Περιεχόμενο που παρέχεται από
Ευρωπαϊκό Δικαστικό Δίκτυο (για αστικές και εμπορικές υποθέσεις)
1 Τι σημαίνουν στην πράξη οι όροι «διατροφή» και «υποχρέωση διατροφής»; Ποια πρόσωπα οφείλουν να καταβάλλουν διατροφή σε άλλα πρόσωπα;
Σύμφωνα με το άρθρο 128 του κώδικα οικογενειακού δικαίου, ως «υποχρέωση διατροφής» ορίζεται η υποχρέωση των συγγενών σε ευθεία γραμμή και των αδελφών να παρέχουν μεταξύ αλλήλων τα αναγκαία μέσα διαβίωσης (συμπεριλαμβανομένης της ένδυσης, τροφής, στέγασης, καυσίμων θέρμανσης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης), και, όπου απαιτείται, ανατροφής (συμπεριλαμβανομένης της φροντίδας για τη σωματική και διανοητική ανάπτυξη και για την πρόσβαση στην εκπαίδευση και στα πολιτιστικά αγαθά).
Ως «διατροφή» ορίζεται χρηματική παροχή ή παροχή σε είδος. Στην περίπτωση ανηλίκου, η διατροφή περιλαμβάνει την προσωπική συμμετοχή στην ανατροφή του και την προσωπική εργασία στο κοινό νοικοκυριό στο πλαίσιο της υποχρέωσης παροχής διατροφής.
Ως «αξίωση διατροφής» νοείται το δικαίωμα ενός προσώπου να απαιτήσει την εκπλήρωση της υποχρέωσης διατροφής την οποία υπέχει άλλο πρόσωπο έναντι του ιδίου.
Κατά κανόνα, η υποχρέωση διατροφής γεννάται στο πλαίσιο διαφόρων οικογενειακών δεσμών.
Ανάλογα με το είδος των εν λόγω δεσμών, το πολωνικό δίκαιο ορίζει τις ακόλουθες περιπτώσεις υποχρέωσης διατροφής:
- υποχρέωση διατροφής μεταξύ συγγενών (της οποίας ειδική μορφή είναι η υποχρέωση των γονέων έναντι του τέκνου): στην περίπτωση συγγενών δικαιούνται διατροφή μόνον πρόσωπα τα οποία βρίσκονται σε οικονομική δυσπραγία. Οι γονείς υποχρεούνται να καταβάλλουν διατροφή στα τέκνα τους τα οποία δεν είναι ακόμη σε θέση να συντηρούν τον εαυτό τους, εκτός εάν τα έσοδα από την περιουσία των τέκνων αρκούν για την κάλυψη των δαπανών για τη συντήρηση και ανατροφή τους. Τέκνα τα οποία έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους δεν έχουν δικαίωμα διατροφής, παρά μόνο εφόσον επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους και η επίδοσή τους μέχρι εκείνο το χρονικό σημείο δικαιολογεί τη σχετική απόφαση, καθώς και σε περίπτωση που η χορήγηση διατροφής δικαιολογείται για λόγους υγείας ή προσωπικής κατάστασης του τέκνου. Επίσης, οι γονείς δεν έχουν υποχρέωση διατροφής τέκνων τα οποία έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους και τα οποία, ενώ έχουν την ικανότητα να εργαστούν, ξεκινούν περαιτέρω σπουδές αλλά στη συνέχεια τις αμελούν, δεν παρουσιάζουν ικανοποιητική πρόοδο σε αυτές, δεν λαμβάνουν επαρκή βαθμολογία ή δεν επιτυγχάνουν στις εξετάσεις εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών και με αυτόν τον τρόπο δεν ολοκληρώνουν τις σπουδές εντός του χρονικού διαστήματος το οποίο προβλέπεται στο σχετικό πρόγραμμα σπουδών.
Εάν είναι αδύνατη ή υπερβολικά δυσχερής η εξασφάλιση διατροφής από το πρόσωπο που υπέχει την κύρια υποχρέωση καταβολής της διατροφής (γονέας), είναι δυνατή η άσκηση αγωγής κατά προσώπων που υπέχουν δευτερεύουσα υποχρέωση (π.χ. απώτεροι ανιόντες του τέκνου που είναι γονείς απόντος υπόχρεου). Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί ότι η μη καταβολή διατροφής από τον υπόχρεο δεν αρκεί αφ' εαυτής για την καταβολή διατροφής από τους απώτερους ανιόντες· για την εξασφάλιση διατροφής από τους απώτερους ανιόντες, το πρόσωπο που δικαιούται διατροφή πρέπει να βρίσκεται σε οικονομική δυσπραγία και οι απώτεροι ανιόντες πρέπει να είναι οικονομικά σε θέση να καταβάλουν διατροφή. Οι διαταγές διατροφής κατά απώτερων ανιόντων αφορούν συνήθως χαμηλότερα ποσά από εκείνα που επιδικάζονται σε βάρους του κύριου υπόχρεου διατροφής· - υποχρέωση διατροφής που απορρέει από σχέση υιοθεσίας: εάν αποκλειστική συνέπεια της υιοθεσίας είναι η δημιουργία σχέσης μεταξύ του υιοθετούντος και του υιοθετουμένου, η υποχρέωση διατροφής του πρώτου έναντι του δεύτερου υπερισχύει της σχετικής υποχρέωσης των ανιόντων και αδελφών του υιοθετουμένου έναντι του ιδίου, ενώ η υποχρέωση διατροφής του υιοθετουμένου έναντι των ανιόντων και αδελφών του έπεται κάθε άλλης σχετικής υποχρέωσης του υιοθετουμένου. Άλλως, ισχύουν για τον υιοθετούμενο οι κανόνες που περιγράφονται στο σημείο 1·
- υποχρέωση διατροφής μεταξύ συγγενών εξ αγχιστείας (μητριάς, πατριού, τέκνων αυτών): δικαίωμα διατροφής έχουν μόνο πρόσωπα τα οποία βρίσκονται σε οικονομική δυσπραγία, εάν, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η επιβολή της υποχρέωσης διατροφής συνάδει με τις αρχές της κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Σύμφωνα με την πολωνική νομοθεσία και νομολογία, ο όρος «οικονομική δυσπραγία» αναφέρεται στην αδυναμία ενός ατόμου να ικανοποιεί τις εύλογες ανάγκες του με τα δικά του μέσα και προσπάθειες·
- υποχρέωση διατροφής μεταξύ συζύγων κατά τη διάρκεια του γάμου: τα μέλη της οικογένειας μπορούν να απαιτήσουν «ισότιμο βιοτικό επίπεδο» για όλα τα μέλη της οικογένειας. Σύμφωνα με το άρθρο 27 του κώδικα οικογενειακού δικαίου και δικαίου κηδεμονίας, και οι δύο σύζυγοι υποχρεούνται, ανάλογα με τις ικανότητες, τα εισοδήματα και τις οικονομικές δυνατότητές τους, να συμβάλλουν στην ικανοποίηση των αναγκών της οικογένειας που έχουν δημιουργήσει με τη σχέση τους. Η υποχρέωση αυτή μπορεί επίσης να εκπληρώνεται, εν όλω ή εν μέρει, με την παροχή προσωπικής εργασίας για την ανατροφή των παιδιών και τη φροντίδα του κοινού νοικοκυριού·
- υποχρέωση διατροφής μεταξύ πρώην συζύγων μετά τη λύση του γάμου: εάν μόνον ένας από τους συζύγους κρίθηκε υπαίτιος για τη λύση της έγγαμης σχέσης, το δε διαζύγιο επιδεινώνει σημαντικά την οικονομική κατάσταση του συζύγου που δεν ευθύνεται για την εν λόγω λύση, αυτός/-ή μπορεί να απαιτήσει την ικανοποίηση των εύλογων αναγκών του/της, ακόμη και εάν δεν βρίσκεται σε οικονομική δυσπραγία. Σε άλλες περιπτώσεις, ο/η σύζυγος που βρίσκεται σε οικονομική δυσπραγία μπορεί να αξιώσει διατροφή από τον/την πρώην σύζυγο ανάλογα με τις εύλογες ανάγκες του/της και τα εισοδήματα και οικονομικές δυνατότητες του/της πρώην συζύγου. Η υποχρέωση διατροφής έναντι του/της πρώην συζύγου παύει να ισχύει όταν αυτός/-ή τελέσει νέο γάμο. Ωστόσο, στην περίπτωση που υπόχρεος διατροφής είναι ο/η πρώην σύζυγος που δεν έχει κριθεί υπεύθυνος/-η για τη λύση του γάμου, η υποχρέωση διατροφής λήγει πέντε έτη έπειτα από την έκδοση του διαζυγίου, εκτός εάν το δικαστήριο παρατείνει το χρονικό αυτό διάστημα με αίτημα του δικαιούχου της διατροφής, επί τη βάσει έκτακτων συνθηκών·
- υποχρέωση πατέρα τέκνου γεννημένου εκτός γάμου για διατροφή της μητέρας: πατέρας ο οποίος δεν είναι σύζυγος της μητέρας υποχρεούται να συμβάλει, αναλόγως των δυνατοτήτων του, στις δαπάνες εγκυμοσύνης και τοκετού καθώς και στη συντήρηση της μητέρας για περίοδο τριών μηνών κατά τη διάρκεια της λοχείας. Όταν συντρέχουν επιτακτικοί λόγοι, η μητέρα μπορεί να απαιτήσει από τον πατέρα να συμβάλει στις δαπάνες συντήρησής της για χρονικό διάστημα πέραν των τριών μηνών.
