieħed mill-konjuġi jkun abitwalment residenti fi Stat Membru ieħor, jew ikun ċittadin ta’ Stat Membru ieħor, huwa stabbiliti fir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 2201/2003 tas-27 ta’ Novembru 2003 dwar il-ġuriżdizzjoni u r-rikonoxximent u l-infurzar ta’ sentenzi fi kwistjonijiet matrimonjali u kwistjonijiet ta’ responsabbilità tal-ġenituri, u li jirrevoka r-Regolament (KE) Nru 1347/2000.
Hekk kif jiġi determinat liema jkun l-Istat Membru adattat, tapplika l-proċedura ċivili domestika ta’ dak l-Istat Membru.
Ir-regoli dwar il-ġuriżdizzjoni fi kwistjonijiet ta’ divorzju huma stabbiliti wkoll fi ftehimiet internazzjonali bilaterali dwar l-għajnuna u l-assistenza legali li ġew konklużi ma’ pajjiżi mhux tal-UE u li huma vinkolanti fuq il-Latvja.
Skont l-Artikoli 128 u 2351 tal-Liġi dwar il-Proċedura Ċivili, rikors tal-qorti jrid jindika dan li ġej:
- isem il-qorti li r-rikors se jiġi ppreżentat quddiemha;
- l-isem, il-kunjom, in-numru tal-identità personali u l-post tar-residenza rreġistrat, jew fin-nuqqas ta’ hekk, il-post tar-residenza de facto tar-rikorrent; f’każ ta’ persuna ġuridika, l-isem, in-numru ta’ reġistrazzjoni u l-uffiċċju rreġistrat. Ir-rikorrent jista’ jindika wkoll indirizz ieħor għall-korrispondenza mal-qorti;
- l-isem, il-kunjom, in-numru tal-identità personali, il-post tar-residenza rreġistrat u kull indirizz addizzjonali ieħor tal-intimat jew ta’ parti interessata, jew, fin-nuqqas ta’ hekk, il-post tar-residenza de facto tiegħu; f’każ ta’ persuna ġuridika, l-isem, in-numru ta’ reġistrazzjoni u l-uffiċċju rreġistrat. In-numru tal-identità personali jew in-numru ta’ reġistrazzjoni tal-intimat irid jiġi indikat jekk ikun magħruf;
- l-isem, il-kunjom, in-numru tal-identità personali u indirizz għall-korrispondenza mal-qorti tar-rappreżentant tar-rikorrent, jekk il-kawża tinfetaħ minn rappreżentant, jew f’każ ta’ persuna ġuridika, l-isem, in-numru tar-reġistrazzjoni u l-uffiċċju rreġistrat;
- f’talba għall-irkupru tal-flus, l-isem tal-istituzzjoni ta’ kreditu u n-numru tal-kont li l-pagament jista’ jsir fih, jekk ikun hemm;
- is-suġġett tat-talba;
- l-ammont tat-talba, jekk it-talba tista’ tiġi kkwantifikata fi flus, kif ukoll il-metodu tal-kalkolu tal-ammont li jrid jiġi rkuprat jew li qed jiġi kkontestat;
- il-fatti li r-rikorrent qed jibbaża t-talba tiegħu fuqhom, u l-provi li jikkorraborawhom;
- il-liġi li t-talba hija bbażata fuqha;
- it-talbiet tar-rikorrent;
- lista tad-dokumenti mehmuża mar-rikors;
- id-data ta’ meta sar ir-rikors, u kull informazzjoni oħra li tista’ tkun rilevanti.
Rikors għal divorzju jrid jindika wkoll dan li ġej:
- id-data minn meta l-partijiet bdew jgħixu separatament;
- jekk il-konjuġi l-ieħor jaqbilx mad-divorzju;
- jekk il-partijiet laħqux ftehim dwar il-kustodja tat-tfal, il-proċeduri għall-eżerċizzju tad-drittijiet tal-aċċess tal-ġenitur l-ieħor, il-manteniment, u d-diviżjoni tal-propjetà akkwistata fiż-żwieġ, jew jekk humiex se jressqu talbiet separati lill-qorti f’dan ir-rigward.
Ir-rikors irid ikun iffirmat mir-rikorrent jew mir-rappreżentant tiegħu. Fi kwistjoni ta’ divorzju jew ta’ annullament, ir-rappreżentant tal-parti jrid ikollu awtorizzazzjoni speċifika biex ikun jista’ jmexxi l-kawża. L-awtorizzazzjoni tar-rappreżentant f’każ ta’ divorzju jew annullament tkopri wkoll kull talba oħra relatata.
