

Sib informazzjoni għal kull reġjun
Kumment preliminari: ir-regoli ġenerali dwar l-evidenza ammissibbli, il-valur probatorju tagħha, l-oneru tal-provi u l-forma ta’ produzzjoni ta’ evidenza huma stabbiliti fid-dispożizzjonijiet tal-Kodiċi Ċivili Portugiż u l-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili indikati hawn taħt. Il-links għall-verżjoni Portugiża kkonsolidata ta’ dawn iż-żewġ dokumenti legali huma pprovduti fl-aħħar ta’ din l-iskeda informattiva.
Skont l-Artikolu 342 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż,
Fil-każ ta’ proċedimenti ta’ valutazzjoni negattiva (l-Artikolu 10(3)(a) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż u l-Artikolu 343 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż), fejn parti ma tkunx qed titlob sentenza kontra l-parti l-oħra imma sempliċement tixtieq li l-qorti tistabbilixxi n-n-nuqqas ta’ eżistenza ta’ dritt jew fatt, huwa l-konvenut li jrid jagħti prova tal-elementi li jikkostitwixxu d-dritt li qed jiġi allegat.
F’azzjonijiet ġudizzjarji li jridu jitressqu f’ċertu limitu ta’ żmien wara d-data li fiha l-attur ikun sar jaf b’ċertu fatt, huwa l-konvenut li jrid jagħti prova li l-limitu ta’ żmien diġà skada, sakemm soluzzjoni oħra ma tkunx speċifikament stabbilita mil-liġi (l-Artikolu 343(2) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Jekk id-dritt invokat mill-attur ikun suġġett għal kundizzjoni sospensiva (avveniment inċert fil-futur li l-partijiet għamlu l-effetti tat-tranżazzjoni legali dipendenti fuqu - l-Artikolu 270 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż) jew għal data tal-bidu (żmien li minnu jiġi attivat id-dritt - l-Artikolu 278 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż), huwa l-attur li jrid juri li l-kundizzjoni ġiet sodisfatta jew li d-data tal-bidu għaddiet (l-Artikolu 343(3) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Jekk id-dritt invokat mill-attur ikun suġġett għal kundizzjoni riżoluttiva (avveniment inċert fil-futur li l-partijiet għamlu l-waqfien tal-effetti tat-tranżazzjoni legali dipendenti fuqu - l-Artikolu 270 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż) jew għal data tat-tmiem (żmien li warajh id-dritt ma jibqax japplika - l-Artikolu 278 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż), huwa l-konvenut li juri li l-kundizzjoni ġiet sodisfatta jew li d-data tat-tmiem għaddiet (l-Artikolu 343(3) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Ir-regoli ta’ hawn fuq jinqalbu meta jkun hemm preżunzjoni legali (konsegwenza jew inferenza li l-liġi tiddeduċi minn fatt magħruf biex tistabbilixxi fatt mhux magħruf), eżenzjoni jew liberazzjoni mill-oneru tal-provi jew ftehim validu għal dak l-effett, u, b’mod ġenerali, fejn il-liġi tiddetermina hekk (l-Artikolu 344(1) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż). L-oneru tal-provi jinqaleb ukoll jekk il-parti avversarja tkun għamlitha intenzjonalment impossibbli li jiġu ppreżentati l-provi mill-parti li għandha tipproduċihom (l-Artikolu 344(2) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Ftehim li jaqleb l-oneru tal-provi huwa invalidu:
Meta l-evidenza tkun ippreżentata mill-parti li jkollha l-oneru tal-prova ta’ fatt partikolari, il-parti avversarja tista’ tippreżenta kontroprovi bil-ħsieb li tqajjem id-dubji dwar dawk il-fatti. Jekk ikun hemm biżżejjed dubju, id-deċiżjoni trid tmur kontra l-parti li kellha l-obbligu li tagħti prova tal-fatt ikkonċernat (l-Artikolu 346 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Provi eżawrjenti jistgħu jiġu kuntrarjati biss b’evidenza li turi li l-fatt li fuqu huma bbażati mhuwiex veru, mingħajr preġudizzju għal restrizzjonijiet oħra speċifikament stabbiliti mil-liġi (l-Artikolu 347 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Kull min jinvoka dritt konswetudinarju, lokali jew barrani huwa responsabbli biex jagħti prova tal-eżistenza u l-kontenut tagħha, iżda l-qorti għandha tagħmel ħilitha biex tikseb l-għarfien rispettiv ex officio (l-Artikolu 348(1) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż). Il-qorti hija responsabbli wkoll għall-aċċertament ta’ fatti ex officio kull meta jkollha tiddeċiedi abbażi tad-dritt konswetudinarju, lokali jew barrani u l-ebda waħda mill-partijiet ma tkun invokatu, jew il-parti avversarja tkun għarfet l-eżistenza u l-kontenut tiegħu jew ma tkunx oġġezzjonat (l-Artikolu 348(2) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż). Jekk ma tkunx tista’ tiddetermina l-kontenut tad-dritt applikabbli, il-qorti tapplika r-regoli tad-dritt komuni Portugiż (l-Artikolu 348(3) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Iva, hemm regoli li jeżentaw ċerti fatti mill-oneru tal-provi.