2 Μέχρι ποια ηλικία δικαιούται διατροφής το τέκνο; Υφίστανται διαφορετικοί κανόνες που να ρυθμίζουν τη διατροφή, αναλόγως του αν πρόκειται για ανηλίκους ή ενηλίκους;
Οι γονείς έχουν υποχρέωση διατροφής των τέκνων εκείνων τα οποία δεν είναι σε θέση να συντηρήσουν τον εαυτό τους. Δεδομένου ότι η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική έως την ηλικία των 18 ετών, τα τέκνα έχουν συνήθως δικαίωμα διατροφής έως τον χρόνο ενηλικίωσής τους ή έως τον χρόνο ολοκλήρωσης των σπουδών τους. Εάν ο δικαιούχος διατροφής αδυνατεί να συντηρήσει τον εαυτό του (για παράδειγμα λόγω ασθένειας ή αναπηρίας), η διατροφή μπορεί να χορηγείται επ’ αόριστον.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η υποχρέωση διατροφής δεν λήγει αυτοδικαίως με τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας του δικαιούχου, ούτε η εν λόγω λήξη εξαρτάται από απόφαση του δικαιούχου ή του γονέα υποχρέου διατροφής. Προκειμένου να διαπιστωθεί αν η υποχρέωση διατροφής θα πρέπει να λήξει, απαιτείται δικαστική απόφαση για να εκτιμηθεί αν το τέκνο που ενηλικιώνεται είναι ικανό να συντηρήσει τον εαυτό του κ.λπ. Η αίτηση για τη λήξη της υποχρέωσης διατροφής υποβάλλεται στο περιφερειακό δικαστήριο του τόπου κατοικίας του δικαιούχου. Αυτό ισχύει για τη διατροφή που διατάσσεται από δικαστήριο και όχι για τη λεγόμενη οικειοθελή διατροφή, η οποία διέπεται από ιδιωτική συμφωνία μεταξύ των μερών.
Κρατικό επίδομα διατροφής χορηγείται στους δικαιούχους έως το 18ο έτος της ηλικίας τους. Οι δικαιούχοι λαμβάνουν το σχετικό επίδομα έως την ηλικία των 25 ετών, εάν συνεχίζουν τις σπουδές τους σε σχολές ή ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ή για αόριστο χρονικό διάστημα εφόσον φέρουν πιστοποίηση ως πάσχοντες από βαριά αναπηρία. Προϋπόθεση για τη λήψη επιδομάτων από το ταμείο διατροφής είναι το οικογενειακό εισόδημα ανά άτομο να μην υπερβαίνει τα 900 PLN μηνιαίως. Σε περίπτωση υπέρβασης του ποσού αυτού λόγω της αρχής «złotówka za złotówkę» [«ένα ζλότι για ένα ζλότι»], ο δικαιούχος διατροφής δεν χάνει το εν λόγω δικαίωμα επί του επιδόματος. Ο δικαιούχος διατροφής λαμβάνει ένα ποσό το οποίο συνίσταται στη διαφορά μεταξύ του ποσού του επιδόματος από το ταμείο διατροφής που είναι καταβλητέο στον δικαιούχο αυτής και του ποσού κατά το οποίο υπήρξε υπέρβαση του οικογενειακού εισοδήματος (υπολογιζόμενου ανά άτομο στην οικογένεια). Εάν το ποσό της παροχής που υπολογίζεται κατ’ αυτόν τον τρόπο είναι μικρότερο από 100 PLN, δεν χορηγείται στήριξη.
3 Πρέπει να απευθυνθώ σε αρμόδια αρχή ή σε δικαστήριο προκειμένου να τύχω διατροφής; Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της διαδικασίας;
Προβλέπονται οι ακόλουθες περιπτώσεις:
1. ο υπόχρεος της διατροφής εκπληρώνει οικειοθελώς την υποχρέωση διατροφής·
2. τα μέρη καταρτίζουν εξωδικαστική συμφωνία σχετικά με την υποχρέωση διατροφής·
3. εάν ο υπόχρεος διατροφής αθετήσει την υποχρέωσή του, ο δικαιούχος μπορεί να ασκήσει αγωγή διατροφής ενώπιον του περιφερειακού δικαστηρίου (sąd rejonowy) του τόπου κατοικίας του (άρθρο 32 του κώδικα πολιτικής δικονομίας) ή του τόπου κατοικίας του εναγομένου (άρθρο 27 παράγραφος 1 του κώδικα πολιτικής δικονομίας). Εναλλακτικά, η σχετική αξίωση μπορεί να ασκηθεί στο πλαίσιο διαδικασίας έκδοσης διαζυγίου ή δικαστικού χωρισμού ενώπιον του αρμόδιου πρωτοδικείου (sąd okręgowy).
Η άσκηση της αγωγής διατροφής δεν βαρύνεται με δικαστικό ένσημο. Ωστόσο, η αγωγή πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις του δικογράφου, δηλαδή να περιλαμβάνει τα εξής: το δικαστήριο ενώπιον του οποίου ασκείται, τα ονόματα και τα επώνυμα των διαδίκων, τον αριθμό PESEL [εθνικό δελτίο ταυτότητας], τους νόμιμους εκπροσώπους και τους δικηγόρους τους, το είδος του δικογράφου, ακριβή περιγραφή του αιτήματος, το ποσό της αξίωσης, τα πραγματικά περιστατικά τα οποία θεμελιώνουν το αίτημα και τα οποία, όπου απαιτείται, θεμελιώνουν την αρμοδιότητα του δικαστηρίου, την υπογραφή του ενάγοντος ή του νομίμου εκπροσώπου ή πληρεξουσίου δικηγόρου του (με συνημμένο το έγγραφο της πληρεξουσιότητας), κατάλογο συνημμένων, τον τόπο κατοικίας ή έδρας των διαδίκων, των νομίμων εκπροσώπων και των πληρεξουσίων δικηγόρων τους, και περιγραφή της αξίωσης. Στα μεταγενέστερα δικόγραφα είναι υποχρεωτική η αναγραφή του αριθμού της υπόθεσης. Η αγωγή πρέπει επίσης να συνοδεύεται από πιστοποιητικό γέννησης του τέκνου στο οποίο αναφέρεται ότι το πρόσωπο κατά του οποίου ζητείται η διατροφή είναι ο γονέας του τέκνου· η αγωγή διατροφής μπορεί εναλλακτικά να ασκηθεί ταυτόχρονα με αγωγή αναγνώρισης πατρότητας·
4. είναι επίσης δυνατή η κατάρτιση συμβιβασμού ενώπιον συμβολαιογράφου, περίπτωση κατά την οποία το περιφερειακό δικαστήριο εκδίδει μόνο διαταγή εκτέλεσης του συμβιβασμού. Η υπογραφή συμφωνίας συμβιβασμού ενώπιον συμβολαιογράφου υπόκειται σε τέλος, όπως και η αίτηση για την έκδοση διαταγής εκτέλεσης·
5. συμβιβασμός μπορεί επίσης να καταρτιστεί ενώπιον του δικαστηρίου, περίπτωση κατά την οποία ο εναγόμενος μπορεί να απαλλαγεί από την καταβολή του δικαστικού τέλους ή να κληθεί να καταβάλει μόνο το ήμισυ του ποσού.
4 Μπορεί να υποβληθεί αίτηση διατροφής για λογαριασμό συγγενούς (σε περίπτωση καταφατικής απάντησης, έως ποιου βαθμού) ή ανηλίκου;
Αίτηση διατροφής μπορεί να υποβληθεί για λογαριασμό δικαιούχου από τα ακόλουθα πρόσωπα:
- από πληρεξούσιο (πέραν των δικηγόρων ή των νομικών συμβούλων, ως πληρεξούσιοι μπορούν να διοριστούν τα ακόλουθα πρόσωπα: γονείς, σύζυγος, αδελφοί, ανιόντες ή πρόσωπα τα οποία συνδέονται με τον δικαιούχο με υιοθεσία, καθώς και το πρόσωπο το οποίο διαχειρίζεται την περιουσία του δικαιούχου)·
- από εκπρόσωπο οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης αρμόδιο για θέματα κοινωνικής συνδρομής [σύμφωνα με τον νόμο για την κοινωνική συνδρομή, της 12ης Μαρτίου 2004, Εφημερίδα της Κυβέρνησης (Dziennik Ustaw) 2004, τεύχος 64, σημείο 593], οι εν λόγω εκπρόσωποι είναι: οι διευθυντές των δημοτικών κέντρων κοινωνικής συνδρομής ή των περιφερειακών κέντρων οικογενειακής στήριξης)·
- το άρθρο 61 παράγραφος 1 σημείο 1) του κώδικα πολιτικής δικονομίας ορίζει ότι μη κυβερνητικές οργανώσεις μπορούν, στο πλαίσιο των νόμιμων αρμοδιοτήτων τους, να κινούν διαδικασίες διατροφής αν έχουν λάβει την έγγραφη συγκατάθεση του οικείου φυσικού προσώπου·
- από εισαγγελέα, όταν αυτό απαιτείται για την προστασία του κράτους δικαίου και του δημοσίου συμφέροντος.
