

Sib informazzjoni għal kull reġjun
L-oneru tal-provi jaqa’ fuq il-parti li l-interessi tagħha jkunu affettwati b’mod negattiv jekk l-isforz biex tipprovdi evidenza ma jirnexxix.
Huwa l-obbligu tal-partijiet li jaffermaw il-fatti rilevanti tal-każ u jipprovdu evidenza b’appoġġ għall-affermazzjonijiet tagħhom, sakemm il-liġi ma tipprovdix mod ieħor. Sakemm il-liġi ma tipprovdix mod ieħor, il-fatti relevanti f’każ għandhom jiġu ppruvati mill-parti li jkollha interess fil-fatt li tkun ġiet aċċettata mill-qorti bħala l-verità, u l-konsegwenzi tan-nuqqas ta’ evidenza jew nuqqas ta’ prova ta’ dan il-fatt jiġu mġarrba mill-istess parti. F’tilwima tax-xogħol min iħaddem għandu jagħti prova tal-kontenut ta’ kwalunkwe ftehim kollettiv, kwalunkwe regola interna u struzzjoni li huma meħtieġa biex tiġi deċiża t-talba u ta’ kwalunkwe dokument prodott bħala parti mill-operazzjonijiet ta’ min iħaddem li huwa meħtieġ biex tintlaħaq deċiżjoni dwar it-tilwima legali, tal-korrettezza tal-kalkoli relatati mal-benefiċċji mitluba, jekk ikunu kkontestati, u tal-ħlas ta’ kwalunkwe benefiċċju, fil-każ ta’ tilwima dwar il-pagi.
F’tilwima li tikkonċerna relazzjoni ta’ impjieg ta’ servizz pubbliku, il-korp tas-settur pubbliku għandu jagħti prova tal-kontenut tad-dispożizzjonijiet u l-istruzzjonijiet ġeneralment applikabbli li huma meħtieġa biex tiġi deċiża t-talba u ta’ kwalunkwe dokument prodott bħala parti mill-operazzjonijiet tal-korp tas-settur pubbliku li huma meħtieġa biex tintlaħaq deċiżjoni dwar it-tilwima legali, tal-korrettezza tal-kalkoli kkontestati relatati mal-benefiċċji mitluba, u tal-ħlas ta’ kwalunkwe benefiċċju, fil-każ ta’ tilwima dwar il-pagi.
Jekk ikun hemm inkapaċità li tingħata prova, il-fatt li tiegħu għandha tingħata prova mill-parti milquta minn tali inkapaċità jista’ jkun aċċettat mill-qorti bħala l-verità, jekk ma jkollha l-ebda dubju rigward il-veraċità tiegħu. Dikjarazzjoni ta’ fatt tista’ tiġi aċċettata mill-qorti bħala l-verità jekk ma jkollha l-ebda dubju dwar il-veraċità tagħha u, jekk tkun rikonoxxuta mill-parti opposta, tkun ippreżentata mill-partijiet b’mod identiku, ma tkunx ikkontestata mill-parti opposta minkejja l-qorti tkun appellat lilu jew lilha biex tagħmel hekk, jew għandha titqies bħala mhux ikkontestata skont dan l-Att. Fatti li huma kkunsidrati mill-qorti bħala magħrufa, jew li l-qorti għandha l-għarfien uffiċjali tagħhom, huma kkunsidrati mill-qorti anki jekk l-ebda waħda mill-partijiet ma tkunu invokathom. Il-qorti tikkunsidra l-preżunzjonijiet statutorji ex officio, inklużi ċirkustanzi li, bis-saħħa tal-liġi u sakemm ma jiġix ippruvat mod ieħor, għandhom jiġu kkunsidrati bħala veri. Pereżempju, fil-liġi tal-familja, hemm numru limitat ta’ preżunzjonijiet u fatti irrefutabbli li l-liġi ma tippermettix li jiġu ribattjati.
Ir-regoli tal-proċedimenti ċivili Ungeriżi ma jipprevedu l-ebda grad minimu ta’ ċertezza mill-qorti. Sakemm il-liġi ma tipprovdix mod ieħor, il-qorti mhix ristretta għall-applikazzjoni ta’ regoli formali speċifiċi, metodi jew mezzi ta’ prova u hija ħielsa li sserraħ fuq evidenza mill-partijiet jew kwalunkwe prova oħra li tkun xierqa biex tistabbilixxi l-fatti tal-każ. Dan, madankollu, ma japplikax għal preżunzjonijiet statutorji, inklużi dispożizzjonijiet leġiżlattivi li jistipulaw li ċerti fatti għandhom jitqiesu bħala veri sakemm ma tingħatax prova kuntrarja. Il-qorti tistabbilixxi l-fatti rilevanti tal-każ billi tqabbel, u tevalwa individwalment u b’mod konġunt id-dikjarazzjonijiet u l-kondotta tal-partijiet waqt il-proċedimenti, kif ukoll l-evidenza skoperta waqt is-seduta u data oħra relatati mal-azzjoni, skont il-konvinzjoni tagħha.
