Επιχειρήσεις και ανθρώπινα δικαιώματα

Κροατία

Περιεχόμενο που παρέχεται από
Κροατία

1. Τι δικαστική προστασία έχω στη χώρα σας ως θύμα παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις οποίες εμπλέκονται επιχειρήσεις; Στην προστασία αυτή περιλαμβάνεται αποζημίωση;

Τα θύματα παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορούν να ζητήσουν δικαστική προστασία:

  • στο πλαίσιο αστικής διαδικασίας, στην οποία μπορεί να τους επιδικαστεί αποζημίωση είτε για υλική είτε για μη υλική ζημία (μη υλική στην περίπτωση προσβολής του δικαιώματος στην προσωπικότητα [1]
  • στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας, στην οποία ο ζημιωθείς μπορεί να ασκήσει αγωγή για ζημία που υπέστη εξαιτίας της αξιόποινης πράξης που τελέστηκε.

Το άρθρο 1 του νόμου για την πολιτική δικονομία (Zakon o parničnom postupku) [Narodne Novine (NN, Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας της Κροατίας] αριθ. 53/91, 91/92, 112/99, 129/00, 88/01, 117/03, 88/05, 2/07, 96/08, 84/08, 123/08, 57/11, 25/13, 89/14, και 70/19) προβλέπει ότι ο εν λόγω νόμος ρυθμίζει τους δικονομικούς κανόνες βάσει των οποίων τα δικαστήρια συνεδριάζουν και αποφαίνονται σε διαδικασίες που αφορούν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και υποχρεώσεις, δικαιώματα των πολιτών και υποχρεώσεις, προσωπικές και οικογενειακές σχέσεις των πολιτών, καθώς και σε διαδικασίες εργατικού, εμπορικού και εμπράγματου δικαίου και σε διαδικασίες άλλων τομέων του αστικού δικαίου, εκτός αν ο νόμος ορίζει ότι για ορισμένες από αυτές αποφαίνονται βάσει άλλων δικονομικών κανόνων. Περαιτέρω, το άρθρο 185 του νόμου για την πολιτική δικονομία προβλέπει ότι η αστική διαδικασία κινείται με την άσκηση αγωγής.

Στις διαδικασίες που αφορούν εργατικές διαφορές, ιδίως κατά τον καθορισμό προθεσμιών και τον προσδιορισμό δικασίμων, το δικαστήριο δίνει πάντοτε ιδιαίτερη προσοχή στην ανάγκη επείγουσας επίλυσης των εργατικών διαφορών.

2. Έχετε ειδικούς κανόνες για κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Οι κανόνες αυτοί ισχύουν και για περιβαλλοντικά εγκλήματα ή περιπτώσεις σοβαρής εργασιακής εκμετάλλευσης;

Στο άρθρο 43 του νόμου για την ποινική δικονομία (Zakon o kaznenom postupku, NN αριθ. 152/08, 76/09, 80/11, 121/11, 91/12, 143/12, 56/13, 145/13, 152/14, 70/17 και 126/19) προβλέπεται γενικός κατάλογος των δικαιωμάτων όλων των θυμάτων αξιόποινων πράξεων (το δικαίωμα σε υπηρεσίες στήριξης για θύματα αξιόποινων πράξεων, το δικαίωμα στην αποτελεσματική ψυχολογική και άλλη εξειδικευμένη βοήθεια και στη στήριξη από αρχές, οργανισμούς ή ιδρύματα που παρέχουν στήριξη σε θύματα αξιόποινων πράξεων βάσει νόμου, το δικαίωμα προστασίας από εκφοβισμό και αντεκδίκηση, το δικαίωμα προστασίας της αξιοπρέπειας του θύματος κατά την εξέτασή του ως μάρτυρα, το δικαίωμα του θύματος να γίνει δεκτό σε ακρόαση χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση μετά την υποβολή μήνυσης και το δικαίωμα στη διεξαγωγή τυχόν περαιτέρω συνεδριάσεων μόνο στην αναγκαία έκταση για τους σκοπούς της ποινικής διαδικασίας, το δικαίωμα του θύματος να συνοδεύεται από πρόσωπο εμπιστοσύνης του κατά τη διενέργεια πράξεων στις οποίες παρίσταται, το δικαίωμα του θύματος να ζητήσει τον περιορισμό των ιατρικών εξετάσεων στο ελάχιστο και τη διενέργειά τους σε περίπτωση που είναι απολύτως αναγκαίες για τους σκοπούς της ποινικής διαδικασίας, το δικαίωμα υποβολής αίτησης για την άσκηση ποινικής δίωξης και άσκησης αγωγής βάσει των διατάξεων του ποινικού κώδικα (Kazneni zakon), το δικαίωμα του θύματος να παρίσταται στην ποινική διαδικασία ως ζημιωθείς, το δικαίωμα του θύματος να ενημερωθεί σχετικά με την απόρριψη της μήνυσης και το γεγονός ότι ο εισαγγελέας (državni odvjetnik) απείχε από την άσκηση ποινικής δίωξης, και το δικαίωμα να ασκήσει την ποινική δίωξη αντί του εισαγγελέα, το δικαίωμα του θύματος να ενημερωθεί από τον εισαγγελέα σχετικά με τυχόν ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν με βάση τη μήνυση που υποβλήθηκε από το ίδιο, και το δικαίωμα υποβολής μήνυσης ενώπιον ανώτερου εισαγγελέα, το δικαίωμα να ενημερωθεί, κατόπιν αιτήματός του και χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση, σχετικά με την αποφυλάκιση ή την άρση της προσωρινής κράτησης και τη φυγή του κατηγορουμένου, την απαλλαγή του καταδικασθέντος από την έκτιση στερητικής της ελευθερίας ποινής, καθώς και σχετικά με τυχόν μέτρα που λαμβάνονται για την προστασία του θύματος, το δικαίωμα να ενημερωθεί, κατόπιν αιτήματός του, σχετικά με την έκδοση τυχόν αμετάκλητης απόφασης που περατώνει την ποινική διαδικασία και άλλα δικαιώματα που προβλέπονται στον νόμο).

Το άρθρο 44 του νόμου για την ποινική δικονομία προβλέπει ειδικά δικαιώματα για τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων (η οποία μπορεί να τελέστηκε με σκοπό την εκμετάλλευση της εργασίας ενός προσώπου μέσω αναγκαστικής εργασίας ή οικιακής δουλείας), τα οποία, πέραν των δικαιωμάτων που προβλέπονται στο άρθρο 43 του νόμου αυτού, έχουν επίσης δικαίωμα στη λήψη νομικών συμβουλών προτού προβούν σε κατάθεση και σε δωρεάν νομική εκπροσώπηση σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού· δικαίωμα να διενεργηθεί η εξέτασή τους στην αστυνομία ή στην εισαγγελία (državno odvjetništvo) από πρόσωπο του ίδιου φύλου, και, εάν είναι εφικτό, από το ίδιο πρόσωπο σε περίπτωση εκ νέου διεξαγωγής της κατάθεσης· δικαίωμα να μην απαντούν σε ερωτήσεις που δεν σχετίζονται με την αξιόποινη πράξη αλλά αφορούν την ιδιωτική τους ζωή· δικαίωμα να ζητήσουν να καταθέσουν με τη χρήση οπτικοακουστικών μέσων· δικαίωμα στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα· και δικαίωμα να ζητήσουν τη διεξαγωγή δίκης κεκλεισμένων των θυρών.

Το άρθρο 43α [του νόμου για την ποινική δικονομία] και οι κανόνες σχετικά με τις μεθόδους ατομικής αξιολόγησης των θυμάτων (Pravilnik o načinu provedbe pojedinačne procjene žrtve), NN αριθ. 106/17, στο εξής: κανόνες) θεσπίζουν τη διαδικασία για τη διενέργεια ατομικής αξιολόγησης των θυμάτων με σκοπό να διαπιστωθεί η ανάγκη λήψης ειδικών μέτρων προστασίας αναφορικά με το θύμα αξιόποινης πράξης και, αν κριθεί ότι συντρέχει τέτοια ανάγκη, να προσδιοριστούν τα ειδικά μέτρα προστασίας (στα οποία περιλαμβάνονται διαδικαστικά μέτρα προστασίας, όπως ειδικές μέθοδοι εξέτασης, η χρήση τεχνολογιών επικοινωνίας για την αποφυγή οπτικής επαφής με τον δράστη, η δίκη κεκλεισμένων των θυρών, η εξέταση από πρόσωπο του ίδιου φύλου, και, εάν είναι εφικτό, από το ίδιο πρόσωπο σε περίπτωση εκ νέου διεξαγωγής της κατάθεσης, η συνοδεία από πρόσωπο εμπιστοσύνης, η προστασία προσωπικών δεδομένων) τα οποία θα πρέπει να εφαρμοστούν, με ταυτόχρονη διευκόλυνση της δωρεάν παροχής νομικών συμβουλών σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού, καθώς και άλλα μέτρα που προβλέπονται στον νόμο. Δεδομένου ότι στα σοβαρά εγκλήματα περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η εμπορία ανθρώπων και το οργανωμένο έγκλημα, στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν και τα περιβαλλοντικά εγκλήματα που τελούνται στο πλαίσιο δράσης εγκληματικής οργάνωσης.

Η προστασία των δικαιωμάτων των θυμάτων στη Δημοκρατία της Κροατίας εξασφαλίζεται από την ποινική νομοθεσία, καθώς και από το Σύνταγμα της Κροατίας (Ustav Republike Hrvatske), ενώ η τήρησή τους διασφαλίζεται από τα εθνικά δικαστήρια. Αν εξαντληθούν όλα τα ένδικα μέσα του εθνικού δικαίου, τα θύματα μπορούν, ως έσχατη λύση, να κινήσουν διαδικασία ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο Στρασβούργο, αν θεωρούν ότι έχει παραβιαστεί, σε εθνικό επίπεδο, ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματά τους, τα οποία κατοχυρώνονται με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

3. Είμαι θύμα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων η οποία προκλήθηκε από δραστηριότητες μιας ευρωπαϊκής διεθνικής εταιρείας που έλαβαν χώρα εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχω πρόσβαση στα δικαστήρια της χώρας σας εάν δεν είμαι υπήκοος της ΕΕ ή δεν ζω στην ΕΕ; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να κάνω προσφυγή για παραβίαση των δικαιωμάτων μου; Πού μπορώ να βρω επιπλέον πληροφορίες;

Σύμφωνα με το άρθρο 27 του νόμου για την πολιτική δικονομία, τα κροατικά δικαστήρια έχουν διεθνή δικαιοδοσία για την εκδίκαση διαφορών με διεθνή διάσταση, όταν η εν λόγω δικαιοδοσία προβλέπεται ρητά στον νόμο ή σε διεθνή συνθήκη.