Οι νόμιμοι εκπρόσωποι ενεργούν για λογαριασμό των ανηλίκων οι οποίοι έχουν δικαίωμα διατροφής. Ωστόσο, όταν ο ανήλικος ενηλικιωθεί, ενεργεί ανεξάρτητα.
Πρόσωπο που συνοικεί με τον δικαιούχο διατροφής ή τον γνωρίζει δεν έχει δικαίωμα να ενεργεί για λογαριασμό του δικαιούχου διατροφής, εκτός εάν φέρει κάποια από τις ανωτέρω ιδιότητες.
5 Αν σκοπεύω να προσφύγω στη δικαιοσύνη, πώς μπορώ να γνωρίζω ποιο δικαστήριο είναι αρμόδιο;
Σύμφωνα με τον κώδικα πολιτικής δικονομίας, τα περιφερειακά δικαστήρια είναι καθ’ ύλην αρμόδια για υποθέσεις διατροφής. Κατά τόπον αρμόδιο δικαστήριο είναι το δικαστήριο του τόπου κατοικίας του δικαιούχου διατροφής ή του τόπου κατοικίας του υπόχρεου. Τα δικαστήρια τα οποία έχουν αρμοδιότητα για συγκεκριμένους δήμους παρατίθενται στον κανονισμό της 28ης Δεκεμβρίου 2018 του Υπουργείου Δικαιοσύνης για τον καθορισμό της έδρας και της αρμοδιότητας των εφετείων, των πρωτοδικείων και των περιφερειακών δικαστηρίων (Εφημερίδα της Κυβέρνησης 2018, σημείο 2548).
Όσον αφορά την αναγνώριση των αποφάσεων των δικαστηρίων των κρατών μελών της ΕΕ στην Πολωνία, αρμόδια είναι τα πρωτοδικεία [άρθρο 1151 παράγραφος 1 του κώδικα πολιτικής δικονομίας], εάν η απόφαση εκδόθηκε σε χρόνο κατά τον οποίο το κράτος στο οποίο εκδόθηκε δεν δεσμευόταν από το πρωτόκολλο της Χάγης της 23ης Νοεμβρίου 2007 σχετικά με το εφαρμοστέο δίκαιο στις υποχρεώσεις διατροφής (ΕΕ L 331 της 16.12.2009, σ. 17), δηλαδή εάν εκδόθηκε πριν από τις 18 Ιουνίου 2011.
Σύμφωνα με το άρθρο 1153 παράγραφος 14 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, οι ακόλουθοι τίτλοι είναι εκτελεστοί στην Πολωνία:
- αποφάσεις που έχουν εκδοθεί από δικαστήριο κράτους μέλους της ΕΕ και συμβιβασμοί και δημόσια έγγραφα που έχουν εκδοθεί από τέτοιο κράτος και εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1215/2012, αν είναι εκτελεστά·
- αποφάσεις που έχουν εκδοθεί από δικαστήριο κράτους μέλους της ΕΕ και συμβιβασμοί και δημόσια έγγραφα που έχουν εκδοθεί από τέτοιο κράτος και έχουν πιστοποιηθεί ως ευρωπαϊκός εκτελεστός τίτλος·
- ευρωπαϊκές διαταγές πληρωμής που έχουν εκδοθεί από δικαστήριο κράτους μέλους της ΕΕ και οι οποίες έχουν κηρυχθεί εκτελεστές στο εν λόγω κράτος σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1896/2006·
- αποφάσεις που έχουν εκδοθεί από δικαστήριο κράτους μέλους της ΕΕ με την ευρωπαϊκή διαδικασία μικροδιαφορών και για τις οποίες έχει εκδοθεί βεβαίωση στο εν λόγω κράτος σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 861/2007·
- αποφάσεις σε υποθέσεις διατροφής που έχουν εκδοθεί από δικαστήριο κράτους μέλους της ΕΕ το οποίο αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος στο πρωτόκολλο της Χάγης της 23ης Νοεμβρίου 2007 σχετικά με το εφαρμοστέο δίκαιο στις υποχρεώσεις διατροφής (ΕΕ L 331 της 16.12.2009, σ. 17), καθώς και συμβιβασμοί και δημόσια έγγραφα σε υποθέσεις διατροφής που προέρχονται από τα εν λόγω κράτη και εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 4/2009·
- αποφάσεις που έχουν εκδοθεί από δικαστήριο κράτους μέλους της ΕΕ και αφορούν μέτρα προστασίας που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 606/2013, αν είναι εκτελεστές.
6 Ως αιτών, υποχρεούμαι να χρησιμοποιήσω ενδιάμεσο για την προσφυγή στη δικαιοσύνη (π.χ. δικηγόρο, κεντρική ή τοπική αρχή, κλπ); Σε περίπτωση αρνητικής απάντησης, ποια διαδικασία ακολουθείται;
Στις υποθέσεις διατροφής δεν είναι απαραίτητη η εκπροσώπηση από δικηγόρο. Οι διάδικοι μπορούν να ενεργούν είτε αυτοπροσώπως είτε μέσω επαγγελματιών πληρεξουσίων.
Βλ. σημεία 7 και 20 για αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τη δυνατότητα αυτεπάγγελτου διορισμού δικηγόρου για την εκπροσώπηση του δικαιούχου διατροφής.
7 Υποχρεούμαι να καταβάλω κάποιο τέλος για την προσφυγή στη δικαιοσύνη; Σε περίπτωση καταφατικής απάντησης, σε τι ποσό είναι πιθανόν να ανέρχεται; Αν δεν διαθέτω επαρκή οικονομικά μέσα, μπορώ να τύχω νομικής συνδρομής για την κάλυψη της δαπάνης της σχετικής διαδικασίας;
Το πρόσωπο το οποίο αξιώνει τη χορήγηση διατροφής και το πρόσωπο κατά του οποίου στρέφεται η αξίωση για μείωση της διατροφής απαλλάσσονται από τα δικαστικά έξοδα [άρθρο 96 παράγραφος 1 σημείο 2) του νόμου για τα δικαστικά έξοδα σε αστικές υποθέσεις, της 28ης Ιουλίου 2005 (Εφημερίδα της Κυβέρνησης 2005, τεύχος 167, σημείο 1398, όπως έχει τροποποιηθεί)]. Τα πρόσωπα αυτά απαλλάσσονται πλήρως, γεγονός που σημαίνει ότι δεν υποβάλλονται σε δικαστικά έξοδα, έξοδα για την άσκηση έφεσης ή έξοδα αναγκαστικής εκτέλεσης.
Ο υπόχρεος διατροφής μπορεί επίσης να ζητήσει να απαλλαγεί από τα δικαστικά έξοδα όταν ζητεί τροποποίηση του ποσού που έχει επιδικαστεί. Στις περιπτώσεις αυτές, πρέπει να υποβάλλεται δήλωση περιουσιακών στοιχείων και εισοδημάτων, και το δικαστήριο λαμβάνει απόφαση μετά την εξέταση της υπόθεσης.
Επίσης, ο διάδικος ο οποίος απαλλάσσεται από τα δικαστικά έξοδα μπορεί να ζητήσει τη χορήγηση νομικής συνδρομής με τη μορφή του διορισμού δικηγόρου από το δικαστήριο. Αν γίνει δεκτό το αίτημα διορισμού δικηγόρου, η αμοιβή του δικηγόρου καταβάλλεται από τον αντίδικο του προσώπου υπέρ του οποίου διορίζεται ο δικηγόρος. Σε περίπτωση που ο τελευταίος ηττηθεί στη δίκη, η αμοιβή του δικηγόρου του καταβάλλεται από το Δημόσιο Ταμείο.
Τα σχετικά δικαιώματα των πολιτών των κρατών μελών ρυθμίζονται από τον νόμο, της 17ης Δεκεμβρίου 2004, σχετικά με τη νομική συνδρομή σε αστικές διαφορές οι οποίες εκδικάζονται σε κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σχετικά με το δικαίωμα σε συνδρομή με σκοπό την εξωδικαστική επίλυση διαφοράς πριν από την κίνηση πολιτικής δίκης (Εφημερίδα της Κυβέρνησης 2005, τεύχος 10, σημείο 67).
