Schadeloosstelling vorderen van de dader

Hoe kan ik tijdens een proces (strafrechtelijke procedure) van een dader schadeloosstelling of andere vormen van genoegdoening vorderen, en tot wie moet ik die vordering richten?

Om vergoeding van door een strafbaar feit veroorzaakte schade te verkrijgen, kan een benadeelde zich wenden tot een strafrechter of een civiele rechter.

De belangrijkste procedurele middelen waarmee slachtoffers van een misdrijf een veroordeling tot betaling van schadevergoeding of compensatie kunnen verkrijgen, is het instellen van een civiele vordering in het kader van een strafprocedure. Het voordeel van deze benadering is dat alle voor de strafrechter vastgestelde bewijsmiddelen kunnen worden gebruikt, terwijl afzonderlijke civiele procedures voor een civiele rechter worden beheerst door het “beschikbaarheidsbeginsel”.

De bepalingen inzake het instellen van een civiele vordering in het kader van een strafprocedure zijn opgenomen in de artikelen 19 tot en met 28 van het Wetboek van Strafvordering.

Een civiele vordering die in een strafprocedure wordt ingesteld, heeft tot doel de personen civielrechtelijk aansprakelijk te stellen voor schade die is veroorzaakt door het strafbare feit waarop de strafprocedure betrekking heeft.

Een civiele vordering kan worden ingesteld door een benadeelde partij — of haar rechtsopvolgers — die een civiele partij is in een procedure tegen een beklaagde en, in voorkomend geval, een civielrechtelijk aansprakelijke partij.

Wanneer de benadeelde partij handelingsonbekwaam of beperkt handelingsbekwaam is, kan de civiele vordering namens haar worden ingesteld door een wettelijke vertegenwoordiger of, in voorkomend geval, een openbaar aanklager.

Indien zij zich niet als civiele partij in een strafprocedure hebben gevoegd, kunnen benadeelde partijen of hun rechtsopvolgers bij de civiele rechter een vordering instellen tot vergoeding van de door een strafbaar feit veroorzaakte schade.

Op welk punt in de strafrechtelijke procedure moet ik mijn vordering indienen?

Aan het begin van de eerste terechtzitting wordt de benadeelde partij geïnformeerd over het recht om zich als civiele partij te voegen in de strafprocedure.

Een verzoek om civiele partijstelling (cerere de constituire ca parte civilă) kan zowel tijdens de fase van het strafrechtelijk vooronderzoek als tijdens het proces worden ingediend bij de raadkamer, maar moet vóór het begin van het gerechtelijk onderzoek worden ingediend.

Zolang het gerechtelijk onderzoek nog loopt, kan de civiele partij eventuele schrijffouten in het verzoek om civiele partijstelling rechtzetten, de vordering verhogen of verlagen, en vergoeding vorderen van materiële schade in de vorm van contante betaling, indien vergoeding in natura niet langer mogelijk is.

Wat kan ik in die vordering vragen en hoe moet ik dat formuleren (een totaalbedrag opgeven en/of de afzonderlijke schadeposten, gederfde winst en rente specificeren)?

De civiele partijstelling gebeurt schriftelijk of mondeling. De aard en het bedrag van de vordering moeten worden vermeld, samen met de gronden en bewijzen waarop de vordering is gebaseerd.

Indien dit mondeling gebeurt, moet de rechtbank dit in een proces-verbaal of, in voorkomend geval, in een gerechtelijke beslissing (încheiere) vastleggen.

Is er een specifiek formulier voor dergelijke verzoeken?

Er is geen specifiek formulier, maar een civiele vordering kan in een strafprocedure worden ingesteld indien aan de volgende voorwaarden is voldaan: de civiele partij sluit zich aan bij de procedure voordat het gerechtelijk onderzoek begint. Dit geschiedt schriftelijk of mondeling, met vermelding van de aard en het bedrag van de vordering, alsmede de gronden en bewijzen waarop de vordering is gebaseerd.

Welk bewijs moet ik overleggen ter ondersteuning van mijn vordering?

In strafprocedures wordt onder “bewijs” verstaan elk feit dat dient om het al dan niet bestaan van een strafbaar feit vast te stellen, de persoon te identificeren die het heeft gepleegd en de omstandigheden te bepalen die nodig zijn om de zaak op billijke wijze op te lossen, en dat bijdraagt tot het vaststellen van de waarheid in de strafprocedure.

Zijn er aan mijn vordering gerechtskosten of andere kosten verbonden?

Een civiele vordering tot vaststelling van de civielrechtelijke aansprakelijkheid van een beklaagde en/of een civielrechtelijk aansprakelijke partij die bij de strafrechter of civiele rechter wordt ingesteld, is vrijgesteld van gerechtskosten (taxă de timbru).

Kan ik voor en/of tijdens de procedure rechtsbijstand krijgen? Kan ik rechtsbijstand krijgen wanneer ik niet woon in het land waar de procedure plaatsvindt?

Partijen en procespartijen in strafprocedures worden vertegenwoordigd of bijgestaan door een advocaat.