Όσον αφορά τη διεθνή δικαιοδοσία σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, ο νόμος για το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο (Zakon o međunarodnom privatnom pravu, NN αριθ. 101/17) προβλέπει ρητά την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΕ) 1215/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2012, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (στο εξής: κανονισμός Βρυξέλλες Ι) σε υποθέσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του και επεκτείνει την εφαρμογή του σε καταστάσεις που αφορούν τρίτες χώρες.

Σύμφωνα με τον βασικό κανόνα διεθνούς δικαιοδοσίας του άρθρου 4 του κανονισμού Βρυξέλλες Ι, τα πρόσωπα που έχουν την κατοικία τους στο έδαφος κράτους μέλους ενάγονται ενώπιον των δικαστηρίων του τόπου κατοικίας τους, ανεξάρτητα από την ιθαγένειά τους. Το άρθρο 63 προβλέπει ότι ο τόπος κατοικίας του νομικού προσώπου είναι ο τόπος όπου έχει την καταστατική του έδρα, την κεντρική του διοίκηση ή την κύρια εγκατάστασή του.

Οι περιπτώσεις στις οποίες ο κατηγορούμενος μπορεί να εναχθεί σε κράτος μέλος άλλο από αυτό στο οποίο έχει την κατοικία του ορίζονται στα άρθρα 7 έως 9 (ειδικές δικαιοδοσίες). Ως εκ τούτου, η δικαιοδοσία ως προς εξωσυμβατικές σχέσεις ρυθμίζεται στο άρθρο 7 παράγραφος 2, το οποίο ορίζει ότι πρόσωπο που έχει την κατοικία του σε κράτος μέλος μπορεί να εναχθεί σε άλλο κράτος μέλος ως προς ενοχές εξ αδικοπραξίας ή οιονεί αδικοπραξίας, ενώπιον του δικαστηρίου του τόπου όπου συνέβη ή ενδέχεται να συμβεί το ζημιογόνο γεγονός.

Περαιτέρω, όσον αφορά την αναγκαστική δικαιοδοσία, το άρθρο 58 του νόμου για το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο προβλέπει τα εξής: Αν από την εφαρμογή των διατάξεων του εν λόγω νόμου ή άλλων κροατικών νόμων ή διεθνών συνθηκών που ισχύουν στην Κροατία δεν απονέμεται διεθνής δικαιοδοσία αναφορικά με κατηγορούμενο ο οποίος έχει την κατοικία του σε τρίτο κράτος και αν η διαδικασία δεν μπορεί ή δεν είναι δυνατόν να αναμένεται εύλογα ότι θα διεξαχθεί στο εξωτερικό, τα κροατικά δικαστήρια έχουν διεθνή δικαιοδοσία όταν το αντικείμενο της διαφοράς εμφανίζει επαρκή σύνδεσμο με την Κροατία, ο οποίος καθιστά πρόσφορη τη διεξαγωγή της διαδικασίας στην Κροατία.

4. Μπορούν θεσμικά όργανα όπως ο Διαμεσολαβητής/Συνήγορος του Πολίτη, οι φορείς ισότητας ή οι εθνικοί φορείς για τα ανθρώπινα δικαιώματα να υποστηρίξουν τα θύματα παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττονται από ευρωπαϊκές διεθνικές εταιρείες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Μπορούν οι φορείς αυτοί να διερευνήσουν την υπόθεσή μου εάν δεν είμαι υπήκοος της ΕΕ και δεν ζω στην ΕΕ; Υπάρχουν στη χώρα σας άλλες δημόσιες υπηρεσίες (π.χ. επιθεωρήσεις εργασίας ή περιβάλλοντος) που μπορούν να διερευνήσουν την υπόθεσή μου; Πού μπορώ να βρω πληροφορίες για τα δικαιώματά μου;

Σύμφωνα με τον νόμο για τον θεσμό του Διαμεσολαβητή (Zakon o pučkom pravobranitelju), ο Κροάτης Διαμεσολαβητής είναι αρμόδιος για την εξέταση μόνο των καταγγελιών που αφορούν την ύπαρξη παραβιάσεων νόμων και παρατυπιών κατά την εκπλήρωση των καθηκόντων των εθνικών αρχών, των μονάδων τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, πράγμα το οποίο, συνεπώς, σημαίνει ότι δεν επιτρέπεται η διερεύνηση καταγγελιών σχετικά με παραβιάσεις νόμων στον ιδιωτικό τομέα. Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 20, όποιος θεωρεί ότι τα συνταγματικά ή νόμιμα δικαιώματά του και οι ελευθερίες του απειλούνται ή παραβιάζονται εξαιτίας της παράνομης ή παράτυπης συμπεριφοράς των εν λόγω αρχών μπορεί να ασκήσει αγωγή ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου. Κατά συνέπεια, το πρόσωπο το οποίο επιθυμεί να υποβάλει καταγγελία στον Διαμεσολαβητή (Ured pučkog pravobranitelja) δεν απαιτείται να είναι υπήκοος της ΕΕ, αλλά η εξέταση της καταγγελίας εκ μέρους του Διαμεσολαβητή προϋποθέτει ότι μία ή περισσότερες αρχές έχουν διαπράξει παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο, δεδομένου ότι ο Διαμεσολαβητής στην Κροατία λαμβάνει συχνά καταγγελίες σχετικά με τον ιδιωτικό τομέα, τόσο οι εμπειρίες όσο και οι καταγγελίες των πολιτών χρησιμοποιούνται στις ετήσιες εκθέσεις και στο πλαίσιο της συμμετοχής σε δικαστικές διαδικασίες με αντικείμενο την αξίωση λήψης συγκεκριμένων μέτρων, χωρίς τις οποίες δεν θα ήταν δυνατή η επίτευξη υψηλότερου βαθμού επιβολής του νόμου και προστασίας των πολιτών.