8 Τι είδους διατροφή είναι πιθανόν να επιδικάσει το δικαστήριο; Πώς υπολογίζεται το ποσό της διατροφής; Μπορεί να αναθεωρηθεί η απόφαση του δικαστηρίου αν οι δαπάνες διαβίωσης ή οι οικογενειακές συνθήκες μεταβληθούν; Σε περίπτωση καταφατικής απάντησης, με ποιο τρόπο (π.χ. μέσω του συστήματος αυτόματης τιμαριθμικής προσαρμογής);
Το ύψος της διατροφής εξαρτάται από το εισόδημα και την οικονομική δυνατότητα του υπόχρεου, καθώς και από τις εύλογες ανάγκες του δικαιούχου διατροφής. Οι ανάγκες του δικαιούχου διατροφής περιλαμβάνουν οτιδήποτε απαιτείται για τη διαβίωσή του, τόσο από την άποψη των υλικών αγαθών όσο και από την άποψη των άυλων (πολιτισμικών ή πνευματικών) αναγκών. Οι ανάγκες των ανηλίκων περιλαμβάνουν και το κόστος ανατροφής τους. Κατά την εκτίμηση του εισοδήματος και της οικονομικής δυνατότητας του υπόχρεου, δεν λαμβάνεται υπόψη το πραγματικό του εισόδημα αλλά το εισόδημα το οποίο αυτός θα μπορούσε να έχει εάν αξιοποιούσε πλήρως τις δυνατότητές του. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και ένας άνεργος ο οποίος δεν έχει σταθερό εισόδημα μπορεί να διαταχθεί να καταβάλει διατροφή και να υποβληθεί σε αναγκαστική εκτέλεση σε περίπτωση μη καταβολής της διατροφής.
Σε περίπτωση μεταβολής των συνθηκών, μπορεί να ζητηθεί η τροποποίηση της απόφασης περί διατροφής ή η κατάρτιση συμφωνίας διατροφής. Σχετικό αίτημα μπορεί να υποβληθεί από οποιοδήποτε μέρος στο πλαίσιο σχέσης διατροφής. Ανάλογα με τις πραγματικές συνθήκες, μπορεί ο εκάστοτε ενδιαφερόμενος να ζητήσει την ακύρωση της υποχρέωσης διατροφής ή την αύξηση ή μείωση του ποσού της διατροφής. Το ποσό της διατροφής μπορεί να μεταβληθεί σε περίπτωση μεταβολής των εύλογων αναγκών του δικαιούχου διατροφής ή της οικονομικής δυνατότητας του υπόχρεου.
Δεν ισχύει κάποιο συγκεκριμένο ποσό διατροφής στην Πολωνία, το δε ποσό της διατροφής δεν υπολογίζεται ως σταθερό ποσοστό του εισοδήματος του υπόχρεου. Το 2014 ο κατώτατος μικτός μισθός αντιστοιχούσε σε 1 680 πολωνικά ζλότι (PLN) (περίπου 400 ευρώ). Το 2013 ο μέσος μικτός μηνιαίος μισθός αντιστοιχούσε σε 3 650 PLN (περίπου 900 ευρώ). Το 2015 ο κατώτατος μικτός μισθός ανερχόταν σε 1 750 PLN, το 2016 σε 1 850 PLN, το 2019 σε 2 250 PLN και το 2020 σε 2 600 PLN· το 2021 ανέρχεται σε 2 800 PLN και το 2022 θα ανέλθει σε 3 010 PLN. Στην πράξη, στις περισσότερες περιπτώσεις το ποσό της διατροφής που επιδικάζεται από τα δικαστήρια κυμαίνεται μεταξύ 300 PLN και 1 000 PLN μηνιαίως ανά τέκνο. Το ποσό της διατροφής δεν υπόκειται σε αυτόματη αναπροσαρμογή με βάση την ηλικία του τέκνου ή το ποσοστό του πληθωρισμού.
9 Πώς και σε ποιον καταβάλλεται η διατροφή;
Την υποχρέωση καταβολής της διατροφής φέρει το πρόσωπο το οποίο ορίζεται ως υπόχρεος καταβολής της διατροφής σε εκτελεστό τίτλο. Κατά κανόνα, διατροφή η οποία επιδικάζεται στην Πολωνία είναι καταβλητέα σε πολωνικά ζλότι (PLN) στον νόμιμο εκπρόσωπο του ανηλίκου (σε μετρητά ή με τραπεζικό έμβασμα) σε μηνιαία βάση, συνήθως έως τη δέκατη ημέρα κάθε μήνα. Σε περίπτωση καθυστέρησης στην καταβολή, η απόφαση προβλέπει την επιβολή νόμιμου τόκου (από τις 4 Νοεμβρίου 2021 το επιτόκιο είναι 6,75 % ετησίως) επί του ανεξόφλητου ποσού (άρθρο 481 παράγραφος 2 του αστικού κώδικα).
Συνεπώς, κατά κανόνα η υποχρέωση διατροφής βαρύνει αποκλειστικά το πρόσωπο το οποίο υποχρεούται να καταβάλει διατροφή. Σε περίπτωση που το πρόσωπο αυτό δεν καταβάλει οικειοθελώς τη διατροφή, ο δικαιούχος μπορεί να υποβάλει αίτηση για την κίνηση διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης ενώπιον της αρμόδιας αρχής αναγκαστικής εκτέλεσης (συνήθως από δικαστικό επιμελητή). Η αναγκαστική εκτέλεση μπορεί επίσης να διενεργηθεί αυτεπαγγέλτως με αίτημα του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου το οποίο εξέδωσε την απόφαση με την οποία προσδιορίστηκε το ύψος της διατροφής. Ο δικαιούχος διατροφής μπορεί επίσης να προσκομίσει τον εκτελεστό τίτλο στον εργοδότη του υπόχρεου ή στην υπηρεσία που καταβάλλει τη σύνταξη του υπόχρεου και να ζητήσει την παρακράτηση της διατροφής από το ποσό που καταβάλλεται στον υπόχρεο. Το σχετικό αίτημα είναι δεσμευτικό για τον πληρωτή.
Μόλις το τέκνο ενηλικιωθεί, καθίσταται ανεξάρτητος δικαιούχος και η διατροφή πρέπει να καταβάλλεται στο ίδιο, εκτός εάν, ως ενήλικος δικαιούχος, συμφωνήσει με την προηγούμενη μορφή πληρωμής (π.χ. με τη χορήγηση πληρεξουσίου και την υποβολή του στο όργανο εκτέλεσης). Δεν απαιτείται να τροποποιηθεί η απόφαση διατροφής ή να υποδειχθεί ότι η διατροφή πρέπει να καταβάλλεται σε ενήλικα.
Όταν υποβάλλεται αίτηση εκτέλεσης κατά του υπόχρεου διατροφής, μπορεί να επιλεγεί οποιοσδήποτε δικαστικός επιμελητής. Σύμφωνα με το άρθρο 921 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, η αναγκαστική εκτέλεση επί ακινήτου διενεργείται από δικαστικό επιμελητή στο δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται το ακίνητο. Εάν το ακίνητο βρίσκεται εντός της δικαιοδοσίας περισσότερων δικαστηρίων, ο δικαιούχος επιλέγει μεταξύ αυτών. Ωστόσο, διαδικασία που κινείται κατόπιν αιτήματος πιστωτή μπορεί να συνεκδικασθεί με διαδικασία που κινείται κατόπιν αιτήματος άλλων πιστωτών. Για τον σκοπό αυτό, ο δικαστικός επιμελητής που κίνησε την αναγκαστική εκτέλεση θα ενημερώνει τον δικαστικό επιμελητή, ο οποίος μπορεί να είναι υπεύθυνος για την αναγκαστική εκτέλεση, σχετικά με την έναρξη και τη μετέπειτα ολοκλήρωση της αναγκαστικής εκτέλεσης.
10 Αν ο υπόχρεος σε διατροφή (οφειλέτης) δεν την καταβάλλει οικειοθελώς, ποια μέτρα μπορούν να ληφθούν ώστε να αναγκαστεί να την καταβάλει;
Εάν ο υπόχρεος καταβολής διατροφής δεν εκπληρώσει τη σχετική του υποχρέωση οικειοθελώς, μπορεί να εξαναγκαστεί να το πράξει (βλ. σημείο 9).
Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 209 του ποινικού κώδικα (Εφημερίδα της Κυβέρνησης 1997, τεύχος 88, σημείο 553), πρόσωπο το οποίο αποφεύγει να συμμορφωθεί με υποχρέωση διατροφής που επιβάλλεται με δικαστική απόφαση, συμβιβασμό που έχει καταρτιστεί ενώπιον δικαστηρίου ή άλλης αρχής ή με άλλη συμφωνία τιμωρείται με πρόστιμο, μη περιοριστικά της ελευθερίας μέτρα ή ποινή φυλάκισης ενός έτους κατ' ανώτατο όριο, αν το συνολικό οφειλόμενο ποσό υπερβαίνει τις τρεις περιοδικές δόσεις διατροφής ή, σε περίπτωση μη περιοδικής διατροφής, αν η καθυστέρηση υπερβαίνει τους τρεις μήνες. Εάν η συμπεριφορά του δράστη έχει ως αποτέλεσμα αδυναμία του δικαιούχου να ικανοποιήσει τις βασικές βιοτικές ανάγκες του, ο δράστης τιμωρείται με πρόστιμο, μη περιοριστικά της ελευθερίας μέτρα ή ποινή φυλάκισης δύο ετών κατ' ανώτατο όριο.