Tijdens de strafrechtelijke vervolging heeft de advocaat van de benadeelde het recht om in kennis te worden gesteld van de datum en het tijdstip van het strafrechtelijk onderzoek of van de terechtzitting voor de rechter voor de rechten en vrijheden (judecător de drepturi și libertăți) en om aanwezig te zijn in elke fase van de strafvervolging, tenzij de wet anders bepaalt, het recht om het dossier in te zien en verzoeken en verklaringen in te dienen. Tegelijkertijd heeft de advocaat van de benadeelde het recht om de tijd en de faciliteiten te krijgen die nodig zijn om zich voor te bereiden en een doeltreffende verdediging te voeren.

Rechtsbijstand voor de benadeelde is verplicht wanneer deze niet handelingsbekwaam of beperkt handelingsbekwaam is, en wanneer de benadeelde het slachtoffer is van strafbare feiten op het gebied van mishandeling van minderjarigen, huiselijk geweld, mensenhandel en uitbuiting van kwetsbare personen, strafbare feiten tegen de seksuele vrijheid en integriteit enz. Wanneer de rechter van oordeel is dat de benadeelde partij zich om bepaalde redenen niet kan verdedigen, zorgt hij voor een door de rechtbank aangewezen advocaat om haar te verdedigen.

De benadeelde partij heeft het recht om kosteloos een tolk ter beschikking te worden gesteld wanneer zij het Roemeens niet begrijpt, goed spreekt of niet kan communiceren in die taal, en heeft recht op vertaling van elke buitengerechtelijke afdoening (soluție de netrimitere în judecată) in een taal die zij begrijpt wanneer zij het Roemeens niet begrijpt.

Wanneer kan de strafrechter mijn vordering tegen de beklaagde afwijzen of weigeren er uitspraak over te doen?

Zoals hierboven vermeld, kan een civiele vordering worden ingesteld in het kader van een strafprocedure indien aan de volgende voorwaarden is voldaan: de civiele partij sluit zich aan bij de procedure voordat het gerechtelijk onderzoek begint. Dit geschiedt schriftelijk of mondeling, met vermelding van de aard en het bedrag van de vordering, alsmede de gronden en bewijzen waarop de vordering is gebaseerd.

Overeenkomstig het Wetboek van Strafvordering laat de rechtbank een civiele vordering onbeslecht in de volgende gevallen: vrijspraak van de beklaagde; beëindiging van de strafprocedure op grond van het feit dat het feit niet onder het strafrecht valt, er geen voorafgaande klacht, toestemming of verwijzing naar de bevoegde instantie is geweest, noch enige andere wettelijke voorwaarde om vervolging in te stellen; amnestie; het overlijden van de verdachte of beklaagde of de doorhaling van de verdachte of beschuldigde rechtspersoon is bevolen; het gezag van een definitieve beslissing (gezag van gewijsde) is van toepassing; een met een andere staat overeengekomen overdracht van vervolging overeenkomstig de wet heeft plaatsgevonden; in geval van beëindiging van de strafprocedure na intrekking van de voorafgaande klacht; en indien de rechtbank een schikking aanvaardt en er geen schikkings- of bemiddelingsakkoord tussen de partijen bij de civiele procedure is bereikt. In dat geval kan de benadeelde partij bij de civiele rechter een vordering instellen tot vergoeding van door een strafbaar feit veroorzaakte schade.

Kan ik hoger beroep of een ander rechtsmiddel instellen tegen een dergelijke beslissing?

Indien een rechtbank de civiele vordering onbeslecht laat, kan de benadeelde partij bij de civiele rechter een vordering instellen tot vergoeding van de door een strafbaar feit veroorzaakte schade.

Indien een strafrechter uitspraak heeft gedaan over de civiele vordering, kan een benadeelde partij die niet tevreden is met die uitspraak, daartegen binnen tien dagen na het wijzen van die uitspraak of, in voorkomend geval, binnen tien dagen na de betekening van de uitspraak hoger beroep instellen.

Als de rechter mij schadeloosstelling heeft toegekend, hoe kan ik er dan zeker van zijn dat de beslissing tegen de dader ten uitvoer wordt gelegd en op welke hulp kan ik daarvoor een beroep doen?

Beslissingen betreffende civiele schadevergoeding en kosten die aan de partijen verschuldigd zijn en die deel uitmaken van een strafvonnis, worden overeenkomstig het civiel recht ten uitvoer gelegd.

Een verplichting uit hoofde van een rechterlijke beslissing of een andere executoriale titel wordt in eerste instantie op vrijwillige basis nagekomen.

Indien de schuldenaar de verplichting niet vrijwillig nakomt, wordt de naleving gewaarborgd door middel van tenuitvoerleggingsmaatregelen, die in gang worden gezet door een beroep te doen op een tenuitvoerleggingsinstantie.

De tenuitvoerlegging van een executoriale titel geschiedt, tenzij de wet anders bepaalt, door een gerechtsdeurwaarder (executor judecătoresc).

De tenuitvoerleggingsprocedure is de tweede fase van de civiele procedure en is in de eerste plaats bedoeld om de daadwerkelijke uitoefening van een door een rechterlijke beslissing of een andere executoriale titel erkend recht te waarborgen. De tenuitvoerleggingsprocedure zorgt ervoor dat een schuldeiser die houder is van een door een rechterlijke beslissing/executoriale titel erkend recht, de schuldenaar kan dwingen de verplichtingen na te komen die hij heeft geweigerd vrijwillig na te komen.

De tenuitvoerleggingsbepalingen zijn opgenomen in de artikelen 622 tot en met 914 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering.