Επιχειρήσεις και ανθρώπινα δικαιώματα

1. Τι δικαστική προστασία έχω στη χώρα σας ως θύμα παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις οποίες εμπλέκονται επιχειρήσεις; Στην προστασία αυτή περιλαμβάνεται αποζημίωση;

Όπως και σε άλλα κράτη μέλη, η διεθνής δικαιοδοσία καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τον κανονισμό Βρυξέλλες Ια (κανονισμός αριθ. 1215/2012). Ως εκ τούτου, ιδίως όταν η επιχείρηση (ή υποκατάστημα) έχει την έδρα της στην Αυστρία, είναι δυνατή η άσκηση αγωγής, ανεξαρτήτως του τόπου κατοικίας του ενάγοντος και/ή της ιθαγένειάς του. Άλλες δωσιδικίες προβλέπονται, για παράδειγμα, στο άρθρο 7 του κανονισμού, με βάση τον τόπο όπου συνέβη το ζημιογόνο γεγονός ή τον τόπο όπου θα έπρεπε να εκπληρωθεί η συμβατική υποχρέωση.

2. Έχετε ειδικούς κανόνες για κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Οι κανόνες αυτοί ισχύουν και για περιβαλλοντικά εγκλήματα ή περιπτώσεις σοβαρής εργασιακής εκμετάλλευσης;

Ο αυστριακός νόμος περί εξωσυμβατικής ευθύνης δεν περιέχει ειδικές διατάξεις για τις κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο, εάν η κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οδηγεί σε προσβολή ατομικού δικαιώματος που προστατεύεται από τον νόμο, μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο γενικής εξωσυμβατικής ευθύνης. Για παράδειγμα, το πρόσωπο που εκ προθέσεως ή εξ αμελείας προσβάλλει παράνομα τη σωματική ακεραιότητα, την υγεία, την ελευθερία, την ιδιοκτησία ή άλλο δικαίωμα άλλου προσώπου υποχρεούται να καταβάλει αποζημίωση. Σε περίπτωση βλάβης της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας, της υγείας, της ελευθερίας, της ιδιοκτησίας ή άλλων δικαιωμάτων, δεν ευθύνεται μόνο το πρόσωπο που προκάλεσε άμεσα τη ζημία, αλλά και κάθε πρόσωπο που δεν έχει λάβει τα αναγκαία και εύλογα μέτρα για την αποφυγή ζημιών σε τρίτους, εάν το εν λόγω πρόσωπο έχει δημιουργήσει πηγή κινδύνου (υποχρέωση προστασίας — Verkehrssicherungspflicht).

Από την άποψη του ποινικού δικαίου, οι κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνιστούν επίσης κοινά εγκλήματα.

3. Είμαι θύμα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων η οποία προκλήθηκε από δραστηριότητες μιας ευρωπαϊκής διεθνικής εταιρείας που έλαβαν χώρα εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχω πρόσβαση στα δικαστήρια της χώρας σας εάν δεν είμαι υπήκοος της ΕΕ ή δεν ζω στην ΕΕ; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να κάνω προσφυγή για παραβίαση των δικαιωμάτων μου; Πού μπορώ να βρω επιπλέον πληροφορίες;

Βλέπε ενότητα 4 κατωτέρω.

4. Μπορούν θεσμικά όργανα όπως ο Διαμεσολαβητής / Συνήγορος του Πολίτη, οι φορείς ισότητας ή οι εθνικοί φορείς για τα ανθρώπινα δικαιώματα να υποστηρίξουν τα θύματα παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττονται από ευρωπαϊκές διεθνικές εταιρείες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Έχω πρόσβαση στα δικαστήρια της χώρας σας εάν δεν είμαι υπήκοος της ΕΕ ή δεν ζω στην ΕΕ; Υπάρχουν στη χώρα σας άλλες δημόσιες υπηρεσίες (π.χ. επιθεωρήσεις εργασίας ή περιβάλλοντος) που μπορούν να διερευνήσουν την υπόθεσή μου; Πού μπορώ να βρω πληροφορίες για τα δικαιώματά μου;

