Jekk jogħġbok innota li l-verżjoni bil-lingwa oriġinali ta' din il-paġna it-Taljan ġiet emendata reċentement. Il-verżjoni tal-lingwa li qed tara bħalissa attwalment qed tiġi ppreparata mit-tradutturi tagħna.
Swipe to change

Smigħ ta' xhieda

Italja
Il-kontenut ipprovdut minn
European Judicial Network
Network Ġudizzjarju Ewropew (f'materji ċivili u kummerċjali)

1 L-oneru tal-provi

1.1 X’inhuma r-regoli dwar l-oneru tal-provi?

L-ewwel nett għandu jingħad li, fis-sistema legali Taljana, il-provi huma rregolati minn żewġ regolamenti differenti: Ir-regoli proċedurali fil-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili, fl-Artikoli 228 u 229, filwaqt li l’hekk imsejjħa regoli “sustantivi” qiegħdin fil-Kodiċi Ċivili, fl-Artikoli 2730 sa 2735. Ir-raġuni għalfejn is-sistema hija maqsuma f’regoli sustantivi u regoli proċedurali hija dovuta għall-arranġament legali li kien preċedentement fis-seħħ u skont il-Kodiċi Napoleoniku, fejn kienet prevalenti l-idea li l-provi għandhom jitqiesu kemm minn perspettiva statika kif ukoll minn perspettiva dinamika (purament proċedurali). Ir-Rapport dwar il-Kodiċi Ċivili jispjega, skont ir-raġunijiet li għadhom kif ingħataw, li l-provi jintużaw biex jagħtu saħħa jew biex b’mod ġenerali jiddefendu d-drittijiet ta’ xi ħadd, u mhux biss fi proċedimenti legali, iżda wkoll apparti dawn il-proċedimenti u qabel jibdew: għalhekk sabu posthom il-provi fil-kodifikazzjoni tad-drittijiet. L-oneru tal-prova huwa regolat mit-test deskritt iktar il-fuq u mhux mill-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili.

Id-distribuzzjoni tal-oneru tal-prova huwa regolat, b’mod ġenerali, mill-Kodiċi Ċivili, fl-Artikolu 2697, li jistipula li ‘dawk li beħsiebħhom jinvokaw dritt quddiem qorti għandhom jipprovdu provi tal-fatti li jsostnu t-talba tagħhom. Parti li topponi l-validità ta’ dawk il-fatti, jew li qiegħda tgħid li dak id-dritt inbidel jew huwa preskritt, għandha tipprovdi provi tal-fatti li jsostnu din l-oġġezzjoni’. Abbażi ta’ dawn il-prinċipji, għalhekk, ir-rikorrent irid jipprova l-fatti li fuqhom hija bbażata t-talba tiegħu, jiġifieri dawk il-fatti li ġuridikament jippruvaw l-effetti li qed jallega. Il-konvenut min-naħa l-oħra jrid jipprova l-fatti li jostakolaw, jannullaw jew jimmodifikaw, li jistgħu jwasslu għaċ-ċaħda tat-talba tar-rikorrent, u jġibu fix-xejn il-pretensjoni tiegħu. Jekk ir-rikorrent ma jippruvax il-fatti kostitwenti tad-dritt tiegħu dan iwassal għaċ-ċaħda tat-talba tiegħu, indipendentament mill-produzzjoni jew le min-naħa tal-konvenut ta’ eċċezzjonijiet fid-difiża tiegħu u mill-provi ta’ dawn l-eċċezzjonijiet. L-Artikolu 2698 tal-Kodiċi Ċivili jistabbilixxi n-nullità ta’ kull ftehim li għandu l-għan li jikkontradixxi jew ibiddel l-oneru tal-prova, meta dan huwa marbut ma’ drittijiet mhux disponibbli jew meta’ dan il-ftehim jagħmilha diffiċli immens għal waħda mill-partijiet biex teżerċità d-drittijiet tagħha. In-nuqqas ta’ provi suffiċjenti jfisser żvantaġġ għall-parti - rikorrent jew konvenut - li jrid juri l-fatti kostitwenti jew l-eċċezzjonijiet għal dawn il-fatti, fis-sens li din l-insuffiċjenza titqies bħala prova nieqsa.

