Mediacja w państwach UE

Z kim należy się skontaktować?

Usługi mediacyjne świadczone są przez liczne organizacje. Poniżej przedstawiono niepełny wykaz największych stowarzyszeń:

• Federalne Stowarzyszenie Mediacji Rodzinnej (Bundes-Arbeitsgemeinschaft für Familien-Mediation e.V.; BAFM: Spichernstr. 11, 10777 Berlin)
• Federalne Stowarzyszenie Mediacji (Bundesverband Mediation e.V.; BM: Wittestr. 30K, 13509 Berlin)
• Federalne Stowarzyszenie Mediacji w dziedzinie Gospodarki i Pracy (Bundesverband Mediation in Wirtschaft und Arbeitswelt e.V.; BMWA: Prinzregentenstr. 1, 86150 Augsburg)
• Centrum Mediacji (Centrale für Mediation GmbH & Co.KG; CfM: Gustav-Heinemann-Ufer 58, 50968 Köln)
• Niemieckie Stowarzyszenie Adwokatów (Arbeitsgemeinschaft Mediation im Deutschen Anwaltverein, Littenstraße 11, 10179 Berlin)
• Mediacja w międzynarodowych sporach dotyczących dzieci (Mediation bei internationalen Kindschaftskonflikten e.V.; MiKK: Fasanenstraße 12, 10623 Berlin)

Stowarzyszenia te pomagają znaleźć odpowiedniego mediatora stronom, które chcą skorzystać z mediacji.

W jakich dziedzinach korzystanie z mediacji jest dopuszczalne lub najbardziej rozpowszechnione?

Ogólnie rzecz ujmując, jeśli nie ma formalnych wymogów, żeby szczególny rodzaj sporu lub sprawy rozstrzygany był w sądzie, mediacja jest zawsze dozwolona. Najczęstszymi dziedzinami, w których korzysta się z mediacji, są prawo rodzinne, prawo spadkowe i prawo handlowe.

Czy istnieją szczególne przepisy, do których należy się stosować?

W dniu 26 lipca 2012 r. weszła w Niemczech w życie ustawa o mediacji (art. 1 ustawy w sprawie promowania mediacji i innych procedur pozasądowego rozstrzygania sporów z dnia 21 lipca 2012 r. – Gesetz zur Förderung der Mediation und anderer Verfahren der außergerichtlichen Konfliktbeilegung vom 21. Juli 2012, BGBl. I S. 1577). Był to pierwszy akt prawny formalnie regulujący w Niemczech usługi mediacyjne. Ustawa ta transponuje również do niemieckiego porządku prawnego europejską dyrektywę mediacyjną (dyrektywa 2008/52/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych, Dz.U. L 136 z 24.5.2008 r., s. 3). Zakres niemieckiej ustawy o mediacji wykracza jednak poza wymogi zawarte w tej dyrektywie. W dyrektywie ustalono jedynie zasady rozwiązywania transgranicznych sporów cywilnych i handlowych, podczas gdy niemiecka ustawa o mediacji obejmuje swoim zakresem wszystkie rodzaje mediacji w Niemczech, bez względu na formę sporu i miejsce pobytu stron sporu.

Jako że mediatorzy i strony sporu potrzebują podczas mediacji znacznego pola manewru, niemiecka ustawa o mediacji ustanawia jedynie ogólne wytyczne. W ustawie zdefiniowano przede wszystkim terminy „mediacja” i „mediator”, aby odróżnić mediację od innych sposobów rozstrzygania sporów. Według ustawy mediacja jest ustrukturyzowanym procesem, w którym zaangażowane strony z własnej woli i samodzielnie szukają sposobu polubownego rozstrzygnięcia sporu z pomocą jednego lub kilku mediatorów. Mediatorzy są niezależnymi i bezstronnymi osobami bez uprawnień decyzyjnych, które pomagają spierającym się stronom w procesie mediacyjnym. W treści ustawy świadomie unika się określania dokładnego sposobu postępowania w procesie mediacyjnym. Ustanawia się jednak kilka związanych z tą działalnością ograniczeń i obowiązków dotyczących ujawniania, mających na celu ochronę niezależności i bezstronności zawodu mediatora. Przepisy ustawy stanowią ponadto, że mediatorzy zobowiązani są do zachowania względem swoich klientów ścisłej poufności.