Όπως και σε άλλα κράτη μέλη, η διεθνής δικαιοδοσία καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τον κανονισμό Βρυξέλλες Ια (κανονισμός αριθ. 1215/2012). Ως εκ τούτου, ιδίως όταν η επιχείρηση (ή υποκατάστημα) έχει την έδρα της στην Αυστρία, είναι δυνατή η άσκηση αγωγής, ανεξαρτήτως του τόπου κατοικίας του ενάγοντος και/ή της ιθαγένειάς του. Άλλες δωσιδικίες προβλέπονται, για παράδειγμα, στο άρθρο 7 του κανονισμού, με βάση τον τόπο όπου συνέβη το ζημιογόνο γεγονός ή τον τόπο όπου θα έπρεπε να εκπληρωθεί η συμβατική υποχρέωση.

Στο μέτρο που ο κανονισμός Βρυξέλλες Ια ή η Σύμβαση του Λουγκάνο του 2007 για τη διεθνή δικαιοδοσία και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις δεν έχουν εφαρμογή, η διεθνής δωσιδικία δυνάμει του άρθρου 27a του νόμου περί δωσιδικίας (Jurisdiktionsnorm) θεμελιώνεται όταν ένα αυστριακό δικαστήριο έχει κατά τόπον αρμοδιότητα. Ωστόσο, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 92a του νόμου περί δωσιδικίας (Jurisdiktionsnorm), η δωσιδικία του τόπου επέλευσης της ζημίας θεμελιώνεται αποκλειστικά βάσει του τόπου όπου εκδηλώθηκε η ζημιογόνος συμπεριφορά. Ωστόσο, ανάλογα με τις περιστάσεις της υπόθεσης, θα μπορούσαν να εξεταστούν και άλλες δωσιδικίες· για παράδειγμα, του τόπου εκπλήρωσης της παροχής κατά το άρθρο 88 του νόμου περί δωσιδικίας (Jurisdiktionsnorm) ή της περιουσίας κατά το άρθρο 99 του νόμου περί δωσιδικίας.

5. Υποχρεώνει η χώρα σας τις ευρωπαϊκές διεθνικές εταιρείες να διαθέτουν μηχανισμούς υποβολής καταγγελιών ή υπηρεσίες διαμεσολάβησης για παραβιάσεις που προκαλούνται από τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες; Οι υποχρεώσεις αυτές ισχύουν και για παραβιάσεις που διαπράχθηκαν εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Ποιος είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση αυτών των δραστηριοτήτων στη χώρα σας; Υπάρχουν διαθέσιμες δημόσιες εκθέσεις που να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία του συστήματος; 6. Έχω ειδικά δικαιώματα εάν είμαι ευάλωτο θύμα που ζητά αποκατάσταση για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις οποίες εμπλέκονται επιχειρήσεις; Μπορώ να έχω πρόσβαση σε νομική συνδρομή και υπό ποιους όρους; Ποιες δαπάνες καλύπτονται από τη νομική συνδρομή; Έχω πρόσβαση σε νομική συνδρομή υπό τους ίδιους όρους εάν δεν είμαι υπήκοος της ΕΕ και δεν ζω στην ΕΕ;

Η χορήγηση νομικής συνδρομής δεν συνδέεται με την αυστριακή ιθαγένεια ή ιθαγένεια της Ένωσης.