Il-qorti tisma’ evidenza biex tistabbilixxi l-fatti meħtieġa għal deċiżjoni dwar tilwima.
Sakemm il-liġi ma tipprovdix mod ieħor, għandu jingħata prova tal-fatti relevanti f’każ mill-parti li jkollha interess fil-fatt li tkun ġiet aċċettata mill-qorti bħala l-verità, u l-konsegwenzi tan-nuqqas ta’ evidenza jew nuqqas ta’ prova ta’ dan il-fatt jiġu mġarrba mill-istess parti. Fi proċedimenti ċivili, il-qorti tista’ tordna l-kumpilazzjoni ta’ xhieda ex officio, jekk dan huwa permess mil-liġi.
Fil-proċedimenti amministrattivi, il-qorti tista’ tordna l-kumpilazzjoni ta’ xhieda ex officio fir-rigward ta’ fatti jew evidenza b’appoġġ għaċ-ċirkostanzi li għandha tieħu inkunsiderazzjoni ex officio, jekk issir referenza għal ksur li jipperikola minuri jew persuna intitolata għall-benefiċċji tad-diżabilità jew jekk il-liġi tipprovdi hekk.
Ix-xhieda jinstemgħu, l-opinjonijiet jiġu miksuba minn esperti u, jekk ikun hemm bżonn, jinstemgħu l-esperti, isiru spezzjonijiet, id-detenturi tad-dokumenti, reġistrazzjonijiet tal-vidjow, reġistrazzjonijiet tal-ħsejjes, reġistrazzjonijiet tal-ħsejjes u vidjows jew evidenza materjali oħra jiġu ordnati biex jippreżentawhom.
Il-qorti mhix marbuta bl-ebda applikazzjoni ta’ preżentazzjoni ta’ evidenza li tkun sottomessa minn parti jew bid-deċiżjoni tagħha fir-rigward tal-għoti tal-provi. Il-qorti tista’ tiċħad applikazzjoni għall-għoti ta’ provi jekk l-applikazzjoni għall-għoti ta’ provi ma tkunx ġiet sottomessa skont id-dispożizzjonijiet tal-Att CXXX tal-2016 dwar il-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili, sakemm ma jkunx previst mod ieħor mil-liġi, jew jekk il-parti obbligata li ġġarrab bil-quddiem l-ispejjeż tal-kumpilazzjoni ta’ xhieda ma ssodisfax l-obbligu tiegħu jew tagħha li tħallas il-pagament bil-quddiem, minkejja li tkun ġiet mitluba tagħmel dan. Il-qorti tirrifjuta applikazzjoni għall-għoti ta’ provi jew twaqqaf il-kumpilazzjoni ta’ xhieda diġà ordnata jekk din ma tkunx neċessarja biex tingħata sentenza fuq tilwima legali.
B’mod partikolari, il-mezzi tal-prova jinkludu evidenza miksuba minn xhieda, opinjonijiet esperti, dokumenti, reġistrazzjonijiet tal-vidjow, reġistrazzjonijiet tal-ħsejjes, reġistrazzjonijiet tal-vidjow u ħsejjes u evidenza materjali oħra. Il-mezzi ta’ prova ma jistgħux jiġu ammessi jekk esklużi mil-liġi jew jekk ikunu soġġetti għal kundizzjonijiet, sakemm ma jintlaħqux il-kundizzjonijiet. L-evidenza tista’ tittieħed permezz ta’ spezzjoni. Fil-proċeduri ma tista’ ssir l-ebda dikjarazzjoni ġuramentata.