Το αδίκημα διώκεται κατόπιν έγκλησης του θύματος, οργανισμού κοινωνικής πρόνοιας ή φορέα αρμόδιου να λαμβάνει μέτρα σε βάρος οφειλετών διατροφής. Αν στο θύμα έχουν καταβληθεί οικογενειακά επιδόματα ή παροχές που καταβάλλονται σε περίπτωση αδυναμίας εκτέλεσης απαίτησης διατροφής, το αδίκημα διώκεται αυτεπαγγέλτως.
Στο άρθρο 5 παράγραφος 3b σημείο 2) του νόμου για την παροχή συνδρομής σε δικαιούχους διατροφής, της 7ης Σεπτεμβρίου 2007 (Εφημερίδα της Κυβέρνησης 2007, τεύχος 192, σημείο 1378) προβλέπεται ότι η αρμόδια αρχή μπορεί να ζητήσει την αναστολή της άδειας οδήγησης του υπόχρεου.
Σε περίπτωση άκαρπης αναγκαστικής εκτέλεσης, ο δικαστικός επιμελητής δύναται να αιτηθεί την εγγραφή του υπόχρεου στο μητρώο αφερέγγυων οφειλετών.
11 Παρακαλείστε να περιγράψετε με συντομία τυχόν περιορισμούς στους οποίους υπόκειται η εκτέλεση, ιδίως διατάξεις περί προστασίας του οφειλέτη καθώς και προθεσμίες παραγραφής ή αποσβεστικές προθεσμίες στο οικείο σύστημα αναγκαστικής εκτέλεσης.
Σύμφωνα με το άρθρο 1083 παράγραφος 2 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, αναγκαστική εκτέλεση για εκκρεμείς καταβολές διατροφής στο σύνολό τους χωρεί με τη μορφή κατάσχεσης του υπολοίπου του τραπεζικού λογαριασμού του υποχρέου.
Σύμφωνα με το άρθρο 833 παράγραφος 1 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, ο μισθός του υπόχρεου υπόκειται σε κατάσχεση στο μέτρο που ορίζεται στον εργατικό κώδικα. Κατά κανόνα, ο μισθός υπόκειται σε κατάσχεση σε ποσοστό 60 %. Επιτρέπεται επίσης η κατάσχεση ποσών τα οποία χορηγούνται από το Δημόσιο για ειδικούς σκοπούς, ιδίως επιχορηγήσεις και επιδόματα, σε ποσοστό που δεν υπερβαίνει τα 3/5 [άρθρο 831 παράγραφος 1 σημείο 2) του κώδικα πολιτικής δικονομίας].
Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 829 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, τα κατωτέρω εξαιρούνται από την αναγκαστική εκτέλεση:
- οικιακά είδη, κλινοσκεπάσματα, εσώρουχα και είδη ρουχισμού απολύτως απαραίτητα στον υπόχρεο και τα εξαρτώμενα μέλη της οικογένειάς του, καθώς και είδη ρουχισμού απολύτως απαραίτητα για την παροχή υπηρεσιών ή την άσκηση της επαγγελματικής του δραστηριότητας·
- η ποσότητα τροφίμων και καυσίμων που απαιτούνται για την κάλυψη των βασικών αναγκών του οφειλέτη και των εξαρτώμενων μελών της οικογένειάς του για χρονικό διάστημα ενός μήνα·
- μία αγελάδα, δύο κατσίκες ή τρία πρόβατα τα οποία απαιτούνται για τη διαβίωση του οφειλέτη και των εξαρτώμενων από αυτόν προσώπων, καθώς και επαρκής ποσότητα ζωοτροφής και στρωμνής για να επιβιώσουν μέχρι την επόμενη σοδειά·
- εργαλεία και λοιπά αντικείμενα που είναι αναγκαία για προσωπική χρήση από τον οφειλέτη για την εκτέλεση της επ’ αμοιβή εργασίας του, καθώς και πρώτες ύλες που απαιτούνται για την παραγωγική διαδικασία μίας εβδομάδας, με εξαίρεση τα μηχανοκίνητα οχήματα·
- στην περίπτωση οφειλετών που έχουν περιοδική μόνιμη απασχόληση, το χρηματικό ποσό που αντιστοιχεί στο τμήμα του μισθού που δεν υπόκειται σε αναγκαστική εκτέλεση για την περίοδο μέχρι την επόμενη ημερομηνία λήξης της προθεσμίας για την πληρωμή οφειλόμενου ποσού· και στην περίπτωση οφειλετών χωρίς κανονικό μισθό, το χρηματικό ποσό που είναι απολύτως αναγκαίο για τη διατροφή του οφειλέτη και των εξαρτώμενων μελών της οικογένειάς του για περίοδο δύο εβδομάδων·
- είδη τα οποία είναι απαραίτητα για εκπαιδευτικούς σκοπούς, προσωπικά έγγραφα, είδη διακόσμησης, αντικείμενα θρησκευτικής χρήσης και είδη καθημερινής χρήσης τα οποία θα μπορούσαν να πωληθούν μόνο σε τιμή σημαντικά κατώτερη της αξίας τους, έχουν όμως ιδιαίτερη χρηστική αξία για τον υπόχρεο·
- φαρμακευτικά προϊόντα κατά την έννοια του νόμου για τα φάρμακα, της 6ης Σεπτεμβρίου 2001 (Εφημερίδα της Κυβέρνησης 2019, σημείο 499, όπως έχει τροποποιηθεί) τα οποία είναι απαραίτητα για τη λειτουργία φορέα υγειονομικής περίθαλψης κατά την έννοια των νομικών διατάξεων σχετικά με την υγειονομική περίθαλψη για διάστημα τριών μηνών, και φαρμακευτικά προϊόντα που είναι απαραίτητα για τη λειτουργία του, κατά την έννοια του νόμου για τα φαρμακευτικά προϊόντα, της 20ής Μαΐου 2010 (Εφημερίδα της Κυβέρνησης, τεύχος 107, σημείο 679 και Εφημερίδα της Κυβέρνησης 2011, τεύχος 102, σημείο 586, και τεύχος 113, σημείο 637)·
- είδη ή εξοπλισμός τα οποία είναι απαραίτητα λόγω αναπηρίας του υπόχρεου ή μέλους της οικογένειάς του.
Σύμφωνα με το άρθρο 833 παράγραφος 6 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, τα επιδόματα διατροφής, η αποζημίωση που καταβάλλεται σε περίπτωση αδυναμίας εκτέλεσης αξίωσης διατροφής, οι οικογενειακές παροχές, τα οικογενειακά επιδόματα, τα επιδόματα φροντίδας ή επιδόματα τοκετού, τα επιδόματα ορφάνιας, τα επιδόματα φροντιστών, τα επιδόματα κοινωνικής πρόνοιας, τα επιδόματα ένταξης, τα επιδόματα ανατροφής και το εφάπαξ επίδομα που αναφέρεται στο άρθρο 10 του νόμου, της 4ης Νοεμβρίου 2016, σχετικά με το πρόγραμμα στήριξης «Za życiem» [«Διά βίου»] των εγκύων γυναικών και των οικογενειών τους (Εφημερίδα της Κυβέρνησης 2019, σημείο 473) επίσης δεν υπόκεινται σε αναγκαστική εκτέλεση.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης, κατόπιν διαβούλευσης με τον υπουργό Γεωργίας και τον υπουργό Οικονομικών, θα καθορίζει με υπουργική απόφαση τα αντικείμενα γεωργών τα οποία δεν υπόκεινται σε αναγκαστική εκτέλεση. (άρθρο 830 του κώδικα πολιτικής δικονομίας).
Επίσης, στο άρθρο 831 του κώδικα πολιτικής δικονομίας προβλέπεται ότι ποσοστό 75 % των ποσών, ειδικότερα, των παροχών κοινωνικής συνδρομής όπως ορίζονται στον νόμο για την κοινωνική συνδρομή, της 12ης Μαρτίου 2004, (Εφημερίδα της Κυβέρνησης 2013, σημείο 182, όπως έχει τροποποιηθεί), καθώς και των ποσών που είναι καταβλητέα στον υπόχρεο διατροφής από τον κρατικό προϋπολογισμό ή το Εθνικό Ταμείο Υγείας (Narodowy Fundusz Zdrowia) για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης κατά την έννοια του νόμου για τα επιδόματα υγειονομικής περίθαλψης που χορηγούνται από δημόσιους πόρους, της 27ης Αυγούστου 2004 (Εφημερίδα της Κυβέρνησης 2008, τεύχος 164, σημείο 1027, όπως έχει τροποποιηθεί) προτού τα επιδόματα αυτά καταβληθούν, δεν υπόκεινται σε αναγκαστική εκτέλεση, εκτός εάν πρόκειται για ποσά που οφείλονται στους εργαζομένους ή στους παρόχους υπηρεσιών του οφειλέτη που αναφέρονται στο άρθρο 5 σημείο 41) στοιχεία α) και β) του ανωτέρω νόμου.