Σκοπός της νομικής συνδρομής είναι να παρέχεται η δυνατότητα σε όλους τους διαδίκους, ανεξάρτητα από την οικονομική τους κατάσταση, να καταφεύγουν στα πολιτικά δικαστήρια για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους ή να υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους ενώπιον των δικαστηρίων. Τα δικαστικά έξοδα δεν θα πρέπει να αποτελούν εμπόδιο για την εκτέλεση απαιτήσεων ή για την υπεράσπιση των διαδίκων, ακόμη και αν ένα πρόσωπο δεν διαθέτει επαρκείς ιδίους πόρους. Επομένως, η δυνατότητα χορήγησης νομικής συνδρομής αποσκοπεί στην εξάλειψη των διαφορών που απορρέουν από την οικονομική κατάσταση κάθε προσώπου και στην εφαρμογή όχι μόνο της αρχής της ισότητας, αλλά και του δικαιώματος ελεύθερης και απρόσκοπτης πρόσβασης στη δικαιοσύνη κατά το άρθρο 6 παράγραφος 1 της ΕΣΔΑ, καθώς και στην παροχή σε όλους ισότιμης πρόσβασης στη δικαιοσύνη.

Ωστόσο, με τη χορήγηση νομικής συνδρομής, ο διάδικος απαλλάσσεται μόνο προσωρινά από την υποχρέωση καταβολής των δικών του δικαστικών εξόδων. Τέτοια προσωρινή απαλλαγή από τα έξοδα δεν υφίσταται υπέρ του αντιδίκου.

Η νομική συνδρομή χορηγείται από το δικαστήριο σε διάδικο μόνον εάν η διεξαγωγή της συγκεκριμένης διαδικασίας θα είχε διαφορετικά ως αποτέλεσμα να τεθούν σε κίνδυνο τα ελάχιστα μέσα διαβίωσής του. Επιπλέον, για να γίνει δεκτή η χορήγηση νομικής συνδρομής, η επιδιωκόμενη προσφυγή στα δικαστήρια ή η υπεράσπιση ενώπιον των δικαστηρίων δεν πρέπει να είναι προδήλως καταχρηστική ή άσκοπη.

Ελάχιστα μέσα διαβίωσης είναι τα μέσα διαβίωσης που χρειάζεται ο διάδικος για τον εαυτό του και την οικογένειά του, την οποία υποχρεούται να διατρέφει, ώστε να έχει ένα απλό επίπεδο ζωής. Τα ελάχιστα μέσα διαβίωσης βρίσκονται μεταξύ των άκρως αναγκαίων και των κατάλληλων μέσων διαβίωσης. Βρίσκονται μεταξύ του στατιστικού μέσου εισοδήματος ενός μισθωτού και του κατώτατου ορίου διαβίωσης. Σε διεθνείς περιπτώσεις, πρέπει να εκτιμάται τι είναι αναγκαίο για μια απλή διαβίωση ανάλογα με τις συνθήκες του τόπου κατοικίας.

Το άρθρο 64 του αυστριακού κώδικα πολιτικής δικονομίας απαριθμεί τα ευεργετήματα για τα οποία μπορεί να χορηγηθεί νομική συνδρομή.

Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, σύμφωνα με το άρθρο 57 του κώδικα πολιτικής δικονομίας, οι αλλοδαποί ενάγοντες μπορούν να υποχρεωθούν να παράσχουν εγγύηση, δηλαδή να παράσχουν στον εναγόμενο εγγύηση για τα δικαστικά έξοδα κατόπιν αιτήματος του τελευταίου. Ωστόσο, πολλές διμερείς συμφωνίες προβλέπουν τον αποκλεισμό τέτοιων εγγυήσεων. Επιπλέον, στο πλαίσιο της νομικής συνδρομής, είναι επίσης δυνατή η απαλλαγή από την εγγύηση για τα δικαστικά έξοδα (άρθρο 64 παράγραφος 1 σημείο 2 του κώδικα πολιτικής δικονομίας).

Οι διμερείς συμφωνίες που έχει συνάψει η Αυστρία είναι διαθέσιμες στον ιστότοπο του Υπουργείου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων (BMEIA) υπό τον τίτλο Διμερείς Κρατικές Συμβάσεις — Υπουργείο Εξωτερικών της Αυστρίας.