Από την άλλη πλευρά, ο νόμος για την καταπολέμηση των διακρίσεων (Zakon o suzbijanju diskriminacije) διέπει τη συμπεριφορά όλων των εθνικών αρχών, των μονάδων τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και τη συμπεριφορά όλων των νομικών και φυσικών προσώπων, ιδίως στον τομέα της εργασίας και των όρων εργασίας, της πρόσβασης στην αυτοαπασχόληση και σε εξαρτημένες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων των κριτηρίων επιλογής, καθώς και των όρων πρόσληψης και προαγωγής· της πρόσβασης σε όλα τα είδη επαγγελματικού προσανατολισμού, στην επαγγελματική κατάρτιση και επανακατάρτιση· της εκπαίδευσης, της επιστήμης και του αθλητισμού· της κοινωνικής ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής πρόνοιας· της σύνταξης και της ασφάλισης υγείας· της δικαστικής εξουσίας και της διοίκησης, των δημόσιων πληροφοριών και των μέσων ενημέρωσης· της πρόσβασης σε αγαθά και υπηρεσίες και της παροχής αυτών· της συμμετοχής και της άσκησης δραστηριοτήτων στο πλαίσιο συνδικαλιστικών οργανώσεων, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, πολιτικών κομμάτων ή κάθε άλλου είδους οργάνωσης, καθώς και της συμμετοχής σε πολιτιστική και καλλιτεχνική δημιουργία.

Περαιτέρω, ο Διαμεσολαβητής, ο οποίος είναι η κεντρική αρχή για την καταπολέμηση των διακρίσεων, λαμβάνει καταγγελίες από όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα και εξετάζει ατομικές καταγγελίες, με αποτέλεσμα να μπορεί να εκδίδει νόμιμα μη δεσμευτικές συστάσεις, γνωμοδοτήσεις, προτάσεις και προειδοποιήσεις για την αντιμετώπιση των διακρίσεων και την προστασία των δικαιωμάτων του προσώπου που έχει υποστεί διακρίσεις. Μπορεί επίσης να παρίσταται σε δικαστικές διαδικασίες ως παρεμβαίνων υπέρ του προσώπου που υπέβαλε την καταγγελία για διακρίσεις ή να ασκεί αγωγή, από κοινού με τον καταγγέλλοντα, με αντικείμενο την προστασία κατά των διακρίσεων, εφόσον αποδείξει την πιθανότητα η συμπεριφορά του κατηγορούμενου να έχει παραβιάσει το δικαίωμα ίσης μεταχείρισης μεγάλου αριθμού προσώπων λόγω της σύνδεσής τους με τα δικαιώματα και τις αξίες που αναγνωρίζονται από τον εν λόγω νόμο (φυλή ή εθνοτική καταγωγή, χρώμα δέρματος, φύλο, γλώσσα, θρησκεία, πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, εθνικό ή κοινωνικό υπόβαθρο, περιουσιακή κατάσταση, συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις, μόρφωση, κοινωνική θέση, οικογενειακή κατάσταση, ηλικία, κατάσταση της υγείας, αναπηρία, γενετική κληρονομιά, ταυτότητα ή έκφραση φύλου ή γενετήσιος προσανατολισμός). Επίσης, το πρόσωπο που δικαιούται να υποβάλει καταγγελία για διακρίσεις στον Διαμεσολαβητή δεν απαιτείται να είναι υπήκοος της ΕΕ.

Ο νέος νόμος για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος (Zakon o zaštiti prijavitelja nepravilnosti), ο οποίος ισχύει από την 1η Ιουλίου 2019, προβλέπει ότι οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος επικοινωνούν με τον Διαμεσολαβητή για να ζητήσουν προστασία των δικαιωμάτων τους, αν αποδείξουν την πιθανότητα να έχουν καταστεί ή να καταστούν θύμα βλαπτικών γεγονότων λόγω της καταγγελίας παρατυπιών. Σύμφωνα με τον εν λόγω νόμο, το πρόσωπο που επιθυμεί να υποβάλει καταγγελία δεν απαιτείται να είναι υπήκοος της ΕΕ, ενώ ο Διαμεσολαβητής μπορεί να προβεί σε ενέργειες για την προστασία του μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος που προέρχεται από τον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα (Σημείωση: κατά τον εν λόγω νόμο ως «μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος» ορίζεται το πρόσωπο το οποίο έχει λάβει γνώση και έχει καταγγείλει παρατυπίες σχετικά με την εκτέλεση της εργασίας για τον εργοδότη, για παράδειγμα παραβιάσεις νόμων, κανονισμών, κανόνων, κωδίκων δεοντολογίας ή συμπεριφοράς ή εσωτερικών πράξεων εταιρειών). Πρέπει να τονιστεί ότι η εκτέλεση εργασίας, πέρα από την απασχόληση, περιλαμβάνει επίσης την εθελοντική εργασία, την εργασία που παρέχεται βάσει προσωρινών συμβάσεων παροχής υπηρεσιών, την εργασία σπουδαστών, κ.ά. Επίσης, μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος μπορεί να είναι πρόσωπο το οποίο μετείχε σε διαδικασίες πρόσληψης ως υποψήφιος.

Επιπλέον, στο πλαίσιο της υπεύθυνης επιχειρηματικής συμπεριφοράς — δηλαδή, στο πλαίσιο της προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειδικότερα των εργασιακών δικαιωμάτων και της προστασίας του περιβάλλοντος, η Δημοκρατία της Κροατίας, ως προσχωρούσα χώρα στην Επιτροπή Επενδύσεων του ΟΟΣΑ, η οποία είναι αμερόληπτο εποπτικό όργανο, υποχρεούται να εφαρμόζει τις ακόλουθες κατευθυντήριες γραμμές: να παρέχει πληροφορίες σχετικά με την υπεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά στην ιστοσελίδα· να εξετάζει αιτήματα· να διεξάγει διαμεσολάβηση για την επίλυση προβλημάτων που προκαλούνται από ενδεχόμενη ανεύθυνη επιχειρηματική συμπεριφορά και να επικοινωνεί με ενδιαφερόμενους φορείς προκειμένου να αποφευχθεί η προσφυγή στη δικαιοσύνη.

Περαιτέρω, η Κροατία έχει συστήσει Κρατική Επιθεώρηση (Državni inspektorat) η οποία περιλαμβάνει αρμόδια τμήματα και υπηρεσίες (όπως το τμήμα για την εποπτεία της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία και το τμήμα για την εποπτεία της απασχόλησης).

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το εύρος των εργασιών και των αρμοδιοτήτων της Κρατικής Επιθεώρησης ή των ανωτέρω τομέων/τμημάτων είναι διαθέσιμες στους ακόλουθους συνδέσμους:

5. Υποχρεώνει η χώρα σας τις ευρωπαϊκές διεθνικές εταιρείες να διαθέτουν μηχανισμούς υποβολής καταγγελιών ή υπηρεσίες διαμεσολάβησης για παραβιάσεις που προκαλούνται από τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες; Οι υποχρεώσεις αυτές ισχύουν και για παραβιάσεις που διαπράχθηκαν εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Ποιος είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση αυτών των δραστηριοτήτων στη χώρα σας; Υπάρχουν διαθέσιμες δημόσιες εκθέσεις που να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία του συστήματος;

Η Κροατία δεν επιβάλλει υποχρεωτικά καθεστώτα διαμεσολάβησης για την αντιμετώπιση των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις οποίες εμπλέκονται επιχειρήσεις. Για τις καταναλωτικές διαφορές μεταξύ καταναλωτών και εμπόρων η διαμεσολάβηση ρυθμίζεται από τον νόμο για την εναλλακτική επίλυση των καταναλωτικών διαφορών (Zakon o alternativnom rješavanju potrošačkih sporova, NN αριθ. 121/16 και 32/19), με τον οποίο μεταφέρθηκαν στο εθνικό δίκαιο οι οδηγίες και ο κανονισμός της ΕΕ για την επίλυση καταναλωτικών διαφορών. Για ζητήματα προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για διαφορές σχετικές με άλλα δικαιώματα μπορεί να ζητηθεί διαμεσολάβηση σε ένα από τα κέντρα διαμεσολάβησης στην Κροατία, όπου μια διαφορά μπορεί να επιλυθεί με βάση τα συμφέροντα των μερών.

Μπορείτε να συμβουλευθείτε τις σχετικές υποσελίδες για να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα ακόλουθα θέματα:

Σύμφωνα με τον νόμο για την προστασία του καταναλωτή (Zakon o zaštiti potrošača), ο έμπορος υποχρεούται να παρέχει στον καταναλωτή τη δυνατότητα να υποβάλει γραπτή καταγγελία ταχυδρομικώς, με τηλεομοιοτυπία ή με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.

Σύμφωνα με τον νόμο για την Κρατική Επιθεώρηση (Zakon o državnom inspektoratu), οι αναφορές οι οποίες περιλαμβάνουν τα στοιχεία του αναφέροντος (όνομα, επώνυμο και διεύθυνση οικίας) και στις οποίες προσδιορίζεται συμπεριφορά η οποία είναι αντίθετη προς τους κανονισμούς μπορούν να χρησιμοποιηθεί ως βάση για την επιθεώρηση.

Για εργαζόμενους πολυεθνικών εταιρειών, ο εργατικός νόμος (Zakon o radu) απαιτεί από κάθε εργοδότη που απασχολεί τουλάχιστον είκοσι εργαζομένους να ορίζει ένα άτομο το οποίο, από κοινού με τον εργοδότη, είναι επιφορτισμένο με την παραλαβή και τη διεκπεραίωση καταγγελιών σχετικά με την προστασία της αξιοπρέπειας των εργαζομένων.

Οι εν λόγω δραστηριότητες παρακολουθούνται από την Κρατική Επιθεώρηση.