Στο άρθρο 137 παράγραφος 1 του κώδικα οικογενειακού δικαίου προβλέπεται ότι οι αξιώσεις διατροφής παραγράφονται σε τρία έτη.
Το άρθρο 121 παράγραφος 1 του αστικού κώδικα ορίζει ότι, σε περίπτωση αξίωσης τέκνου κατά γονέα, η προθεσμία παραγραφής δεν αρχίζει κατά την περίοδο άσκησης της γονικής μέριμνας. Κάθε προθεσμία παραγραφής που έχει αρχίσει αναστέλλεται όσον αφορά τις αξιώσεις τέκνου.
12 Υπάρχει κάποιος οργανισμός ή αρχή που μπορεί να με βοηθήσει στην είσπραξη της διατροφής;
Όπως προαναφέρθηκε στο σημείο 4, αίτηση χορήγησης διατροφής μπορεί να υποβληθεί για λογαριασμό του δικαιούχου, μεταξύ άλλων, από τους διευθυντές των κέντρων κοινωνικής συνδρομής, από συγκεκριμένους φορείς κοινωνικής πρόνοιας, από τους εκπροσώπους οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης οι οποίοι είναι αρμόδιοι για θέματα κοινωνικής πρόνοιας και, σε ορισμένες περιπτώσεις, από τις εισαγγελικές αρχές. Οι φορείς αυτοί μπορούν επίσης να υποστηρίξουν τον δικαιούχο συμμετέχοντας στην εκκρεμή δίκη για τη χορήγηση διατροφής. Καθήκον τους είναι να παράσχουν υποστήριξη στον δικαιούχο κατά την εκδίκαση της υπόθεσης.
Τα πρωτοδικεία που ενεργούν ως κεντρική αρχή βάσει του διεθνούς δικαίου βοηθούν τους δικαιούχους να διεκδικήσουν την ικανοποίηση αξιώσεων διατροφής στο εξωτερικό. Μέσω του αρμόδιου πρωτοδικείου μπορεί επίσης να ζητηθεί νομική συνδρομή (όπως απαλλαγή από τα δικαστικά έξοδα ή διορισμός νόμιμου εκπροσώπου). Ωστόσο, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι το αν η εν λόγω νομική συνδρομή είναι δωρεάν ή εν μέρει απαιτητή εξαρτάται από τους κανόνες του κράτους υποδοχής.
Τα πρόσωπα που κατοικούν στο εξωτερικό και επιθυμούν να επιδιώξουν την ικανοποίηση αξιώσεων διατροφής από υπόχρεο που κατοικεί στην Πολωνία μπορούν να λάβουν βοήθεια από τις αρμόδιες κεντρικές αρχές στο εξωτερικό για την υποβολή της αίτησης (διαθέσιμος κατάλογος εδώ: https://www.gov.pl/web/stopuprowadzeniomdzieci/lista-organow-centralnych)·
σύμφωνα με την κατανομή αρμοδιοτήτων στις κεντρικές αρχές της Πολωνίας, οι εν λόγω αρχές θα διαβιβάζουν τα έγγραφα για περαιτέρω ενέργειες στο Υπουργείο Δικαιοσύνης (Τμήμα Διεθνών Οικογενειακών Διαδικασιών του Τμήματος Οικογενειακών Υποθέσεων και Ανήλικων).
Είναι επίσης δυνατή η υποβολή αίτησης απευθείας στο αρμόδιο περιφερειακό δικαστήριο ή στην αρμόδια αρχή εκτέλεσης.
Πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο λήψης δωρεάν νομικής συνδρομής παρέχονται επίσης σε αυτόν τον δικτυακό τόπο: https://np.ms.gov.pl
Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί ότι οι πολωνικές κεντρικές αρχές —τόσο το Υπουργείο Δικαιοσύνης όσο και τα περιφερειακά δικαστήρια— δεν εκπροσωπούν τους διαδίκους, ούτε μπορούν να παρέχουν νομικές συμβουλές στη θέση επαγγελματιών νομικών εκπροσώπων.
13 Μπορεί κάποιος οργανισμός (δημόσιος ή ιδιωτικός) να προκαταβάλει τη διατροφή ολικώς ή μερικώς αντί του οφειλέτη;
Ο νόμος για την παροχή νομικής συνδρομής σε δικαιούχους διατροφής, της 7ης Σεπτεμβρίου 2007, (Εφημερίδα της Κυβέρνησης 2009, τεύχος 1, σημείο 7, όπως έχει τροποποιηθεί), ορίζει τους κανόνες που διέπουν τη χορήγηση κρατικής συνδρομής σε δικαιούχους διατροφής στις περιπτώσεις που η αναγκαστική εκτέλεση απέβη άκαρπη.
Επίδομα από το ταμείο διατροφής μπορεί να ληφθεί μόνο αν το οικογενειακό εισόδημα ανά άτομο δεν υπερβαίνει τα 800 PLN μηνιαίως και, από την 1η Ιουλίου 2020, τα 900 PLN μηνιαίως.
Από την 1η Ιουλίου 2020 εφαρμόζεται επίσης ο κανόνας «ένα ζλότι για ένα ζλότι» —εάν το οικογενειακό εισόδημα ανά άτομο υπερβαίνει το ανωτέρω ποσό των 900 PLN, η στήριξη μειώνεται και οφείλεται στο ποσό που αντιστοιχεί στη διαφορά μεταξύ του ποσού του επιδόματος από το ταμείο διατροφής που οφείλεται στον δικαιούχο και του ποσού κατά το οποίο σημειώνεται υπέρβαση του οικογενειακού εισοδήματος ανά άτομο (άρθρο 9 παράγραφος 2a). Ωστόσο, εάν το επίδομα που υπολογίζεται κατ’ αυτόν τον τρόπο είναι χαμηλότερο από 100 PLN, εκδίδεται απορριπτική απόφαση και το επίδομα δεν καταβάλλεται (άρθρο 9 παράγραφος 2b).
Οι αιτήσεις υποβάλλονται στην αρμόδια δημοτική ή κοινοτική υπηρεσία του τόπου κατοικίας του δικαιούχου διατροφής. Η καταβολή των επιδομάτων από το ταμείο μπορεί επίσης να ανατεθεί σε οργανωτική μονάδα του δήμου, π.χ. σε κέντρο κοινωνικής πρόνοιας.
Ωστόσο, εάν ο δικαιούχος προκαταβολής διατροφής διαμένει σε ίδρυμα το οποίο παρέχει πλήρη φροντίδα (π.χ. σε κέντρο κοινωνικής συνδρομής, οικοτροφείο, σωφρονιστικό ίδρυμα ανηλίκων ή κρατητήριο) ή σε ανάδοχη οικογένεια ή εάν έχει τελέσει γάμο ή έχει τέκνο και δικαιούται οικογενειακό επίδομα, δεν λαμβάνει την προκαταβολή.
Ο νόμος εφαρμόζεται μόνο στις περιπτώσεις που ο δικαιούχος διατροφής είναι κάτοικος Πολωνίας κατά το χρονικό διάστημα χορήγησης του επιδόματος. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. https://www.gov.pl/web/rodzina/wiadczenia-z-funduszu-alimentacyjnego
14 Αν εγώ βρίσκομαι στο συγκεκριμένο κράτος μέλος και ο οφειλέτης έχει τη διαμονή του σε άλλη χώρα:
Εάν ο υπόχρεος διατροφής είναι κάτοικος εξωτερικού, ο δε δικαιούχος της διατροφής είναι κάτοικος Πολωνίας, το αρμόδιο πρωτοδικείο του τόπου κατοικίας του δικαιούχου, ενεργώντας ως αρμόδια κεντρική αρχή, παρέχει συνδρομή στον δικαιούχο για την υποβολή αίτησης χορήγησης διατροφής. Η εν λόγω συνδρομή συνίσταται στην παροχή στον δικαιούχο κάθε αναγκαίας πληροφορίας και συνδρομής για τη συμπλήρωση των απαιτούμενων εγγράφων και στον έλεγχο της τυπικής ορθότητας της αίτησης πριν από την υποβολή της αίτησης στην αρμόδια κεντρική αρχή στο εξωτερικό.
14.1 Μπορώ να τύχω της συνδρομής αρχής ή ιδιωτικού οργανισμού στο συγκεκριμένο κράτος μέλος;
Ναι [αρμόδια κεντρική αρχή που ορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 49 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 4/2009].