Dawn li ġejjin iridu jiġu mehmuża mar-rikors:
- kopja awtentika tar-rikors, biex tintbagħat lill-intimat;
- dokument illi juri li tħallset it-tariffa tal-Istat u spejjeż oħra tal-qorti skont il-proċedura u fl-ammont iffissat mil-liġi;
- dokument jew dokumenti li jaċċertaw iċ-ċirkostanzi li t-talba hija bbażata fuqhom (bħal ċertifikat tar-reġistrazzjoni taż-żwieġ).
12 Nista’ ningħata għajnuna legali biex inkopri l-ispejjeż tal-proċedura?
B’mod ġenerali, l-Istat jagħti għajnuna legali jekk il-mezzi jew livell ta’ introjtu ta’ persuna ma jippermettulhiex li tħares id-drittijiet tagħha, jew jekk f’daqqa waħda ssib ruħha f’sitwazzjoni jew f’diffikultà finanzjarja li wkoll ma tħallihiex tħares drittijietha (pereżempju minħabba diżastru naturali, forza maġġuri jew ċirkostanzi oħra mhux fil-kontroll tagħha), jew il-persuna tkun għalkollox dipendenti fuq l-Istat jew l-awtorità lokali, li għalhekk tagħmilha oġġettivament diffiċli biex il-persuna tħares id-drittijiet tagħha. L-għajnuna legali tingħata f’konformità mal-Liġi dwar l-Għajnuna Legali mill-Istat.
L-għajnuna legali tkopri l-ispejjeż relatati mat-tħejjija tad-dokumenti proċedurali, il-konsultazzjoni mal-avukat matul il-proċedimenti, ir-rappreżentanza fil-qorti, u l-eżekuzzjoni tas-sentenza tal-qorti.
Il-Latvja tipprovdi għajnuna legali wkoll f’konformità mar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 2201/2003.
13 Huwa possibbli li deċiżjoni relatata ma’ divorzju/separazzjoni ġudizzjarja/annullament taż-żwieġ tiġi appellata?
Fl-ewwel istanza, il-kawża tinstema’ minn qorti distrettwali jew tal-belt (rajona (pilsētas) tiesa). Jista’ jsir appell mid-deċiżjoni tagħha quddiem il-qorti reġjonali (apgabaltiesa), kif ukoll appell fil-kassazzjoni (kasācija).
Jekk iż-żwieġ irid jinħall minn nutar, ta’ min jinnota illi l-veraċità tad-dokumenti ċċertifikati skont il-proċedura statutorja ma tkunx tista’ tiġi kkontestata. Id-dokumenti jistgħu jiġu kkontestati permezz ta’ kawża separata.
Kull ilment dwar nutar ċċertifikat ma mexiex sew fit-twettiq ta’ dmirijietu, jew irrifjuta li jwettaq dmirijietu, irid jiġi ppreżentat lill-qorti reġjonali li tissorvelja lin-nutar fi żmien xahar mid-data ta’ meta n-nutar wettaq l-azzjoni li sar l-ilment dwarha jew irrifjuta li jwettaq l-azzjoni mitluba.
14 X'għandi nagħmel biex deċiżjoni dwar divorzju/separazzjoni ġudizzjarja/annullament taż-żwieġ mogħtija minn qorti fi Stat Membru ieħor tiġi rikonoxxuta f’dan l-Istat Membru?
Sentenza dwar divorzju, separazzjoni legali jew annullament taż-żwieġ mogħtija fi Stat Membru ieħor tiġi rikonoxxuta fil-Latvja kif previst fir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 2201/2003. Skont id-dispożizzjonijiet ta’ dak ir-regolament, sentenza mogħtija fi Stat Membru trid tiġi rikonoxxuta fl-Istati Membri l-oħrajn mingħajr arranġamenti ta’ proċedura speċjali. Kull parti li tixtieq tiggarantixxi r-rikonoxximent fil-Latvja ta’ sentenza ta’ divorzju, separazzjoni legali jew annullament taż-żwieġ mogħtija fi Stat Membru ieħor, skont il-proċeduri previsti fir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 2201/2003, tista’ titlob deċiżjoni li s-sentenza trid tiġi rikonoxxuta, jew ma tiġix rikonoxxuta, billi tressaq rikors għar-rikonoxximent (atzīšana) jew għar-rikonoxximent u l-eżekuzzjoni (atzīšana un izpildīšana) tas-sentenza barranija lill-qorti distrettwali jew tal-belt tal-post fejn trid tiġi eżegwita s-sentenza, jew tal-post tar-residenza ddikjarat tal-intimat, jew fin-nuqqas ta’ hekk, lill-qorti tal-post tar-residenza de facto tal-intimat.