6. Έχω ειδικά δικαιώματα εάν είμαι ευάλωτο θύμα που ζητά αποκατάσταση για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις οποίες εμπλέκονται επιχειρήσεις; Μπορώ να έχω πρόσβαση σε νομική συνδρομή και υπό ποιους όρους; Ποιες δαπάνες καλύπτονται από τη νομική συνδρομή; Έχω πρόσβαση σε νομική συνδρομή υπό τους ίδιους όρους εάν δεν είμαι υπήκοος της ΕΕ ή δεν ζω στην ΕΕ;

Το θύμα το οποίο ζητεί αποκατάσταση για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην οποία εμπλέκονται επιχειρήσεις έχει τα ίδια δικαιώματα που προβλέπονται για άλλα θύματα στην ποινική διαδικασία. Για περισσότερες πληροφορίες συμβουλευτείτε τη διαδικτυακή πύλη της ευρωπαϊκής ηλεκτρονικής δικαιοσύνης:

Σύμφωνα με τον νόμο για τη δωρεάν νομική συνδρομή (Zakon o besplatnoj pravnoj pomoći) το δικαίωμα σε δωρεάν νομική συνδρομή χορηγείται:

  • στους Κροάτες υπηκόους·
  • στα παιδιά που δεν είναι Κροάτες υπήκοοι, αλλά βρίσκονται στην Κροατία χωρίς να συνοδεύονται από ενήλικα που φέρει την ευθύνη τους σύμφωνα με τον νόμο·
  • στους αλλοδαπούς που έχουν δικαίωμα προσωρινής διαμονής υπό τον όρο της αμοιβαιότητας και στους αλλοδαπούς που έχουν δικαίωμα μόνιμης διαμονής·
  • στους αλλοδαπούς που απολαύουν προσωρινής προστασίας·
  • στους αλλοδαπούς που διαμένουν παράνομα και στους αλλοδαπούς που έχουν δικαίωμα διαμονής σύντομης διάρκειας, στο πλαίσιο της διαδικασίας για την έκδοση απόφασης διοικητικής απέλασης ή επιστροφής·
  • στους αιτούντες άσυλο, στα πρόσωπα στα οποία έχει χορηγηθεί καθεστώς ασύλου και στους αλλοδαπούς στους οποίους έχει χορηγηθεί καθεστώς επικουρικής προστασίας και στα μέλη της οικογένειάς τους που διαμένουν νόμιμα στην Κροατία, στο πλαίσιο διαδικασίας στην οποία δεν τους παρέχεται νομική συνδρομή βάσει ειδικού νόμου.
  • Ο νόμος για τη δωρεάν νομική συνδρομή (NN αριθ. 143/13 και 98/19) ρυθμίζει τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία στο πλαίσιο της οποίας τα λιγότερο ευνοημένα άτομα μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα στη λήψη νομικών συμβουλών, καθώς και το δικαίωμα πρόσβασης στα δικαστήρια και σε άλλους οργανισμούς δημοσίου δικαίου σε αστικές και διοικητικές υποθέσεις.
  • Ο νόμος για τη δωρεάν νομική συνδρομή προβλέπει ότι, πέρα από τους Κροάτες υπηκόους, μεταξύ των δικαιούχων δωρεάν νομικής συνδρομής συγκαταλέγονται:
  • στα παιδιά που δεν είναι Κροάτες υπήκοοι, αλλά βρίσκονται στην Κροατία χωρίς να συνοδεύονται από ενήλικα που φέρει την ευθύνη τους σύμφωνα με τον νόμο·
  • στους αλλοδαπούς που έχουν δικαίωμα προσωρινής διαμονής υπό τον όρο της αμοιβαιότητας και στους αλλοδαπούς που έχουν δικαίωμα μόνιμης διαμονής·
  • στους αλλοδαπούς που απολαύουν προσωρινής προστασίας·
  • στους αλλοδαπούς που διαμένουν παράνομα και στους αλλοδαπούς που έχουν δικαίωμα διαμονής σύντομης διάρκειας, στο πλαίσιο της διαδικασίας για την έκδοση απόφασης διοικητικής απέλασης ή επιστροφής·
  • οι αιτούντες άσυλο, τα πρόσωπα στα οποία έχει χορηγηθεί καθεστώς ασύλου και οι αλλοδαποί στους οποίους έχει χορηγηθεί καθεστώς επικουρικής προστασίας και τα μέλη της οικογένειάς τους που διαμένουν νόμιμα στην Κροατία, στο πλαίσιο διαδικασίας στην οποία δεν τους παρέχεται νομική συνδρομή βάσει ειδικού νόμου.

Οι δικαιούχοι δωρεάν νομικής συνδρομής μπορούν να ασκούν το δικαίωμά τους σε πρωτοβάθμια και/ή δευτεροβάθμια νομική συνδρομή σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος.

Η πρωτοβάθμια νομική συνδρομή καλύπτει την παροχή γενικών νομικών πληροφοριών, την παροχή νομικών συμβουλών, την υποβολή εγγράφων σε δημόσιους οργανισμούς, στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και σε διεθνείς οργανισμούς σύμφωνα με τις διεθνείς συνθήκες και τους εσωτερικούς κανονισμούς λειτουργίας τους, την εκπροσώπηση σε διαδικασίες ενώπιον δημόσιων οργανισμών και την παροχή νομικής συνδρομής για την εξωδικαστική επίλυση διαφορών. Παρέχεται από διοικητικούς φορείς στις κομητείες και στον δήμο του Ζάγκρεμπ (Grad Zagreb), από αδειοδοτημένους συλλόγους και νομικές κλινικές, ενώ μπορεί να παρασχεθεί για κάθε νομικό ζήτημα. Η διαδικασία για την άσκηση του δικαιώματος σε πρωτοβάθμια νομική συνδρομή κινείται μέσω της απευθείας επικοινωνίας με πάροχο πρωτοβάθμιας νομικής συνδρομής ο οποίος αποφασίζει κατά τη διακριτική του ευχέρεια αν πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση πρωτοβάθμιας νομικής συνδρομής.