1.2 Hemm xi regoli li permezz tagħhom ċerti fatti jiġu eżentati mill-oneru tal-provi? F’liema każijiet ? Jistgħu jiġu ppreżentati provi sabiex jiġi ppruvat li preżunzjoni legali partikolari mhix valida?

Peremzz tal-Artikolu 115 tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili (kif emendat mil-Liġi Nru 69 tal-2009) il-qorti tista tikkunsidra l-fatti li jridu jiġu ppruvati, irrispettivament mill-provi sottomessi mir-rikkorent, jrkk ma jkunux ġewx ikkontestati speċifikament mill-parti avversarja. Għalhekk, permezz ta’ deroga mill-Artikolu 2697 tal-Kodiċi Ċivili, fatt li jitqies li ġie ppruvat jekk ma jiġix ikkontestat mill-ewwel. Din ir-regola ma tapplikax f’każijiet in absentia: jekk il-konvenut ma jidhirx, il-fatti allegati mir-rikorrent ma jitqiesux ‘mhux ikkontestati’, għaliex din ir-regola li tirregola l-proċedimenti in absentia ‘tmur kontra t-tradizzjonijiet tal-liġi proċedurali Taljana, fejn parti li tonqos milli tidher jew tasal tard qatt ma ġiet meqjusa li għamlet ammissjoni impliċita’ (il-Qorti Kostituzzjoniali (Corte Costituzionale), sentenza Nru 340 tat-12 ta’ Ottubru 2007). Fi kliem ieħor, skont il-proċedura Ċivili Taljana, jekk parti tonqos milli tidher, ma tiġix meqjusa li għamlet ammissjoni impliċita, iżda li kkontestat b’mod impliċitu t-talba. Madankollu f’ċirkostanzi eċċezzjonali, il-liġi tipprovdi għal sitwazzjonijiet fejn in-nuqqas ta’ dehra tikkostitwixxi mġiba speċifika li titqies li hija preżunta: Pereżempju skont l-Artikolu 789 tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili, jekk l-ebda waħda mill-partijiet ma tikkontestax xi ħaġa b’mod espliċitu, allura dan ifisser li tat l-approvazzjoni tagħha (ara s-sentenza Nru 3810 tal-Qorti Suprema ta-Kassazzjoni (Qorti Suprema tal-Kassazzjoni), Sezzjoni Ċivili, Awla II, tas- 6 ta’ Ġunju 1988).

L-oneru tal-prova huwa mmitigat f’każ ta’ “preżunzjonijiet”, jiġifieri meta l-liġi tistabbilixxi l-valur ġuridiku ta’ ċerti fatti, jew tħalli lill-ġudikant jasal għal konklużjonijiet fuq magħruf mhux magħruf għal fatt magħruf (l-Artikolu 2727 tal-Kodiċi Ċivili). Il-preżunzjonijiet huma maqsuma fi: (1) preżunzjonijiet ġuridiċi, dawk stipulati mil-liġi, li jippermettu prova kuntrarja (iuris tantum), jiġifieri li jistgħu jiġu micħuda jekk jiġu prodotti provi kontrihom jew (iuris et de iure) għaliex jeskludu l-possibiltà li tiġi prodotta l-prova kuntrarja matul il-proċedimenti l-qorti. (2) preżunzjonijiet sempliċi, mħollija fid-diskrezzjoni tal-qorti, li taċċetta biss preżunzjonijiet gravi, preċiżi u li jaqblu bejniethom; preżunzjonijiet sempliċi mhumiex ammessi għal dawk il-fatti li għalihom il-liġi teskludi l-provi bix-xhieda (l-Artikolu 2729 tal-Kodiċi Ċivili); L-oneru tal-prova wkoll huwa mmitigat f'każ ta' fatti magħrufa, jiġifieri dawk il-fatti li jaf bihom kulħadd fi żmien u fil-post fejn ingħatat is-sentenza u li dwarhom ma jista' jitqajjem l-ebda dubju (l-Artikolu 115 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili).

