Rozwód i separacja sądowa

1 Po spełnieniu jakich warunków można uzyskać rozwód?

W Republice Słowackiej małżeństwo może zostać rozwiązane wyłącznie przez sąd.

2 Jakie są podstawy orzeczenia rozwodu?

Sąd może rozwiązać małżeństwo, jeżeli nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego, w następstwie czego małżeństwo nie może już spełniać swojej funkcji, a małżonkowie nie są w stanie kontynuować wspólnego pożycia.

Sąd ustala przyczyny rozkładu pożycia małżeńskiego i bierze je pod uwagę przy orzekaniu o rozwodzie. Orzekając o rozwodzie, sąd zawsze bierze pod uwagę interesy małoletnich dzieci.

3 Jakie są skutki rozwodu w odniesieniu do:

3.1 osobistych relacji pomiędzy małżonkami (np. nazwisko)?

Małżonek, który po zawarciu związku małżeńskiego przyjął nazwisko współmałżonka, może powiadomić urząd stanu cywilnego (matričný úrad) o zamiarze powrotu do nazwiska sprzed zawarcia małżeństwa w terminie trzech miesięcy od daty wydania prawomocnego wyroku orzekającego rozwód.

Małżonek, który po zawarciu związku małżeńskiego przyjął nazwisko współmałżonka i zachował nazwisko sprzed zawarcia małżeństwa jako drugi człon nazwiska, może powiadomić urząd stanu cywilnego o tym, że nie będzie się już posługiwać nazwiskiem współmałżonka, w terminie trzech miesięcy od daty wydania prawomocnego wyroku orzekającego rozwód.

3.2 podziału majątku małżonków?

Małżeńska wspólność majątkowa ustaje z chwilą rozwodu. Po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej kwestie majątkowe reguluje się zgodnie z zasadami ustanowionymi w § 150 kodeksu cywilnego (Občiansky zákonník). Zniesienie małżeńskiej wspólności majątkowej może nastąpić: a) w drodze umowy; b) na mocy orzeczenia sądu; c) po upływie określonego czasu.

3.3 małoletnich dzieci małżonków?

W wyroku orzekającym rozwód w odniesieniu do rodziców małoletniego dziecka sąd określa obowiązki rodziców względem małoletniego dziecka w okresie po orzeczeniu rozwodu, wskazując w szczególności, który rodzic będzie sprawował pieczę nad dzieckiem, reprezentował dziecko i zarządzał jego majątkiem. Zamiast orzeczenia sądu rodzice mogą zawrzeć umowę, w której określą swoje obowiązki.

Jeżeli rodzice nie osiągną porozumienia co do praw do kontaktów z małoletnim dzieckiem, sąd reguluje kwestie związane z tymi prawami w wyroku orzekającym rozwód. W stosownych przypadkach sąd może ograniczyć prawa jednego z rodziców do kontaktów z dzieckiem lub zabronić mu kontaktów z dzieckiem, jeżeli wymaga tego dobro dziecka.

Sąd określa również sposób, w jaki ten z rodziców, któremu nie przyznano prawa pieczy nad dzieckiem, ma łożyć na jego utrzymanie, lub zatwierdza zawartą między rodzicami umowę w sprawie wysokości świadczeń alimentacyjnych.

3.4 obowiązku alimentacyjnego względem współmałżonka?

Rozwiedziony małżonek, który nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, może zażądać od byłego współmałżonka wypłacania świadczeń alimentacyjnych na pokrycie podstawowych potrzeb, stosownie do możliwości byłego współmałżonka. Jeżeli małżonkowie nie osiągną porozumienia w tej kwestii, sąd określa wysokość świadczeń alimentacyjnych na podstawie pozwu wniesionego przez jednego z małżonków.

4 Co w praktyce oznacza termin prawny „separacja sądowa”?

W prawie słowackim nie przewidziano instytucji separacji sądowej.

5 Jakie są warunki orzeczenia separacji sądowej?

6 Jakie są skutki prawne separacji sądowej?

7 Co w praktyce oznacza termin „unieważnienie małżeństwa”?

Poza orzeczeniem rozwodu sąd może również wydać orzeczenie unieważniające małżeństwo. Małżeństwo takie uznaje się za niezawarte od samego początku (matrimonium nullum). Sąd może również orzec, że małżeństwo nigdy nie istniało (non matrimonium).

8 Jakie są warunki orzeczenia unieważnienia małżeństwa?

a. Sąd unieważnia małżeństwo z następujących przyczyn:

• pozostawanie przez jednego z małżonków w innym związku małżeńskim;
• stosunek pokrewieństwa w linii prostej lub bocznej albo stosunek przysposobienia;
• niewystarczający wiek do zawarcia małżeństwa, w przypadku gdy jedno z małżonków jest osobą małoletnią, która ukończyła 16. rok życia, ale nie ukończyła 18. roku życia;
• choroba psychiczna jednego z małżonków prowadząca do ograniczenia jego zdolności do czynności prawnych;
• oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński nie zostało złożone w sposób swobodny, wyraźny i jednoznaczny lub miało charakter pozorny.

Jeżeli małżeństwo zostało zawarte pomimo występowania jednej z wyżej wymienionych przeszkód małżeńskich, uznaje się je za istniejące do czasu uprawomocnienia się orzeczenia sądu o jego unieważnieniu.

b. Nieistnienie małżeństwa ustala się, jeśli oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński zostało złożone:

• pod przymusem;
• przez osobę małoletnią, która nie ukończyła 16. roku życia;
• przed urzędnikiem stanu cywilnego, który nie był uprawniony do jego przyjęcia – poza przypadkami wymienionymi w § 4 ust. 2 i 3 ustawy nr 36/2005 o prawie rodzinnym (Zákon o rodine) – lub wójtem/burmistrzem lub członkiem rady gminy/miasta, który nie był uprawniony do jego przyjęcia;
• przed przedstawicielem kościoła lub związku wyznaniowego niezarejestrowanych zgodnie z przepisami szczególnymi lub przed osobą nieposiadającą uprawnień do występowania jako duchowny zarejestrowanego kościoła lub związku wyznaniowego;
• w państwie trzecim przed organem, który nie był uprawniony do jego przyjęcia;
• przez pełnomocnika, który nie posiadał ważnego pełnomocnictwa lub którego pełnomocnictwo zostało odwołane zgodnie z przepisami tej ustawy.

9 Jakie są skutki prawne unieważnienia małżeństwa?

Małżeństwo, które sąd uznał za nieważne, traktuje się tak, jak gdyby nigdy nie zostało zawarte.

Po wydaniu orzeczenia sądu o unieważnieniu małżeństwa prawa i obowiązki małżonków względem wspólnych dzieci oraz ich stosunki majątkowe regulują odpowiednio przepisy mające zastosowanie do rozwiedzionych rodziców. Po wydaniu orzeczenia o unieważnieniu małżeństwa złożone przez małżonków oświadczenie w sprawie wspólnego nazwiska również staje się nieważne, a małżonkowie powracają do swoich nazwisk sprzed zawarcia małżeństwa.

10 Czy istnieją jakieś alternatywne sposoby, poza drogą sądową, rozwiązywania problemów związanych z rozwodem?

Małżeństwo może zostać rozwiązane wyłącznie przez sąd. Powiązane kwestie można rozstrzygnąć, stosując przepisy ustawy nr 420/2004 o mediacji (Zákon o mediácii).

11 Gdzie należy złożyć pozew/wniosek o rozwód/separację sądową/unieważnienie małżeństwa? Jakich formalności należy dopełnić i jakie dokumenty należy załączyć do pozwu/wniosku?

Pozew o rozwód, unieważnienie małżeństwa lub stwierdzenie nieistnienia małżeństwa należy wnieść do sądu rejonowego (okresný súd).

Sądem właściwym miejscowo jest sąd, na którego obszarze właściwości małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, pod warunkiem że przynajmniej jedno z małżonków w dalszym ciągu tam zamieszkuje. W przypadku braku takiego sądu sądem właściwym jest sąd powszechny właściwy dla miejsca zamieszkania pozwanego. Jeżeli sądu właściwego nie da się ustalić w ten sposób, za sąd właściwy uznaje się sąd powszechny właściwy dla miejsca zamieszkania powoda.

Pozew powinien spełniać wymogi określone w § 127 ustawy nr 160/2015 (kodeks postępowania cywilnego procesowego – Civilný sporový poriadok) oraz w § 25 i 26 ustawy nr 161/2015 (kodeks postępowania cywilnego nieprocesowego – Civilný mimosporový poriadok).

W pozwie należy wskazać, do którego sądu jest on skierowany, kim jest powód, czego dotyczy pozew oraz jakie jest jego żądanie. Składający pozew powinien go podpisać. W pozwie należy ponadto podać imiona i nazwiska stron, ich pełnomocników (w stosownych przypadkach), a także rzetelnie przedstawić kluczowe okoliczności faktyczne sprawy i zawrzeć wykaz dowodów, na których opiera się powód; w pozwie należy również wyraźnie określić żądanie pozwu. Powód musi załączyć do pozwu dowody z dokumentów, na których opiera swoje powództwo.

12 Czy mogę uzyskać pomoc prawną na pokrycie kosztów postępowania?

Przyznawanie pomocy prawnej regulują przepisy ustawy nr 327/2005 o przyznawaniu pomocy prawnej osobom potrzebującym pomocy materialnej (Zákon o poskytovaní právnej pomoci osobám v materiálnej núdzi).

Za wszczęcie postępowania rozwodowego pobiera się opłatę sądową. Każda ze stron postępowania może wnieść o zwolnienie z opłaty sądowej.

Na wniosek strony sąd może ją zwolnić z całości lub części opłat sądowych, jeżeli jej sytuacja finansowa za tym przemawia i pod warunkiem że wytoczone przez nią powództwo nie dotyczy dochodzenia lub ochrony prawa, które jest bezprzedmiotowe, lub nie jest z góry skazane na niepowodzenie. Jeżeli sąd nie postanowi inaczej, zwolnienie dotyczy całości postępowania i działa z mocą wsteczną; opłaty uiszczone przed wydaniem postanowienia o zwolnieniu z opłat nie podlegają jednak zwrotowi.

13 Czy istnieje możliwość wniesienia odwołania od orzeczenia rozwodu/separacji sądowej/unieważnienia małżeństwa?

Orzeczenie takie można zaskarżyć w terminie 15 dni od jego doręczenia.

14 Co powinienem zrobić, aby państwo członkowskie uznało orzeczenie rozwodu/separacji sądowej/unieważnienia małżeństwa wydane przez sąd innego państwa członkowskiego?

Należy złożyć wniosek o uznanie orzeczenia. Sądem właściwym jest Sąd Okręgowy w Bratysławie.

Prawomocne orzeczenia w sprawach małżeńskich wydane po 1 maja 2004 r. w innych państwach członkowskich (z wyjątkiem Danii) są uznawane zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczącym jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającym rozporządzenie (WE) nr 1347/2000. Orzeczenia uznaje się bez potrzeby przeprowadzania specjalnego postępowania; w szczególności nie przewidziano szczególnej procedury wprowadzania zmian we wpisach dokonanych w księgach stanu cywilnego. Zainteresowana strona może jednak zwrócić się o wydanie specjalnego postanowienia o uznaniu orzeczenia w sprawie małżeńskiej wydanego w innym państwie członkowskim. Sądem właściwym do rozpoznania sprawy o uznanie orzeczenia wydanego w innym państwie członkowskim jest Sąd Okręgowy w Bratysławie.

Jeżeli orzeczenie zostało wydane przez sąd w Danii lub przez sąd w innym państwie członkowskim przed 1 maja 2004 r., należy złożyć wniosek o uznanie prawomocnego orzeczenia w sprawie małżeńskiej wydanego w innym państwie członkowskim, jeśli co najmniej jedna ze stron postępowania posiada obywatelstwo słowackie. Stosowne postępowanie wszczyna się po wniesieniu wniosku przez osobę wskazaną jako strona w orzeczeniu wydanym w innym państwie członkowskim. Sądem właściwym do rozpoznania sprawy o uznanie orzeczenia wydanego w innym państwie członkowskim jest Sąd Okręgowy w Bratysławie.

15 Do którego sądu należy się zwrócić, aby sprzeciwić się uznaniu orzeczenia rozwodu/separacji sądowej/unieważnienia małżeństwa wydanego przez sąd innego państwa członkowskiego? Jaka procedura ma zastosowanie w takich sytuacjach?

Zainteresowana strona może zaskarżyć postanowienie o uznaniu lub nieuznaniu orzeczenia wydanego w innym państwie członkowskim. Środek zaskarżenia należy wnieść do Sądu Okręgowego w Bratysławie, a rozpozna je Sąd Najwyższy (Najvyšší súd).

16 Jakie przepisy prawa odnoszące się do rozwodu stosuje sąd w postępowaniu rozwodowym pomiędzy małżonkami, którzy nie mieszkają w danym państwie członkowskim, lub którzy są obywatelami różnych państw?

Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód przeprowadza się zgodnie z właściwymi przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo małżonkowie posiadali w chwili wszczęcia postępowania. Jeżeli małżonkowie są obywatelami różnych państw, postępowanie rozwodowe przeprowadza się na podstawie prawa słowackiego.

 

Ta strona jest częścią portalu Twoja Europa.

Państwa opinia na temat przydatności przedstawionych informacji jest dla nas ważna.