Η δευτεροβάθμια νομική συνδρομή καλύπτει την παροχή νομικών συμβουλών, την υποβολή εγγράφων στις διαδικασίες για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων έναντι του εργοδότη, την υποβολή εγγράφων και την εκπροσώπηση σε δίκη, καθώς και την παροχή νομικής συνδρομής για τον φιλικό διακανονισμό των διαφορών. Η δευτεροβάθμια νομική συνδρομή παρέχεται από δικηγόρους. Η δευτεροβάθμια νομική συνδρομή καλύπτει επίσης την απαλλαγή από την καταβολή νομικών και δικαστικών εξόδων.

Για να χορηγηθεί δευτεροβάθμια νομική συνδρομή με τη μορφή υποβολής εγγράφων, εκπροσώπησης σε δίκη και απαλλαγής από την καταβολή δικαστικών εξόδων, η οικονομική κατάσταση του αιτούντος πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος για τη δωρεάν νομική συνδρομή, δηλαδή το συνολικό μηνιαίο εισόδημα του αιτούντος και των μελών του νοικοκυριού του να μην υπερβαίνει το ποσό της φορολογικής βάσης που αντιστοιχεί σε κάθε μέλος (3.326,00 HRK) και η συνολική αξία της περιουσίας του αιτούντος και των μελών του νοικοκυριού του να μην υπερβαίνει το εξηνταπλάσιο του ποσού της φορολογικής βάσης (199.560,00 HRK).

Πέρα από τη συμμόρφωση με τις οικονομικές απαιτήσεις, η δευτεροβάθμια νομική συνδρομή πρέπει να ζητείται για ένα από τα ακόλουθα είδη διαδικασιών οι οποίες αφορούν:

  • εμπράγματα δικαιώματα, με εξαίρεση τις διαδικασίες κτηματολογίου·
  • εργασιακές σχέσεις·
  • οικογενειακές σχέσεις, με εξαίρεση τη διαδικασία που αφορά το συναινετικό διαζύγιο, εφόσον οι σύζυγοι δεν έχουν αποκτήσει ή υιοθετήσει ανήλικα τέκνα αλλά ούτε ενήλικα τέκνα των οποίων ασκούν τη γονική μέριμνα·
  • διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης και παροχής εγγύησης αναφορικά με αναγκαστική είσπραξη ή εξασφάλιση απαιτήσεων οι οποίες προκύπτουν από διαδικασία στο πλαίσιο της οποίας μπορεί να χορηγηθεί νομική συνδρομή σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου για τη δωρεάν νομική συνδρομή·
  • φιλικό διακανονισμό διαφορών·
  • εξαιρετικά, σε όλες τις άλλες δικαστικές διαδικασίες διοικητικής και αστικής φύσης, όταν η εν λόγω ανάγκη προκύπτει από συγκεκριμένες συνθήκες της ζωής του αιτούντος και των μελών του νοικοκυριού του, σύμφωνα με τον βασικό σκοπό του νόμου για τη δωρεάν νομική συνδρομή.

Η διαδικασία για τη χορήγηση δευτεροβάθμιας νομικής συνδρομής κινείται με την υποβολή αίτησης στον αρμόδιο διοικητικό φορέα της κομητείας ή του δήμου του Ζάγκρεμπ. Η αίτηση υποβάλλεται μέσω τυποποιημένου εντύπου και περιλαμβάνει τη συγκατάθεση του αιτούντος και των μελών του νοικοκυριού του όσον αφορά την πρόσβαση στο σύνολο των στοιχείων του συνολικού εισοδήματος και της περιουσίας τους, καθώς και τη διαβεβαίωση του αιτούντος ότι οι παρεχόμενες πληροφορίες είναι ακριβείς και πλήρεις.

Στο πλαίσιο της διαδικασίας για τη χορήγηση δευτεροβάθμιας νομικής συνδρομής σε αιτούντα ο οποίος πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις για την άσκηση του δικαιώματος σε δευτεροβάθμια νομική συνδρομή, η αρμόδια αρχή εκδίδει απόφαση χορήγησης δευτεροβάθμιας νομικής συνδρομής, αναφέροντας το είδος και το πεδίο της χορηγούμενης νομικής συνδρομής. Η χορήγηση δευτεροβάθμιας νομικής συνδρομής συνίσταται σε ολική ή μερική εξασφάλιση των εξόδων της δευτεροβάθμιας νομικής συνδρομής, ανάλογα με το ποσό του συνολικού μηνιαίου εισοδήματος του αιτούντος και των μελών του νοικοκυριού του. Στην απόφαση με την οποία χορηγείται δευτεροβάθμια νομική συνδρομή προσδιορίζεται επίσης ο δικηγόρος που θα παρέχει δευτεροβάθμια νομική συνδρομή.

Αν ο αιτών δεν πληροί τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση δευτεροβάθμιας νομικής συνδρομής, εκδίδεται απόφαση που απορρίπτει την αίτηση. Κατά της απόφασης που απορρίπτει την αίτηση ο αιτών μπορεί να ασκήσει προσφυγή στο Υπουργείο Δικαιοσύνης (Ministarstvo pravosuđa). Κατά της απόφασης του Υπουργείου Δικαιοσύνης που απορρίπτει την προσφυγή μπορεί να κινηθεί διοικητική διαδικασία.