1.3 Sa liema livell trid tkun konvinta l-qorti sabiex tagħti sentenza li tissejjes fuq l-eżistenza ta' dak il-fatt?

Il-qorti trid tevalwa l-provi fid-diskrezzjoni tagħha stess, ħlief fejn il-liġi tipprovdi mod ieħor; Hija tista wkoll tiddeduċi l-provi mit-tweġibiet mogħtija mill-partijiet, mir-rifjut mhux ġustifikat tagħhom li jippermettu xi spezzjonijiet ordnati mill-qorti u, b’mod ġenearli, mill-imġiba tal-partijiet infushom matul il-proċedimenti (l-Artikolu 116 tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili). Id-deċiżjoni tal-ġudikant, kemm jekk jilqa’ t-talba, kemm jekk eventwalment jilqa’ l-eċċezzjonijiet, trid tkun ibbażata biss fuq fatti pruvati bis-sħiħ jew direttament jew bħala preżunzjoni. Id-deċiżjoni tal-qorti ma tistax tkun ibbażata fuq fatti mhux pruvati, anki meta dawn il-fatti huma possibbli jew probabbli ħafna.

2 Is-smigħ tal-provi

2.1 Għas-smigħ tal-provi dejjem ikun meħtieġ li jsir rikors minn parti, jew huwa wkoll possibbli li f’ċerti każijiet l-imħallef jisma’ l-provi fuq l-inizjattiva tiegħu stess?

Skont is-sistema legali Taljana, il-ġbir tal-provi huwa rregilat mill-prinċipju li l-iskop tal-proċedimenti huwa determinat mill-partijiet (prinċipju dispożittiv), kif stipulat mill-Artikolu115(1) tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili: Il-qorti trid tibbaża s-sentenza tagħha fuq il-provi ppreżentati mill-partijiet, “apparti l-każijiet speċifikati mil-liġi”. Jeżistu madankollu xi eċċeżżjonijiet għal dan il-prinċipju, previsti mill-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili:

- l-Artikolu 117 jippermetti li jsiru domandi b’mod mhux formali lill-partijiet;

- l-Artikolu 118 li jippermetti li tiġi ordnata spezzjoni tal-persuni u tal-oġġetti;

- l-Artikoli 61 u 191, fejn il-qorti tista titlob opinjonijiet esperti;

- l-Artikolu 257 fejn il-qorti tista tħarrek xhud li għalih ikun irrefera xhud ieħor; u

- l-Artikolu 281(b), li jagħti lill-qorti ġenerali (tribunale) iffurmata minn imħallef uniku s-setgħa li ex officio tordna l-ġbir tax-xhieda meta dak li jkunu qalu l-partijiet dwar il-fatti jagħmlu referenza għal persuni li jidhru li jafu dwar il-fatti.

Fil-kawżi dwar tilwim fil-post tax-xogħol, il-prinċipju li l-iskop tal-proċedimenti huwa determinat mill-partijiet tista’ tiġi sostitwita minn sistema kkaratterizzata minn elementi ta’ investigazzjoni, b’mod aktar preċiż fl-Artikoli:

- l-Artikolu 420, li jistabbilixxi interrogatorju liberu tal-partijiet waqt is-seduta ta’ sottomissjonijiet orali; u

- l-Artikolu 421, li jistabbilixxi li l-qorti tista, f’kull ħin, u ex officcio, tordna l-ammissibiltà ta’ kull tip ta’ provi, anki barra l-limiti stabbiliti mill-Kodiċi Ċivili. Fi proċedimenti marbuta mar-responsabbiltà tal-ġenituri, il-qorti tista’ tordna l-ġbir tal-provi ex officio, inklu spezzjonijiet immexxija mill-pulizija dwar it-taxxa (polizia tributaria), iżda biss b’rabta ma’ ordnijiet li jikkonċernaw minuri. Matul il-proċedimenti ta’ divorzju, jekk ikun hemm xi tilwim, il-qorti ġenerali għandha tordna investigazzjonijet fuq id-dħul tal-partijiet, l-assi u l-attwali livell ta’ għajxien, u għandha ssejjaħ lill-pulizija dwar it-taxxa jekk meħtieġ.