Bi qbil mal-prinċipju ta’ evidenza diretta, bħala regola ġenerali x-xhieda u l-esperti jagħtu xhieda waqt seduta. Jekk parti tixtieq tagħti prova tal-allegazzjonijiet tagħha b’dokumenti, hija għandha tehmeż id-dokument mal-applikazzjoni tagħha jew għandha tippreżentahom waqt is-seduta. Mill-inqas traduzzjoni Ungeriża sempliċi tad-dokument trid tkun mehmuża ma’ dokument f’lingwa barranija. Jekk ikun hemm xi dubju dwar l-eżattezza jew il-kompletezza tat-test tradott, trid tintuża traduzzjoni ċertifikata, li fin-nuqqas tagħha l-qorti tinjora d-dokument. Fuq talba tal-parti li tippreżenta l-provi, il-qorti tista’ tobbliga lill-parti b’interessi opposti biex tagħmel disponibbli kull dokument li jkun fil-pussess tiegħu jew tagħha u li hu jew hi tkun obbligata li tirrilaxxa jew tippreżenta xorta waħda skont ir-regoli tal-liġi ċivili. B’mod partikolari, il-parti li għandha interessi opposti hija soġġetta għal tali obbligu jekk id-dokument inħareġ fl-interess tal-parti li tippreżenta evidenza jew li tattesta relazzjoni legali dwar din l-aħħar parti, jew hi relatata ma’ seduta relatata ma’ tali relazzjoni legali. Jekk id-dokument ikun fil-pussess ta’ persuna li mhix qed tipparteċipa fl-azzjoni, il-qorti għandu jkollha d-dokument disponibbli billi tapplika r-regoli dwar l-ispezzjoni. Jekk mozzjoni biex tiġi ppreżenta l-evidenza hija sottomessa minn parti, il-qorti tirranġa li tikseb dokumenti jew data miżmuma minn qorti, nutar, awtorità pubblika oħra, korp amministrattiv jew organizzazzjoni oħra, sakemm ir-rilaxx tad-dokument jew tad-data ma jistax jintalab mill-parti direttament. Mhuwiex meħtieġ li jinkiseb id-dokument oriġinali jekk ma jkunx hemm bżonn li jiġi spezzjonat u l-parti tippreżenta kopja ċċertifikata jew sempliċi tiegħu waqt is-seduta. It-trażmissjoni ta’ dokument tista’ tiġi rrifjutata biss jekk fiha informazzjoni klassifikata.
Ġeneralment le.
M’hemm l-ebda obbligu bħal dan, b’mod ġenerali. F’każijiet eċċezzjonali, pereżempju fil-proċedimenti biex tiddikjara l-inkapaċità ta’ persuna, il-qorti hija meħtieġa tistieden espert psikjatriku mediku biex tevalwa l-istat mentali tal-konvenut.
Iva, imma f’ċerti każijiet huma jistgħu jirrifjutaw li jixhdu.
Il-persuni li ġejjin jistgħu jirrifjutaw li jagħtu evidenza:
il-medjatur/l-espert fil-proċedimenti ta’ medjazzjoni involuti fit-tilwima, il-fornituri tal-kontenut tal-midja u l-persuni f’impjieg jew relazzjoni simili ma’ dawk il-fornituri, fir-rigward ta’ kwistjonijiet li fihom ix-xhieda tagħhom tkun tfisser li tiżvela l-identità tal-persuna li tathom l-informazzjoni fil-kuntest tal-attività tiegħu/tagħha bħala fornitur ta’ kontenut tal-midja.
Xhieda, esperti maħtura fil-qorti, sidien ta’ dokument jew oġġett soġġett għall-ispezzjoni, u persuni oħra li l-parteċipazzjoni tagħhom fil-kumpilazzjoni ta’ xhieda hija meqjusa neċessarja mill-qorti (iktar ’il quddiem flimkien: “kontributuri”) huma obbligati li jikkontribwixxu għall-evidenza li tkun qed tittieħed. Jekk kontributur jonqos milli jwettaq l-obbligu tiegħu jew tagħha mingħajr ma jitlob minn qabel li jiġi skużat għal raġuni tajba li hu jew hi kapaċi jsostnu, il-qorti għandha tobbliga lill-kontributur biex iħallas lura l-ispejjeż imġarrba, tista’ timponi multa fuq il-kontributur, tista’ tordna d-dehra obbligatorja tal-kontributur, tista’ tnaqqas ir-remunerazzjoni tal-kontributur, u tista’ tinforma lis-superjuri, lis-superviżur jew lil min iħaddem lill-kontributur dwar in-nuqqas tiegħu li jattendi. Il-qorti tista’ tapplika iktar minn waħda minn dawn il-miżuri ta’ sfurzar fl-istess ħin.
Miżuri ta’ sfurzar ma jistgħux jiġu applikati kontra minuri taħt l-età ta’ erbatax, iżda r-rappreżentant legali tiegħu jew tagħha jistgħu jintalbu jirrimborsaw l-ispejjeż imġarrba u jistgħu jkunu soġġetti għal multa.