Skont l-Artikolu 412(1) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż, prova ma hijiex meħtieġa għal:
Id-dritt Portugiż jippermetti li jsiru preżunzjonijiet minn konklużjonijiet meħuda mil-liġi jew mill-imħallef minn fatt magħruf biex jiġi stabbilit fatt mhux magħruf (l-Artikolu 349 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Parti li għandha preżunzjoni legali favuriha ma għandhiex għalfejn tagħti prova tal-fatt preżunt (l-Artikolu 350(1) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Preżunzjonijiet legali jistgħu jiġu kkontestati, jiġifieri, jistgħu jiġu ppreżentati kontroprovi, ħlief f’każijiet fejn il-liġi ma tippermettix dan, jiġifieri fejn ma jistgħux jiġu ppreżentati kontroprovi (l-Artikolu 350(2) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Il-valur ta’ kull mezz ta’ prova jvarja skont in-natura tiegħu.
Id-dokumenti awtentiċi għandhom valur probatorju sħiħ fir-rigward ta’ ċerti fatti, li jistgħu jiġu kkontestati biss permezz ta’ prova kuntrarja (l-Artikoli 369 sa 372 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Id-dokumenti privati għandhom valur probatorju sħiħ jekk il-kaligrafija u l-firma, jew sempliċement il-firma, ikunu rikonoxxuti jew ma jkunux ikkontestati, sakemm ma jiġux ikkontestati bħala foloz (l-Artikoli 373 sa 379 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Hemm dispożizzjonijiet speċjali rigward il-valur probatorju ta’ rekords, dokumenti bil-miktub, noti, ċertifikati, estratti ta’ ċertifikati, kopji awtentikati u fotokopji (l-Artikoli 380 sa 387 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Il-qorti tivvaluta liberament evidenza minn xhieda esperti, evidenza miksuba minn spezzjonijiet ġudizzjarji u evidenza ta’ xhieda (l-Artikoli 389, 391 u 396 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Il-preżunzjonijiet legali huma permessi biss fl-istess każijiet u kundizzjonijiet permessi għal evidenza ta’ xhieda (l-Artikolu 351 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Il-valutazzjoni libera tal-evidenza mill-qorti ma tkoprix fatti li għalihom il-liġi teħtieġ formalitajiet speċjali biex jiġu pprovati, jew dawk li jistgħu jiġu pprovati biss b’dokumenti jew li huma pprovati kompletament b’dokumenti, bi ftehim jew b’konfessjoni tal-partijiet (l-Artikolu 607(5) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Il-qorti għandha tqis l-evidenza kollha prodotta, kemm jekk toriġina mill-parti li kellha tipproduċiha jew le, mingħajr preġudizzju għad-dispożizzjonijiet li jiddikjaraw li d-dikjarazzjoni ta’ fatt hija irrilevanti jekk ma ssirx minn ċerta parti interessata (l-Artikolu 413 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Kull dubju dwar il-veraċità ta’ fatt jew l-oneru tal-provi jissolva kontra l-parti li tibbenefika mill-fatt (l-Artikolu 414 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Il-liġi Portugiża tistabbilixxi l-“prinċipju inkwiżitorju”, jiġifieri d-dmir tal-imħallef li jwettaq jew jordna, ex officio, l-azzjonijiet kollha meħtieġa biex tiġi ddeterminata l-verità u s-soluzzjoni ġusta tat-tilwima fir-rigward tal-fatti li hu legalment intitolat li jeżamina (l-Artikolu 411 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