2.2 Jekk ir-rikors min-naħa ta' parti għall-ġbir tal-provi jintlaqa', x'isir wara?

Il-prova tal-fatti, mitluba minn parti minnhom, tippermetti lill-parti l-oħra biex titlob li turi l-kuntrarju. F’dak il-każ il-qorti tilqa’ ż-żewġ talbiet jekk taħseb li l-fatti ppreżentati biex jappoġġaw it-talbiet tagħhom huma rilevanti għall-finijiet tas-sentenza.

Il-qorti, meta tilqa’ l-provi, imbagħad tgħaddi għall-eżami tagħhom.

Wara l-għeluq tal-istadju tal-provi, il-kawża tiġi mħollija għas-sentenza.

2.3 F’liema każijiet il-qorti tista' tiċħad ir-rikors ta' parti għall-ġbir tal-provi?

Il-provi tradizzjonalment ifissru mezz li kapaċi jwassal sabiex isir magħruf fatt u għalhekk it-turija ta’ dak il-fatt u ċ-ċertezza tiegħu, jew bħala strument għall-imħallef biex ikun konvint mill-fatti kkonċernati. Sabiex jiġi ammess fil-proċedimenti, ir-rikors promotorju jrid ikun “ammissibbli” u “rilevanti”. Biex ikun ammissibbli, ir-rikors promotorju ma jistax imur kontra l-projbizzjoni stipulata mil-liġi (pereżempju l-Artikolu 2726 tal-Kodiċi Ċivili, marbuta mal-pagamenti): fi kliem ieħor, il-qorti trid tiddetermina jekk il-miżura speċifika ta’ inkjesta proposta hix kontra l-liġi. Il-provi hekk imsejħa “atipiċi” li mhumiex ikkaratterizzati mill-Kodiċi Ċivili, ukoll huma soġġetti għall-projbizzjonijiet stipulati mil-liġi. Min-naħa l-oħra r-rilevanza hija eżaminata minn perspettiva oħra, u hija marbuta mal-“fatt li huwa s-soġġett tal-provi”. Biex ir-rikors promotorju jkun ammissibbli, il-qorti trid tara jekk il-fatt li jrid jiġi ppruvat hux se jkollu impatt reali fuq is-sentenza tal-kawża. B’hekk, il-fatti li ma għandhomx impatt fuq l-ammissibbiltà jew le tar-rikors ma jiġux ammessi, anke jekk jiġu ppruvati. Sabiex il-qorti tkun tista tevalwa r-rilevanza tal-provi, il-leġiżlatura teħtieġ li r-rikors jissodisfa livell minimu ta’ speċifiċità, u għalhekk irid jagħti tliet tipo differenti ta’ informazzjoni: topika: FEJN; storika: META; u funzjonali: GĦAL LIEMA SKOP. Il-fatti ma ġewx speċifikament ikkontestati mhemmx għalfejn jiġu ppruvati (l-Artikolu 115 tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili).

2.4 X’inhuma l-mezzi differenti biex isiru l-provi?

Fl-ordinament ġuridiku Taljan il-mezzi tal-provi huma maqsuma f'mezzi dokumentarji u mhux dokumentarji. Il-provi regolati mill-Kodiċi Ċivili huma magħrufa bħala “topiċi”.

Il-mezzi dokumentarji huma:

  • dokumenti pubbliċi (Artikoli 2699 et seq. tal-Kodiċi Ċivili);
  • dokumenti privati (Artikoli 2702 et seq. tal-Kodiċi Ċivili);
  • telegrammi (Artikoli 2705 et seq. tal-Kodiċi Ċivili);
  • fajls u arkivji domestiċi (Artikolu 2707 tal-Kodiċi Ċivili);
  • arkivji tal-kontabilità tan-negozji (Artikolu 2709 tal-Kodiċi Ċivili);
  • kopji prodotti mekkanikament (Artikolu 2712 tal-Kodiċi Ċivili);
  • kopji ta’ dokumenti u kuntratti (Artikolu 2714 et seq. tal-Kodiċi Ċivili).