Αν ο δικαιούχος δωρεάν νομικής συνδρομής είναι ο ηττηθείς διάδικος, δηλαδή αν δεν ήταν επιτυχής η έκβαση της διαδικασίας για την οποία χορηγήθηκε δευτεροβάθμια νομική συνδρομή, ο δικαιούχος δεν υποχρεούται να καταβάλει τα έξοδα της νομικής συνδρομής. Ωστόσο, η χορήγηση της δευτεροβάθμιας νομικής συνδρομής δεν σημαίνει ότι ο δικαιούχος της, εφόσον είναι ο ηττηθείς διάδικος, απαλλάσσεται από την καταβολή των δικαστικών εξόδων που κατέβαλε ο αντίδικος, επί της οποίας θα αποφασίσει το δικαστήριο σύμφωνα με τους κανόνες που διέπουν τη δικαστική διαδικασία.

Δωρεάν νομική συνδρομή μπορεί επίσης να χορηγηθεί στο πλαίσιο διασυνοριακών διαφορών. Σύμφωνα με τον νόμο για τη δωρεάν νομική συνδρομή, ως διασυνοριακές διαφορές ορίζονται οι διαφορές στις οποίες ο αιτών νομική συνδρομή έχει την κατοικία ή τη διαμονή του σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από εκείνο στο οποίο εδρεύει το δικαστήριο ή εκείνο στο οποίο θα εκτελεστεί η απόφαση.

Η νομική συνδρομή σε διασυνοριακές διαφορές χορηγείται σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, στις διαδικασίες διαμεσολάβησης, στη διαδικασία εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, στην εκτέλεση δημόσιων εγγράφων και στην παροχή νομικών συμβουλών σε τέτοιες διαδικασίες. Οι διατάξεις για τη νομική συνδρομή σε διασυνοριακές διαφορές δεν εφαρμόζονται σε φορολογικές, τελωνειακές και άλλες διοικητικές διαδικασίες.

Οι αιτούντες νομική συνδρομή σε διασυνοριακές διαφορές λαμβάνουν νομική συνδρομή εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις που ορίζονται στον νόμο για τη δωρεάν νομική συνδρομή. Κατ' εξαίρεση, αιτούντες οι οποίοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για χορήγηση νομικής συνδρομής που ορίζονται στον νόμο για τη δωρεάν νομική συνδρομή, μπορούν να λάβουν νομική συνδρομή εφόσον αποδείξουν ότι δεν είναι σε θέση να καταβάλουν τα έξοδα της διαδικασίας λόγω των δυσανάλογων εξόδων διαβίωσης στο κράτος μέλος όπου έχουν την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή τους και των εξόδων διαβίωσης στην Κροατία.

Στην Κροατία ο αιτών ή η αρμόδια αρχή του κράτους μέλους στο οποίο ο αιτών έχει την κατοικία ή τη συνήθη διαμονή του (διαβιβάζουσα αρχή) πρέπει να υποβάλουν την αίτηση νομικής συνδρομής στο Υπουργείο Δικαιοσύνης (παραλήπτρια αρχή). Τα έντυπα και τα συνημμένα έγγραφα πρέπει να υποβάλλονται στην κροατική γλώσσα. Διαφορετικά, η αίτηση απορρίπτεται.

Αν η διαφορά για την οποία ο αιτών ζητεί νομική συνδρομή δεν είναι διασυνοριακή διαφορά ή αν ο αιτών δεν δικαιούται νομική συνδρομή σε διασυνοριακές διαφορές, το Υπουργείο Δικαιοσύνης εκδίδει απόφαση που απορρίπτει την αίτηση. Δεν χωρεί άσκηση προσφυγής κατά των αποφάσεων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, μολονότι είναι δυνατή η κίνηση διοικητικής διαδικασίας.

Δωρεάν νομική συνδρομή μπορεί να χορηγηθεί σε πρόσωπα που δεν διαμένουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με την επιφύλαξη των διατάξεων διμερών και πολυμερών διεθνών συμφωνιών οι οποίες είναι δεσμευτικές για την Κροατία.

Για πληροφορίες σχετικά με τη νομική συνδρομή στην Κροατία ανατρέξτε στον δικτυακό τόπο:


[1] Δικαίωμα στην προσωπικότητα: το δικαίωμα στη ζωή, στη σωματική και ψυχική υγεία, στην υπόληψη, στην τιμή, στην αξιοπρέπεια, στο όνομα, στην ιδιωτικότητα της προσωπικής και οικογενειακής ζωής, στην ελευθερία, κ.ά.

Τελευταία επικαιροποίηση: 09/02/2021

Την έκδοση αυτής της σελίδας στην εθνική γλώσσα διαχειρίζεται το εκάστοτε κράτος μέλος. Οι μεταφράσεις έχουν γίνει από την αρμόδια υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι τυχόν αλλαγές που επιφέρει η αρμόδια εθνική αρχή στο πρωτότυπο ενδέχεται να μην έχουν περιληφθεί ακόμα στις μεταφράσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν αναλαμβάνει καμία ευθύνη όσον αφορά τις πληροφορίες ή τα στοιχεία που περιλαμβάνονται ή για τα οποία γίνεται λόγος στο παρόν έγγραφο. Βλ. την ανακοίνωση νομικού περιεχομένου για τους κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας που ισχύουν στο κράτος μέλος που είναι αρμόδιο για την παρούσα σελίδα.