L-imħallef jista’, f’kull stadju tal-proċedimenti, iħarrek lill-partijiet biex jidhru personalment biex jixhdu dwar il-fatti li jkunu ta’ rilevanza għad-deċiżjoni kkonċernata (l-Artikolu 452(1) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Hija r-responsabbiltà tal-qorti, b’inizjattiva tagħha stess jew b’talba ta’ kwalunkwe waħda mill-partijiet, li titlob informazzjoni, parir tekniku, pjanti, ritratti, tpinġijiet, oġġetti jew dokumenti oħrajn neċessarji biex tkun iċċarata l-verità. Dawn it-talbiet jistgħu jsiru lil korpi uffiċjali, il-partijiet li jikkontestaw il-kawża jew terzi (l-Artikolu 436(1) u (2) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Il-qorti, kull meta tqis li jkun xieraq li jsir hekk, tista’’ b’inizjattiva tagħha stess jew b’talba minn kwalunkwe waħda mill-partijiet, tinvestiga affarijiet jew nies. Dan irid isir b’tali mod li jissalvagwardja l-privatezza, il-ħajja familjari u d-dinjità tal-bniedem u għandu jkun immirat lejn il-kjarifikazzjoni ta’ kwalunkwe fatt li jkun rilevanti għad-deċiżjoni kkonċernata. Il-qorti tista’ twettaq żjara fil-post jew tordna li ssir rikostruzzjoni tal-avvenimenti, jekk il-qorti temmen li jkun meħtieġ (l-Artikolu 490(1) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Meta, matul kawża l-qorti, ikun hemm raġunijiet biex ikun preżunt li persuna li ma tkunx tħarrket biex tixhed tkun taf fatti li huma importanti biex tittieħed id-deċiżjoni t-tajba fil-kawża, l-imħallef għandu jordna li dik il-persuna titħarrek biex tixhed il-qorti (l-Artikolu 526(1) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
L-imħallef jista’ wkoll, fuq inizjattiva tiegħu stess, jordna li tingħata evidenza minn esperti (l-Artikolu 477 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Id-dmir tal-kooperazzjoni tal-persuni kollha biex tinkixef il-verità huwa stabbilit fl-Artikolu 417 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż.
L-evidenza hija ġeneralment iddikjarata mill-partijiet fis-sottomissjonijiet tagħhom, partikolarment fid-dikjarazzjoni tat-talba u fid-difiża (eż. l-Artikoli 552 u 572 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Ir-rikors għall-evidenza jista’ jiġi emendat fis-smigħ ta’ qabel il-proċess u l-lista tax-xhieda tista’ tinbidel sa 20 jum qabel il-proċess (l-Artikolu 598 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Fis-seduta ta’ qabel il-proċess jew b’ordni, kif applikabbli, il-qorti tiddetermina liema mezzi ta’ prova huma ammissibbli u jistgħu jiġu ppreżentati (l-Artikoli 591 u 593 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Bħala regola ġenerali, l-evidenza tinġabar fis-seduta finali. Fuq bażi eċċezzjonali, madankollu, il-qorti tista’ tippermetti li tingħata evidenza fi stadju aktar bikri (l-Artikolu 419 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Ħlief f’każijiet fejn l-imħallef ibiddel l-ordni ta’ avvenimenti legali, skont l-Artikolu 604(3) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż, l-evidenza tittieħed fl-ordni li ġejja:
Jekk, wara li jintemm il-proċess, l-imħallef jemmen li ma għandhomx biżżejjed informazzjoni, jista’ jerġa’ jiftaħ l-proċess biex jisma’ lin-nies li jixtieq jew biex jordna l-produzzjoni ta’ mezzi oħra ta’ prova (l-Artikolu 607(1) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Ir-rikors biex tinkiseb evidenza jista’ jkun miċħud jekk ikun ippreżentat wara li jiskadi ż-żmien stipulat mil-liġi għal din il-fini jew jekk l-evidenza tkun inammissibbli.