Id-dokumenti bil-kompjuter wkoll jikkostitwixxu provi.

Huma mezzi ta’ provi mhux dokumentarji:

  • ix-xhieda (Artikolu 2721 et seq. tal-Kodiċi Ċivili);
  • id-dikjarazzjonijiet miktuba tax-xhieda (Artikolu 257-bis tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili);
  • l-ammissjonijiet (Artikoli 2730 et seq. tal-Kodiċi Ċivili);
  • interrogazzjoni formali (Artikolu 230 tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili);
  • id-dikjarazzjonijiet bil-ġurament (Artikoli 2736 et seq. tal-Kodiċi Ċivili);
  • l-ispezzjonijiet (Artikoli 258 et seq. tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili).

Barra minn hekk, hemm ir-rapporti tal-esperti li joffru lill-qorti l-għarfien tekniku li ma jkollhiex. Fis-sistema proċedurali Taljana, mhemmx dispożizzjoni eżawrjenti fuq in-natura obbligatorja tal-mezzi tal-provi, għaliex fil-prinċipju l-produzzjoni tagħhom mhix projbita. Madankollu, skont il-ġurisprudenza Taljana, il-provi atipiċi ma jistgħux jevitaw projbizzjonijiet jew preklużjonijiet imposti minn regoli li huma ta’ natura sustantiva jew proċedurali; jekk ma dan ma kienx il-każ, allura jkun possibbli li jiġu introdotti bil-moħbi provi li normalment ma jiġux ammessi, jew li jeħtieġu garanziji formali xierqa biex jiġu ammessi.

2.5 X’inhuma l-mezzi biex jinġabru l-provi mingħand ix-xhieda u huma differenti mill-mezzi użati biex jinġabru l-provi mingħand ix-xhieda tal-periti tal-qorti? X’inhuma r-regoli fir-rigward tas-sottomissjoni ta’ provi bil-miktub u ta’ perizji/opinjonijiet ta' esperti?

Il-provi tax-xhieda huma ammessi mill-qorti (l-Artikolu 245 tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili); l-ordni tal-qorti tobbliga lix-xhud jitla’ l-qorti fejn fin-nuqqas jittieħdu miżuri koerċittivi u multa. Il-qorti tistabbilixxi l-post, ħin u mod ta’ kif jinġabru l-provi. Il-marixxall tal-qorti, wara talba tal-parti interessata, javża lix-xhud biex jitla’ l-qorti. Ix-xhud jieħu l-ġurament biex jgħid il-verità u mbagħad isirulu d-domandi mill-imħallef - il-partijiet ma jistgħux isaqsu direttament lix-xhud. Permezz ta’ din id-dispożizzjoni, il-qorti tista’, bil-kunsens tal-partijiet, tiġbor il-provi bil-miktub (Artikolu 257-bis tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili). Ix-xhieda esperti jinħatru mill-qorti, li tpoġġilhom domandi li jridu jwieġbu; jidhru wkoll fis-seduta ta’ smigħ u jiħeidu ġurament li jgħidu l-verità. Bħala regola ġenerali, ix-xheida esperti jfasslu rapport miktub iżda l-qorti tista’ anki tordnalhom biex jidhru u biex jirrispondu oralment waqt is-seduta (l-Artikolu 195 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili). Il-provi bil-miktub isiru parti mill-proċedimenti hekk kif jidħlu fil-fajl ta’ parti, fil-mument tal-bidu tal-proċediment jew anke wara, iżda fi żmien stabbilit mil-liġi (mhux iktar tard mil-limiti ta’ żmien stabbilit għas-seduta skont l-Artikolu 183 tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili, għal proċeduri ordinarji ta’ sejbien tal-fatti).