14.2 Σε περίπτωση καταφατικής απάντησης, πώς μπορώ να έλθω σε επαφή με την εν λόγω αρχή ή ιδιωτικό οργανισμό;
Το μέρος Α της αίτησης που υποβάλλεται βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 4/2009 του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2008, για τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων και τη συνεργασία σε θέματα υποχρεώσεων διατροφής, συμπληρώνεται από το πρωτοδικείο.
Κατάλογος των πρωτοδικείων που ασκούν καθήκοντα κεντρικής αρχής
| Δικαστήριο |
Διεύθυνση |
Tηλ: (+48) |
Φαξ: (+48) |
E-mail: |
| Πρωτοδικείο Białystok |
ul. Marii Skłodowskiej-Curie 1 15-950 Białystok |
85 745 92 20 |
85 7421517 |
|
| Πρωτοδικείο Bielsko-Biała |
ul. Cieszyńska 10 43-300 Bielsko-Biała |
33 499 04 88 |
33 4990488 |
|
| Πρωτοδικείο Bydgoszcz |
ul. Wały Jagiellońskie 2 85-128 Bydgoszcz |
52 325 31 55 |
52 3253255 |
|
| Sąd Okręgowy w Częstochowie |
ul. Dąbrowskiego 23/35 42-200 Częstochowa |
34 368 44 25 |
34 3684420 |
|
| Πρωτοδικείο Elbląg |
pl. Konstytucji 1 82-300 Elbląg |
55 611 24 09 55 611 24 08 |
55 6112215 |
|
| Πρωτοδικείο Gdańsk |
ul. Nowe Ogrody 30/34 80-803 Gdańsk |
58 321 31 19 [διατροφές] 58 321 31 41 [προϊστάμενος της διοικητικής υπηρεσίας] |
58 3213234 |
|
| Πρωτοδικείο Gliwice |
ul. Kościuszki 15 44-100 Gliwice |
32 338 00 52 |
32 3380204 |
|
| Πρωτοδικείο Gorzów Wielkopolski |
ul. Mieszka I 33 66-400 Gorzów Wielkopolski |
95 725 67 18 95 725 67 02 |
95 7202807 95 7256790 |
|
| Πρωτοδικείο Jelenia Góra |
al. Wojska Polskiego 56 58-500 Jelenia Góra |
75 641 51 13 |
75 7525113 |
|
| Πρωτοδικείο Kalisz |
al. Wolności 13 62-800 Kalisz |
62 765 77 64 |
62 7574936 |
|
| Πρωτοδικείο Katowice |
ul. Francuska 38 40-028 Katowice |
32 607 01 83 32 783 68 06 |
32 6070184 |
|
| Πρωτοδικείο Kielce |
ul. Seminaryjska 12 a 25-372 Kielce |
41 340 23 20 41 340 23 82 41 340 24 92 |
41 3402320 |
|
| Πρωτοδικείο Konin |
ul. Energetyka 5 62-510 Konin |
63 245 14 43 63 2423022 +172 |
63 2426569 |
|
| Πρωτοδικείο Koszalin |
ul. Waryńskiego 7 75-541 Koszalin |
94 342 87 50 |
94 3428897 |
|
| Πρωτοδικείο Κρακοβίας |
ul. Przy Rondzie 7 31-547 Kraków |
12 619 52 41 12 619 52 62 12 619 52 04 |
12 6195665 |
|
| Πρωτοδικείο Krosno |
ul. Sienkiewicza 12 38-400 Krosno |
13 437 36 71 13 437 36 73 |
13 4320570 |
|
| Πρωτοδικείο Legnica |
ul. Złotoryjska 40 59-220 Legnica |
76 754 50 36 |
76 7545107 76 7545012 |
|
| Πρωτοδικείο Lublin |
ul. Krakowskie Przedmieście 43 20-076 Lublin |
81 46010 04 |
81 4601013 |
|
| Πρωτοδικείο Łomża |
ul. Dworna 16 18-400 Łomża |
86 216 62 81 86 215 42 54 |
86 2166753 |
|
| Πρωτοδικείο Łódź |
XI Wydział Wizytacyjny (Τμήμα 11 – Επιθεώρηση) Plac Dąbrowskiego 5 90-921 Łódź [pokój (αίθουσα) 118] |
42 677 87 99 |
42 2126082 |
|
| Πρωτοδικείο Nowy Sącz |
ul. Pijarska 3 33-300 Nowy Sącz |
18 448 21 45 |
18 4482185 |
|
| Πρωτοδικείο Olsztyn |
ul. Dąbrowszczaków 44A 10-543 Olsztyn |
89 521 60 49 |
89 6123838 |
|
| Πρωτοδικείο Opole |
pl. Daszyńskiego 1 45-064 Opole |
77 541 81 34 |
77 5418109 |
|
| Πρωτοδικείο Ostrołęka |
ul. Gomulickiego 5 07-410 Ostrołęka |
29 765 01 30 |
29 7650181 |
|
| Πρωτοδικείο Piotrków Trybunalski |
ul. Słowackiego 5 97-300 Piotrków Trybunalski |
44 649 41 59 44 649 41 21 |
44 6478919 |
|
| Πρωτοδικείο Płock |
pl. Narutowicza 4 09-404 Płock |
24 269 73 20 24 269 73 64 |
24 2625253 |
|
| Πρωτοδικείο Poznań |
ul. Stanisława Hejmowskiego 2 61-736 Poznań |
61 628 37 30 61 628 37 31 61 628 37 34 |
61 6283739 |
|
| Πρωτοδικείο Przemyśl |
ul. Konarskiego 6 37 - 700 Przemyśl |
16 676 13 36 |
16 6761353 |
|
| Πρωτοδικείο Radom |
ul. Marszałka J. Piłsudskiego 10 26-600 Radom |
48 677 67 80 48 677 67 88 |
48 3680287 |
|
| Πρωτοδικείο Rybnik |
ul. Józefa Piłsudskiego 33 44-200 Rybnik |
32 784 05 78 |
32 7840402 |
|
| Πρωτοδικείο Rzeszów |
Plac Śreniawitów 3 35-959 Rzeszów |
17 875 63 94 |
17 8627265 |
|
| Πρωτοδικείο Siedlce |
ul. Sądowa 2 08-110 Siedlce |
25 640 78 46 |
25 6407812 |
|
| Πρωτοδικείο Sieradz |
al. Zwycięstwa 1 98-200 Sieradz |
43 826 66 50 43 826 66 07 |
43 8271014 |
|
| Πρωτοδικείο Słupsk |
ul. Zamenhofa 7 76-200 Słupsk |
59 846 95 43 59 846 95 13 |
59 8469424 59 8469429 |
|
| Πρωτοδικείο Suwałki |
ul. Waryńskiego 45 16-400 Suwałki |
87 563 12 13 87 563 13 00 |
87 5631303 |
|
| Πρωτοδικείο Szczecin |
ul. Małopolska 17 70-227 Szczecin |
91 483 01 70 91 483 01 47 |
91 4830170 |
|
| Πρωτοδικείο Świdnica |
pl. Grunwaldzki 14 58-100 Świdnica |
74 851 82 87 |
74 8518270 |
|
| Πρωτοδικείο Tarnobrzeg |
ul. Sienkiewicza 27 39-400 Tarnobrzeg |
15 688 25 00 |
15 6882678 15 8229756 |
|
| Πρωτοδικείο Tarnów |
ul. J. Dąbrowskiego 27 33-100 Tarnów |
14 688 74 09 |
14 6887417 |
|
| Πρωτοδικείο Toruń |
ul. Piekary 51 87-100 Toruń |
56 610 56 09 |
56 6555706 |
|
| Πρωτοδικείο Warszawa |
al. Solidarności 127 00-898 Warszawa |
22 440 11 54 [διατροφές] 22 654 44 43 |
22 6544411 |
|
| Πρωτοδικείο Warszawa-Praga στη Βαρσοβία |
ul. Poligonowa 3 04-051 Warszawa |
22 417 73 93 |
||
| Πρωτοδικείο Włocławek |
ul. Wojska Polskiego 22 87-800 Włocławek |
54 412 03 65 |
54 4118575 |
|
| Πρωτοδικείο Wrocław |
ul. Sądowa 1 50-046 Wrocław |
71 370 43 91 |
71 7482964 |
|
| Πρωτοδικείο Zamość |
ul. Wyszyńskiego 11 22-400 Zamość |
84 631 69 27 84 631 69 28 |
84 6316993 |
|
| Πρωτοδικείο Zielona Góra |
pl. Słowiański 1 65-069 Zielona Góra |
68 322 02 21 |
68 4567769 |
15 Αν εγώ βρίσκομαι σε άλλη χώρα και ο οφειλέτης βρίσκεται στο συγκεκριμένο κράτος μέλος:
15.1 Μπορώ να καταθέσω απευθείας αίτηση στην εν λόγω αρχή ή ιδιωτικό οργανισμό στο συγκεκριμένο κράτος μέλος;
Το άρθρο 55 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 4/2009 του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2008, για τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων και τη συνεργασία σε θέματα υποχρεώσεων διατροφής, δεν επιβάλλει τη διαβίβαση των αιτήσεων μέσω της κεντρικής αρχής του κράτους στο οποίο κατοικεί ο αιτών. Αιτήσεις που πληρούν τις τυπικές προϋποθέσεις που ορίζονται στα κεφάλαια IV και VI του κανονισμού και στον κώδικα πολιτικής δικονομίας μπορούν να αποστέλλονται απευθείας στο αρμόδιο πολωνικό δικαστήριο.
Λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις αρχές διαβίβασης διατίθενται στη διεύθυνση:
https://www.gov.pl/web/stopuprowadzeniomdzieci/lista-organow-centralnych
Οι αλλοδαπές αρχές διαβίβασης που ορίζονται στις δηλώσεις που επισυνάπτονται στον κανονισμό παρέχουν στον δικαιούχο της διατροφής όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, τον βοηθούν κατά τη συμπλήρωση των απαιτούμενων εγγράφων, ελέγχουν την τυπική ορθότητα της αίτησης και διαβιβάζουν την αίτηση στο εξωτερικό.
15.2 Σε περίπτωση καταφατικής απάντησης, πώς μπορώ να έλθω σε επαφή με την εν λόγω αρχή ή ιδιωτικό οργανισμό και τι είδους συνδρομή μπορώ να λάβω;
Αν έχει επιδικαστεί διατροφή και η υπόθεση εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 4/2009, ο δικαιούχος ο οποίος είναι κάτοικος εξωτερικού μπορεί να ακολουθήσει τη διαδικασία που προβλέπεται στον εν λόγω κανονισμό και να υποβάλει αίτηση στην αρμόδια αρχή διαβίβασης της χώρας στην οποία κατοικεί ή να υποβάλει αίτηση κήρυξης της εκτελεστότητας της αλλοδαπής απόφασης ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου (βλ. σημείο 5). Οι αιτήσεις αναγκαστικής εκτέλεσης μπορούν να υποβληθούν ενώπιον οποιουδήποτε δικαστικού επιμελητή.
Εάν η Πολωνία και η χώρα στην οποία κατοικεί ο δικαιούχος είναι συμβαλλόμενα μέρη σύμβασης ή διμερούς συμφωνίας σχετικά με την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε υποθέσεις διατροφής, η σχετική συνδρομή παρέχεται στο μέτρο που προβλέπεται από τη σχετική σύμβαση ή συμφωνία. Κατά κανόνα, οι διμερείς συμφωνίες προβλέπουν ότι οι αιτήσεις είτε υποβάλλονται απευθείας στα πολωνικά δικαστήρια είτε υποβάλλονται μέσω δικαστηρίου του κράτους έκδοσης της απόφασης. Στη δεύτερη περίπτωση, οι αιτήσεις διαβιβάζονται από τις κεντρικές αρχές, οι οποίες είναι συνήθως το Υπουργείο Δικαιοσύνης ή οι αρχές που έχουν κοινοποιηθεί στο πλαίσιο της σύμβασης της Νέας Υόρκης:
http://treaties.un.org/doc/Publication/MTDSG/Volume%20II/Chapter%20XX/XX-1.en.pdf
Στοιχεία των δικαστηρίων διατίθενται στη διεύθυνση:
https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/znajdz-wybrany-sad-powszechny
και τα στοιχεία των δικαστικών επιμελητών στη διεύθυνση: https://komornik.pl
16 Δεσμεύεται το συγκεκριμένο κράτος μέλος από το πρωτόκολλο της Χάγης του 2007;
Ναι, από τις 18 Ιουνίου 2011.
17 Αν το συγκεκριμένο κράτος μέλος δεν δεσμεύεται από το πρωτόκολλο της Χάγης του 2007, ποιο δίκαιο θα εφαρμοστεί στην αξίωση διατροφής, σύμφωνα με τους οικείους κανόνες ιδιωτικού διεθνούς δικαίου; Ποιοι είναι οι αντίστοιχοι κανόνες ιδιωτικού διεθνούς δικαίου;
Άνευ αντικειμένου.
18 Ποιοι είναι οι κανόνες για την πρόσβαση στη δικαιοσύνη σε διασυνοριακές υποθέσεις εντός της ΕΕ σύμφωνα με τη διάρθρωση του κεφαλαίου V του κανονισμού περί υποχρεώσεων διατροφής;
Οι κανόνες που ισχύουν στην Πολωνία είναι οι διατάξεις του νόμου, της 17ης Δεκεμβρίου 2004, σχετικά με τη νομική συνδρομή σε αστικές διαφορές οι οποίες εκδικάζονται σε κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Εφημερίδα της Κυβέρνησης 2005, τεύχος 10, σημείο 67, όπως έχει τροποποιηθεί) και της οδηγίας 2003/8/ΕΚ του Συμβουλίου, της 27ης Ιανουαρίου 2003, για βελτίωση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη επί διασυνοριακών διαφορών μέσω της θέσπισης στοιχειωδών κοινών κανόνων σχετικά με το ευεργέτημα πενίας στις διαφορές αυτές (ΕΕ L 26/41 της 31.1.2003, σ. 90), οι οποίες ισχύουν συμπληρωματικά προς τις διατάξεις του κώδικα πολιτικής δικονομίας και του νόμου για τα δικαστικά έξοδα σε αστικές διαφορές. Ο διάδικος που προσβλέπει στη λήψη συνδρομής οποιασδήποτε μορφής (π.χ. διορισμό δικηγόρου, μετάφραση εγγράφων, αποζημίωση εξόδων μετακίνησης) πρέπει να υποβάλει σαφές σχετικό αίτημα στο δικαστήριο κάνοντας χρήση του σχετικού εντύπου της ΕΕ.
19 Τι μέτρα έχει λάβει το συγκεκριμένο κράτος μέλος προκειμένου να διασφαλιστεί η άσκηση των δραστηριοτήτων που περιγράφονται στο άρθρο 51 του κανονισμού περί υποχρεώσεων διατροφής;
Στις 28 Απριλίου 2011 άρχισε να ισχύει ο νόμος για την τροποποίηση του κώδικα πολιτικής δικονομίας και ορισμένων άλλων νόμων (νόμος της 28ης Απριλίου 2011 για την τροποποίηση του κώδικα πολιτικής δικονομίας, του νόμου σχετικά με τη νομική συνδρομή σε αστικές διαφορές οι οποίες εκδικάζονται σε κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σχετικά με το δικαίωμα σε συνδρομή με σκοπό την εξωδικαστική επίλυση διαφοράς πριν από την κίνηση πολιτικής δίκης και του νόμου για την παροχή συνδρομής σε δικαιούχους διατροφής — Εφημερίδα της Κυβέρνησης 2011, τεύχος 129, σημείο 735), δυνάμει του οποίου κεντρική αρχή της Πολωνίας μπορεί να διατάξει την αρχή η οποία είναι αρμόδια για τον υπόχρεο να διεξαγάγει έρευνα σχετικά με τη διατροφή.
Σε περίπτωση που ο τόπος κατοικίας του εναγομένου ή του διαδίκου είναι άγνωστος, το Υπουργείο Δικαιοσύνης συμβουλεύεται τα κεντρικά και τοπικά μητρώα και αρχεία (ενώ μπορεί επίσης να συμβουλευτεί τη βάση δεδομένων PESEL.SAD) προκειμένου να καθορίσει το αρμόδιο δικαστήριο ή δικαστικό επιμελητή ή να απαντήσει σε αίτημα επιβολής συγκεκριμένων μέτρων. Επί του παρόντος, δεν σχεδιάζονται μεταβολές στη νομική βάση, στη χρηματοδότηση ή στο προσωπικό της κεντρικής αρχής, προκειμένου να διασφαλιστεί η άσκηση των δραστηριοτήτων που περιγράφονται στο άρθρο 51.
Αυτή η ιστοσελίδα είναι μέρος του ιστότοπου Η Ευρώπη σου.
Θα μας βοηθούσαν πολύ τα σχόλιά σας σχετικά με τη χρησιμότητα των παρεχόμενων πληροφοριών.
Την έκδοση αυτής της σελίδας στην εθνική γλώσσα διαχειρίζεται ο αντίστοιχος αρμόδιος επαφής του ΕΔΔ. Οι μεταφράσεις έχουν γίνει από την αρμόδια υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι τυχόν αλλαγές που επιφέρει η αρμόδια εθνική αρχή στο πρωτότυπο ενδέχεται να μην έχουν περιληφθεί ακόμα στις μεταφράσεις. Η Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Δικαστικό Δίκτυο δεν αναλαμβάνουν καμία απολύτως ευθύνη όσον αφορά πληροφορίες ή δεδομένα που περιέχονται ή αναφέρονται στο παρόν έγγραφο. Βλ. την ανακοίνωση νομικού περιεχομένου για τους κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας που ισχύουν στο κράτος μέλος που είναι αρμόδιο για την παρούσα σελίδα.