Hawn taħt hawn xi eżempji li jistgħu jagħtu lok għal ċħid, sħiħ jew parzjali, ta’ rikors biex tinkiseb evidenza:
Skont l-Artikolu 417(2) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż, fejn mezz ta’ prova jirriżulta fi ksur tal-integrità fiżika jew morali ta’ persuna, intrużjoni fil-ħajja privata jew familjari tagħhom, id-dar, il-korrispondenza jew it-telekomunikazzjonijiet, jew jikser is-segretezza professjonali, il-kunfidenzjalità ta’ impjegati taċ-ċivil jew sigrieti tal-Istat, il-persuna msejħa biex tixhed tista’ tirrifjuta li tikkoopera mal-qorti. Madankollu, jekk dak ir-rifjut ikun ibbażat fuq dmir ta’ kunfidenzjalità, il-qorti tista’ tivverifika jekk ir-rifjut huwiex ġustifikat u teħles lill-persuna minn dak id-dmir ta’ kunfidenzjalità.
Għalhekk, jekk qorti Portugiża tintalab tipproduċi evidenza li tista’ tirriżulta fi ksur ta’ kunfidenzjalità, il-qorti fl-Istat Membru ta’ oriġini għandha tindika fil-formola ta’ applikazzjoni li tixtieq li l-qorti Portugiża tieħu l-inizjattiva li tirrinunzja għad-dmir ta’ kunfidenzjalità.
Jeżistu l-mezzi ta’ prova li ġejjin:
Il-liġi tal-proċedura ċivili Portugiża hija bbażata fuq il-proċedimenti orali u l-immedjatezza. Bħala tali, u bħala regola, huwa waqt is-seduta u l-proċess li:
B’kuntrast, rapporti, dokumenti, opinjonijiet u evidenza ta’ esperti bil-miktub b’mod ġenerali, ritratti, vidjows, reġistrazzjonijiet ta’ smigħ, u l-preżentazzjoni ta’ oġġetti mobbli huma inklużi fil-fajls tal-kawża minn qabel sabiex ikunu jistgħu jiġu kkontestati u eżaminati matul il-proċess (l-Artikolu 416 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Oġġetti fissi jew mobbli li ma jistgħux jiġu inklużi fil-proċedimenti jistgħu jiġu spezzjonati mill-qorti matul is-seduta finali jew tista’ tordna eżami espert jew valutazzjoni ġudizzjarja mhux kwalifikata tagħhom (l-Artikolu 416 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
F’sitwazzjonijiet urġenti u ġustifikati, l-imħallef jista’ jordna l-produzzjoni bikrija ta’ kwalunkwe mezz ta’ prova (l-Artikolu 419 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Meta persuni li għandhom jinstemgħu jirrisjedu barra mill-pajjiż, jistgħu jiġu eżaminati qabel is-seduta, permezz ta’ ittri rogatorji jew, meta jkunu ċittadini Portugiżi, b’ittri rogatorji mibgħuta lill-konsulat Portugiż (l-Artikolu 500(b) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż). Fejn l-evidenza tinkiseb barra mill-pajjiż permezz tal-vidjowkonferenzi, din ġeneralment tittieħed matul il-proċess.
Iva, il-valur probatorju jvarja skont in-natura ta’ kull mezz ta’ prova (ara t-tweġiba għall-mistoqsija 1.3).
Hawn taħt hawn xi eżempji fejn ċerti mezzi ta’ prova huma aktar b’saħħithom minn oħrajn.