Deċiżjoni dwar ir-rikonoxximent jew ir-rikonoxximent u l-eżekuzzjoni ta’ sentenza mogħtija minn qorti barranija tittieħed minn imħallef uniku, fuq il-bażi tar-rikors imressaq u d-dokumenti mehmuża miegħu, fi żmien 10 ijiem mid-data tal-preżentazzjoni tar-rikors, mingħajr ma jitħarrku l-partijiet. L-imħallef jista’ jiċħad ir-rikonoxximent tas-sentenza fil-Latvja biss għal waħda mir-raġunijiet għan-nonrikonoxximent imniżżlin fl-Artikolu 22 tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 2201/2003. Dawn jippermettu ċ-ċaħda ta’ rikonoxximent fil-Latvja ta’ sentenza mogħtija fi Stat Membru ieħor, fil-każijiet li ġejjin:
- jekk tali rikonoxximent imur manifestament kontra l-ordni pubbliku tal-Latvja;
- meta s-sentenza tingħata b’kontumaċja, jekk l-intimat ma jkunx ġie nnotifikat bl-att promotur jew b’dokument ekwivalenti b’ħin biżżejjed u b’tali mod illi l-intimat ikun jista’ jipprepara d-difiża tiegħu sakemm ma jiġix deċiż illi l-intimat aċċetta s-sentenza inekwivokabbilment;
- jekk is-sentenza ma tistax tiġi konċiljata ma’ sentenza mogħtija fi proċedimenti bejn l-istess partijiet fil-Latvja;
- jekk is-sentenza ma tistax tiġi konċiljata ma’ sentenza preċedenti mogħtija fi Stat Membru ieħor jew f’pajjiż li mhux tal-UE bejn l-istess partijiet, sakemm is-sentenza preċedenti tissodisfa l-kundizzjonijiet meħtieġa għar-rikonoxximent tagħha fil-Latvja.
Skont l-Artikolu 638 tal-Liġi dwar il-Proċedura Ċivili, rikors dwar ir-rikonoxximent ta’ sentenza jrid jindika wkoll:
- isem il-qorti li r-rikors se jiġi ppreżentat quddiemha;
- l-isem, il-kunjom, in-numru tal-identità personali (jew, fin-nuqqas ta’ hekk, data ta’ identifikazzjoni oħra) tar-rikorrent u l-indirizz għall-korrispondenza mal-qorti; f’każ ta’ persuna ġuridika, l-isem, in-numru ta’ reġistrazzjoni u l-uffiċċju rreġistrat;
- l-isem, il-kunjom, in-numru tal-identità personali (jew, fin-nuqqas ta’ hekk, data ta’ identifikazzjoni oħra), il-post tar-residenza ddikjarata u kull indirizz addizzjonali ddikjarat ieħor tal-intimat, jew, fin-nuqqas ta’ hekk, il-post tar-residenza de facto tal-intimat; f’każ ta’ persuna ġuridika, l-isem, in-numru ta’ reġistrazzjoni u l-uffiċċju rreġistrat;
- is-suġġett tar-rikors u ċ-ċirkostanzi li r-rikors huwa bbażat fuqhom;
- it-talba tar-rikorrent illi tiġi rikonoxxuta s-sentenza mogħtija minn qorti barranija, jew rikonoxxuta u eżegwita, kompletament jew parzjalment;
- ir-rappreżentant awtorizzat u l-indirizz tiegħu, jekk ġie mqabbad rappreżentant biex imexxi l-kawża fil-Latvja;
- lista tad-dokumenti mehmuża;
- id-data u l-ħin ta’ meta tfassal ir-rikors.
Skont l-Artikolu 37 tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 2201/2003, rikors dwar ir-rikonoxximent ta’ sentenza mogħtija minn qorti ta’ Stat Membru ieħor għandu jkun akkumpanjat minn:
- kopja tas-sentenza li tissodisfa l-kundizzjonijiet meħtieġa biex tiġi stabbilita l-awtentiċità;
- jekk is-sentenza ingħatat b’kontumaċja, dokument li jistabbilixxi illi l-kontumaċi ġie nnotifikat bl-att promotur (għad-divorzju, is-separazzjoni legali jew l-annullament taż-żwieġ); inkella, ir-rikorrent jista’ jippreżenta dokumenti li jindika illi l-intimat aċċetta inekwivokabbilment is-sentenza mogħtija b’kontumaċja;
- ċertifikat maħruġ minn awtorità kompetenti jew qorti tal-Istat Membru tal-oriġini tas-sentenza skont l-Artikolu 39 tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 2201/2003.