2.6 Hemm xi mezzi ta’ prova li huma iktar b’saħħithom minn oħrajn?

Il-provi l-aktar kredibbli fis-sistema legali Taljana huma l-atti pubbliċi u l-preżunzjonijiet “iuris et de iure”. L-att pubbliċi (Artikoli 2699 et seq. tal-Kodiċi Ċivili) huma d-dokumento mfassla, bil-formalitajiet mitluba, minn nutar (notaio) jew minn uffiċjali pubbliku ieħor awtorizzat jagħtih il-fidi pubblika fil-post fejn jiġi ffirmat l-att. Id-dokumenti pubbliċi għandhom valur sħiħ bħala provi sakemm ma jiġux murija li huma foloz. Ħlief għal din l-oġġezzjoni, jikkostitiwixxu provi assoluti u mingħajr kundizzjoni. Il-preżunzjonijiet iuris et de iure (l-Artikolu 2727 tal-Kodiċi Ċivili) għandhom saħħa akbar, għaliex ma hemmx prova kuntrarja għalihom.

2.7 Hemm obbligu li jintużaw ċerti mezzi ta’ prova biex jiġu ppruvati xi fatti partikolari?

Il-liġi tipprovdi li ċerti fatti jistgħu jiġu ppruvati biss b’mezzi ta’ prova determinati, f’xi każijiet b’att pubbliku biss, f’oħrajn b’att bil-miktub biss, li jista’ jkun pubbliku jew privat.

2.8 Ix-xhieda huma obbligati bil-liġi li jixhdu?

Ix-xhieda jridu jagħtu x-xhieda tagħhom, sakemm il-liġi ma tipprovdix mod ieħor. Hemm dispożizzjonijiet li jkopru l-każijiet li ġejjin: L-inkapaċità li wieħed jixhed; Projbizzjonijeit fuq ċerti persuni u x-xhieda tagħhom; u l-għażla li wieħed jirrifjuta li jixhed. L-obbligu tax-xhud li jixhed jirriżulta indirettament mis-setgħat li jagħti l-Artikolu 255 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili lill-qorti sabiex, fin-nuqqas ta’ dehra tax-xhud, tordna l-iskorta bil-pulizija u l-kundanna għal multa.

2.9 F’liema ċirkostanzi jistgħu jirrifjutaw li jixhdu?

Fil-każijiet previsti mill-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali, li għalih jagħmel referenza l-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili: Dawn ikopru dawk l-individwi li jistgħu jirrifjutaw li jixhdu għaliex huma marbuta bis-sigriet professjonali, bis-sigriet uffiċjali u bis-sigriet statali.

2.10 Jekk persuna tirrifjuta li tixhed tista’ tingħata multa jew tiġi sfurzata tixhed?

Skont l-Artikolu 256 tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili, xhud jitla’ l-qorti u jirrifjuta li jixhed mingħajr raġuni ġustifikata jew inkella jikkonferma s-suspett li qed jixhed falz jew qiegħed iżomm lura, huwa jiġi rappurtat lill-prosekutur pubbliku mill-qorti li tibgħatlu kopja tal-proċess verbali.