Ma tiġix ammessa evidenza ta’ xhieda jekk id-dikjarazzjoni tan-negozju, bil-liġi jew kif stipulata mill-partijiet, trid tkun bil-miktub jew trid tkun ippruvata bil-miktub (l-Artikolu 393(1) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Ma tiġix ammessa evidenza ta’ xhieda meta l-avveniment ikun ġie ppruvat bis-sħiħ b’dokumenti jew b’mezzi oħrajn b’valur probatorju sħiħ (l-Artikolu 393(2) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
L-evidenza ta’ xhieda mhix ammissibbli jekk tkun ibbażata fuq kwalunkwe ftehim li jmur kontra jew iżid mal-kontenut ta’ dokumenti awtentiċi jew privati b’valur probatorju sħiħ, irrispettivament minn jekk il-ftehimiet ikunux saru qabel, wara jew fl-istess ħin tal-ħolqien tad-dokument (l-Artikolu 394(1) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Konfessjoni ġudizzjarja bil-miktub għandha valur probatorju sħiħ kontra l-konfessur (l-Artikolu 358(1) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Konfessjoni mhux ġudizzjarja, fil-forma ta’ dokument awtentiku jew privat, titqies li tkun ippruvata skont it-termini applikabbli għal dawk id-dokumenti u, jekk tkun saret lill-parti l-oħra jew lir-rappreżentant tagħha, titqies li għandha valur probatorju sħiħ (l-Artikolu 358(2) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Konfessjoni mhux ġudizzjarja li ma tiħux il-forma ta’ dokument ma tistax tkun ippruvata minn xhieda f’każijiet meta ma tkunx ammessa evidenza ta’ xhieda; meta din tkun ammessa, il-qorti tqis liberament il-valur probatorju tagħha (l-Artikolu 358(3) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Konfessjonijiet ġudizzjarji mhux miktuba u konfessjonijiet mhux ġudizzjarji lil parti terza jew li qegħdin f’testment jiġu kkunsidrati liberament mill-qorti (l-Artikolu 358(4) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Konfessjoni mhix evidenza kontra l-persuna li tikkonfessa (l-Artikolu 354 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż) jekk: tkun dikjarata insuffiċjenti skont il-liġi jew tkun tiddependi minn fatti li r-rikonoxximent jew l-eżaminazzjoni tagħhom hija pprojbita mil-liġi; tkun tiddependi minn fatti relatati ma’ drittijiet inaljenabbli; il-fatt ikkonfessat ikun impossibbli jew ineżistenti b’mod ċar.
L-evidenza ta’ xhieda dwar ftehim jew tranżazzjoni fittizja mhix ammissibbli meta invokata mill-awturi tal-fatt fittizju (l-Artikolu 394 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż).
Iva, speċifikament fil-każijiet li ġejjin:
Il-persuni kollha, kemm jekk ikunu partijiet fil-kawża u kemm jekk le, huma meħtieġa jikkooperaw biex tinstab il-verità. Huma għandhom iwieġbu għall-mistoqsijiet li jsirulhom, jissottomettu ruħhom għall-investigazzjonijiet meħtieġa, jipprovdu dak li huma mitluba minnhom, u jwettqu atti li huma stipulati (l-Artikolu 417(1) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Il-persuni li ġejjin jistgħu jirrifjutaw li jixhdu, ħlief fi proċeduri mmirati biex jivverifikaw it-twelid jew il-mewt ta’ tfal (l-Artikolu 497 (1) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż):
Hija r-responsabbiltà tal-imħallef li jagħti parir lin-nies imsemmija hawn fuq li jistgħu jirrifjutaw li jixhdu (l-Artikolu 497(2) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Xhieda marbuta bis-sigriet professjonali, bis-sigriet tal-impjegati taċ-ċivil u b’sigrieti Statali jistgħu jirrifjutaw leġittimament li jixhdu fir-rigward ta’ fatti koperti minn din is-segretezza (l-Artikolu 497(3) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Ir-rifjut li tieħu ġurament huwa ttrattat bħala rifjut li tixhed u, f’kull każ, il-qorti tista’ timponi multa fuq ix-xhud (l-Artikoli 417(2), 459 u 513 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Jekk xhud jonqos milli jidher b’mod mhux iġġustifikat, il-qorti tista’ timponi multa jew tordna lix-xhud jidher taħt kustodja (l-Artikolu 508(4) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Li tagħti xhieda falza huwa reat (l-Artikolu 360 tal-Kodiċi Kriminali Portugiż).
Persuni li mhumiex mentalment idonei biex jixhdu dwar il-fatti li għandhom jiġu ppruvati ma jistgħux iservu bħala xhieda (l-Artikolu 495 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż). Hija r-responsabbiltà tal-imħallef li jivvaluta l-kompetenza tal-persuni mħarrka biex jixhdu bħala xhieda.
Persuni li jistgħu jixhdu bħala partijiet fil-kawża huma pprojbiti li jixhdu bħala xhieda (l-Artikolu 496 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Persuni b’kapaċità legali, adulti assistiti, persuni li jindukraw it-tfal, persuni ġuridiċi u kumpaniji jistgħu jagħtu xhieda bħala partijiet, f’konformità mal-Artikolu 453 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż.