15 F'liema qorti għandi nirrikorri biex nopponi għar-rikonoxximent ta' deċiżjoni dwar divorzju/separazzjoni ġudizzjarja/annullament taż-żwieġ mogħtija minn qorti ta' Stat Membru ieħor? Liema proċedura tapplika f'dawn il-każijiet?
Skont ir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 2201/2003, hemm żewġ modi kif parti interessata tista’ toġġezzjona fil-Latvja għar-rikonoxximent ta’ sentenza ta’ divorzju, separazzjoni legali jew annullament taż-żwieġ mogħtija fi Stat Membru ieħor.
L-ewwel nett, skont l-Artikolu 21 tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 2201/2003, kull parti interessata tista’ titlob lil qorti għal deċiżjoni illi sentenza mogħtija fi Stat Membru ieħor ma għandhiex tiġi rikonoxxuta fil-Latvja.
It-tieni, l-intimat f’każ dwar ir-rikonoxximent ta’ sentenza jista’ jikkontesta r-rikonoxximent ta’ sentenza fil-Latvja anke jekk persuna oħra tkun diġà ppreżentat rikors għar-rikonoxximent tas-sentenza, u meta fuq il-bażi ta’ dak ir-rikors il-qorti distrettwali jew tal-belt tkun diġà irrikonoxxiet is-sentenza. L-intimat jista’ jqajjem eċċezzjonijiet għar-rikonoxximent fil-Latvja ta’ sentenza mogħtija fi Stat Membru ieħor billi jappella d-deċiżjoni tal-qorti distrettwali jew tal-belt li rrikonoxxiet is-sentenza. Skont l-Artikolu 33 tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 2201/2003, id-deċiżjoni ta’ qorti distrettwali jew tal-belt illi tirrikonoxxi sentenza mogħtija minn qorti ta’ Stat Membru ieħor tista’ tiġi appellata quddiem qorti reġjonali bil-preżentazzjoni ta’ eċċezzjoni anċillari (blakus sūdzība) lill-qorti li tkun ħadet id-deċiżjoni, u billi jibgħat ir-rikors lill-qorti reġjonali rispettiva. L-intimat jew ir-rikorrent jista’ jressaq id-deċiżjoni tal-qorti reġjonali dwar ir-rikonoxximent ta’ sentenza quddiem is-Senat tal-Qorti Suprema (Augstākās tiesas Senāts) billi jippreżenta eċċezzjoni anċillari lill-qorti li ħadet id-deċiżjoni u jibgħat ir-rikors lid-Dipartiment tal-Kawżi Ċivili tas-Senat tal-Qorti Suprema.
L-intimat jista’ joġġezzjona għar-rikonoxximent ta’ sentenza mogħtija fi Stat Membru ieħor fuq il-bażi ta’ waħda mir-raġunijiet għan-nonrikonoxximent previsti fl-Artikolu 22 tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 2201/2003 biss (ara l-mistoqsija 14).
16 Liema liġi tad-divorzju tiġi applikata mill-qorti fil-proċeduri ta’ divorzju bejn konjuġi li ma jgħixux f’dan l-Istat Membru jew li huma ta’ nazzjonalitajiet differenti?
Il-proċedura għall-għażla tal-liġi applikabbli hija prevista fir-Regolament tal-Kunsill (UE) Nru 1259/2010 tal-20 ta’ Diċembru 2010 li jimplimenta kooperazzjoni msaħħa fil-qasam tal-liġi applikabbli għad-divorzju u għas-separazzjoni legali (ir-Regolament Ruma III).
Links
https://www.llrx.com/2002/11/features-latvian-law-guide/ (bl-Ingliż)
Din il-paġna web hija parti minn L-Ewropa Tiegħek.
Nilqgħu l-feedback tiegħek dwar l-utilità tal-informazzjoni pprovduta.
Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali ta’ din il-paġna tinżamm mill-punt ta’ kuntatt tan-NĠE rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. La l-NĠE u lanqas il-Kummissjoni Ewropea ma jaċċettaw ebda responsabbiltà fir-rigward ta' kwalunkwe informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.