Ustawa wprowadza również do kodeksu postępowania cywilnego (Zivilprozessordnung) różne zachęty do wspólnego rozstrzygania sporów. Od wejścia w życie ustawy, jeśli przykładowo strony wniosą sprawę do sądu, będą musiały oświadczyć, czy próbowały już rozwiązać spór przy pomocy środków pozaprocesowych, takich jak mediacja, a także czy istnieje jakiś szczególny powód, aby nie brać pod uwagę takiego rozwiązania. Sąd może ponadto zasugerować, aby strony spróbowały rozstrzygnąć spór w drodze mediacji lub przy pomocy innych środków pozaprocesowych. Jeśli strony wyrażą na to zgodę, sąd może zarządzić zawieszenie postępowania. Obecnie nie przewiduje się przyznawania pomocy prawnej na mediację. Zgodnie z § 278 ust. 5 kodeksu cywilnego sąd może, na potrzeby postępowania pojednawczego (Güteverhandlung) i dalszych czynności zmierzających do polubownego rozwiązania sporu, skierować strony do wyznaczonego konkretnie do tego celu sędziego pojednawczego (Güterichter), który nie ma uprawnień decyzyjnych. Sędzia pojednawczy może zastosować wszelkie metody rozwiązywania sporów, w tym mediację.

Sprawozdaniem z dnia 20 lipca 2017 r. rząd federalny wypełnił swoje zobowiązanie do złożenia Bundestagowi pięć lat po wejściu w życie ustawy sprawozdania z jej skutków. Sprawozdanie jest dostępne tutaj. Wynika z niego, że w Niemczech mediacja nie jest jeszcze wykorzystywana jako alternatywna metoda rozwiązywania sporów wystarczająco często. Nie ma jednak, zgodnie ze sprawozdaniem, pilnej potrzeby przyjęcia niezbędnych środków ustawowych w tym zakresie. Na podstawie ustaleń zawartych w sprawozdaniu rząd federalny zbada jednak, jak można w większym stopniu osiągnąć cel ustawy o mediacji, jakim jest propagowanie mediacji.

Informacje i szkolenie

Ogólne informacje można znaleźć na stronie internetowej Federalnego Ministerstwa Sprawiedliwości i Ochrony Konsumentów.

Nie istnieją konkretne przepisy określające profil zawodowy mediatora. Nie istnieją również ograniczenia w dostępie do tego zawodu. Mediatorzy sami odpowiadają za dopilnowanie, aby posiadać niezbędną wiedzę i doświadczenie (poprzez odpowiednie szkolenie i kursy doskonalenia zawodowego), aby w godny zaufania sposób móc doradzać stronom w postępowaniu mediacyjnym. W ustawie określono, jaką wiedzę, kompetencje i metody powinno zasadniczo obejmować takie szkolenie. Każdy, kto spełnia te kryteria, może pracować jako mediator. Nie jest określony minimalny wiek, nie ma również przykładowo wymogów co do ewentualnej konieczności odbycia studiów wyższych.

Federalne Ministerstwo Sprawiedliwości i Ochrony Konsumentów skorzystało ze swojego uprawnienia do wydawania aktów normatywnych, przyjmując rozporządzenie w sprawie wykształcenia i dalszego szkolenia certyfikowanych mediatorów (Verordnung über die Aus- und Fortbildung von zertifizierten Mediatoren), ustanawiając tym samym ściślejsze warunki wykształcenia wymaganego do zostania certyfikowanym mediatorem oraz dalszego szkolenia w tym zawodzie, a także wymogi w odniesieniu do placówek prowadzących takie kształcenie i szkolenia.

Nie jest przy tym przewidziane żadne oficjalne postępowanie.

Kształcenie w zakresie mediacji oferują związki, stowarzyszenia, uniwersytety, przedsiębiorstwa i osoby fizyczne.

Jakie są koszty mediacji?

Mediacja jest płatna, wynagrodzenie zależy od umowy pomiędzy mediatorem a zainteresowanymi stronami.

Nie ma przepisów, które regulowałyby opłaty za mediację, nie istnieją też statystyki dotyczące kosztów takich usług. Realistycznie można przyjąć, że wysokość stawek godzinowych wynosi pomiędzy 80 a 250 euro.

Czy ugoda zawarta w wyniku mediacji może być egzekwowana?

Co do zasady ugodzie zawartej w drodze mediacji z pomocą adwokata (Anwaltsvergleich) lub notariusza (w postaci aktu notarialnego, §§ 796a–796c i 794 ust. 1 pkt 5 kodeksu postępowania cywilnego) można nadać tytuł wykonawczy.

Powiązane strony

Federalne Stowarzyszenie Mediacji Rodzinnej

Federalne Stowarzyszenie Mediacji

Federalne Stowarzyszenie Mediacji w dziedzinie Gospodarki i Pracy

Centrum Mediacji

Niemieckie Stowarzyszenie Adwokatów