2.11 Hemm persuni li ma jistgħux jixhdu?

Ma tistax tixhed il-persuna li hija personalment interessata fil-kwistjoni pendenti l-qorti, għaliex l-interess tagħha jista’ jikkostitwixxi raġuni leġittima biex issir parti mill-kawża (l-Artikolu 246 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili). Fir-rigward ta’ partijiet involuti f’tilwim, li ovvjament ma jistgħux ikunu xhieda, is-sistema legali Taljana tipprovdi għal interrogazzjoni formali, li hija tip ta’ provi li għandha l-għan li minnha toħroġ l-ammissjoni ġudizzjarja minn parti (l-Artikolu 228 tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili) trid tħares ir-regoli ġenerali dwar il-provi, u b’mod iktar speċifiku (l-Artikoli 230 et seq. tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili), tiġi ppreżentata b’suġġetti separati u speċifiċi. Il-parti kkonċernata trid twieġeb personalment u ma tistax taqra minn xi noti, sakemm ma jkunx meħtieġ u ġiet awtorizzata mill-qorti. Il-mistoqsijiet li jsiru lill-partijiet waqt l-eżaminazzjoni formali għandhom ikunu marbuta mal-fatti ppreżentati bħala provi u awtorizzati fid-digriet li jawtorizza l-eżaminazzjoni formali. Madankollu, il-mistoqsijiet marbuta ma fatti oħra jistgħu jsiru wkoll jekk il-partijiet jiftehmu dwarhom b’mod reċiproku u l-qorti tqis li huma utli. Jekk parti tonqos milli tidher għall-eżaminazzjoni formali mingħajr l-ebda ġustifikazzjoni jew tirrifjuta l-eżaminazzjoni formali, dan jista’ jwassal biex il-fatti li huma s-suġġett tal-provi jiġu ammessi, jekk il-qorti taħseb li għandhom jiġu ammessi fid-dawl ta’ provi oħra. Skont il-ġurisprudenza stabbilita, jekk parti tirrifjuta li twieġeb jew tonqos milli tidher, dan ma jikkostitwix awtomatikament ammissjoni impliċita iżda ċirkostanza li, meta vvalutata fi ħdan il-qafas ta’ provi oħra miġbura waqt il-proċedimenti, jistgħu jipprovdu l-qorti bil-mezzi biex tasal għall-konklużjonijiet tagħha dwar il-fatti mressqa waqt l-eżaminazzjoni.

Il-qorti ma għandiex setgħat koerċittivi għajr dawk deskritti aktar il-fuq.

2.12 X’inhu r-rwol tal-imħallef u tal-partijiet fis-smigħ ta’ xhud? B’liema kundizzjonijiet jista’ jinstema’ xhud permezz ta’ vidjokonferenza jew ta’ mezzi tekniċi oħrajn?

Il-qorti tmexxi l-eżami tax-xhud, tpoġġilu d-domandi direttament fuq il-fatti ammessi għaliex rilevanti għall-proċedimenti, u kull mistoqsija b’referenza għall-istess mitluba mid-difensuri tal-partijiet matul l-interrogatorju.

Il-possibiltà ta’ vidjokonferenzi, għalkemm mhux prevista espliċitament fil-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili, mhix eskluża. L-Artikolu 202 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili jipprovdi li l-qorti, meta tordna l-ġbir tal-provi, għandha “tiffissa ż-żmien, post u l-mod ta' kif tinġieb” u b’hekk il-qorti tista’ tordna s-smigħ ta’ xhud permezz ta’ vidjokonferenza. L-Artikolu 261 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili jipprovdi wkoll li l-qorti tista’ tordna rekording bil-vidjow li jkun jeħtieġ mezzi, strumenti jew proċedimenti tekniċi.

3 Il-valutazzjoni tal-provi

3.1 Meta l-provi ma jkunux inkisbu b’mod legali minn parti, il-qorti jkollha xi restrizzjonijiet meta tagħti s-sentenza tagħha?

Il-qorti ma tqisx provi li ma jiġux ippreżentati u ammessi b’mnod formali.

3.2 Bħala parti fil-kawża, id-dikjarazzjoni tiegħi tgħodd bħala prova?

Kull dikjarazzjoni magħmula mill-partijiet li hija favuriha ma tgħoddx bħala prova. Madankollu, dikjarazzjoni ta’ ammissjoni (li għandha konnotati negattivi) li ssir matul l- eżaminazzjoni formali (ara l-paragrafu 2.11) tgħodd bħala prova negattiva kontra l-parti li tkun għamlitha.

L-aħħar aġġornament: 21/07/2022

Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali ta’ din il-paġna tinżamm mill-punt ta’ kuntatt tan-NĠE rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. La l-NĠE u lanqas il-Kummissjoni Ewropea ma jaċċettaw ebda responsabbiltà fir-rigward ta' kwalunkwe informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.