Ix-xhieda jixhdu fis-seduta finali personalment jew permezz ta’ vidjowkonferenza (l-Artikolu 500 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż), għajr fiċ-ċirkostanzi li ġejjin:
Ix-xhud għandu jixhed b’mod preċiż, billi jindika r-raġunijiet u ċ-ċirkostanzi li jiġġustifikaw l-għarfien tagħhom tal-fatti; ir-raġuni invokata għall-għarfien trid, kemm jista’ jkun, tkun imniżżla fid-dettall u fondata (l-Artikolu 516(1) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
L-eżami jsir mill-avukat tal-parti li tkun sejħet lix-xhud. L-avukat tal-parti l-oħra jista’, fir-rigward tal-fatti koperti fix-xhieda, jagħmel mistoqsijiet lix-xhud biex jikkompleta jew jiċċara x-xhieda (l-Artikolu 516(2) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
L-imħallef irid jipprevjeni lill-avukati milli juru nuqqas ta’ rispett lejn ix-xhieda u milli jagħmlu mistoqsijiet jew kunsiderazzjonijiet li huma irrilevanti, kontroversjali, qarrieqa jew ta’ dannu (l-Artikolu 516(3) tal-Kodiċi Portugiż tal-Proċedura Ċivili).
L-eżami u l-kontroeżami jsiru minn rappreżentanti tal-partijiet, mingħajr preġudizzju għal kwalunkwe informazzjoni mitluba mill-imħallef jew kwalunkwe mistoqsija li l-imħallef jista’ jqis xieraq li jistaqsi sabiex tiġi stabbilita l-verità (l-Artikolu 516(4) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
L-imħallef iwettaq l-eżami hu stess fejn dan ikun meħtieġ biex jiġi żgurat li x-xhud jibqa’ kalm jew biex itemm kontroeżami mhux xieraq (l-Artikolu 516(5) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Qabel ma x-xhud iwieġeb il-mistoqsijiet li jkunu sarulu jista’ jikkonsulta l-fajl tal-kawża, jitlob li jkun muri ċerti dokumenti li jagħmlu parti mill-fajl tal-kawża, jew jippreżenta dokumenti bl-għan li jikkorroboraw it-testimonjanza tiegħu; huma biss dokumenti li l-parti rispettiva ma setgħetx toffri li jintlaqgħu u jiġu inklużi fil-fajl tal-kawża (l-Artikolu 516(6) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Iva, b’mod partikolari fis-sitwazzjonijiet previsti fl-artikoli li ġejjin tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż:
Iva, konfessjoni li biha l-parti tirrikonoxxi fatt li huwa ta’ detriment għaliha u ta’ benefiċċju għall-kontroparti tinkiseb permezz tax-xhieda tal-parti (l-Artikolu 352 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż u l-Artikolu 452 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
L-istess japplika għal dikjarazzjonijiet mitluba minn parti mill-partijiet, sal-bidu tas-sottomissjonijiet fl-ewwel istanza, dwar fatti li fihom kienu involuti personalment jew li għandhom għarfien dirett tagħhom (l-Artikolu 466(1) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
Il-qorti tikkunsidra liberament id-dikjarazzjonijiet tal-partijiet, ħlief fejn jinvolvu konfessjoni (l-Artikolu 466(3) tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili Portugiż).
F’dan ir-rigward, ara t-tweġiba għall-mistoqsija 2.6
Il-verzjoni bil-lingwa nazzjonali ta’ din il-paġna tinżamm mill-punt ta’ kuntatt tan-NĠE rispettiv. It-traduzzjonijiet saru mis-servizz tal-Kummissjoni Ewropea. Jista' jkun hemm xi tibdil imdaħħal fl-oriġinal mill-awtorità nazzjonali kompetenti li jkun għadu ma jidhirx fit-traduzzjonijiet. La l-NĠE u lanqas il-Kummissjoni Ewropea ma jaċċettaw ebda responsabbiltà fir-rigward ta' kwalunkwe informazzjoni jew dejta li tinsab jew li hemm referenza għaliha f'dan id-dokument. Jekk jogħġbok irreferi għall-avviż legali sabiex tiċċekkja r-regoli dwar id-drittijiet tal-awtur għall-Istati Membri responsabbli minn din il-paġna.