Jekk kontributur iwettaq l-obbligu tiegħu jew tagħha jew japplika biex jiġi skużat għal raġuni tajba li hu jew hi jistgħu jissostanzjaw wara l-applikazzjoni ta’ kwalunkwe miżura ta’ sfurzar, l-ordni fuq il-miżura ta’ sfurzar titwarrab mill-qorti.
Xhud jista’ jressaq appell separat kontra d-deċiżjoni li tobbligah jixhed. L-appell jissospendi s-seduta tax-xhud. Jekk ir-rifjut ta’ xhud li jixhed ikun bla bażi, il-qorti li tiddeċiedi dwar l-appell tista’ timponi multa fuq ix-xhud, u l-qorti li tipproċedi fl-azzjoni tista’ tobbliga lix-xhud jirrimborża l-ispejjeż imġarrba.
Ir-rappreżentant legali ta’ xhud ma jistax jinstema’ bħala xhud, sakemm il-persuna fiżika rrappreżentata minnha jew minnu tkun kompetenti biex tipparteċipa fil-proċedimenti.
Persuna ma tistax tinstema’ bħala xhud jekk hu/hi aġixxiet bħala avukat għad-difiża fir-rigward ta’ suġġett li hu/hi tgħallmet dwarha fil-kariga ta’ avukat għad-difiża, jew jekk hu/hi ma kinitx eżentata mill-obbligu dwar il-kunfidenzjalità fi kwistjoni rigward informazzjoni klassifikata.
Persuna minuri taħt l-età ta’ erbatax tista’ tinstema’ biss bħala xhud jekk l-evidenza mistennija mix-xhieda tagħha ma tkunx tista’ tiġi pprovduta b’xi mod ieħor.
Ix-xhieda jidhru matul is-seduta permezz ta’ taħrika tal-qorti fejn fil-prinċipju se jinstemgħu mill-imħallef li jippresjedi, jew fil-każ ta’ mħallef wieħed, mill-imħallef li jipproċedi fil-każ.
L-imħallef li jippresjedi jista’ jippermetti lill-parti li tibda l-eżami tax-xhieda, fuq talba tiegħu jew tagħha, tkun l-ewwel li tistaqsi direttament il-mistoqsijiet lix-xhud, qabel ma jippermetti lill-parti opposta biex tagħmel mistoqsijiet, jekk il-parti opposta tkun għamlet talba għal dan il-għan. F’dawn il-każijiet l-imħallef li jippresjedi u l-membri l-oħra tal-bord jistgħu jagħmlu mistoqsijiet lix-xhud wara interrogazzjoni mill-partijiet.
Il-qorti tistabbilixxi l-fatti rilevanti tal-każ billi tqabbel, u tevalwa individwalment u b’mod konġunt id-dikjarazzjonijiet u l-kondotta tal-partijiet waqt il-proċedimenti, kif ukoll l-evidenza skoperta waqt is-seduta u data oħra relatati mal-azzjoni, skont il-konvinzjoni tagħha.
Mezz ta’ prova, jew kwalunkwe parti separabbli minnu, huwa illegali u ma jistax jintuża fl-azzjoni, jekk
a) inkiseb jew ġie ppreżentat bil-ksur jew theddid tad-dritt ta’ persuna għall-ħajja u l-integrità fiżika;
b) kien prodott bi kwalunkwe metodu illegali ieħor;
c) ġie miksub b’mod illegali;
d) is-sottomissjoni tiegħu fil-qorti tikser id-drittijiet tal-personalità.
Ħlief jekk ikun inkiseb jew ippreżentat bil-ksur jew it-theddid tad-dritt ta’ persuna għall-ħajja u l-integrità fiżika, il-qorti tista’ tqis mezz illegali ta’ prova b’mod eċċezzjonali u b’kunsiderazzjoni xierqa għaċ-ċirkostanzi speċifiċi u sa liema punt tkun inkisret il-liġi, l-interess legali affettwat mill-ksur tal-liġi, l-impatt tal-evidenza illegali fuq l-iskoperta tal-fatti, il-piż ta’ biċċiet oħra ta’ evidenza disponibbli, u ċ-ċirkostanzi l-oħra kollha tal-każ.
Dikjarazzjoni ta’ parti ma titqiesx bħala evidenza; madankollu, il-qorti tevalwa wkoll it-talbiet tal-partijiet meta tkun qed tistabbilixxi l-fatti tal-każ, kif deskritt fil-Mistoqsija 3.
Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali ta’ din il-paġna tinżamm mill-punt ta’ kuntatt tan-NĠE rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. La l-NĠE u lanqas il-Kummissjoni Ewropea ma jaċċettaw ebda responsabbiltà fir-rigward ta' kwalunkwe informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.